Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məlik Yeqan (Tuğ – 1744, Tuğ) — dövlət xadimi, Dizaq mahalının məliki, Məlikyeqanovların, Məlik-Aslanovların və Məlikabbasovların ulu babası.
| Məlik Yeqan | |
|---|---|
| 1737 – 1744 | |
| Sonrakı | Məlik Aram |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1744 |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Atası | Qukas Loris Məlikyan |
| Uşaqları | Aram, İsay, Bahtam, Yusif, Bağır, Arakеl, Səfər, Bağum, Vеrt |
| Dini | Erməni Həvari kilsəsi |
Həyatı
Məlik Yeqan Luka oğlu Qarabağ bəylərbəyliyinin Loru qəzasının kəndində anadan olmuşdu. Bəzi tarixçilərə, xronistlərə görə Məlik Yeqanın doğum yeri fərqlidir. Bir çox tarixçilərin tanıqlığına görə Məlik Yeqan Dizaq mahalına Gəncə-Qarabağ bəylərbəyliyinin Loru nahiyəsindən gəlmişdir. Tarixçi Mirzə Adıgözəl bəy Qarabaği yazır: "Bu mahalların biri—Dizaqdır. Məlikləri Məlik Yeqan adlanır. O, Loridən qaçıb gəlmiş, Nadir şahın səltənəti dövründə və onun əmrilə məliklik taxtında oturub hörmət qazanmışdır".
Məlik Yeqan 1717-ci ildə Tuğ kəndinə köçmüşdü.
Tarixçi Mirzə Yusif Qarabaği isə Məlik Yeqanın Rumdan gəldiyini qeyd edir.
Məlik Yeqan öncə Tuğ kəndinin kovxası olmuşdu.
Rusiya çarı I Pyotr Məlik Yeqana general-mayor rütbəsi vermişdi..
Məlik Yeqan Loru mahalından gələndən sonra kənd icmasının yığıncağı ilə kovxa vəzifəsinə seçilmişdi. Bu barədə bir bilgi var. Həmin bilgini yazımıza köçürürük.
Tuğ kəndində Məlik Yeqanın sarayında bir daş kitabə var. Kitabədə yazılır: "Mən vardapet Qukasın oğlu, adım Məlik Yeqan, xalqın toplantısı ilə başçı seçildim. Bundan sonra xalq sakitləşdi. Sonra (şah) Sultan Hüseyn Avşar oğlunu Qatmışa basqın etmək üçün 3 dəstə ilə göndərdi. O, məni tapdı: - Yeqan sənsənmi? Və məni məlik təyin etdi. Sonra Osmanlı gəldi, Ağvanı tutdu. O da basqın etmək üçün dəstə göndərdi. Mən Ağvanı əsirlikdən qurtardım... Aclıq yoğun ağaya böyük zərbə vurdu. Qüdrətli Nadir şah hökmdar oldu. Bu ölkəni Osmanlıların əlindən güc işlədib qurtardı. Yenə də basqın üçün dəstə göndərdi. Talış, Çalaberd, Xaçın, Vərəndə, və Dizaqda olan xristian xalqı mənə bağışladı, bəylərbəyinin əvəzinə hakimiyyəti mənə verdi..."
Siyasətçi və bacarıqlı bir şəxs olan Məlik Yeqan Nadir şah Qırxlı-Avşarın qəlbini ovlayıb, tovlamışdı. Nadir şah Dizaq məliyinin xətrini çox istəyirdi və ona "babalıq" deyə müraciət edirdi. Tarixçi Mirzə Yusif Qarabaği Nadir şahla Məlik Yeqanın arasında keçən bir çox əhvalatları adı keçən əsərinə köçürmüşdür. Biz də onun yazılarına dirsəklənib gülləmə eləyirik.
