Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Əməli yaddaş qurğusu (ing. random-access memory – RAM) — ixtiyari müraciətə malik yaddaş olub, kompüter və digər qurğularda informasiyanın oxunması və yazılmasını təmin edən yaddaş. Kompüter söndürüldükdə ƏYQ-də saxlanılan informasiya (verilənlər) silinir. Əməli yaddaş kompüterdə iş prosesində lazım olan verilənləri özündə saxlayır. Bu verilənlər həm oxuna, həm də yazıla bilir. Əməli yaddaşa müraciət diskə müraciətdən daha tez olduğundan informasiyanın oxunması və yazılması xeyli sürətlənir. Əməli yaddaş adlandırılması da onun sürətlə işlədiyindən xəbər verir. Baxmayaraq ki, əməli yaddaşın həcmi disklərin həcmindən müqayisə olunmayacaq dərəcədə azdır, ona müraciət sürətli olduğundan əməli yaddaş kompüterdə əvəzolunmaz bir mikrosxemdir.
Kompüteri yandırdıqda ilk saniyələrdə daimi yaddaşda yazılmış proqramlar vasitəsilə xarici yaddaşda, yəni sərt diskdə saxlanılan əməliyyat sisteminin proqramları əməli yaddaşa yazılır, eləcə də bizim sonradan daxil etdiyimiz verilənlər də əməli yaddaşa yazılır. Lakin işin axırında kompüteri söndürdükdə əməli yaddaşdakılar pozulur. Odur ki, kompüteri söndürməmişdən əvvəl dəyişdirdiyimiz verilənləri xarici yaddaş qurğularında saxlamaq tələb olunur.
Kompüterin operativ yaddaşı
Kompüterin operativ yaddaşının həcmindən asılı olaraq müəyyən etmək olar ki, bu kompüterdə hansı proqramlarından istifadə etmək olar. Bu yaddaşın həcmi kifayət qədər böyük olmadıqda, bir çox proqramlar, bu kompüterdə işləməyəcək və ya çox az sürətlə işləyəcəkdir. Aşağıda kompüterdə operativ yaddaşın həcmindən asılı olaraq, hansı proqramlardan istifadə etməyin mümkün olduğu göstərilir:
- 1 Mbayt və daha az – kompüterdə yalnız DOS əməliyyat sisteminin mühitində işləmək mümkündür. Belə kompüterlərdən yalnız mətnlərin və ya verilənlərin yığılmasında istifadə etmək olar.
- 4 Mbayt – kompüterdə DOS, Windows 3.1 və Windows for Work Groups əməliyyat sistemlərindən istifadə etmək olar. Burada DOS sistemində iş rahat gedəcək. Digər sadalanan sistemlərdə isə proqramların iş sürəti böyük olmayacaq.
- 8 Mbayt – Windows 3.1 və Windows for Work Groups sistemlərindən rahat istifadə etmək mümkün olacaq. Digər yeni sistemlərdə isə burada iş məsləhət bilinmir.
- 16 Mbayt – ən yeni Windows 95 və (OS/2) sistemlərində rahat iş təmin edilir.
- 32 Mbayt və daha çox – bu cür kompüterlərdən , fototəsvirlər və videofilmlər ilə iş üçün və Windows NT əməliyyat sistemində iş üçün istifadə olunur.
Yaddaş modulları və onları xarakterizə edən göstəricilər
Fiziki olaraq iki tip yaddaş movcuddur- statik və dinamik yaddaş. Statik yaddaş tranzistorlardan istifadə olinmaqla hazırlanır və nə qədər ki, elektrik enerjisi kəsilməyib o, öz vəziyyətini saxlayır. Buna misal triqqerlər üzərində qurulmuş yaddaşı göstərmək olar. Bu tip yaddaşın səciyyəvi xüsusiyyəti onun yüksək oxunma-yazılma sürətinə malik olmasıdır. Statik yaddaşın sürətini məhdudlaşdıran amil onu təşkil edən aktiv elementlərin (tranzistorlatrın) bir dayanıqlı vəziyyətdən digərinə keçmə sürətidir. Statik yaddaşda bir baytı təşkil edən elektron elementlərin sayının nisbətən çox olması onun daha baha başa gəlməsinə səbəb olur. Bu tip yaddaşdan kimi istifadə olunsa da, onun daha böyük tutum tələb olunan operativ yaddaşda istifadə olunması iqtisadi baxımdan səmərəli deyil.
