Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Seyyid Musa Seyid Sədrəddin oğlu Sədr (15 aprel 1928 və ya 15 may 1928, Qum – 31 avqust 1978, yoxa çıxma[d]) — İran islamşünas alimi.
| Seyyid Musa Sədr | |
|---|---|
| Seyyid Musa Seyid Sədrəddin oğlu Sədr | |
 | |
| Doğum tarixi | 15 aprel 1928 və ya 15 may 1928 |
| Doğum yeri |
|
| Yoxa çıxıb | |
| Vəfat tarixi | 31 avqust 1978 (50 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi, ilahiyyatçı, axund |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İmam Musa Sədr 1928-ci ildə Qum şəhərinin "Eşqəli məhəlləsi"ndə ruhani ailəsində dünyaya göz açmışdır.
Atası mərhum Ayətullah-üzma övladının adını Musa qoydu. Seyid Musa uşaqlıq və yeniyetməlik dövrünü həmin məhəllədə keçirdi.
Musa Sədr 1942-ci ildən başlayaraq on il müddətində Qum Elmi hövzəsində təhsil alır. Hövzədə təhsil almaqla yanaşı Tehran Universitetinə daxil olur və iqtisadçı-hüquqşünas ixtisasına yiyələnir. 1944-cü ildən Nəcəf Elmi hövzəsində təhsilini davam etdirir.
Musa Sədr 28 yaşında ailə həyatı qurur. Onun bu izdivacdan iki oğlu (Sədrəddin, Həmid), iki qızı (Hura, Məlihə) dünyaya gəlir. Livan səfəri Musa Sədr 1960-cı ildə Livandan çoxsaylı müraciətlər əsasında baba yurduna 30 günlük səfərə çıxır, amma Livandakı vəziyyət onu bu ölkədə qalıb fəaliyyət göstərməyə vadar edir.
Müsa Sədr öz fəaliyyətlərinə Sur şəhərində imam-camaatlıqla başlayır. Qısa bir müddətdə əmin olur ki, ölkədəki məhrumiyyətlərin əsas səbəbi ideoloji və iqtisadi yoxsulluqdur. Həftədə iki dəfə Beyruta gedib orada çıxışlar edən Musa Sədr xalqın etimadını qazanır və Livanda irimiqyaslı islahatlara başlayır. Həmin vaxt Livan məktəblərinin dərs proqramları Fransanın mənafelərinə xidmət edən qüvvələr tərəfindən hazırlanırdı. Musa Sədr bir zaman babası Şərəfəddin tərəfindən Beyrutda təsis olunmuş mədrəsənin fəaliyyətlərini gücləndirir və bu mədrəsə qısa bir zamanda universitetə çevrilir. Üzücü fəaliyyətlər Musa Sədrin ciddi təlaşları sayəsində Livanda sənət məktəbi, xeyriyyə cəmiyyəti, qadın təşkilatı, tibb bacıları hazırlayan məktəb, tibbi xidmət şö`bələri, xalçaçılıq sexləri açılır. Musa Sədr Livanda ən adi haqlardan məhrum şiələr üçün məclis tə`sis edir, ciddi müxalifətə baxmayaraq şiələrin parlamentdə təmsil olumasına nail olur. Məntəqədəki yağı düşmənlə mübarizə üçün "Məhrumlar hərəkatı" yaradılır. Bu ictimai təşkilatın ardınca "Əməl" hərbi təşkilatı təsis edilir. Musa Sədr müxtəlif dini əqidələrin səhnədə olduğu Livanda öz sülh və dostluq şüarı ilə qəlblərə yol tapır. Onu təkcə şiələr yox, sünni məzhəbli müsəlmanlar və başqa din ardıcılları Livanın xilaskarı sayır. Musa Sədr Livandakı iyirmi illik fəaliyyəti dövründə məntəqədəki siyası durumu dəyişməyə müvəffəq olur.
Onun Avropa, Afrika ölkələrinə səfərləri Livana yeni münasibətin formalaşmasında mühüm rol oynayır… Amma 1978-ci ildə, ağrısı hələ də yaşanan bir gündə Liviya dövləti tərəfindən rəsmi dəvətlə həmin ölkəyə səfərə çıxmış imam Musa Sədr iki köməkçisi – Şeyx Məhəmməd Yaqub və Abbas Bədrəddinlə birikdə müəmmalı şəkildə yoxa çıxdı. Özünü "yer üzündə Allahın xəlifəsi" sayan Liviya prezidenti Müəmmər Qəzzafi bu gün imam Musa Sədrin oğurlanmasında əsas fiqur sayılır. Musa Sədrin oğurlanması İslam dünyasında, imanlı insanlar arasında böyük təlatüm yaratsa da, bu müəmma hələ də öz həllini tapmamışdır.
