Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nihilizm (lat. nihil – heç nə) — insan mövcudluğunun dərk olunmasının, ümumi qəbul edilmiş əxlaqi və mədəni dəyərlərin inkarında özünü büruzə verən dünyagörüşü, avtoritetlərin qəbul edilməməsi.
Tarixi
Nihilzm başlanğıcını XII əsrdən götürsə də, XIX əsrdə daha geniş yayılmağa başlamışdır. İlk dövrlərdə, əxlaqi, mədəni və ilahi dəyərlərin heçliyi üzərində qurulan Nihilzm (XIX əsr) Rusyada daha çox populyar olmuşdur. Nihilzmi termin kimi ilk dəfə işlədən Fridrix Yakobi olmuşdur. F.H.Yakobidən sonra isə daha geniş araşdırmaları Danimarkalı filosof Seren Kierkoqr aparmışdır. Rusiyada isə ilk dəfə Nikolay Nadejdin "Nihilist yığıncağı" məqaləsində istifadə etmişdir. İvan Sergeyeviç Turgenyev "Atalar və oğullar" əsərində ilk dəfə nihilist obraz (obrazın adı Bazarov) yaratmışdı. Zaman keçdikcə Nihilzm rus gəncliyində, bir dəb şəklini almışdır. Sonradan böyük təzyiqlər görülmüş və dövlət tərəfindən qarşısı alınmağa başlamışdır. XIX əsrdən etibarən Nihilsm dünyada yayılmağa başlamış siyasi, fəlsəfi cərəyana çevrilmişdir.Nihilzm ən çox Fridrix Nitşse, Neyzen Tevfik, Ludviq Andres Feyerbax, Henri Bakl, Maks Stirner, Albert Kamyu, Artur Şopenhauer, Jan-Pol Sartre və Herbert Spenser tərəfindən qəbul olunmuşdur. Zaman keçdikcə artan Nihilizm cəryanı yeni məşhur simalar qazanmışdır. Sonralardan Nihilizmin məşhur simaları Fridrix Nitşseni nihilst kimi tanımamışdır. Buna misal olaraq J. Grenyer görə Nitşe heç bir zaman nihilist olmamışdır və bunu Güc İstənci kitabında qeyd etmişdir. Nihilzm sonralardan daha da genişlənmiş və təkminləşdirilmişdir. Nihilzmi ən çox düşündürən İlahi inanc məsələsinə vaxt keçdikcə həll yolu tapılmışdır. Belə ki, məşhur fransız yazar Albert Kamyu ona verilən İlahi suala 'Allahsız bir dünyanın təsəvvürü absurddur'(Çöküş romanında) demişdir. Lakin Sartrenin heç bir inancı olmaması və nihilst yazarların fərqli İlahi düşüncələri olması problem yaratmış, amma bu problemin həlli tərəfindən həll olmuşdur. Haydeger Aqnostik Nihilzmi yaradaraq, Nihilizmdə İlahi tamlıq və ya heçliyə qarışmamasını irəli sürmüşdür.
Ümumi Məlumatlar
Fəlsəfədə nihilizm heç bir şeyin var olmadığını, heç bir şeyin bilinməyəcəyini müdafiə edən düşüncə tərzidir. Nihilizm həm bilik fəlsəfəsiylə, həm dəyər fəlsəfəsiylə,həm də varlıq fəlsəfəsiylə əlaqəli olan bir təlimdir. Nihilizm təlimi, bilik fəlsəfəsində hər cür biliyin bir aldanma olduğunu, biliyin mövcud olmadığını; əxlaq fəlsəfəsində insan hərəkətlərini tənzimləyən dəyərlərin olmadığını; varlıq fəlsəfəsində isə heç bir şeyin mövcud olmadığını müdafiə edir.
