Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Müqəddəs Nikolay kilsəsi (est. Niguliste kirik) – Tallinin mərkəzində, Toompea adlanan Köhnə Şəhərdə yerləşən Orta əsrlərə aid və hazırda fəaliyyət göstərməyən kilsə. Kilsə balıqçılar və dənizçilərin himayədarı sayılan müqəddəs Nikolaya həsr olunmuşdur. Orijinalı XIII əsrdə tikilmiş kilsə binası, İkinci dünya müharibəsi zamanı Sovet ordusunun Tallin şəhərini bombalaması nəticəsində qismən dağıdılmışdır. O vaxtdan bu yana kilsə bərpa edilmiş və bu gün Orta əsr ruhani incəsənətinə yönəlmiş Estoniya İncəsənət Muzeyinin filialı qismində fəaliyyətə başlamışdı. Keçmiş kilsə həmçinin konsert zalı kimi də istifadə olunur.
| Müqəddəs Nikolay kilsəsi | |
|---|---|
| Niguliste kirik | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Estoniya |
| Şəhər |  Tallin |
| Yerləşir | Toompea |
| Aidiyyatı | Lüteran kilsəsi |
| Tikilmə tarixi | XIII əsr |
| Üslubu | Qotika memarlığı |
| Hündürlüyü | 105 m |
| Vəziyyəti | fəaliyyət göstərmir |
Estoniya mədəni irsi | |
| İstinad nöm. | 1215 |
| Kateqoriya | Məbəd |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarix
Kilsə XIII əsrdə Qotland adasından Estoniya ərazisinə gələn Vestfaliya tacirləri tərəfindən 1230–1275-ci illər arasında əsası qoyulmuşdur. O zamanlar şəhər divarları hələ möhkəmləndirilməmişdir və buna görə də kilsə qapılarının möhkəm bağlanması üçün ağır barlar ucaldılmış, lazeyq və qaçqınlar üçün sığınacaq yerləri hazırlanmışdır. Tallin ətrafındakı istehkamların XIV əsrdə tamamlanması nəticəsində (1310-cu ildə şəhər divarlarıdan kilsəyə yol açılaraq, onun ətrafındakı izdihamlı hərəkət nizama salındı), müqəddəs Nikolay kilsəsi özünün müdafiə funksiyasını itirmiş və tipik orta əsr məhəllə kilsəsinə çevrilmişdir. Hazırda əvvəlki, orijinal kilsənin yalnız bir neçə hissəsi qorunub saxlanılmışdı. 1405–1420-ci illərdə kilsə mövcud görünüşünü əldə etmiş və onun mərkəzi hissəsi künc neflərə nisbətən daha hündür inşa edilmişdir; ümumilikdə kilsə tamhüquqlu bazilika kimi yenidənqurma işlərinə məruz qalmışdır. 1515-ci ildə kilsəyə qotik üslublu şpil ilə bəzədilmiş hündür qüllə əlavə olunur. XVII əsrin sonunda qüllə təmir edilmişdir; onun divarları möhkəmlənmiş və təhlükəsizliyi tam olaraq təmin edilmişdir. Köhnə şpil barokko üslublu yenisi ilə əvəz edilmiş və geniş açıq qalereyalar bir neçə əsr ərzində addım-addım yuxarıda qaldırılmışdır. Qüllənin hazırkı hündürlüyü 105 metrə bərabərdir.
"Niquliste" Tallində yeganə kilsə idi ki, katoliklərə başladılan ağır Reformasiya günlərində, məbədin protestantlar tərəfindən daxili interyerlərin talan olunmasının qarşısı alınmışdır. 14 sentyabr 1524-cü ildə aqressiv yerli sakin izdihamı Müqəddəs Olav, Pühavaimu və Müqəddəs Yekaterina kilsələrini taladıqdan sonra Niqulisteyə yaxınlaşdılar. Əvəzsiz xəzinələrin itirilməsindən qorxan rahiblər kilsənin qıfıllarına ərimiş qurğuşun tökərək onu bərk bağlayırlar. Bir müddət sonra insanlar öz sakit həyatlarına qayıtdılar və müqəddəs Niquliste lüteran kilsəsinə çevrildi, onun daxili zəngin bəzək elementləri isə qorunub saxlanıldı.
