Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nişava çayı (bolq. Нишава; serb. Нишава / Nišava) — Bolqarıstan və Serbiyada çay. Cənubi Moravanın sağ qolu. Çayın uzunluğu - 218 km-dir. Cənubi Moravanın ən uzun qoludur.
| Nişava çayı | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Uzunluğu |
|
| Su sərfi | 104 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 3.950 km² |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafiyası
Nişava mənbəyini Bolqarıstanın qərbində Stara Planina adlanan Balkan dağlarında, Kom dağının şərqində (2106 m), Serbiya ilə sərhədə yaxın Gintsi kəndi yaxınlığından götürür. Çayın yuxarı axını bəzən Gintsi kəndinin adı ilə Ginska adlanır. Qodeç şəhərinin yaxınlığından axır, sonra Razboişte kəndindən keçir, sonra dərə əmələ gətirir. Dərədən çıxdıqdan sonra sərhəddəki Kalotina kəndinə çatır və sonra Serbiya ərazisindən axır. Qeyd edək ki, çay ümumilikdə 67 km Bolqarıstan ərazisindən, 151 km isə Serbiya ərazisindən keçir. Serbiyada Dimitrovqrad, Pirot, Bela Palanka, Nişka Banya və Niş kimi şəhərlərin yanından axır. Nis şəhərinin böyüdüyü indiki vaxtda Nisavanın sahilləri demək olar ki, ağzına qədər şəhərsalma ilə örtülmüşdür. Çayın adına uyğun olaraq inzibati mərkəzi Niş olan Nişava rayonu adlandırılıb.
Nişava çayı Qara dəniz hövzəsinə aiddir. Çayın hövzəsinin sahəsi 3950 km²-dir, bunun 1237 km²-i Bolqarıstanda və 2713 km²-i Serbiyadadır. Nişava dağ çayı olduğuna görə naviqasiya üçün yararsızdır. Çayda su axını saniyədə 36 km³/ sürət təşkil edir. Nişavanın Temştitsa, Erma (Sukovska çayı), Crvena çayı, Koritniçka çayı, Kutinska çayı kimi bir çox qolları var.
Nişava vadisi qədim zamanlardan Avropa ilə Asiyanı birləşdirən marşrutun bir hissəsidir ki, bura Böyük Morava və Maritsa kimi çayların vadiləri də daxildir. Bu marşrut İstanbula aparır və həm avtomobil yolu, həm də Belqrad-İstanbul dəmir yolu bura daxildir.
Bela Palanka və Nişka Banya yaşayış məntəqələri arasında çay uzunluğu 17 km, dərinliyi 350–400 m olan Sıçevskoe dərəsini (serb. Сићевачка клисура; Sićevačka klisura) əmələ gətirir. Dərədə kanyonlar var. Bu yerlərdə çay kifayət qədər güclüdür və onun gücü iki elektrik stansiyası ("Sichevo" və "Ostrovitsa") istifadə edir.
Siçevo dərəsinin üstündəki Oblik təpəsi son dərəcə nadir bitki Serb ramondası və Natali ramondasının tapıla biləcəyi yerdir. Ala balıqlarına bütün çayın axarı boyunca rast gəlmək olar. Onların sayı illərə görə dəyişir. Qızıl qartal da daxil olmaqla, yalnız dərə hissəsində 100-dən çox quş növü yaşayır.
2000-ci ildə Sıçevski dərəsində yerləşən Mala Balanitsa mağarasında arxeoloji qazıntılar zamanı yaşı 525-397 min il olan qədim insanın çənəsinin bir hissəsi tapılıb..
Əhəmiyyəti
1992-ci ildə Serbiya rayonlara bölündükdən sonra Nişava rayonu (inzibati mərkəzi Niş olmaqla) çayın adını daşıyır.Antarktidanın Cənubi Şetlend adalarında yerləşən Rugged adasındakı Nişava buxtası adını daşıyır.
2008-ci ildə Nişava su hövzəsinin Serbiya hissəsində və onun qollarının vadilərində müxtəlif aromatik və dərman bitkilərinin becərilməsinə başlanılıb. Vaxt keçdikcə lavanda çoxlu təpələrə və dağ yamaclarına yayılaraq əsas məhsula çevrilib. Digər otlar arasında Roma çobanyastığı, qumluq ödotu, dərman ballınanəsi, çödükotu və Dəməşq qızılgülü var.