Erkən dövr Yunan filosofu Gorgias bu düşüncə tərzinin təmsilçilərindən biridir. Bir sofist olan Gorgiasın fikrincə heç bir şey mövcud deyil (hər kəsin üzərində birləşərək var deyə biləcəyi bir varlıq yoxdur), bir şey bir şəkildə var olsa belə, o bilinə bilməz, bir şey bir şəkildə var olsa və bilinsə belə bu məlumat başqalarına ötürülməz. Nümunədən də məlum olduğu kimi sofistlər varlığın bilinməyəcəyi şəklindəki düşüncələrini, dil və hissiyyat problemləri ilə əlaqələndirirlər. Onlara görə düşüncələrimizi ötürmək üçün istifadə etdiyimiz simvollardan ibarət olan dil güvənli deyil. İnsanlar arasında dil vasitəsilə qurulan əlaqə mütləq deyil, nisbidir. Hiss və qavrayışa söykənən biliklər də nisbidir. Bu halda onlara görə varlıqlar üzərində ortaq bir məna da olmayacaqdır.
Bu görüşün ən önəmli nümayəndəsi Nitsşedir. Var olan dəyərlərə, nizama qarşı çıxır və heç bir dəyər tanımır. Nitsşe müasir insanın mənimsədiyi dəyərlərin ənənəvi dayaqlarının çökdüyünü deyirdi. Buna görə də köhnə dəyərlər atılıb, bütün dəyərlər yenidən qurulmalıdır. Bunu edəcək olan insan da güc baxımından üstün insandır. İnsan yeni dəyər yarada bildiyi ölçüdə üstün insan olaraq azaddır.
Buna görə də insanlar güclü və zəiflərə bölürlər. Azad əxlaqı təyin edən amil, fərdin güclü və ya zəif olmasıdır. Mövcud əxlaq sistemini zəif insanlar yaradıblar, bu əxlaq sistemi qul əxlaqıdır. Qul əxlaqı insanın zəifliklərini ön plana çıxaran, yaşam gücünün əksilməsinə səbəb olan əxlaqdır. Bu əxlaqın qarşısında isə güclü insanların yaratdıqları aristokrat əxlaqı var. Aristokrat əxlaqı güc əsasında yaranan üstün insan əxlaqıdır. Üstün insan dövrünün hər cür üfunətli dəyərlərini rədd edən, özünü aşmış və yeni dəyərlər yaratma gücünə sahib insandır. Öz dəyərini özü yarada bilən insan öz əxlaqını da özü yaradır. Bu səbəbdən də universal əxlaq anlayışı ola bilməz.
Əlavə məlumat
Nihilizm və ya "Heçlik" 19-cu əsrin ortalarında Rusiyada, xüsusən gənc intellektual təbəqə arasında özünə tərəfdar toplayaraq yüksələn və bu səbəblə özünə böyük fəlsəfi axınlar arasında yer tapan bir fəlsəfi düşüncə tərzidir.
Latıncada “heç” mənasına gələn “nihil” sözündən yaranan nihilizm, günümüzdə bir çox spesifik alt qollara ayrılmaqla bərabər, ən məşhur tərifilə: hər şeyin mənadan və dəyərdən məhrum olduğunu müdafiə edən fəlsəfi baxışdır. Nihilistlər tanrının varlığını, iradənin azadlığını, biliyin imkanını, əxlaqı və tarixin xoşbəxt sonunu rədd edirlər.
Nihilizm; metafizik və əxlaqi gücləri heç sayan, mövcud olan dəyərlərə və nizama qarşı çıxan, heç bir iradəyə boyun əyməyən baxışların məcmusudur.
Nihilizm; bilik fəlsəfəsi, əxlaq və siyasət sahəsində qəbul olunmuşdur. Nihilizm hər şeyi, hər həqiqəti və dəyərləri rəddetmə şəklində ortaya çıxmışdır.
Nihilizm təməldə estatizmin** bütün formalarını yadırğayar, fayda verməyi və elmi müdafiə edər. İctimai elmləri və klassik fəlsəfə sistemlərini bütünlüklə rədd edir. Nİhilizm insanın bədən və ruhdan ibarət olan dualist bir quruluşu olduğunu rədd etdiyi üçün dinlərin də şiddətli təzyiqinə məruz qalmışdır.