Dinamik yaddaşın isə iş prinsipi kondensatorun dolması və müəyyən zaman parçasında elektrik yükünü özündə saxlamasına əsaslanır. Ardıcıl düzülmüş kiçik tutumlu kondensatorlar dinamik yaddaşın prototipini təşkil edir. Təbii ki, kondensatorların tutumu çox kiçik olduğundan elektrik yükünün saxlanması müddəti də çox kiçik olacaq. Bu da informasiyanın saxlanma müddətinin çox kiçik olması anlamına gəlir. Bu zaman dolmuş kondensatorlar məntiqi "1"-i, boş kondensatorlar isə məntiqi "0"-ı ifadə etmiş olacaqlar. Təbii ki, dinamik yaddaşda informasiyanın daim saxlanması üçün xüsusi mexanizm- bərpa (Refresh) mexanizmi nəzərdə tutulmalıdır. Bu mexanizmin funksiyası yaddaşın periodik olaraq oxunub yenidən yazılmasından (bərpasından) ibarətdir. Dinamik yaddaş üzərində qurulan operativ yaddaşın bərpası zamanı mərkəzi prosessorun yaddaşa müraciəti mümkün olmur. O, bu zaman bərpa prosesinin başa çatmasını gözləməlidir. Buna görə də dinamik yaddaşla iş sürəti nisbətən aşağı olur. Dinamik yaddaşları xarakterizə edən bir neçə parametr mövcuddur ki, bunlara ümumi olaraq yaddaşın zamanlanması və ya yaddaşın tayminqi deyirlər. Ümumiyyətlə, yaddaşla bir əməliyyat (oxuma/yazma) bir neçə mərhələdən ibarətdir. Kontrollerin bu mərhələlərə ayırdığı zaman parçalarına yaddaşın tayminqi deylilir.
Yaddaşın fiziki strukturu müəyyən sayda sətir və sütünlardan ibarətdir. Hər belə "massiv" Səhifə, səhifələr toplusu isə Bank adlanır. Yaddaşa müraciət zamanı kontroller bankın, həmin bankda səhifənin, sətir və sütunun nömrəsini göstərməlidir. Bütün bu sorğulara və xüsusilə oxuma/yazmadan sonra bankın açılıb bağlanmasına müəyyən zaman sərf olunur. Bütün bu əməliyyatlara sərf olunan ümumi zaman tayminq adlanır.
İndi tayminqin tərkib hissələri:
- RCD (RAS-to-CAS Delay). Bu, RAS (Row Address Strobe) və CAS (Column Address Strobe) siqnalları arasındakı zamandır. Bu parametr, kontrollerin yaddaş şininə RAS# и CAS# siqnallları ilə müraciət zamanı siqnalllar arasındakı intervaldır.
- CAS Latency (CL). Bu, oxuma əmri ilə ilk sözün oxunmasına icazə arasındakı zamandır. Bu parametri kiçik olan yaddaş daha sürətlə işləyir. Lakin, bu ədədin daha kiçik qoyulması yaddaşın etibarlı bərpasını şübhə altına salır. Məsələn, CAS Latency 2, məlumatların Read əmrindən yalnız iki taktdan sonra alına biləcəyini göstərir.