Vadidəki dəyişikliyə uğramış Aralıq dənizi mikroiqlimi, Yunanıstan və Şimali Makedoniyadan Cənubi Morava vadisindəki Niş və Leskovac hövzələri vasitəsilə yayılır. Əhəngdaşı zonası və 450 ilə 550 metr (1480-180) hündürlük otlar üçün uyğun təbii şəraitdir. Çay hövzəsində çoxlu eko plantasiyalar və yağ zavodları tikilib. 2020-ci ildən bölgə Serb Provansı kimi tanınır.
İstinadlar
- Dragan Bosnić. У долини Вилине реке [In the valley of Fairy river]. Politika-Magazin, No. 1283 (serb). 1 May 2022. 20–21.
- "Челюсть из Сербии может прояснить эволюцию неандертальцев" (rus). 2013-02-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-02-09.
- "Мала Баланика, да споров много… Позднейший архантроп Восточной Европы становится древнейшим?". antropogenez.ru (rus). 2019-06-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-19.
- Roksandic M., Mihailovic D., Mercier N., Dimitrijevic V., Morley M.W., Rakocevic Z., Mihailovic B., Guibert P. et Babb J. A human mandible (BH-1) from the Pleistocene deposits of Mala Balanica cave (Sicevo Gorge, Nis, Serbia) // Journal of Human Evolution, 2011, V. 61, pp. 186—196.
- "Uredba o načinu vršenja poslova ministarstava i posebnih organizacija van njihovog sedišta" [Decree on execution of the works of the ministries and special agencies outside of their seats] (PDF). Government of the Republic of Serbia (serb). 1995. 2023-04-27 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-04-23.
- "Composite gazetteer of Antarctica - Nishava Cove". Scientific Committee on Antarctic Research (SCAR). 2022. 2014-05-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-04-23.
- Anadolija. "Mirisna polja lavande na jugu Srbije, eterična ulja za kupce iz EU" [Aromatic lavender fields in southern Serbia, essential oils for the EU byers] (Serbian). . 4 July 2020. 6 July 2020 tarixində . İstifadə tarixi: 23 April 2023.
Ədəbiyyat
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nisava cayi bolq Nishava serb Nishava Nisava Bolqaristan ve Serbiyada cay Cenubi Moravanin sag qolu Cayin uzunlugu 218 km dir Cenubi Moravanin en uzun qoludur Nisava cayiOlke Serbiya BolqaristanUzunlugu 218 kmSu serfi 104 m sHovzesinin sahesi 3 950 km Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografiyasiNisava menbeyini Bolqaristanin qerbinde Stara Planina adlanan Balkan daglarinda Kom daginin serqinde 2106 m Serbiya ile serhede yaxin Gintsi kendi yaxinligindan goturur Cayin yuxari axini bezen Gintsi kendinin adi ile Ginska adlanir Qodec seherinin yaxinligindan axir sonra Razboiste kendinden kecir sonra dere emele getirir Dereden cixdiqdan sonra serheddeki Kalotina kendine catir ve sonra Serbiya erazisinden axir Qeyd edek ki cay umumilikde 67 km Bolqaristan erazisinden 151 km ise Serbiya erazisinden kecir Serbiyada Dimitrovqrad Pirot Bela Palanka Niska Banya ve Nis kimi seherlerin yanindan axir Nis seherinin boyuduyu indiki vaxtda Nisavanin sahilleri demek olar ki agzina qeder sehersalma ile ortulmusdur Cayin adina uygun olaraq inzibati merkezi Nis olan Nisava rayonu adlandirilib Nisava cayinin axdigi Sicevskoe deresi Nisava cayi Qara deniz hovzesine aiddir Cayin hovzesinin sahesi 3950 km dir bunun 1237 km i Bolqaristanda ve 2713 km i Serbiyadadir Nisava dag cayi olduguna gore naviqasiya ucun yararsizdir Cayda su axini saniyede 36 km suret teskil edir Nisavanin Temstitsa Erma Sukovska cayi Crvena cayi Koritnicka cayi Kutinska cayi kimi bir cox qollari var Nisava vadisi qedim zamanlardan Avropa ile Asiyani birlesdiren marsrutun