Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Neyrofiziologiya ─ neyromorfoloji fənlərlə yanaşı sinir sisteminin funksiyalarını öyrənən fiziologiyanın bölməsidir. Neyrofiziologiya nevrologiyanın nəzəri əsasıdır. O, beynin tədqiqilə məşğul olan neyrobiologiya, psixologiya, nevrologiya, kliniki neyrofiziologiya, elektrofiziologiya, etologiya, neyroanatomiya və s. elmlərlə sıx bağlıdır..
Neyrofiziologiya sinir sisteminin fəaliyyətini öyrənən fiziologiyanın xüsusi bölməsi olaraq daha gec yaranmışdır. Neyrofiziologiya praktiki olaraq XIX əsrin II yarısınadək heyvanların öyrənilməsinə əsaslanaraq eksperimental elm kimi inkişaf etmişdir. Həqiqətən də sinir sisteminin fəaliyyətinin "ibtidai" formada aşkar olunması insanda və heyvanda eynidir. Bir sinir hüceyrəsindən digərinə oyanmanın keçməsi (məsələn: sinir, əzələ və vəzi), sadə refleks (məsələn: ətrafların açılıb-yığılması), nisbətən adi işıq, səs, taktil və s. qıcıqların qəbulu və digərləri sinir sisteminin funksiyalarına aiddir. Yalnız XIX əsrin sonunda alimlər tənəffüsün, orqanizmdə qanın, toxuma mayesinin və bir sıra digərlərinin tərkibinin sabit saxlanılması kimi bəzi mürəkkəb funksiyaların tədqiqinə keçdilər. Bütün bu tədqiqatların aparılması zamanı alimlər nəinki insanda, hətta ən primitiv heyvanda belə sinir sisteminin tam və hissəvi funksiyalarında mühüm fərq aşkar etmədilər. Məsələn: müasir eksperimental fiziologiyanın ilk çağlarında ən sevilən obyekti qurbağa idi. Ancaq yeni tədqiqat metodlarının kəşfilə (ilk növbədə sinir sisteminin fəaliyyətində elektrik hadisələrinin aşkar edilməsi) baş beynin funksiyalarının öyrənilməsində yeni bir mərhələ baş verdi, beyni zədələmədən və onun funksiyalarına müdaxilə etmədən bu funksiyaları tədqiq etmək, eyni zamanda onun ali fəaliyyətini ─ siqnalın qəbulunu, yaddaş, düşüncə və bir çox digər funksiyalarını öyrənmək mümkün oldu.
Neyrofiziologiya sinir sisteminin funksiyalarını və onun strukturunu öyrənən bir elm kimi beyni öyrənmək ilə məşğul olan neyroanatomiya, neyropsixologiya, elektrofiziologiya və s. elmlərlə sıx əlaqədardır. Neyroelmlərin məsələləri ətraf mühitin hüceyrələrə təsirini və davranışın formalaşmasında iştirak edən milyonlarla sinir hüceyrəsinin beyni idarə etməsini başa düşməkdən və insanın davranışını araşdırmaqdan ibarətdir.
Neyrofiziologiya elminin məqsədi sinir sisteminin funksiyaları, reflektor davranışın neyron mexanizmlərinin təşkili və beyin funksiyalarının sistem təşkilinin prinsipləri haqqında olan təsəvvürləri formalaşdırır.
Cərrahi neyrofiziologiya ─ bu tətbiqi neyrofiziologiyadır. Cərrahiyyə zamanı cərrah-neyrofizioloq pasientin sinir sisteminin funksiyalarına nəzarətlə məşğul olur, bəzən bunun üçün pasientin sinir sisteminin sahələrində elektrofizioloji tədqiqatlar aparmaq lazım gəlir. Belə müşahidələr geniş kliniki qaydalara daxil olaraq neyromonitorinq adlanır.