- RAS Precharge (RP). Bu RAS# siqnalının təkrar verilməsi üçün perioddur. Bu period ərzində yaddaşda yüklənmə gedir. Yəni, parametr kontrollerin növbəti RAS# siqnalını (sətir ünvanının inisializasiyası siqnalı) hansı zamandan sonra verə biləcəyini göstərir. Beləliklə, əməliyyatlar ardıcıllığı məhz belə gedir: RCD-CL-RP. Ancaq, bəzən tayminqi ardıcıllığına görə deyil, onun "əhəmiyyətinə" görə göstərirlər- CL-RCD-RP.
- Precharge Delay (və ya Active Precharge Delay; bəzən isə "Tras" kimi göstərirlər). Bu, sətirin aktiv olma müddətini göstərir (yəni, sətirin bağlanması zamanına düşən period). Bu parametrin qiyməti adətən 2, 3 və ya 4 а bərabər olur.
- SDRAM Idle Timer (və ya SDRAM Idle Cycle Limit) səhifənin açıq olması zamanı sayını göstərir. Bundan sonra səhifə məcburi olaraq, ya digər səhifəyə müraciət etmək üçün, ya da yenilənmə (refresh) üçün bağlanır.
- Burst Length müraciət olunan ünvandan başlayaraq buferə köçürüləcək yaddaş həcmini göstərir. Bu yaddaşın yenilənməsi və ya digər qadağa halında prosessorun köçürülmüş informasiyadan istifadə etməklə fəaliyyətini davam etdirməsini təmin edir. Aydındır ki, bu parametrinin qiyməti yüksək olan yaddaşın məhsuldarlığı da yüksək olacaq.
RAM növləri
RDRAM: Rambus DRAM
Rambus firması tərəfindən istehsal olunmuş RAM növüdür. SDRAM-lardan daha sürətlidir və bir zamanlar INTEL firması tərəfindən dəstəklənmişdir. Ancaq yüksək maliyyə və alternatif modellər səbəbiylə standartlaşmamışdır.
DDR: Double Data Rate
DDR SDRAM, SDRAM-ın transfer sürətini iki dəfə artırmışdır. 184 pin DIMM, 200 pin SO-DIMM və 172 pin Micro-DIMM paketləri istifadə olunur. Bu RAM-larla bərabər fərqli bir adlandırma da istifadə olunmuşdur (DDR400, 200 MHz saat tezliyi ilə işləyən 400 MHz DDR SDRAm-dır).
DDR SDRAM sürətləri:
DDR RAM-ların üç növ sürət adlandırılması vardır: Saat sürəti, DDR sürət adlandırılması və PC sürət adlandırılması.
Bu adlandırmalar arasındakı əlaqə isə aşağıdakı kimidir:
Saat sürəti x 2 = DDR sürət adlandırılması
DDR sürət adlandırılması x 8 = PC sürət adlandırılması.
| Saat sürəti | DDR sürət adlandırılması | PC sürət adlandırılması |
| 100 MHz | DDR200 | PC1600 |
| 133 MHz | DDR266 | PC2100 |
| ….. | ….. | ….. |
| 300 MHz | DDR600 | PC4800 |
DDR2 SDRAM
DDR2, DDR-in enerji sərfiyyatının azaldılması və bəzi xarakteristikalarının inkişaf etdirilməsi ilə əldə edilmişdir. Məlumatın giriş-çıxış sürəti iki dəfə artırılmışdır. DDR ilə uyğunluq təşkil etməyən 240 pin DIMM quruluşu təşkil edir.
DDR2 SDRAM-ların 4 sürət adlandırılması mövcuddur (saat sürəti, DDR I/O sürəti, DDR sürət adlandırılması, Pc sürət adlandırılması).