Rus ədəbiyyatında nihilizm ifadəsi ilk dəfə Nedejin’in bir məqaləsində istifadə olunub.
Nitşse, Şopenhauerin nihilist fəlsəfəsi ilə yola çıxmışdır. Nitşse nihilizmə yeni məzmun qazandırdı. Nihilizmin ən əskik tərəfi həyata mənfi təsir etməsiydi. Nitşse, "Yanlış nihilizm”-i yaşayanları kitablarında tez-tez “pessimistlər” deyə adlandırırdı. Bu pessimizmi məğlub etmək lazım idi. Gerçək bir güc fəlsəfəsi üçün, həyata müsbət təsir edən bir fəlsəfə lazım idi. Həyatın dəyərini anlamalı və bu dəyəri ucaltmalı idilər.
Nitşsenin fikrinə görə, nihilizm yüksək idealların dəyərlərini itirmələrindən qaynaqlanan mənfi düşüncə mövqeyidir. Nitşse, nihilizmin əsasını formalaşdırarkən bunun aşıla biləcəyinə də toxunmuşdur. Qorxular, etirazlar, varlığı (tanrını) aydın bir həqiqət edən varlıq idealizminin çöküş əlamətləridir. Nitşse üçün “Tanrı öldü” və bu varlıq artıq “özünə yaraşdırılan bütün dəyərləri heçə endirən bir yoxluq” olmuşdur. Yəni Nitşse "Tanrı öldü” deyəndə Avropada və dünyada tanrı anlayışının yadırğandığını və yox edildiyini söyləmək istəmişdir.
Bütün bunlara baxmayaraq, J.Grenyerə görə Nitşse əsla bir nihilist olmamışdır. “Güc istənci” adlı kitabında dediyi kimi Nitşse, nihilizmi sonuna qədər yaşamış və onu aşmışdır. Nitşse nihilizmin aşılmasının zəruri olduğunu müdafiə edirdi. Bəs nihilizmi necə aşılar? Bu suala Nitşsenin verdiyi cavab belədir: “Biz təbiətdəki bütün əxlaqı rədd etmirik, əxlaqın ümumbəşəri olduğu anlayışını rədd edirik və bir əxlaq qaydasını rədd və ya qəbul edərkən onun inkişafa dəstək olması və maneə törətməsi müəyyən edilməlidir". Nitşse, kölə və bəy əxlaqı olaraq iki əxlaqdan bəhs edir. Onun fikrincə cəmiyyətdə bütün fərdlərin meydana gəlmə səbəbi “üst insan”-a çatmaq və onun məqsədlərinə xidmət etməkdir. O zaman nihilizm “kölələrin əxlaqı” olaraq meydana çıxır; kölələr, gerçək həyatdakı gücsüzlüklərini unutmaq üçün, bir ideala və ya uydurma bir tanrıya ehtiyac duyurlar. Nihilizm, idealizmdən yayınma məntiqindən qaynaqlanır. Heydeger isə Nihilizmi qərb düşüncəsini meydana gətirən elementlərdən biri kimi görür.Bu görüş, dəyəri və “var olan”-ı təyin etmək üçün gerçəkdə, varlıq sualını soruşmağı özünə qadağan edir. Gorgias isə nihilizmin aqnostik istiqamətini vurğulayaraq “Heç bir şey var deyil, var olsa da naməlum, dərk edilsə də başqalarına yayılmaz” demişdir.
