Məhəmmədhəsən Mirzə Məhəmmədəli şah oğlu Qovanlı-Qacar (20 noyabr 1899, Təbriz – 7 yanvar 1943, Meydenhed[d], Berkşir[d]) — Əhməd şah Qacarın qardaşı, Cənubi Azərbaycan vilayətinin valisi və Qacar sülaləsinin vəliəhd şahzadəsi. Rza xanın 1925-ci ildə özünü şah elan etməsindən sonra bütün ailəsi ilə birlikdə ömürlük İngiltərəyə sürgünə göndərilmişdir. 1930-cu ildə özünü İran taxtının varisi elan etmişdir. 1943-cü ilin 7 yanvarında İngiltərənin Meydenhed şəhərində vəfat etmişdir. İraqın Kərbəla şəhərində dəfn edilmişdir.
Məhəmmədhəsən mirzə Qovanlı-Qacar | |
---|---|
Məhəmmədhəsən mirzə Məhəmmədəli şah oğlu Qovanlı-Qacar | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Təbriz, Cənubi Azərbaycan |
Vəfat tarixi | (43 yaşında) |
Vəfat yeri | , İngiltərə |
Dəfn yeri | Kərbəla, İraq |
Həyat yoldaşları | Məhinbanu Malik-Mənsur Möhtərəm-əs-Səltənə Humayun-əs-Səltənə Şəms-ül-Mülk Əziz Ağdaş |
Uşağı | |
Atası | Məhəmmədəli şah Qacar |
Anası | Məleykə Cahan |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Həyatı
Məhəmməd Əli şahın üçüncü оğlu Məhəmməd Həsən Mirzə 20 noyabr 1899-cu ildə Təbriz şəhərində dünyaya göz açmışdı. Mükəmməl saray təlim-tərbiyəsi və təhsili görmüşdü.
Məhəmməd Həsən Mirzə 1943-cü ildə vəfat еdib. İraqın Kərbəla şəhərində dəfn edilmişdir.
Fəaliyyəti
Qardaşı Əhməd şah Qacarın Rza şah tərəfindən devrilməsindən əvvəl belə İran siyasətində önəmsiz fiqur idi. Lakin bu ona özünü şah kimi görmə istəyinə mane olmurdu. O, 1921-ci ilin əvvəllərində qardaşını devirmək üçün Britaniya səfirliyinə elçi göndərmişdi. Bağdaddakı səfirliyin Ali Komissarı Herman Normanı məlumatlandırmışdı ki, Seyid Ziyaəddin Təbatəbai məlumat vermişdir ki, "Məhəmməd Həsən Mirzə şahdan narazıdır, o bolşeviklərin İrana təhlükə yaratdığını düşünür. O, şahı lazımsız hesab edir və yeni hökumət formalaşdırmaq istəyir".
Məhəmməd Həsən Mirzə bu təklifi Britaniyanın İrandakı keçmiş attaşesi istisna olmaqla, digər ingilis nümayəndələri tərəfindən diqqət görmədi. İrandakı Britaniya diplomatik nümayəndəsi olan Herman Norman Əhməd şah Qacarın taxtda qardaşı ilə əvəzlənməsini taktiki baxımdan səhv hesab edirdi. O, düşünürdü ki, bu İranın bölünməsinə səbəb ola bilər.
I Dünya müharibəsi zamanı
1918-ci ildə Cənubi Azərbaycanın valisi olmuşdu.
Səməd Sərdarniya "Arazın hər iki tayında müsəlmanların soyqırımı" (Bakı, Elm, 2006) kitabında yazır:
Urmiyanın çətin və ağır günlərində əhaliyə nə Tehrandan, nə də Təbrizdən heç bir kömək gəlmədi. Təbrizdə oturan Azərbaycan hakimi və vəliəhd Məhəmməd Həsən Mirzə gənc və təcrübəsiz olmaqla yanaşı, əyyaşlıqla məşğul olurdu. Əmisi qoşun başçısı olsa da, gününün çoxunu kart oynamaqla keçirirdi. |
Ailəsi
Oğlanları:
- Sultan Hüseyn Mirzə (25 avqust 1916, Təbriz — 1986, Kanada)
- Sultan Həmid Mirzə (23 aprel 1918, Təbriz — 5 may 1988, London
- Rüknəddin Mirzə (1923, Tehran — 1996, Kanada)
Qızları
- Şəms Ağdaş (1919, Tehran — 1991, Paris)
- Giti Əfruz (1922, Tehran — ?)
Mükafatları
- I dərəcəli Şiri-Xurşid ordeni
- I dərəcəli İran taxtı ordeni
- Misirli Məhəmməd Əlinin böyük nişanı
Həmçinin bax
İstinadlar
- Cyrus Ghani. Iran and the Rise of Reza Shah From Qajar Collapse to Pahlavi Power. I.B.Tauris. 2000. ISBN .