Saat sürəti x 2 = DDR I/O sürəti
DDR I/O sürəti x 2 = DDR sürət adlandırılması
DDR sürət adlandırılması x8 = PC sürət adlandırılması
| Saat sürəti | DDR I/O sürəti | DDR sürət adlandırılması | PC sürət adlandırılması |
| 100 MHz | 200 MHz | DDR2-400 | PC2-3200 |
| … | … | … | … |
| 200 MHz | 400 MHz | DDR2-800 | PC2-6400 |
| 250 MHz | 500 MHz | DDR2-1000 | PC2-8000 |
DDR3 SDRAM
Məlumatların giriş-çıxış sürəti DDR2-nin iki qatı qədər artırılmışdır. DDR2-də olduğu kimi DDR3 DIMM modulu da əvvəlkilərlə uyğunluq təşkil etmir. İnkişaf sadəcə sürətlə bağlı deyildir, daha az enerji sərfiyyatı da üstünlüklərindən biridir.
DDR3 SDRAM sürətlərinin də dörd növ adlandırılması vardır, ancaq aralarındakı əlaqə DDR2-dən bir az fərqlidir:
Saat sürəti x 4 = DDR I/O sürəti
DDR I/O sürəti x 2 = DDR sürət adlandırılması
DDR sürət adlandırılması x 8 = PC sürət adlandırılması
| Saat sürəti | DDR I/O sürəti | DDR sürət adlandırılması | PC sürət adlandırılması |
| 100 MHz | 400 MHz | DDR3-800 | PC3-6400 |
| 200 MHz | 400 MHz | DDR3-1600 | PC3-12800 |
DDR texnologiyasının gələcəyi (DDR4 və DDR5):
İlk DDR4 RAM-ların 2133 MHz sürətində olması və 1.2 V gərginliyə sahib olacağı gözlənilir. Sonrakı versiyalarında isə sürətin 2667 MHz-ə qaldırılacağı və istifadə olunan gərginliyin 1.0 V-a düşəcəyi söylənilməkdədir. DDR4 RAM-ların ilk olaraq PC-lərdə, daha sonra da az enerji sərfiyyatının qazandırdığı avantajlarına görə notebook və tablelərdə də isatifadəsi gözlənilir.
Mənbə
- "HESABLAMA MAŞINLARI VƏ KOMPÜTERLƏR HAQQINDA ÜMUMİ MƏLUMAT", t.e.d. R.Q. ƏLƏKBƏROV, AMEA İnformasiya Texnologiyaları
- M.A.Camalbəyov, R.Ə.Fərəməzov.IBM PC tipli kompüterlərin arxitekturası, sistem proqram təminatı və əməliyyat sistemləri. Bakı, H.Əliyev adına AAHM, 2009. – 307 səh.
- R.MAHMUDZADƏ, İ.SADIQOV, N.İSAYEVA. "İnformatika – 6. Ümumtəhsil məktəbləri üçün dərslik" Bakı, “Bakınəşr”, Bakı – 2013, 96 s, (1)
İstinadlar
- "RAM". 2013-09-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-10-05.