Nihilizmin müxtəlif növləri
- Mövcudluğun obyektiv mahiyyəti, səbəbləri, həqiqiliyi və dəyərlərinin olmasını inkar edən fəlsəfi mövqe;
- Mereologik nihilizm - ayrı-ayrı hissələrdən təşkil olunmuş cisimlərin mövcudluğunu inkar edən fəlsəfi mövqe;
- Metafizik nihilizm - obyektlətin həqiqətdə mövcud olmasının vacibliyini inkar edən fəlsəfi mövqe;
- Epistemologik nihilizm - biliyin inkar edilməsi;
- Mənəvi nihilizm - heç nəyin əxlaqi və ya qeyri-əxlaqi olmaması barədə metaetik təsəvvür;
- Sosial mühitin təsiri ilə şəxsiyyətin hüquqlarını, həmçinin dövlət tərəfindən müəyyən edilmiş norma və davranış qaydalarının aktiv və ya passiv şəkildə inkar edilməsi.
Nihilizm - psixoloqların araşdırmalarında
Erix From nihilizmə psixoloji müdafiə mexanizmlərindən biri kimi yanaşmağı təklif edir. O hesab edirdi ki, insanın başlıca problemi, onun öz iradəsindən asılı olmayaq "bu dünyaya atılması" ilə, onun özünü, ətrafındakıları, keçmişi və gələcəyi dərk etmə bacarığı hesabına təbiətdən kənara çıxa bilməcəyi arasındakı daxili ziddiyətdir. From iddia edir ki, insanın, onun şəxsiyyətinin inkişafı iki tendensiya daxilinə baş verir: azadlığa və özgələşməyə istiqamətlənən səyləri. İnsanın inkişafı onun azadlığının artması yolu ilə baş verir. Lakin hər kəs bu yoldan məqsədyönlü istifadə edə bilmir, bir-sıra mənfi psixi narahatlıqlar yaranır və bu da özgələşməyə gətirib çıxarır. Nəticədə insan öz daxili "mən"ini itirir. Mazoxizm və sadist tendensiyaların, destruktivizmin, insanın cəmiyyəti məhv etmək cəhdinin (əks halda cəmiyyət onu məhv edəcək), nihilizm və avtomatik komfortizimin xarakterik olduğu "Azadlıqdan qaçma" adlanan müdafiə mexanizmi yaranır.
Nihilizm anlayışı V.Rayx tərəfindən də araşdırılmışdır. O yazırdı ki, fikizi xüsusiyyətlər (təmkinlilik və gərginlik) və ya daimi gülüş, biganəlik, istehzalı və diqqətçəkən davranış - bunlar keçmişdəki güclü müdafiə mexanizmlərinin qalıqlarıdır və bu qalıqlar ilkin vəziyyətlərindən ayrılaraq xarakterin daimi xüsusiyyətlərinə çevrilmişlər. Onlar "xarakterin nevrozu" kimi özlərini büruzə verirlər. Bunun da səbəblərindən biri müdafiə mexanizminin -nihilizmin təsiridir. "Xarakterin nevrozu" zamanı müdafiə konflikti xarakterin ayrı-ayrı xüsusiyyətlərində, davranış üsulunda, ümumilikdə şəxsiyyətin patoloji təşkilində ifadə olunur.
İstinadlar
Mənbə
- [1] Nihilizm nədir?