...Qış fəslində Nadir şahın ordusu Muğanda idi. Bir gün Nadir şah Məlik Yeqanı yanına çağırıb imtahan üçün ondan göbələk istədi. O da "Baş üstə" deyib şahın yanından getdi. Əyanlar və kəndxudalar ona dedilər ki, nə üçün şahın bu çətin tələbini qəbul etdin. Məgər ilin bu vaxtında göbələk tapılarmı? Məlik Yeqan isə cavabında dedi: "Bu sizin işiniz deyil, necə cavab verəcəyimi özüm bilirəm". Beləliklə o, bir neçə gündən sonra şahın qulluğuna gedib dedi: - Sizin əmrinizə görə mən dağlara adam göndərdim, lakin göbələk bitən yerləri indi qar basdığından göbələk tapmaq mümkün olmamışdır.
Nadir şah Məlik Yeqanın belə itaətkar olduğunu görüb çox xoşu gəldi və dedi: "Babamsan, babam. Mən də bilirdim ki, bu mövsümdə göbələk olmaz, ancaq sizin nə dərəcədə ağıllı və itaətkar olmağınızı yoxlayırdım..."
Nadir şah Qarabağın bəylərbəyi Uğurlu xanı gözdən salandan sonra beş alban-xristiyan məlikliyi, Xəmsə üçün onların böyükləri arasından bir zabit seçdi. Bu zabit Məlik Yeqan idi. Məlik Yeqan Qarabağ bəylərbəyliyinə deyil, Təbriz bəylərbəyinə haqq-hesab verirdi.
Məlik Yeqanı erməni tarixçiləri Məlik Avan, Avan xan adlandırırlar.
Məlik Yeqan 1744-cü ildə vəfat etdi.
Ailəsi
Məlik Yeqan Xanımağa xanımla və Gözəl xanımla yaşam qurmuşdu. Aram, İsay, Bahtam, Yusif, Bağır, Arakel, Səfər, Bağum, Vert adlı oğulları vardı.
İstinadlar
- Məlik-Aslanovların soyağacı haqqında, N.A. Cavanşir Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri, İkinci Buraxılış, Səda, Bakı, 2001, səh: 23-25
- Qarabağnamələr. I kitab. Bakı: Yazıçı, 1989.
- Qarabağnamələr. II kitab. Bakı: Yazıçı, 1991.
- . 2017-04-20 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-02-28.
- Епископ Макар Бархударянц, Арцах, 1895.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu. Məlik Yeqan və onun törəmələri. "Soy" elmi-kütləvi dərgi, 2011, №3, səh.23-34.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Melik Yeqan Tug 1744 Tug dovlet xadimi Dizaq mahalinin meliki Melikyeqanovlarin Melik Aslanovlarin ve Melikabbasovlarin ulu babasi Melik YeqanI Dizaq meliyi1737 1744SonrakiMelik AramSexsi melumatlarDogum yeri Tug AzerbaycanVefat tarixi 1744Vefat yeri Tug AzerbaycanDefn yeri Dagliq QarabagAtasi Qukas Loris MelikyanUsaqlari Aram Isay Bahtam Yusif Bagir Arakel Sefer Bagum VertDini Ermeni Hevari kilsesiHeyatiMelik Yeqan Luka oglu Qarabag beylerbeyliyinin Loru qezasinin kendinde anadan olmusdu Bezi tarixcilere xronistlere gore Melik Yeqanin dogum yeri ferqlidir Bir cox tarixcilerin taniqligina gore Melik Yeqan Dizaq mahalina Gence Qarabag beylerbeyliyinin Loru nahiyesinden gelmisdir Tarixci Mirze Adigozel bey Qarabagi yazir Bu mahallarin biri Dizaqdir Melikleri Melik Yeqan adlanir O Loriden qacib gelmis Nadir sahin selteneti dovrunde ve onun emrile meliklik taxtinda oturub hormet qazanmisdir Melik Yeqan 1717 ci ilde Tug kendine kocmusdu Tarixci Mirze Yusif Qarabagi ise Melik Yeqanin Rumdan geldiyini qeyd edir Melik Yeqan once Tug kendinin kovxasi olmusdu Rusiya cari I Pyotr Melik Yeqana general mayor