- "Arxivlənmiş surət". 2020-01-31 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-02-06.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Emeli yaddas qurgusu ing random access memory RAM ixtiyari muraciete malik yaddas olub komputer ve diger qurgularda informasiyanin oxunmasi ve yazilmasini temin eden yaddas Komputer sonduruldukde EYQ de saxlanilan informasiya verilenler silinir Emeli yaddas komputerde is prosesinde lazim olan verilenleri ozunde saxlayir Bu verilenler hem oxuna hem de yazila bilir Emeli yaddasa muraciet diske muracietden daha tez oldugundan informasiyanin oxunmasi ve yazilmasi xeyli suretlenir Emeli yaddas adlandirilmasi da onun suretle islediyinden xeber verir Baxmayaraq ki emeli yaddasin hecmi disklerin hecminden muqayise olunmayacaq derecede azdir ona muraciet suretli oldugundan emeli yaddas komputerde evezolunmaz bir mikrosxemdir Emeli yaddas qurgusunun modelleri Komputeri yandirdiqda ilk saniyelerde daimi yaddasda yazilmis proqramlar vasitesile xarici yaddasda yeni sert diskde saxlanilan emeliyyat sisteminin proqramlari emeli yaddasa yazilir elece de bizim sonradan daxil etdiyimiz verilenler de emeli yaddasa yazilir Lakin isin axirinda komputeri sondurdukde emeli yaddasdakilar pozulur Odur ki komputeri sondurmemisden evvel deyisdirdiyimiz verilenleri xarici yaddas qurgularinda saxlamaq teleb olunur Komputerin operativ yaddasiKomputerin operativ yaddasinin hecminden asili olaraq mueyyen etmek olar ki bu komputerde hansi proqramlarindan istifade etmek olar Bu yaddasin hecmi kifayet qeder boyuk olmadiqda bir cox proqramlar bu komputerde islemeyecek ve ya cox az suretle isleyecekdir Asagida komputerde operativ yaddasin hecminden asili olaraq hansi proqramlardan istifade etmeyin mumkun oldugu gosterilir 1 Mbayt ve daha az komputerde yalniz DOS emeliyyat sisteminin muhitinde islemek mumkundur Bele komputerlerden yalniz metnlerin ve ya verilenlerin yigilmasinda istifade etmek olar 4 Mbayt komputerde DOS Windows 3 1 ve Windows for Work Groups emeliyyat sistemlerinden istifade etmek olar Burada DOS sisteminde is rahat gedecek Diger sadalanan sistemlerde ise proqramlarin is sureti boyuk olmayacaq 8 Mbayt Windows 3 1 ve Windows for Work Groups sistemlerinden rahat istifade etmek mumkun olacaq Diger yeni sistemlerde ise burada is meslehet bilinmir 16 Mbayt en yeni Windows 95 ve OS 2 sistemlerinde rahat is temin edilir 32 Mbayt ve daha cox bu cur komputerlerden fototesvirler ve videofilmler ile is ucun ve Windows NT emeliyyat sisteminde is ucun istifade olunur Yaddas modullari ve onlari xarakterize eden gostericilerFiziki olaraq iki tip yaddas movcuddur statik ve dinamik yaddas Statik yaddas tranzistorlardan istifade olinmaqla hazirlanir ve ne qeder ki elektrik enerjisi kesilmeyib o oz veziyyetini saxlayir Buna misal triqqerler uzerinde qurulmus yaddasi gostermek olar Bu tip yaddasin seciyyevi xususiyyeti onun yuksek oxunma yazilma suretine malik olmasidir Statik yaddasin suretini mehdudlasdiran amil onu teskil eden aktiv elementlerin tranzistorlatrin bir dayaniqli veziyyetden digerine kecme suretidir Statik yaddasda bir bayti teskil eden elektron elementlerin sayinin nisbeten cox olmasi onun daha baha basa gelmesine sebeb olur Bu tip yaddasdan kimi istifade olunsa da onun daha boyuk tutum teleb olunan operativ yaddasda istifade olunmasi