9 mart 1944-cü ildə İkinci dünya müharibəsi zamanı Tallinin Sovet bombardmanı nəticəsində kilsə ciddi dağıntıya məruz qalmışdır. Baş vermiş yanğın kilsəni xarrabalığa çevirmişdir və onun interyerlərin bir çoxu (müqəddəss Antoni kapellası istisna olmaqla) — barokko üslublu skamyalar, kafedra və çardaq məhv olmuşdur. Qüllədən təxminən bir ay tüstü axını yayılırdı. Ən qiymətli sənət xəzinələri kilsənin vaxtında evakuasiyası nəticəsində xilas edilmişdir. Kilsənin bərpa və təmir işləri 1953-cü ildə başlamış və tam olaraq 1981-ci ildə başa çatdırılmışdır.
Kilsə qülləsinə yenidən 12 oktyabr 1982-ci ildə baş vermiş yanğın nəticəsində zərər dəymişdir. O zaman qüllə və şpil yandırılmış, Antoni kapellası və nef damına ziyan dəymişdir. Konservator-bərpaçı Villem Raamın rəhbərliyi altında həyata keçirilən sanasiya və restavrasiya işlərindən sonra, kilsə Estoniya İncəsənət Muzeyinin Orta əsr bədii toplusunun nümayiş yeri olaraq fəaliyyət göstərməyə başladı, 1984-cü ildə isə burada konsert zalı açıldı. Mükəmməl akustikaya görə, kilsə çox məşhur konsert zalı hesab edilir.
Kilsənin sənət əsərləri
Muzeydə saxlanan əsərlər arasında ən məşhuru, Lübek sənətkarı Bernt Notkenin "Ölümlə rəqqs" əsəridir ki, bu əsərdə rəssam həyatın faniliyini təsvir etmişdir, skelet fiqurların iştirakı ilə qurulmuş bu səhnə orta əsrlər incəsənətinin məşhur mövzularından biri idi. Yalnız (XV əsrin sonunda hazırlanmış) orijinal 30 metr genişliyindəki rəsm əsərinin ilkin parçası hal-hazırda müqəddəs Nikolay kilsəsində mühafizə edilib saxlanılır və ziyarətçilərə nümayiş olunur.
Muzeyin kolleksiyasında son qotika və erkən intibah dövrünə aid bir sıra görkmli sənət əsərləri var. Müqəddəs Nikolay kilsəsinin keçmiş Ali altarı 1478–1481-ci illər arasında Lübekli ustad rəssam Hermen Rodenin emalatxanasında hazırlanmışdır. Həmin bu altarı, onun cütqanadlı xarici flanqlarında yerləşən şəkillərdə müqəddəs Nikolayın həyatı təsvir olunur, mərkəzi və açılan qanad hissələrində isə "Müqəddəslər qalereyası" adlanan və 30-dan artıq taxtadan hazırlanmış heykəllər bəzəyir. Kilsədə müqəddəs Lüsi əfsanəsinin Ustadı tərəfindən 1500-cü ildə hazırlanmış Məryəm ana altarı, Brüsseldə yerləşən emalatxanasında 1490-cı ildə hazırlanmış müqəddəs Kin altarı və ya qüdrətli Qarabaşlılar qardaşlığının sifarişi ilə Brüggeli master Adrian İsenbrandtın XVI əsrin əvvəlində hazırladığı Məsihin sevdası adlı eyni dövrə aid daha neçə altarın adını qeyd etmək olar. Kilsənin interyerini həmçinin Lixtenşteyn qəsr ustasının "Məsihin məbəddə peyda olunması" əsəri (1430–1440) və Henninq fon der Haydenin bir neçə taxta üzərində oyma nümunələri (müqəddəs Nikolay, Məryəm və İohann Yevangelistin təsvirləri) bəzəyir.
