Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Opera əməliyyatı (ivr. מבצע אוֹפֵּרָה) və ya digər adı ilə Babilon əməliyyatı7 iyun 1981-ci il tarixində İsrail Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən Bağdad şəhərindən 17 kilometr cənub-şərq istiqamətində yerləşən İraq dövlətinə məxsus Osirak nüvə reaktoruna təşkil olunmuş gözlənilməz hava hücumuna verilən addır. Bu əməliyyatdan bir il əvvəl həmin nüvə reaktoruna İran Silahlı Qüvvələri tərəfindən də hücum əməliyyatı təşkil olunmuş, lakin bu, uğurlu şəkildə başa çatdırılmamışdı. Həmin əməliyyat zamanı nüvə reaktoruna dəymiş zərər sonradan fransız mütəxəssislər tərəfindən təmir olunmuşdur.
| Opera əməliyyatı | |||
|---|---|---|---|
 Əməliyyat ərzində İsrail HHQ-nin hərəkət istiqaməti | |||
| Tarix | 7 iyun 1981-ci il | ||
| Yeri |  Bağdad, İraq | ||
| Nəticəsi | Osirak nüvə reaktoru məhv edildi | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
| İtkilər | |||
| |||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||
İraq öz nüvə proqramı üzərində işləməyə 1960-cı illərdən etibarən başlamışdı. Artıq 1970-ci illərin ortalarında xarici dövlətlərdən nüvə reaktorları alaraq bu prosesi sürətləndirmişdir.1975-ci ilin noyabr ayında Fransa və İraq hökumətləri arasında nüvə əməkdaşlığı barədə saziş imzalanmış və 1976-cı ildə reaktorun İraqa çatdırılması prosesi yekunlaşmışdır. Müqavilənin dəyərinin 300 milyon dollar olduğu bəlli olmuşdur. Bu müqaviləyə həm nüvə reaktorunun çatdırılması, həm də şəxsi heyətin təlimi daxil idi.
İraq hökuməti 1976-cı ildə Fransadan "Osiris" sinfi nüvə reaktoru satın almışdı. Sonradan, İraq və Fransa tərəfləri bu reaktorun fransızlar tərəfindən Osirak adlandırıldığını və yalnız dinc elmi tədqiqat işləri üçün nəzərdə tutulduğunu bildirmişdir. Buna baxmayaraq, İsrail hökuməti bu addımın heç də dinc məqsədlər üçün atılmadığını, hətta İraq tərəfindən nüvə silahı yaratmaq məqsədilə alındığını bəyan etmişdir. 7 iyun 1981-ci ildə İsrail HHQ-nə məxsus F-15 və F-16 döyüş təyyarələri İraq ərazisinə daxil olmuş və Osirak nüvə reaktorunu bombalamışdır. Əməliyyatdan dərhal sonra İsrail tərəfi bunu özünü müdafiə etmək məqsədilə etdiyini açıqlamışdır. Bu hava əməliyyatı nəticəsində 10 nəfər İraq hərbçisi və 1 nəfər fransız mülki şəxs həlak olmuşdur. Həmin hücum Knessetə seçkilər keçirilməzdən üç həftə əvvəl baş tutmuşdur.
Bu əməliyyat ABŞ da daxil olmaqla dünyanın digər bir çox dövləti tərəfindən pislənmişdir. BMT Təhlükəsizlik Şurası və Baş Assambleyası İsrailə qarşı iki qətnamə qəbul etmişdir. Osirak nüvə reaktoruna qarşı baş tutmuş bu əməliyyat beynəlxalq hüquqa "önləyici zərbə" anlayışına nümunə kimi daxil olmuşdur. Beynəlxalq ictimaiyyətin bu hücuma heç də yaxşı yanaşmamasına baxmayaraq, Opera əməliyyatı Küveytin azad olunmasında təhlükəsizliyin təmin olunmasına yardım etmiş, regionda olan terrorçu qruplaşmaların nüvə silahını ələ keçirmələrinə mane olmuş və İraq hökuməti üzərində təzyiqin daha da artmasına kömək etmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Perlmutter, Amos; Handel, Michael I.; Uri, Bar-Joseph. Two Minutes over Baghdad (eng). Routledge. 2008. səh. 120. ISBN .