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nihilizm lat nihil hec ne insan movcudlugunun derk olunmasinin umumi qebul edilmis exlaqi ve medeni deyerlerin inkarinda ozunu buruze veren dunyagorusu avtoritetlerin qebul edilmemesi TarixiNihilzm baslangicini XII esrden goturse de XIX esrde daha genis yayilmaga baslamisdir Ilk dovrlerde exlaqi medeni ve ilahi deyerlerin hecliyi uzerinde qurulan Nihilzm XIX esr Rusyada daha cox populyar olmusdur Nihilzmi termin kimi ilk defe isleden Fridrix Yakobi olmusdur F H Yakobiden sonra ise daha genis arasdirmalari Danimarkali filosof Seren Kierkoqr aparmisdir Rusiyada ise ilk defe Nikolay Nadejdin Nihilist yigincagi meqalesinde istifade etmisdir Ivan Sergeyevic Turgenyev Atalar ve ogullar eserinde ilk defe nihilist obraz obrazin adi Bazarov yaratmisdi Zaman kecdikce Nihilzm rus gencliyinde bir deb seklini almisdir Sonradan boyuk tezyiqler gorulmus ve dovlet terefinden qarsisi alinmaga baslamisdir XIX esrden etibaren Nihilsm dunyada yayilmaga baslamis siyasi felsefi cereyana cevrilmisdir Nihilzm en cox Fridrix Nitsse Neyzen Tevfik Ludviq Andres Feyerbax Henri Bakl Maks Stirner Albert Kamyu Artur Sopenhauer Jan Pol Sartre ve Herbert Spenser terefinden qebul olunmusdur Zaman kecdikce artan Nihilizm ceryani yeni meshur simalar qazanmisdir Sonralardan Nihilizmin meshur simalari Fridrix Nitsseni nihilst kimi tanimamisdir Buna misal olaraq J Grenyer gore Nitse hec bir zaman nihilist olmamisdir ve bunu Guc Istenci kitabinda qeyd etmisdir Nihilzm sonralardan daha da genislenmis ve tekminlesdirilmisdir Nihilzmi en cox dusunduren Ilahi inanc meselesine vaxt kecdikce hell yolu tapilmisdir Bele ki meshur fransiz yazar Albert Kamyu ona verilen Ilahi suala Allahsiz bir dunyanin tesevvuru absurddur Cokus romaninda demisdir Lakin Sartrenin hec bir inanci olmamasi ve nihilst yazarlarin ferqli Ilahi dusunceleri olmasi problem yaratmis amma bu problemin helli terefinden hell olmusdur Haydeger Aqnostik Nihilzmi yaradaraq Nihilizmde Ilahi tamliq ve ya hecliye qarismamasini ireli surmusdur Umumi MelumatlarFelsefede nihilizm hec bir seyin var olmadigini hec bir seyin bilinmeyeceyini mudafie eden dusunce terzidir Nihilizm hem bilik felsefesiyle hem deyer felsefesiyle hem de varliq felsefesiyle elaqeli olan bir telimdir Nihilizm telimi bilik felsefesinde her cur biliyin bir aldanma oldugunu biliyin movcud olmadigini exlaq felsefesinde insan hereketlerini tenzimleyen deyerlerin olmadigini varliq felsefesinde ise hec bir seyin movcud olmadigini mudafie edir Erken dovr Yunan filosofu Gorgias bu dusunce terzinin temsilcilerinden biridir Bir sofist olan Gorgiasin fikrince hec bir sey movcud deyil her kesin uzerinde birleserek var deye bileceyi bir varliq yoxdur bir sey bir sekilde var olsa bele o biline bilmez bir sey bir sekilde var olsa ve bilinse bele bu melumat basqalarina oturulmez Numuneden de melum oldugu kimi sofistler varligin bilinmeyeceyi seklindeki dusuncelerini dil ve hissiyyat problemleri ile elaqelendirirler Onlara gore dusuncelerimizi oturmek ucun istifade etdiyimiz simvollardan ibaret olan dil guvenli deyil Insanlar arasinda dil vasitesile qurulan elaqe mutleq deyil nisbidir Hiss ve qavrayisa soykenen bilikler de nisbidir Bu halda onlara gore varliqlar uzerinde ortaq bir mena da olmayacaqdir Bu gorusun en onemli numayendesi Nitssedir