Neyrofizioloji müayinələr
- Mərkəzi sinir sisteminin zədələnmə dərəcəsini araşdırmağa irəlicədən yönəldilmiş müayinələrə daxildir:
- Hərəkətin koordinasiyasının yoxlanılması
- Eşitmənin yoxlanılması
- Görmə sahəsinin yoxlanılması
- İybilmənin yoxlanılması
- Toxunma hissinin yoxlanılması
- Dadbilmənin yoxlanılması
Neyrofiziologiyanın məsələləri
- Əsas sinir proseslərinin izahı və ayrıca sinir sisteminin bir-birilə qarşılıqlı təsirinin izahını vermək
- İnsanın mərkəzi sinir sisteminin və sinir toxumasının fiziologiyasının əsasları haqqında təsəvvürləri vermək
- Beyin funksiyalarının sistem təşkilinin prinsipləri haqqında olan təsəvvürləri vermək
Metodlar
- Elektroensefaloqrafiya (EEQ) ─ uşaqların və böyüklərin baş beynində xüsusi elektroensefaloqraf cihazı vasitəsilə qeydə alınan elektrik potensialları titrəyişlərinin yazılması üsuludur.
- Elektroneyroqrafiya (ENQ)
- Funksional MRT (f-MRT)
- Pozitron-emission tomoqrafiya (PET)
- Exoensefaloqrafiya (ExoEQ) ─ müxtəlif akustik sıxlığı olan mühitlərdən (beynin yumşaq örtüyü, kəllə sümükləri, beynin qabıqları, beyin maddəsi, likvor, qan) kəllədaxili törəmələrin sərhədlərindən və əks olunan ultrasəsə əsaslanan instrumental diaqnostika üsuludur.
Mənbələr
- Шульговский В. В. Ш95. Основы нейрофизиологии. Учебное пособие для студентов вузов. — М.: Аспект Пресс, 2000.с.277.
- Гусельников В. И. Электрофизиология головного мозга. — М.: Высшая школа, 1976.
- Медицинский справочник: Эхоэнцефалоскопия
- БСЭ. Большая Советская Энциклопедия
- Макаров В.А. Нейрофизиология. Рефлекс и высшая нервная деятельность [ЭР]: рабочий учебник 2011.
İstinadlar
- БСЭ. Большая Советская Энциклопедия
- "Человек-машина". Частный Корреспондент. chaskor.ru. 2011-08-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-06-05. (#apostrophe_markup)
- И.М. Прищепа, И.И. Ефременко Нейрофизиология" — Минск 2013 г. "Вышэйшая школа" УДК 612.816.3(075.8) ББК 28.707.3я73 П77
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Neyrofiziologiya neyromorfoloji fenlerle yanasi sinir sisteminin funksiyalarini oyrenen fiziologiyanin bolmesidir Neyrofiziologiya nevrologiyanin nezeri esasidir O beynin tedqiqile mesgul olan neyrobiologiya psixologiya nevrologiya kliniki neyrofiziologiya elektrofiziologiya etologiya neyroanatomiya ve s elmlerle six baglidir Neyrofiziologiya sinir sisteminin fealiyyetini oyrenen fiziologiyanin xususi bolmesi olaraq daha gec yaranmisdir Neyrofiziologiya praktiki olaraq XIX esrin II yarisinadek heyvanlarin oyrenilmesine esaslanaraq eksperimental elm kimi inkisaf etmisdir Heqiqeten de sinir sisteminin fealiyyetinin ibtidai formada askar olunmasi insanda ve heyvanda eynidir Bir sinir huceyresinden digerine oyanmanin kecmesi meselen sinir ezele ve vezi sade refleks meselen etraflarin acilib yigilmasi nisbeten adi isiq ses taktil ve s qiciqlarin qebulu ve digerleri sinir sisteminin funksiyalarina aiddir Yalniz XIX esrin sonunda alimler teneffusun orqanizmde qanin toxuma mayesinin ve bir sira digerlerinin terkibinin sabit saxlanilmasi kimi bezi murekkeb funksiyalarin tedqiqine kecdiler Butun bu tedqiqatlarin aparilmasi zamani alimler neinki insanda hetta en primitiv heyvanda bele sinir sisteminin tam ve hissevi funksiyalarinda muhum ferq askar etmediler Meselen muasir eksperimental fiziologiyanin