- "1981: Israel bombs Baghdad nuclear reactor". BBC News. British Broadcasting Corporation. 7 iyun 1981. 2008-12-17 tarixində . İstifadə tarixi: 8 noyabr 2017.
- Donald Neff. "Israel Bombs Iraq's Osirak Nuclear Research Facility". Washington Report on Middle East Affairs. Andrew I. Kilgore. 1995: 81–82. 2010-09-02 tarixində . İstifadə tarixi: 8 noyabr 2017.
- Lucien S. Vandenborucke. "The Israeli Strike Against Osiraq: the dynamics of fear and proliferation in the Middle East". Air University Review. 1984. 2022-05-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-11-08.
- James Martin Center for Nonproliferation Studies. . Research Library. Nuclear Threat Initiative (NPT). 2010-11-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 noyabr 2017.
- Cordesman, Anthony H. Iraq and the War of Sanctions: Conventional Threats and Weapons of Mass Destruction. Praeger, 1999. p. 605.
- Shirley V. Scott, Anthony Billingsley, Christopher Michaelsen. International Law and the Use of Force: A Documentary and Reference Guide. Praeger, 2009. p. 182.
- Polakow-Suransky, Sasha. The Unspoken Alliance: Israel's Secret Relationship with Apartheid South Africa. Pantheon (1 ed.), 2010. p. 145.
- Jonathan Steele. ""The Bush doctrine makes nonsense of the UN charter"". 7 iyun 2002. 2020-04-02 tarixində . İstifadə tarixi: 8 noyabr 2017.
- Shue, Henry and Rhodin, David (2007). Preemption: Military Action and Moral Justification. Oxford University Press. p. 215.
- Point of Attack: Preventive War, International Law, and Global Welfare
Xarici keçidlər
- sem40.ru saytında Opera əməliyyatı barədə məlumat 2005-02-08 at the Wayback Machine
- День истории: 25 лет назад ВВС Израиля разбомбили ядерный реактор в Осираке 2018-01-10 at the Wayback Machine
- Osirak nüvə reaktoruna hücum əməliyyatı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Opera emeliyyati ivr מבצע או פ ר ה ve ya diger adi ile Babilon emeliyyati7 iyun 1981 ci il tarixinde Israil Herbi Hava Quvveleri terefinden Bagdad seherinden 17 kilometr cenub serq istiqametinde yerlesen Iraq dovletine mexsus Osirak nuve reaktoruna teskil olunmus gozlenilmez hava hucumuna verilen addir Bu emeliyyatdan bir il evvel hemin nuve reaktoruna Iran Silahli Quvveleri terefinden de hucum emeliyyati teskil olunmus lakin bu ugurlu sekilde basa catdirilmamisdi Hemin emeliyyat zamani nuve reaktoruna deymis zerer sonradan fransiz mutexessisler terefinden temir olunmusdur Opera emeliyyatiEmeliyyat erzinde Israil HHQ nin hereket istiqametiTarix 7 iyun 1981 ci ilYeri Bagdad IraqNeticesi Osirak nuve reaktoru mehv edildiMunaqise terefleriIsrail IraqKomandan lar Menaxem Begin Seddam HuseynTereflerin quvvesi6 eded F 15 8 eded F 16 bilinmirItkileritkisiz 10 herbci oldu 1 mulki vetendas oldu Vikianbarda elaqeli mediafayllar Iraq oz nuve proqrami uzerinde islemeye 1960 ci illerden etibaren baslamisdi Artiq 1970 ci illerin ortalarinda xarici dovletlerden nuve reaktorlari alaraq bu prosesi suretlendirmisdir 1975 ci ilin noyabr ayinda Fransa ve Iraq hokumetleri arasinda nuve emekdasligi barede sazis imzalanmis ve 1976 ci ilde reaktorun Iraqa catdirilmasi prosesi yekunlasmisdir Muqavilenin deyerinin 300 milyon dollar oldugu belli olmusdur Bu muqavileye hem nuve reaktorunun catdirilmasi hem de sexsi heyetin telimi