Digər sənət əsərləinə nümunə olaraq Tobias Heintzenin "Müqəddəs Kristofer" heykəli, Bogislav Rosen şapelinin 350 yaşlı(1624), Frans Hoppenstett tərəfindən toxunmuş dekorativ pərdəsi, Arent Passer tərəfindən yazılmış Antoni van der Buşun qəbirüstü kitabəsini göstərmək olar.
Nefin ətrafında XVII əsrin Berndt Reinhold von Delvig və Hermann Nierot kimi ən yaxşı tam silahli fiqurları dayanır. Muzeydə həmçinin, xüsusi gümüş otaq vardır ki, bu otaqda sənətkar gildiyaları, kəndlilər və məxsus gümüş əşyalar saxlanılır
Şarl Ejen Kroy
Kilsənin yanındakı kapella binası Narva döyüşündə İsveç Kralı XII Karl tərəfindən əsir düşən Rusiya ordusunun komandiri Hersoq Şarl Ejen de Kroyun (fr. Charles Eugène de Croy/Croÿ) üçün istifadə edilmişdir. Şarl Ejen 1702-ci ildə vəfat edir və heç kimin torpağa basdırma mərasimi üçün ödəmək istəməməsi səbəbiylə, onun cənazəsi basdırılmamış qalır. Kapellada olan unikal mikroiqlim şəraiti cəsədin cürümə prosesini dayandırır və o mumifikasiya olunur. Şarl Ejenin cəsədi 1897-ci ilə qədər kapellada qaldıqdan sonra, hakimiyyət nəhayət onun basdırılması qərarını verir.
İstinadlar
- . 22 February 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 February 2013.
- Helme, Mart. Guide to churches in Estonia. Kunst. 2002. ISBN .
- . 2007-08-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-11-15.
- Bousfield, Jonathan. The Rough Guide to the Baltic States. Rough Guides. 2004. ISBN . 2012-11-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-04-28.
- "St. Nicholas's Church". 2006-09-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-10-24.
- . 2006-09-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-10-24.
- "The Dance of Death in Tallinn". 2003-02-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-11-15.
- . Comenius. 12 December 2013 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 September 2013.
- . 2008-02-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-11-15.
Xarici keçidlər
- Niguliste muuseumi koduleht 2012-09-18 at the Wayback Machine
- Vaade Niguliste kirikule 2007-09-27 at the Wayback Machine
- Hille Tänavsuu: "Vaidlus Niguliste üle võib lõppeda kohtus" Tallinna Postimees, 14. november 2008
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Muqeddes Nikolay kilsesi Muqeddes Nikolay kilsesi est Niguliste kirik Tallinin merkezinde Toompea adlanan Kohne Seherde yerlesen Orta esrlere aid ve hazirda fealiyyet gostermeyen kilse Kilse baliqcilar ve denizcilerin himayedari sayilan muqeddes Nikolaya hesr olunmusdur Orijinali XIII esrde tikilmis kilse binasi Ikinci dunya muharibesi zamani Sovet ordusunun Tallin seherini bombalamasi neticesinde qismen dagidilmisdir O vaxtdan bu yana kilse berpa edilmis ve bu gun Orta esr ruhani incesenetine yonelmis Estoniya Incesenet Muzeyinin filiali qisminde fealiyyete baslamisdi Kecmis kilse hemcinin konsert zali kimi de istifade olunur Muqeddes Nikolay kilsesiNiguliste kirik59 26 09 sm e 24 44 33 s u Olke EstoniyaSeher TallinYerlesir ToompeaAidiyyati Luteran kilsesiTikilme tarixi XIII esrUslubu Qotika memarligiHundurluyu 105 mVeziyyeti fealiyyet gostermirEstoniya medeni irsiIstinad nom 1215KateqoriyaMebedMuqeddes Nikolay kilsesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixKilsenin umumi gorunusuKilsenin interyeri Kilse XIII esrde Qotland adasindan Estoniya erazisine gelen Vestfaliya tacirleri terefinden 1230 1275 ci iller