Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Omo çayı — Efiopiyanın cənubunda çay. Omo Nil hövzəsindən kənarda yerləşən ən böyük Efiopiya çayıdır. Hövzəsi tamamilə Efiopiya sərhədləri daxilindədir və Keniya ilə sərhəddə yerləşən Turkana gölünə axır.
| Omo çayı | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Mənsəbi | Turkana gölü |
| Uzunluğu |
|
| Rəsmi adı | Lower Valley of the Omo |
| Tipi | Təbii |
| Kriteriya | (iii), (iv) |
| Tarixi | 1980 (4-cü sessiya) |
| İstinad nöm. | 17 |
| Ölkə |  Efiopiya |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiya
Omo çayı ən böyük qolu olan Veyb çayı ilə ən böyük sol qolu olan Gayb çayının koordinatlarında birləşməsi nəticəsində əmələ gəlir. Ölçülərini, uzunluqlarını və istiqamətlərini nəzərə alsaq, həm Omo, həm də Gayb çaylarının eyni və ya bənzər çay olduğunu, lakin fərqli adlarda olduğunu düşünə bilərsiniz. Nəticə etibarilə, bütün çay hövzəsi bəzən Omo-Gayb hövzəsi adlanır.
Çayın istiqaməti ümumilikdə cənuba doğrudur və Turkana gölünə tökülür. Efiopiya Mərkəzi Statistika Agentliyinin yaydığı materiallara görə, Omo çayının uzunluğu 760 kilometrdir.
Efiopiyaya Spektrum Bələdçisi, çayın yağışlı mövsümdən əvvəldə belə hələ yüksək olduğu dövrdə, sentyabr-oktyabr aylarında reftinq üçün məşhur bir yer olaraq təsvir edir.
Arxeoloji tapıntılar
Ərazidə ilk arxeoloji kəşflər 1901-ci ildə bir Fransa ekspedisiyası tərəfindən edildi. Ən əhəmiyyətli tapıntılar sonradan, 1967-1975-ci illər arasında beynəlxalq bir arxeoloji qrup tərəfindən edilmişdir. Bu komanda bir sıra fərqli əşyalar, o cümlədən təxminən 2.5 milyon yaşı olan Avstralopitek kişisinin çənə sümüyünü tapmışdır. Arxeoloqlar həmçinin ərazidə yaşayan hominidlərinin erkən Pleystosen dövründən Pliosen dövrünə qədər olan qalıq larını tapmışlar.
Mədəniyyət
Hazırda bəziləri tərəfindən min illər boyu müxtəlif mədəniyyətlərin və etnik qrupların Omo şağı vadisinə köç etdiyinə inanılır. Omo Aşağı
Vadisindəki Mursi, Suri, Nyanqatom, Dizi və Meen də daxil olmaqla bəzi xalqlar bu günə qədər müxtəlifliklərinə görə öyrənilir.
Bütün Omo çayı hövzəsi həm də geoloji və arxeoloji baxımdan əhəmiyyətlidir. Fransız və Amerika komandaları tərəfindən Pliosen və Pleystosenə aid bir neçə hominid qalıqlar və arxeoloji yerlər qazılmışdır. Bir neçə arxeoloji yerdə Avstralopitek nəslinə və Homoya aid fosillər, habelə ən qədim, təxminən 2.4 milyon il əvvələ aid olan kvarsitdən hazırlanmış alətlər tapıldı. Buna görə ərazi 1980-ci ildə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edildi.
Su elektrik stansiyaları
Omo çayı hövzəsində Omo çayının qolları olan Qilqel Gayb çayı və Gayb çayının adını daşıyan bir neçə elektrik stansiyası və anbar var.
2006 daşqınları
2006-cı ildə yağan güclü yağış zamanı, 16 avqusta qədərki beş gün ərzində ən az 456 adam boğuldu və 20 mindən çox insanı evindən köçməyə məcbur oldu. Mövsümi güclü yağışlar ölkənin bu hissəsi üçün normal olsa da, otlaq və meşələrin qırılması bu faciədə günahlandırılır. "Efiopiyadakı çaylar əvvəlki illərdəkindən daha az su tutma qabiliyyətinə malikdirlər, çünki onlar torpaqla doldurulur" deyə Dünya Qida Proqramının sözçüsü Paulette Cons bildirib. Omo çayının mövsümi daşması onun sahilində yaşayan yerli qruplar üçün vacibdir. Daşqın münbit çökəklik gətirir, sahilləri su ilə doldurur və çay sahillərində becərmə imkanı yaradır. Aşağı Omo vadisi boyunca olan müxtəlif xalqlar ərzaq təminatının böyük bir hissəsini daşqınların gətirdiyi münbitlik nəticəsində əldə edirlər.