rutbesi vermisdi Melik Yeqan Loru mahalindan gelenden sonra kend icmasinin yigincagi ile kovxa vezifesine secilmisdi Bu barede bir bilgi var Hemin bilgini yazimiza kocururuk Tug kendinde Melik Yeqanin sarayinda bir das kitabe var Kitabede yazilir Men vardapet Qukasin oglu adim Melik Yeqan xalqin toplantisi ile basci secildim Bundan sonra xalq sakitlesdi Sonra sah Sultan Huseyn Avsar oglunu Qatmisa basqin etmek ucun 3 deste ile gonderdi O meni tapdi Yeqan sensenmi Ve meni melik teyin etdi Sonra Osmanli geldi Agvani tutdu O da basqin etmek ucun deste gonderdi Men Agvani esirlikden qurtardim Acliq yogun agaya boyuk zerbe vurdu Qudretli Nadir sah hokmdar oldu Bu olkeni Osmanlilarin elinden guc isledib qurtardi Yene de basqin ucun deste gonderdi Talis Calaberd Xacin Verende ve Dizaqda olan xristian xalqi mene bagisladi beylerbeyinin evezine hakimiyyeti mene verdi Siyasetci ve bacariqli bir sexs olan Melik Yeqan Nadir sah Qirxli Avsarin qelbini ovlayib tovlamisdi Nadir sah Dizaq meliyinin xetrini cox isteyirdi ve ona babaliq deye muraciet edirdi Tarixci Mirze Yusif Qarabagi Nadir sahla Melik Yeqanin arasinda kecen bir cox ehvalatlari adi kecen eserine kocurmusdur Biz de onun yazilarina dirseklenib gulleme eleyirik Qis feslinde Nadir sahin ordusu Muganda idi Bir gun Nadir sah Melik Yeqani yanina cagirib imtahan ucun ondan gobelek istedi O da Bas uste deyib sahin yanindan getdi Eyanlar ve kendxudalar ona dediler ki ne ucun sahin bu cetin telebini qebul etdin Meger ilin bu vaxtinda gobelek tapilarmi Melik Yeqan ise cavabinda dedi Bu sizin isiniz deyil nece cavab vereceyimi ozum bilirem Belelikle o bir nece gunden sonra sahin qulluguna gedib dedi Sizin emrinize gore men daglara adam gonderdim lakin gobelek biten yerleri indi qar basdigindan gobelek tapmaq mumkun olmamisdir Nadir sah Melik Yeqanin bele itaetkar oldugunu gorub cox xosu geldi ve dedi Babamsan babam Men de bilirdim ki bu movsumde gobelek olmaz ancaq sizin ne derecede agilli ve itaetkar olmaginizi yoxlayirdim Nadir sah Qarabagin beylerbeyi Ugurlu xani gozden salandan sonra bes alban xristiyan melikliyi Xemse ucun onlarin boyukleri arasindan bir zabit secdi Bu zabit Melik Yeqan idi Melik Yeqan Qarabag beylerbeyliyine deyil Tebriz beylerbeyine haqq hesab verirdi Melik Yeqani ermeni tarixcileri Melik Avan Avan xan adlandirirlar Melik Yeqan 1744 cu ilde vefat etdi AilesiMelik Yeqan Xanimaga xanimla ve Gozel xanimla yasam qurmusdu Aram Isay Bahtam Yusif Bagir Arakel Sefer Bagum Vert adli ogullari vardi IstinadlarMelik Aslanovlarin soyagaci haqqinda N A Cavansir Azerbaycan Tarixi Secere Cemiyyetinin Xeberleri Ikinci Buraxilis Seda Baki 2001 seh 23 25 ISBN 5 86871 204 4 Qarabagnameler I kitab Baki Yazici 1989 Qarabagnameler II kitab Baki Yazici 1991 2017 04 20 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 02 28 Episkop Makar Barhudaryanc Arcah 1895 MenbeEnver Cingizoglu Melik Yeqan ve onun toremeleri Soy elmi kutlevi dergi 2011 3 seh 23 34 Hemcinin baxDizaq mahali Melik Yeqanovlar Melik Aslanovlar