arasinda esasi qoyulmusdur O zamanlar seher divarlari hele mohkemlendirilmemisdir ve buna gore de kilse qapilarinin mohkem baglanmasi ucun agir barlar ucaldilmis lazeyq ve qacqinlar ucun siginacaq yerleri hazirlanmisdir Tallin etrafindaki istehkamlarin XIV esrde tamamlanmasi neticesinde 1310 cu ilde seher divarlaridan kilseye yol acilaraq onun etrafindaki izdihamli hereket nizama salindi muqeddes Nikolay kilsesi ozunun mudafie funksiyasini itirmis ve tipik orta esr mehelle kilsesine cevrilmisdir Hazirda evvelki orijinal kilsenin yalniz bir nece hissesi qorunub saxlanilmisdi 1405 1420 ci illerde kilse movcud gorunusunu elde etmis ve onun merkezi hissesi kunc neflere nisbeten daha hundur insa edilmisdir umumilikde kilse tamhuquqlu bazilika kimi yenidenqurma islerine meruz qalmisdir 1515 ci ilde kilseye qotik uslublu spil ile bezedilmis hundur qulle elave olunur XVII esrin sonunda qulle temir edilmisdir onun divarlari mohkemlenmis ve tehlukesizliyi tam olaraq temin edilmisdir Kohne spil barokko uslublu yenisi ile evez edilmis ve genis aciq qalereyalar bir nece esr erzinde addim addim yuxarida qaldirilmisdir Qullenin hazirki hundurluyu 105 metre beraberdir Niquliste Tallinde yegane kilse idi ki katoliklere basladilan agir Reformasiya gunlerinde mebedin protestantlar terefinden daxili interyerlerin talan olunmasinin qarsisi alinmisdir 14 sentyabr 1524 cu ilde aqressiv yerli sakin izdihami Muqeddes Olav Puhavaimu ve Muqeddes Yekaterina kilselerini taladiqdan sonra Niqulisteye yaxinlasdilar Evezsiz xezinelerin itirilmesinden qorxan rahibler kilsenin qifillarina erimis qurgusun tokerek onu berk baglayirlar Bir muddet sonra insanlar oz sakit heyatlarina qayitdilar ve muqeddes Niquliste luteran kilsesine cevrildi onun daxili zengin bezek elementleri ise qorunub saxlanildi 9 mart 1944 cu ilde Ikinci dunya muharibesi zamani Tallinin Sovet bombardmani neticesinde kilse ciddi dagintiya meruz qalmisdir Bas vermis yangin kilseni xarrabaliga cevirmisdir ve onun interyerlerin bir coxu muqeddess Antoni kapellasi istisna olmaqla barokko uslublu skamyalar kafedra ve cardaq mehv olmusdur Qulleden texminen bir ay tustu axini yayilirdi En qiymetli senet xezineleri kilsenin vaxtinda evakuasiyasi neticesinde xilas edilmisdir Kilsenin berpa ve temir isleri 1953 cu ilde baslamis ve tam olaraq 1981 ci ilde basa catdirilmisdir Kilse qullesine yeniden 12 oktyabr 1982 ci ilde bas vermis yangin neticesinde zerer deymisdir O zaman qulle ve spil yandirilmis Antoni kapellasi ve nef damina ziyan deymisdir Konservator berpaci Villem Raamin rehberliyi altinda heyata kecirilen sanasiya ve restavrasiya islerinden sonra kilse Estoniya Incesenet Muzeyinin Orta esr bedii toplusunun numayis yeri olaraq fealiyyet gostermeye basladi 1984 cu ilde ise burada konsert zali acildi Mukemmel akustikaya gore kilse cox meshur konsert zali hesab edilir Kilsenin senet eserleriSpilin en hundur noqtesine qurasdirilmis xac ve fluger Kilsenin Ali altari muellif Muzeyde saxlanan eserler arasinda en meshuru Lubek senetkari Bernt Notkenin Olumle reqqs eseridir ki bu eserde ressam heyatin faniliyini tesvir etmisdir skelet fiqurlarin istiraki ile qurulmus bu sehne orta esrler incesenetinin meshur movzularindan biri idi Yalniz XV esrin sonunda hazirlanmis orijinal 30 metr genisliyindeki resm eserinin ilkin parcasi hal hazirda muqeddes Nikolay kilsesinde muhafize edilib saxlanilir