Var olan deyerlere nizama qarsi cixir ve hec bir deyer tanimir Nitsse muasir insanin menimsediyi deyerlerin enenevi dayaqlarinin cokduyunu deyirdi Buna gore de kohne deyerler atilib butun deyerler yeniden qurulmalidir Bunu edecek olan insan da guc baximindan ustun insandir Insan yeni deyer yarada bildiyi olcude ustun insan olaraq azaddir Buna gore de insanlar guclu ve zeiflere bolurler Azad exlaqi teyin eden amil ferdin guclu ve ya zeif olmasidir Movcud exlaq sistemini zeif insanlar yaradiblar bu exlaq sistemi qul exlaqidir Qul exlaqi insanin zeifliklerini on plana cixaran yasam gucunun eksilmesine sebeb olan exlaqdir Bu exlaqin qarsisinda ise guclu insanlarin yaratdiqlari aristokrat exlaqi var Aristokrat exlaqi guc esasinda yaranan ustun insan exlaqidir Ustun insan dovrunun her cur ufunetli deyerlerini redd eden ozunu asmis ve yeni deyerler yaratma gucune sahib insandir Oz deyerini ozu yarada bilen insan oz exlaqini da ozu yaradir Bu sebebden de universal exlaq anlayisi ola bilmez Elave melumatNihilizm ve ya Heclik 19 cu esrin ortalarinda Rusiyada xususen genc intellektual tebeqe arasinda ozune terefdar toplayaraq yukselen ve bu sebeble ozune boyuk felsefi axinlar arasinda yer tapan bir felsefi dusunce terzidir Latincada hec menasina gelen nihil sozunden yaranan nihilizm gunumuzde bir cox spesifik alt qollara ayrilmaqla beraber en meshur terifile her seyin menadan ve deyerden mehrum oldugunu mudafie eden felsefi baxisdir Nihilistler tanrinin varligini iradenin azadligini biliyin imkanini exlaqi ve tarixin xosbext sonunu redd edirler Nihilizm metafizik ve exlaqi gucleri hec sayan movcud olan deyerlere ve nizama qarsi cixan hec bir iradeye boyun eymeyen baxislarin mecmusudur Nihilizm bilik felsefesi exlaq ve siyaset sahesinde qebul olunmusdur Nihilizm her seyi her heqiqeti ve deyerleri reddetme seklinde ortaya cixmisdir Nihilizm temelde estatizmin butun formalarini yadirgayar fayda vermeyi ve elmi mudafie eder Ictimai elmleri ve klassik felsefe sistemlerini butunlukle redd edir NIhilizm insanin beden ve ruhdan ibaret olan dualist bir qurulusu oldugunu redd etdiyi ucun dinlerin de siddetli tezyiqine meruz qalmisdir Rus edebiyyatinda nihilizm ifadesi ilk defe Nedejin in bir meqalesinde istifade olunub Nitsse Sopenhauerin nihilist felsefesi ile yola cixmisdir Nitsse nihilizme yeni mezmun qazandirdi Nihilizmin en eskik terefi heyata menfi tesir etmesiydi Nitsse Yanlis nihilizm i yasayanlari kitablarinda tez tez pessimistler deye adlandirirdi Bu pessimizmi meglub etmek lazim idi Gercek bir guc felsefesi ucun heyata musbet tesir eden bir felsefe lazim idi Heyatin deyerini anlamali ve bu deyeri ucaltmali idiler Nitssenin fikrine gore nihilizm yuksek ideallarin deyerlerini itirmelerinden qaynaqlanan menfi dusunce movqeyidir Nitsse nihilizmin esasini formalasdirarken bunun asila bileceyine de toxunmusdur Qorxular etirazlar varligi tanrini aydin bir heqiqet eden varliq idealizminin cokus elametleridir Nitsse ucun Tanri oldu ve bu varliq artiq ozune yarasdirilan butun deyerleri hece endiren bir yoxluq olmusdur Yeni Nitsse Tanri oldu deyende Avropada ve dunyada tanri anlayisinin yadirgandigini ve yox edildiyini soylemek istemisdir Butun bunlara baxmayaraq J Grenyere gore Nitsse esla bir nihilist olmamisdir Guc istenci adli kitabinda dediyi kimi Nitsse nihilizmi sonuna qeder yasamis