iqtisadi baximdan semereli deyil Dinamik yaddasin ise is prinsipi kondensatorun dolmasi ve mueyyen zaman parcasinda elektrik yukunu ozunde saxlamasina esaslanir Ardicil duzulmus kicik tutumlu kondensatorlar dinamik yaddasin prototipini teskil edir Tebii ki kondensatorlarin tutumu cox kicik oldugundan elektrik yukunun saxlanmasi muddeti de cox kicik olacaq Bu da informasiyanin saxlanma muddetinin cox kicik olmasi anlamina gelir Bu zaman dolmus kondensatorlar mentiqi 1 i bos kondensatorlar ise mentiqi 0 i ifade etmis olacaqlar Tebii ki dinamik yaddasda informasiyanin daim saxlanmasi ucun xususi mexanizm berpa Refresh mexanizmi nezerde tutulmalidir Bu mexanizmin funksiyasi yaddasin periodik olaraq oxunub yeniden yazilmasindan berpasindan ibaretdir Dinamik yaddas uzerinde qurulan operativ yaddasin berpasi zamani merkezi prosessorun yaddasa muracieti mumkun olmur O bu zaman berpa prosesinin basa catmasini gozlemelidir Buna gore de dinamik yaddasla is sureti nisbeten asagi olur Dinamik yaddaslari xarakterize eden bir nece parametr movcuddur ki bunlara umumi olaraq yaddasin zamanlanmasi ve ya yaddasin tayminqi deyirler Umumiyyetle yaddasla bir emeliyyat oxuma yazma bir nece merheleden ibaretdir Kontrollerin bu merhelelere ayirdigi zaman parcalarina yaddasin tayminqi deylilir Yaddasin fiziki strukturu mueyyen sayda setir ve sutunlardan ibaretdir Her bele massiv Sehife sehifeler toplusu ise Bank adlanir Yaddasa muraciet zamani kontroller bankin hemin bankda sehifenin setir ve sutunun nomresini gostermelidir Butun bu sorgulara ve xususile oxuma yazmadan sonra bankin acilib baglanmasina mueyyen zaman serf olunur Butun bu emeliyyatlara serf olunan umumi zaman tayminq adlanir Indi tayminqin terkib hisseleri RCD RAS to CAS Delay Bu RAS Row Address Strobe ve CAS Column Address Strobe siqnallari arasindaki zamandir Bu parametr kontrollerin yaddas sinine RAS i CAS siqnalllari ile muraciet zamani siqnalllar arasindaki intervaldir CAS Latency CL Bu oxuma emri ile ilk sozun oxunmasina icaze arasindaki zamandir Bu parametri kicik olan yaddas daha suretle isleyir Lakin bu ededin daha kicik qoyulmasi yaddasin etibarli berpasini subhe altina salir Meselen CAS Latency 2 melumatlarin Read emrinden yalniz iki taktdan sonra alina bileceyini gosterir RAS Precharge RP Bu RAS siqnalinin tekrar verilmesi ucun perioddur Bu period erzinde yaddasda yuklenme gedir Yeni parametr kontrollerin novbeti RAS siqnalini setir unvaninin inisializasiyasi siqnali hansi zamandan sonra vere bileceyini gosterir Belelikle emeliyyatlar ardicilligi mehz bele gedir RCD CL RP Ancaq bezen tayminqi ardicilligina gore deyil onun ehemiyyetine gore gosterirler CL RCD RP Precharge Delay ve ya Active Precharge Delay bezen ise Tras kimi gosterirler Bu setirin aktiv olma muddetini gosterir yeni setirin baglanmasi zamanina dusen period Bu parametrin qiymeti adeten 2 3 ve ya 4 a beraber olur SDRAM Idle Timer ve ya SDRAM Idle Cycle Limit sehifenin aciq olmasi zamani sayini gosterir Bundan sonra sehife mecburi olaraq ya diger sehifeye muraciet etmek ucun ya da yenilenme refresh ucun baglanir Burst Length muraciet olunan unvandan baslayaraq bufere kocurulecek yaddas hecmini gosterir Bu yaddasin yenilenmesi ve ya diger qadaga halinda prosessorun kocurulmus informasiyadan istifade etmekle fealiyyetini davam etdirmesini temin edir