bir hissesidir ki bura Boyuk Morava ve Maritsa kimi caylarin vadileri de daxildir Bu marsrut Istanbula aparir ve hem avtomobil yolu hem de Belqrad Istanbul demir yolu bura daxildir Bela Palanka ve Niska Banya yasayis menteqeleri arasinda cay uzunlugu 17 km derinliyi 350 400 m olan Sicevskoe deresini serb Siћevachka klisura Sicevacka klisura emele getirir Derede kanyonlar var Bu yerlerde cay kifayet qeder gucludur ve onun gucu iki elektrik stansiyasi Sichevo ve Ostrovitsa istifade edir Sicevo deresinin ustundeki Oblik tepesi son derece nadir bitki Serb ramondasi ve Natali ramondasinin tapila bileceyi yerdir Ala baliqlarina butun cayin axari boyunca rast gelmek olar Onlarin sayi illere gore deyisir Qizil qartal da daxil olmaqla yalniz dere hissesinde 100 den cox qus novu yasayir 2000 ci ilde Sicevski deresinde yerlesen Mala Balanitsa magarasinda arxeoloji qazintilar zamani yasi 525 397 min il olan qedim insanin cenesinin bir hissesi tapilib Ehemiyyeti1992 ci ilde Serbiya rayonlara bolundukden sonra Nisava rayonu inzibati merkezi Nis olmaqla cayin adini dasiyir Antarktidanin Cenubi Setlend adalarinda yerlesen Rugged adasindaki Nisava buxtasi adini dasiyir 2008 ci ilde Nisava su hovzesinin Serbiya hissesinde ve onun qollarinin vadilerinde muxtelif aromatik ve derman bitkilerinin becerilmesine baslanilib Vaxt kecdikce lavanda coxlu tepelere ve dag yamaclarina yayilaraq esas mehsula cevrilib Diger otlar arasinda Roma cobanyastigi qumluq odotu derman ballinanesi codukotu ve Demesq qizilgulu var Vadideki deyisikliye ugramis Araliq denizi mikroiqlimi Yunanistan ve Simali Makedoniyadan Cenubi Morava vadisindeki Nis ve Leskovac hovzeleri vasitesile yayilir Ehengdasi zonasi ve 450 ile 550 metr 1480 180 hundurluk otlar ucun uygun tebii seraitdir Cay hovzesinde coxlu eko plantasiyalar ve yag zavodlari tikilib 2020 ci ilden bolge Serb Provansi kimi taninir IstinadlarDragan Bosnic U dolini Viline reke In the valley of Fairy river Politika Magazin No 1283 serb 1 May 2022 20 21 Chelyust iz Serbii mozhet proyasnit evolyuciyu neandertalcev rus 2013 02 18 tarixinde Istifade tarixi 2013 02 09 Mala Balanika da sporov mnogo Pozdnejshij arhantrop Vostochnoj Evropy stanovitsya drevnejshim antropogenez ru rus 2019 06 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 19 Roksandic M Mihailovic D Mercier N Dimitrijevic V Morley M W Rakocevic Z Mihailovic B Guibert P et Babb J A human mandible BH 1 from the Pleistocene deposits of Mala Balanica cave Sicevo Gorge Nis Serbia Journal of Human Evolution 2011 V 61 pp 186 196 Uredba o nacinu vrsenja poslova ministarstava i posebnih organizacija van njihovog sedista Decree on execution of the works of the ministries and special agencies outside of their seats PDF Government of the Republic of Serbia serb 1995 2023 04 27 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 04 23 Composite gazetteer of Antarctica Nishava Cove Scientific Committee on Antarctic Research SCAR 2022 2014 05 13 tarixinde Istifade tarixi 2023 04 23 Anadolija Mirisna polja lavande na jugu Srbije etericna ulja za kupce iz EU Aromatic lavender fields in southern Serbia essential oils for the EU byers Serbian 4 July 2020 6 July 2020 tarixinde Istifade tarixi 23 April 2023 EdebiyyatMala Prosvetina Enciklopedija Third edition Prosveta 1985 ISBN 86 07 00001 2 Jovan Đ Markovic Enciklopedijski geografski leksikon Jugoslavije Svjetlost Sarajevo 1990 ISBN 86 01 02651 6 Xarici kecidlerVikianbarda Nisava cayi ile elaqeli mediafayllar var