ve onu asmisdir Nitsse nihilizmin asilmasinin zeruri oldugunu mudafie edirdi Bes nihilizmi nece asilar Bu suala Nitssenin verdiyi cavab beledir Biz tebietdeki butun exlaqi redd etmirik exlaqin umumbeseri oldugu anlayisini redd edirik ve bir exlaq qaydasini redd ve ya qebul ederken onun inkisafa destek olmasi ve manee toretmesi mueyyen edilmelidir Nitsse kole ve bey exlaqi olaraq iki exlaqdan behs edir Onun fikrince cemiyyetde butun ferdlerin meydana gelme sebebi ust insan a catmaq ve onun meqsedlerine xidmet etmekdir O zaman nihilizm kolelerin exlaqi olaraq meydana cixir koleler gercek heyatdaki gucsuzluklerini unutmaq ucun bir ideala ve ya uydurma bir tanriya ehtiyac duyurlar Nihilizm idealizmden yayinma mentiqinden qaynaqlanir Heydeger ise Nihilizmi qerb dusuncesini meydana getiren elementlerden biri kimi gorur Bu gorus deyeri ve var olan i teyin etmek ucun gercekde varliq sualini sorusmagi ozune qadagan edir Gorgias ise nihilizmin aqnostik istiqametini vurgulayaraq Hec bir sey var deyil var olsa da namelum derk edilse de basqalarina yayilmaz demisdir Nihilizmin muxtelif novleriMovcudlugun obyektiv mahiyyeti sebebleri heqiqiliyi ve deyerlerinin olmasini inkar eden felsefi movqe Mereologik nihilizm ayri ayri hisselerden teskil olunmus cisimlerin movcudlugunu inkar eden felsefi movqe Metafizik nihilizm obyektletin heqiqetde movcud olmasinin vacibliyini inkar eden felsefi movqe Epistemologik nihilizm biliyin inkar edilmesi Menevi nihilizm hec neyin exlaqi ve ya qeyri exlaqi olmamasi barede metaetik tesevvur Sosial muhitin tesiri ile sexsiyyetin huquqlarini hemcinin dovlet terefinden mueyyen edilmis norma ve davranis qaydalarinin aktiv ve ya passiv sekilde inkar edilmesi Nihilizm psixoloqlarin arasdirmalarindaErix From nihilizme psixoloji mudafie mexanizmlerinden biri kimi yanasmagi teklif edir O hesab edirdi ki insanin baslica problemi onun oz iradesinden asili olmayaq bu dunyaya atilmasi ile onun ozunu etrafindakilari kecmisi ve geleceyi derk etme bacarigi hesabina tebietden kenara cixa bilmeceyi arasindaki daxili ziddiyetdir From iddia edir ki insanin onun sexsiyyetinin inkisafi iki tendensiya daxiline bas verir azadliga ve ozgelesmeye istiqametlenen seyleri Insanin inkisafi onun azadliginin artmasi yolu ile bas verir Lakin her kes bu yoldan meqsedyonlu istifade ede bilmir bir sira menfi psixi narahatliqlar yaranir ve bu da ozgelesmeye getirib cixarir Neticede insan oz daxili men ini itirir Mazoxizm ve sadist tendensiyalarin destruktivizmin insanin cemiyyeti mehv etmek cehdinin eks halda cemiyyet onu mehv edecek nihilizm ve avtomatik komfortizimin xarakterik oldugu Azadliqdan qacma adlanan mudafie mexanizmi yaranir Nihilizm anlayisi V Rayx terefinden de arasdirilmisdir O yazirdi ki fikizi xususiyyetler temkinlilik ve gerginlik ve ya daimi gulus biganelik istehzali ve diqqetceken davranis bunlar kecmisdeki guclu mudafie mexanizmlerinin qaliqlaridir ve bu qaliqlar ilkin veziyyetlerinden ayrilaraq xarakterin daimi xususiyyetlerine cevrilmisler Onlar xarakterin nevrozu kimi ozlerini buruze verirler Bunun da sebeblerinden biri mudafie mexanizminin nihilizmin tesiridir Xarakterin nevrozu zamani mudafie konflikti xarakterin ayri ayri xususiyyetlerinde davranis usulunda umumilikde sexsiyyetin patoloji teskilinde ifade olunur IstinadlarMenbe 1 Nihilizm nedir Hemcinin bax