ilk caglarinda en sevilen obyekti qurbaga idi Ancaq yeni tedqiqat metodlarinin kesfile ilk novbede sinir sisteminin fealiyyetinde elektrik hadiselerinin askar edilmesi bas beynin funksiyalarinin oyrenilmesinde yeni bir merhele bas verdi beyni zedelemeden ve onun funksiyalarina mudaxile etmeden bu funksiyalari tedqiq etmek eyni zamanda onun ali fealiyyetini siqnalin qebulunu yaddas dusunce ve bir cox diger funksiyalarini oyrenmek mumkun oldu Neyrofiziologiya sinir sisteminin funksiyalarini ve onun strukturunu oyrenen bir elm kimi beyni oyrenmek ile mesgul olan neyroanatomiya neyropsixologiya elektrofiziologiya ve s elmlerle six elaqedardir Neyroelmlerin meseleleri etraf muhitin huceyrelere tesirini ve davranisin formalasmasinda istirak eden milyonlarla sinir huceyresinin beyni idare etmesini basa dusmekden ve insanin davranisini arasdirmaqdan ibaretdir Neyrofiziologiya elminin meqsedi sinir sisteminin funksiyalari reflektor davranisin neyron mexanizmlerinin teskili ve beyin funksiyalarinin sistem teskilinin prinsipleri haqqinda olan tesevvurleri formalasdirir Cerrahi neyrofiziologiya bu tetbiqi neyrofiziologiyadir Cerrahiyye zamani cerrah neyrofizioloq pasientin sinir sisteminin funksiyalarina nezaretle mesgul olur bezen bunun ucun pasientin sinir sisteminin sahelerinde elektrofizioloji tedqiqatlar aparmaq lazim gelir Bele musahideler genis kliniki qaydalara daxil olaraq neyromonitorinq adlanir Neyrofizioloji muayinelerMerkezi sinir sisteminin zedelenme derecesini arasdirmaga ireliceden yoneldilmis muayinelere daxildir Hereketin koordinasiyasinin yoxlanilmasi Esitmenin yoxlanilmasi Gorme sahesinin yoxlanilmasi Iybilmenin yoxlanilmasi Toxunma hissinin yoxlanilmasi Dadbilmenin yoxlanilmasiNeyrofiziologiyanin meseleleriEsas sinir proseslerinin izahi ve ayrica sinir sisteminin bir birile qarsiliqli tesirinin izahini vermek Insanin merkezi sinir sisteminin ve sinir toxumasinin fiziologiyasinin esaslari haqqinda tesevvurleri vermek Beyin funksiyalarinin sistem teskilinin prinsipleri haqqinda olan tesevvurleri vermekMetodlarElektroensefaloqrafiya EEQ usaqlarin ve boyuklerin bas beyninde xususi elektroensefaloqraf cihazi vasitesile qeyde alinan elektrik potensiallari titreyislerinin yazilmasi usuludur Elektroneyroqrafiya ENQ Funksional MRT f MRT Pozitron emission tomoqrafiya PET Exoensefaloqrafiya ExoEQ muxtelif akustik sixligi olan muhitlerden beynin yumsaq ortuyu kelle sumukleri beynin qabiqlari beyin maddesi likvor qan kelledaxili toremelerin serhedlerinden ve eks olunan ultrasese esaslanan instrumental diaqnostika usuludur MenbelerShulgovskij V V Sh95 Osnovy nejrofiziologii Uchebnoe posobie dlya studentov vuzov M Aspekt Press 2000 s 277 ISBN 5 7567 0134 6 Guselnikov V I Elektrofiziologiya golovnogo mozga M Vysshaya shkola 1976 Medicinskij spravochnik Ehoencefaloskopiya BSE Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya Makarov V A Nejrofiziologiya Refleks i vysshaya nervnaya deyatelnost ER rabochij uchebnik 2011 IstinadlarBSE Bolshaya Sovetskaya Enciklopediya Chelovek mashina Chastnyj Korrespondent chaskor ru 2011 08 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 06 05 apostrophe markup I M Prishepa I I Efremenko Nejrofiziologiya Minsk 2013 g Vyshejshaya shkola UDK 612 816 3 075 8 BBK 28 707 3ya73 P77