Aydindir ki bu parametrinin qiymeti yuksek olan yaddasin mehsuldarligi da yuksek olacaq RAM novleriRDRAM Rambus DRAM Rambus firmasi terefinden istehsal olunmus RAM novudur SDRAM lardan daha suretlidir ve bir zamanlar INTEL firmasi terefinden desteklenmisdir Ancaq yuksek maliyye ve alternatif modeller sebebiyle standartlasmamisdir DDR Double Data Rate DDR SDRAM SDRAM in transfer suretini iki defe artirmisdir 184 pin DIMM 200 pin SO DIMM ve 172 pin Micro DIMM paketleri istifade olunur Bu RAM larla beraber ferqli bir adlandirma da istifade olunmusdur DDR400 200 MHz saat tezliyi ile isleyen 400 MHz DDR SDRAm dir DDR SDRAM suretleri DDR RAM larin uc nov suret adlandirilmasi vardir Saat sureti DDR suret adlandirilmasi ve PC suret adlandirilmasi Bu adlandirmalar arasindaki elaqe ise asagidaki kimidir Saat sureti x 2 DDR suret adlandirilmasi DDR suret adlandirilmasi x 8 PC suret adlandirilmasi Saat sureti DDR suret adlandirilmasi PC suret adlandirilmasi100 MHz DDR200 PC1600133 MHz DDR266 PC2100 300 MHz DDR600 PC4800 DDR2 SDRAM DDR2 DDR in enerji serfiyyatinin azaldilmasi ve bezi xarakteristikalarinin inkisaf etdirilmesi ile elde edilmisdir Melumatin giris cixis sureti iki defe artirilmisdir DDR ile uygunluq teskil etmeyen 240 pin DIMM qurulusu teskil edir DDR2 SDRAM larin 4 suret adlandirilmasi movcuddur saat sureti DDR I O sureti DDR suret adlandirilmasi Pc suret adlandirilmasi Saat sureti x 2 DDR I O sureti DDR I O sureti x 2 DDR suret adlandirilmasi DDR suret adlandirilmasi x8 PC suret adlandirilmasi Saat sureti DDR I O sureti DDR suret adlandirilmasi PC suret adlandirilmasi100 MHz 200 MHz DDR2 400 PC2 3200 200 MHz 400 MHz DDR2 800 PC2 6400250 MHz 500 MHz DDR2 1000 PC2 8000 DDR3 SDRAM Melumatlarin giris cixis sureti DDR2 nin iki qati qeder artirilmisdir DDR2 de oldugu kimi DDR3 DIMM modulu da evvelkilerle uygunluq teskil etmir Inkisaf sadece suretle bagli deyildir daha az enerji serfiyyati da ustunluklerinden biridir DDR3 SDRAM suretlerinin de dord nov adlandirilmasi vardir ancaq aralarindaki elaqe DDR2 den bir az ferqlidir Saat sureti x 4 DDR I O sureti DDR I O sureti x 2 DDR suret adlandirilmasi DDR suret adlandirilmasi x 8 PC suret adlandirilmasi Saat sureti DDR I O sureti DDR suret adlandirilmasi PC suret adlandirilmasi100 MHz 400 MHz DDR3 800 PC3 6400200 MHz 400 MHz DDR3 1600 PC3 12800 DDR texnologiyasinin geleceyi DDR4 ve DDR5 Ilk DDR4 RAM larin 2133 MHz suretinde olmasi ve 1 2 V gerginliye sahib olacagi gozlenilir Sonraki versiyalarinda ise suretin 2667 MHz e qaldirilacagi ve istifade olunan gerginliyin 1 0 V a duseceyi soylenilmekdedir DDR4 RAM larin ilk olaraq PC lerde daha sonra da az enerji serfiyyatinin qazandirdigi avantajlarina gore notebook ve tablelerde de isatifadesi gozlenilir Menbe HESABLAMA MASINLARI VE KOMPUTERLER HAQQINDA UMUMI MELUMAT t e d R Q ELEKBEROV AMEA Informasiya Texnologiyalari M A Camalbeyov R E Feremezov IBM PC tipli komputerlerin arxitekturasi sistem proqram teminati ve emeliyyat sistemleri Baki H Eliyev adina AAHM 2009 307 seh R MAHMUDZADE I SADIQOV N ISAYEVA Informatika 6 Umumtehsil mektebleri ucun derslik Baki Bakinesr Baki 2013 96 s ISBN 978 9952 430 13 4 1 Istinadlar RAM 2013 09 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 10 05 Arxivlenmis suret 2020 01 31 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 02 06