2006-cı ilin böyük və dağıdıcı seli son əlli il ərzində meydana gələn yeganə seldir. Ümumiyyətlə sularının doxsan faizini Omo çayından alan Turkana gölünün səviyyəsinin aşağı düşməsi şoranlıq səviyyəsinin artmasına səbəb olmuşdur. Artıq deltanın ölçüsü, təxminən 500 kvadrat mil (1,300 km2) ölçüsündədir və aşağı Omo hövzəsində yerli olan pastoralistlərin və aqro-pastoralistlərin mal-qaraları və digər ev heyvanları üçün təkrar əkin və otlaq üçün torpaqlar vermişdir.
Mənbə
- Butzer, Karl W. (1971). Recent history of an Ethiopian delta: the Omo River and the level of Lake Rudolph, Research paper 136, Department of Geography, University of Chicago, 184 p., LCCN 70-184080
- Camerapix (2000). Spectrum Guide to Ethiopia, First American Ed., Brooklyn: Interlink, ISBN
- Crandall, Ben (2007). , eMuseum @ Minnesota State University, Mankato; website accessed 31 October 2007
- Hurd, W. (2006). "Rangers by Birth", Cultural Survival Quarterly, 30.2, website accessed 31 October 2007
- UNESCO World Heritage Centre (2007). Lower Valley of the Omo, World Heritage List, website accessed 31 October 2007
- Vannutelli, L. and Citerni, C. (1899). Seconda spedizione Bòttego: L'Omo, viaggio d'esplorazione nell'Africa Orientale, Milano : Hoepli, 650 p.
İstinadlar
- "Climate, 2008 National Statistics (Abstract)" 2010-11-13 at the Wayback Machine, Table A.1. Central Statistical Agency website (accessed 26 December 2009)
- Camerapix (2000), p. 262
- Scheffel, Richard L.; Wernet, Susan J., redaktorlar Natural Wonders of the World. United States of America: Reader's Digest Association, Inc. 1980. 281. ISBN .
- Crandall (2007)
- Hurd (2006)
- UNESCO (2007)
- "More than 700 killed or missing in Ethiopian floods" 2008-10-01 at the Wayback Machine, Zeenews.com 16 August 2006; "Ethiopian floods feared to have killed 870" by Tsegaye Tadesse 2007-03-12 at the Wayback Machine, Eircom net, 16 August 2006
- (PDF). 2009-09-02 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-10-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Omo cayi Efiopiyanin cenubunda cay Omo Nil hovzesinden kenarda yerlesen en boyuk Efiopiya cayidir Hovzesi tamamile Efiopiya serhedleri daxilindedir ve Keniya ile serhedde yerlesen Turkana golune axir Omo cayiOlke EfiopiyaMensebi Turkana goluUzunlugu 760 kmUNESCO Umumdunya IrsiResmi adiLower Valley of the OmoTipiTebiiKriteriya iii iv Tarixi1980 4 cu sessiya Istinad nom 17OlkeEfiopiya Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyaOmo cayi en boyuk qolu olan Veyb cayi ile en boyuk sol qolu olan Gayb cayinin 8 19 sm e 37 28 s u koordinatlarinda birlesmesi neticesinde emele gelir Olculerini uzunluqlarini ve istiqametlerini nezere alsaq hem Omo hem de Gayb caylarinin eyni ve ya benzer cay oldugunu lakin ferqli adlarda oldugunu dusune bilersiniz Netice etibarile butun cay hovzesi bezen Omo Gayb hovzesi adlanir Cayin istiqameti umumilikde cenuba dogrudur ve Turkana golune tokulur Efiopiya Merkezi Statistika Agentliyinin yaydigi materiallara gore Omo cayinin uzunlugu 760 kilometrdir Efiopiyaya Spektrum Beledcisi cayin yagisli movsumden evvelde bele hele yuksek oldugu dovrde sentyabr oktyabr aylarinda reftinq ucun meshur bir yer olaraq tesvir edir Omo olu kecid cayinin deltasiArxeoloji tapintilarErazide ilk arxeoloji kesfler 1901 ci ilde bir Fransa ekspedisiyasi terefinden edildi En ehemiyyetli tapintilar sonradan 1967 1975 ci iller arasinda beynelxalq bir arxeoloji qrup terefinden edilmisdir Bu komanda bir sira ferqli esyalar o cumleden texminen 2 5 milyon yasi olan Avstralopitek kisisinin cene sumuyunu tapmisdir Arxeoloqlar hemcinin erazide yasayan hominidlerinin