- Ənvər Çingizoğlu. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: Şuşa. 2008. səh. 334.
- FO 371/6446, Cox to Norman, Foreign Office and the Government of India, 10 July 1921.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mehemmedhesen Mirze Mehemmedeli sah oglu Qovanli Qacar 20 noyabr 1899 Tebriz 7 yanvar 1943 Meydenhed d Berksir d Ehmed sah Qacarin qardasi Cenubi Azerbaycan vilayetinin valisi ve Qacar sulalesinin veliehd sahzadesi Rza xanin 1925 ci ilde ozunu sah elan etmesinden sonra butun ailesi ile birlikde omurluk Ingiltereye surgune gonderilmisdir 1930 cu ilde ozunu Iran taxtinin varisi elan etmisdir 1943 cu ilin 7 yanvarinda Ingilterenin Meydenhed seherinde vefat etmisdir Iraqin Kerbela seherinde defn edilmisdir Mehemmedhesen mirze Qovanli QacarMehemmedhesen mirze Mehemmedeli sah oglu Qovanli QacarDogum tarixi 20 noyabr 1899Dogum yeri Tebriz Cenubi AzerbaycanVefat tarixi 7 yanvar 1943 43 yasinda Vefat yeri IngiltereDefn yeri Kerbela IraqHeyat yoldaslari Mehinbanu Malik Mensur Mohterem es Seltene Humayun es Seltene Sems ul Mulk Eziz AgdasUsagi Hemid MirzeAtasi Mehemmedeli sah QacarAnasi Meleyke Cahan Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMehemmed Eli sahin ucuncu oglu Mehemmed Hesen Mirze 20 noyabr 1899 cu ilde Tebriz seherinde dunyaya goz acmisdi Mukemmel saray telim terbiyesi ve tehsili gormusdu Mehemmed Hesen Mirze 1943 cu ilde vefat edib Iraqin Kerbela seherinde defn edilmisdir FealiyyetiQardasi Ehmed sah Qacarin Rza sah terefinden devrilmesinden evvel bele Iran siyasetinde onemsiz fiqur idi Lakin bu ona ozunu sah kimi gorme isteyine mane olmurdu O 1921 ci ilin evvellerinde qardasini devirmek ucun Britaniya sefirliyine elci gondermisdi Bagdaddaki sefirliyin Ali Komissari Herman Normani melumatlandirmisdi ki Seyid Ziyaeddin Tebatebai melumat vermisdir ki Mehemmed Hesen Mirze sahdan narazidir o bolseviklerin Irana tehluke yaratdigini dusunur O sahi lazimsiz hesab edir ve yeni hokumet formalasdirmaq isteyir Mehemmed Hesen Mirze bu teklifi Britaniyanin Irandaki kecmis attasesi istisna olmaqla diger ingilis numayendeleri terefinden diqqet gormedi Irandaki Britaniya diplomatik numayendesi olan Herman Norman Ehmed sah Qacarin taxtda qardasi ile evezlenmesini taktiki baximdan sehv hesab edirdi O dusunurdu ki bu Iranin bolunmesine sebeb ola biler I Dunya muharibesi zamani 1918 ci ilde Cenubi Azerbaycanin valisi olmusdu Semed Serdarniya Arazin her iki tayinda muselmanlarin soyqirimi Baki Elm 2006 kitabinda yazir Urmiyanin cetin ve agir gunlerinde ehaliye ne Tehrandan ne de Tebrizden hec bir komek gelmedi Tebrizde oturan Azerbaycan hakimi ve veliehd Mehemmed Hesen Mirze genc ve tecrubesiz olmaqla yanasi eyyasliqla mesgul olurdu Emisi qosun bascisi olsa da gununun coxunu kart oynamaqla kecirirdi AilesiOglanlari Sultan Huseyn Mirze 25 avqust 1916 Tebriz 1986 Kanada Sultan Hemid Mirze 23 aprel 1918 Tebriz 5 may 1988 London Rukneddin Mirze 1923 Tehran 1996 Kanada Qizlari Sems Agdas 1919 Tehran 1991 Paris Giti Efruz 1922 Tehran MukafatlariI dereceli Siri Xursid ordeni I dereceli Iran taxti ordeni Misirli Mehemmed Elinin boyuk nisaniHemcinin baxQacarlar Mehemmedeli sah Ehmed sah QacarIstinadlarCyrus Ghani Iran and the Rise of Reza Shah From Qajar Collapse to Pahlavi Power I B Tauris 2000 ISBN 1860646298 Enver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008 seh 334 FO 371 6446 Cox to Norman Foreign Office and the Government of India 10 July 1921