daxil idi Iraq hokumeti 1976 ci ilde Fransadan Osiris sinfi nuve reaktoru satin almisdi Sonradan Iraq ve Fransa terefleri bu reaktorun fransizlar terefinden Osirak adlandirildigini ve yalniz dinc elmi tedqiqat isleri ucun nezerde tutuldugunu bildirmisdir Buna baxmayaraq Israil hokumeti bu addimin hec de dinc meqsedler ucun atilmadigini hetta Iraq terefinden nuve silahi yaratmaq meqsedile alindigini beyan etmisdir 7 iyun 1981 ci ilde Israil HHQ ne mexsus F 15 ve F 16 doyus teyyareleri Iraq erazisine daxil olmus ve Osirak nuve reaktorunu bombalamisdir Emeliyyatdan derhal sonra Israil terefi bunu ozunu mudafie etmek meqsedile etdiyini aciqlamisdir Bu hava emeliyyati neticesinde 10 nefer Iraq herbcisi ve 1 nefer fransiz mulki sexs helak olmusdur Hemin hucum Knessete seckiler kecirilmezden uc hefte evvel bas tutmusdur Bu emeliyyat ABS da daxil olmaqla dunyanin diger bir cox dovleti terefinden pislenmisdir BMT Tehlukesizlik Surasi ve Bas Assambleyasi Israile qarsi iki qetname qebul etmisdir Osirak nuve reaktoruna qarsi bas tutmus bu emeliyyat beynelxalq huquqa onleyici zerbe anlayisina numune kimi daxil olmusdur Beynelxalq ictimaiyyetin bu hucuma hec de yaxsi yanasmamasina baxmayaraq Opera emeliyyati Kuveytin azad olunmasinda tehlukesizliyin temin olunmasina yardim etmis regionda olan terrorcu qruplasmalarin nuve silahini ele kecirmelerine mane olmus ve Iraq hokumeti uzerinde tezyiqin daha da artmasina komek etmisdir Hemcinin baxIsrail Herbi Hava Quvveleri Nuve silahiIstinadlarPerlmutter Amos Handel Michael I Uri Bar Joseph Two Minutes over Baghdad eng Routledge 2008 seh 120 ISBN 978 0 7146 8347 8 1981 Israel bombs Baghdad nuclear reactor BBC News British Broadcasting Corporation 7 iyun 1981 2008 12 17 tarixinde Istifade tarixi 8 noyabr 2017 Donald Neff Israel Bombs Iraq s Osirak Nuclear Research Facility Washington Report on Middle East Affairs Andrew I Kilgore 1995 81 82 2010 09 02 tarixinde Istifade tarixi 8 noyabr 2017 Lucien S Vandenborucke The Israeli Strike Against Osiraq the dynamics of fear and proliferation in the Middle East Air University Review 1984 2022 05 11 tarixinde Istifade tarixi 2017 11 08 James Martin Center for Nonproliferation Studies Research Library Nuclear Threat Initiative NPT 2010 11 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 noyabr 2017 Cordesman Anthony H Iraq and the War of Sanctions Conventional Threats and Weapons of Mass Destruction Praeger 1999 p 605 Shirley V Scott Anthony Billingsley Christopher Michaelsen International Law and the Use of Force A Documentary and Reference Guide Praeger 2009 p 182 Polakow Suransky Sasha The Unspoken Alliance Israel s Secret Relationship with Apartheid South Africa Pantheon 1 ed 2010 p 145 Jonathan Steele The Bush doctrine makes nonsense of the UN charter 7 iyun 2002 2020 04 02 tarixinde Istifade tarixi 8 noyabr 2017 Shue Henry and Rhodin David 2007 Preemption Military Action and Moral Justification Oxford University Press p 215 Point of Attack Preventive War International Law and Global WelfareXarici kecidlersem40 ru saytinda Opera emeliyyati barede melumat 2005 02 08 at the Wayback Machine Den istorii 25 let nazad VVS Izrailya razbombili yadernyj reaktor v Osirake 2018 01 10 at the Wayback Machine Osirak nuve reaktoruna hucum emeliyyati