erken Pleystosen dovrunden Pliosen dovrune qeder olan qaliq larini tapmislar MedeniyyetHazirda bezileri terefinden min iller boyu muxtelif medeniyyetlerin ve etnik qruplarin Omo sagi vadisine koc etdiyine inanilir Omo Asagi Omo olu kecid cayi vadisi Vadisindeki Mursi Suri Nyanqatom Dizi ve Meen de daxil olmaqla bezi xalqlar bu gune qeder muxtelifliklerine gore oyrenilir Butun Omo cayi hovzesi hem de geoloji ve arxeoloji baximdan ehemiyyetlidir Fransiz ve Amerika komandalari terefinden Pliosen ve Pleystosene aid bir nece hominid qaliqlar ve arxeoloji yerler qazilmisdir Bir nece arxeoloji yerde Avstralopitek nesline ve Homoya aid fosiller habele en qedim texminen 2 4 milyon il evvele aid olan kvarsitden hazirlanmis aletler tapildi Buna gore erazi 1980 ci ilde UNESCO nun Umumdunya irsi siyahisina daxil edildi Su elektrik stansiyalariOmo cayi hovzesinde Omo cayinin qollari olan Qilqel Gayb cayi ve Gayb cayinin adini dasiyan bir nece elektrik stansiyasi ve anbar var 2006 dasqinlari2006 ci ilde yagan guclu yagis zamani 16 avqusta qederki bes gun erzinde en az 456 adam boguldu ve 20 minden cox insani evinden kocmeye mecbur oldu Movsumi guclu yagislar olkenin bu hissesi ucun normal olsa da otlaq ve meselerin qirilmasi bu faciede gunahlandirilir Efiopiyadaki caylar evvelki illerdekinden daha az su tutma qabiliyyetine malikdirler cunki onlar torpaqla doldurulur deye Dunya Qida Proqraminin sozcusu Paulette Cons bildirib Omo cayinin movsumi dasmasi onun sahilinde yasayan yerli qruplar ucun vacibdir Dasqin munbit cokeklik getirir sahilleri su ile doldurur ve cay sahillerinde becerme imkani yaradir Asagi Omo vadisi boyunca olan muxtelif xalqlar erzaq teminatinin boyuk bir hissesini dasqinlarin getirdiyi munbitlik neticesinde elde edirler 2006 ci ilin boyuk ve dagidici seli son elli il erzinde meydana gelen yegane seldir Umumiyyetle sularinin doxsan faizini Omo cayindan alan Turkana golunun seviyyesinin asagi dusmesi soranliq seviyyesinin artmasina sebeb olmusdur Artiq deltanin olcusu texminen 500 kvadrat mil 1 300 km2 olcusundedir ve asagi Omo hovzesinde yerli olan pastoralistlerin ve aqro pastoralistlerin mal qaralari ve diger ev heyvanlari ucun tekrar ekin ve otlaq ucun torpaqlar vermisdir MenbeButzer Karl W 1971 Recent history of an Ethiopian delta the Omo River and the level of Lake Rudolph Research paper 136 Department of Geography University of Chicago 184 p LCCN 70 184080 Camerapix 2000 Spectrum Guide to Ethiopia First American Ed Brooklyn Interlink ISBN 1 56656 350 X Crandall Ben 2007 eMuseum Minnesota State University Mankato website accessed 31 October 2007 Hurd W 2006 Rangers by Birth Cultural Survival Quarterly 30 2 website accessed 31 October 2007 UNESCO World Heritage Centre 2007 Lower Valley of the Omo World Heritage List website accessed 31 October 2007 Vannutelli L and Citerni C 1899 Seconda spedizione Bottego L Omo viaggio d esplorazione nell Africa Orientale Milano Hoepli 650 p Istinadlar Climate 2008 National Statistics Abstract 2010 11 13 at the Wayback Machine Table A 1 Central Statistical Agency website accessed 26 December 2009 Camerapix 2000 p 262 Scheffel Richard L Wernet Susan J redaktorlar Natural Wonders of the World United States of America Reader s Digest Association Inc 1980 281 ISBN 0 89577 087 3 Crandall 2007 Hurd 2006 UNESCO 2007 More than 700 killed or missing in Ethiopian floods 2008 10 01 at the Wayback Machine Zeenews com 16 August 2006 Ethiopian floods feared to have killed 870 by Tsegaye Tadesse 2007 03 12 at the Wayback Machine Eircom net 16 August 2006 PDF 2009 09 02 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 10 17