ve ziyaretcilere numayis olunur Muzeyin kolleksiyasinda son qotika ve erken intibah dovrune aid bir sira gorkmli senet eserleri var Muqeddes Nikolay kilsesinin kecmis Ali altari 1478 1481 ci iller arasinda Lubekli ustad ressam Hermen Rodenin emalatxanasinda hazirlanmisdir Hemin bu altari onun cutqanadli xarici flanqlarinda yerlesen sekillerde muqeddes Nikolayin heyati tesvir olunur merkezi ve acilan qanad hisselerinde ise Muqeddesler qalereyasi adlanan ve 30 dan artiq taxtadan hazirlanmis heykeller bezeyir Kilsede muqeddes Lusi efsanesinin Ustadi terefinden 1500 cu ilde hazirlanmis Meryem ana altari Brusselde yerlesen emalatxanasinda 1490 ci ilde hazirlanmis muqeddes Kin altari ve ya qudretli Qarabaslilar qardasliginin sifarisi ile Bruggeli master Adrian Isenbrandtin XVI esrin evvelinde hazirladigi Mesihin sevdasi adli eyni dovre aid daha nece altarin adini qeyd etmek olar Kilsenin interyerini hemcinin Lixtensteyn qesr ustasinin Mesihin mebedde peyda olunmasi eseri 1430 1440 ve Henninq fon der Haydenin bir nece taxta uzerinde oyma numuneleri muqeddes Nikolay Meryem ve Iohann Yevangelistin tesvirleri bezeyir Diger senet eserleine numune olaraq Tobias Heintzenin Muqeddes Kristofer heykeli Bogislav Rosen sapelinin 350 yasli 1624 Frans Hoppenstett terefinden toxunmus dekorativ perdesi Arent Passer terefinden yazilmis Antoni van der Busun qebirustu kitabesini gostermek olar Nefin etrafinda XVII esrin Berndt Reinhold von Delvig ve Hermann Nierot kimi en yaxsi tam silahli fiqurlari dayanir Muzeyde hemcinin xususi gumus otaq vardir ki bu otaqda senetkar gildiyalari kendliler ve mexsus gumus esyalar saxlanilir Berndt Notkenin Olumle reqs qalis Danse Macabre eseri Sarl Ejen KroyFeldmarsal de Kroyun mumiyasi suse tabutda Kilsenin yanindaki kapella binasi Narva doyusunde Isvec Krali XII Karl terefinden esir dusen Rusiya ordusunun komandiri Hersoq Sarl Ejen de Kroyun fr Charles Eugene de Croy Croy ucun istifade edilmisdir Sarl Ejen 1702 ci ilde vefat edir ve hec kimin torpaga basdirma merasimi ucun odemek istememesi sebebiyle onun cenazesi basdirilmamis qalir Kapellada olan unikal mikroiqlim seraiti cesedin curume prosesini dayandirir ve o mumifikasiya olunur Sarl Ejenin cesedi 1897 ci ile qeder kapellada qaldiqdan sonra hakimiyyet nehayet onun basdirilmasi qerarini verir Istinadlar 22 February 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 February 2013 Helme Mart Guide to churches in Estonia Kunst 2002 ISBN 5 89920 297 1 2007 08 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 11 15 Bousfield Jonathan The Rough Guide to the Baltic States Rough Guides 2004 ISBN 1 85828 840 1 2012 11 12 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 28 St Nicholas s Church 2006 09 09 tarixinde Istifade tarixi 2007 10 24 2006 09 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 10 24 The Dance of Death in Tallinn 2003 02 28 tarixinde Istifade tarixi 2007 11 15 Comenius 12 December 2013 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 September 2013 2008 02 05 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2007 11 15 Xarici kecidlerVikianbarda Muqeddes Nikolay kilsesi ile elaqeli mediafayllar var Niguliste muuseumi koduleht 2012 09 18 at the Wayback Machine Vaade Niguliste kirikule 2007 09 27 at the Wayback Machine Hille Tanavsuu Vaidlus Niguliste ule voib loppeda kohtus Tallinna Postimees 14 november 2008