Soyu
Şərafətli Sədr ailəsi şiələrin yeddinci imamı imam həzrət Musa Kazim nəslindən, ələvi seyidləri silsiləsindən sayılır. Bu pak nəsil uzun əsrlər Sədr və Şərəfüddin silsilələri ilə davam etmişdir. Bu nəsildən böyük elmi, siyasi, ictimai şəxsiyyətlər ərsəyə gəlmiş, onların hər biri İran, İraq və Livanda elm və cihad öncülü olmuşdur. Seyid Saleh, Seyid Şərəfüddin imam Musa Sədrin babalarındandır. Bu mücahid alim Hicri-qəməri tarixi 1112-ci ildə Livanın cənubunda Sur şəhərinin tabeliyində olan Şəhur kəndində dünyaya göz açmış və orada yaşamışdır. Osmanlı sərkərdə Cəbəl-Amildə şiə alimlərini qətliam edərkən Seyid Şərəfüddin onunla mübarizəyə qalxmışdır. Cərrarın adamları Seyid Şərəfüddinin Seyid Hibtullah adlı cavan oğlunu onun gözü qarşısında öldürdülər. Seyid Şərəfüddin özü həbs olunub uzun müddət Əkka şəhərində zindanda saxlanıldı. Zindandan çıxan alim İraqa hicrət etdi və Nəcəf şəhərində həmişəlik məskunlaşdı. O, Hicri-qəməri təqvimi ilə 1198-ci ildə dünyasını dəyişmişdir.
Seyid Salehin digər bir oğlu Ayətullah Seyid Sədrəddin Sədr (h.q. 1193–1262) öz dövrünün Nəcəf alimlərindən, müctəhidlərindən biri idi. O böyük müctəhid qızı ilə evlənmişdi. Seyid Sədrəddin Nəcəfdən İsfahana hicrət etmiş, həmin şəhərdə məskunlaşmışdır. Bu böyük alimin İsfahanda beş oğlu dünyaya gəlmiş və onların hər biri dəyərli alim olmuşdur. Onların kiçiyi Ayətullah idi. O beş yaşında ikən atasını itirir. Seyid İsmaili qardaşı , "Ağa Müctəhid" adı ilə tanınmış şəxs himayəyə götürür. O, Seyid İsmailə sərf-nəhv, məntiq və bəyan elmlərini öyrədir. Seyid İsmail on dörd yaşında olarkən qardaşını da itirir. Həmin vaxtdan onun təlim-tərbiyəsi ilə adlı alim məşğul olur. Seyid İsmail vaxtı fövtə vermədən təhsillə məşğul olur, qısa bir müddətdə tanınmış din alimlərindən, təqvalı şəxslərdən biri kimi tanınır. O, Hicri-qəməri təqvimi ilə 1339-cu ildə dünyasını dəyişmişdir. Bu böyük müctəhidin dörd oğlu olmuşdur: Seyid Sədrəddin, Seyid Məhəmməd Mehdi, Seyid Heydər, Seyid Məhəmməd Cavad. Bu dörd övladın hər biri Nəcəf və Kazimeyn şəhərinin tanınmış elmi şəxsiyyətlərindən, təqlid mərcələrindən olmuşdur.
Seyid Sədrəddin Sədr, yəni İmam Musa Sədrin atası Hicri-qəməri təqvimi ilə 1298-ci ildə Kazimeyndə dünyaya gəlmişdir. O, elə həmin şəhərdə də müqəddimə elmləri atasından öyrənmişdir. Sonradan Kərbəlaya getmiş, Şeyx Həsən Kərbəlayinin hüzurunda elmin yüksək dərəcələrinə yiyələnmişdir. Sonra atasının tövsiyəsi ilə Nəcəfə hicrət etmiş, Axund Xorasani və Seyid Kazim Yəzdinin "xaric" dərslərində iştirak etmiş və nəhayət ictihad dərəcəsinə çatmışdır. Bu alim öz dövründə Nəcəfdə mütərəqqi hərəkatlara rəhbərlik etmişdir. Onun adı hələ də İraqın ədəbi hərəkatında hörmətlə yad olunur. Bu şəxs İrana hicrət edib Məşhəddə məskunlaşdıqdan sonra Ayətullah-üzma Hacı Ağa Hüseyni Qumminin qızı ilə evlənmişdir. Qum elmi hövzəsinin təsisçisi dəvəti ilə o, Qum şəhərinə hicrət etmiş, mərhum Hairi dünyasını dəyişdikdən sonra Ayətullah Xansari və Ayətullah Höccət ilə birlikdə Qum elmi hövzəsini idarə etmişdir. Mərhum Ayətullah Bürucerdi Quma gəldiyi vaxt böyük alicənablığa malik Ayətullah Sədr xanım Məsumənin hərəmində öz pişnamaz yerini Ayətullah Bürucerdiyə vermişdir. Həmin vaxtdan sonra bir daha orada pişnamaz dayanmamışdır. Ayətullah Seyid Sədrəddin Sədr Qum elmi hövzəsində fiqh, üsul dərslərini tədris etməklə yanaşı şagirdlər tərbiyə etmiş, elmi, mədəni və tibbi xidmətlər göstərmişdir. Bu şəxs məzhəblər arasında vəhdət üçün çalışan öncüllərdən olmuşdur. Bu məqsədlə "Əl-Mehdi" kitabını tərtib etmiş, bütün dəlilləri sünni kitablarından iqtibas etmişdir. Nəhayət, uzun illər fəaliyyətdən sonra Hicri-qəməri 1373-cü ildə dünyasını dəyişmiş, həzrət Məsumənin hərəmi civarında dəfn olunmuşdur.
İstinadlar
- Deutsche Nationalbibliothek Record #11904207X // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
- http://imamsadr.net/Publication/publication_info.php?ID=58.
Xarici keçidlər
- "İmam Musa Sədr kimdir? (I hissə)" ( (az.)). islamazeri. 2017-05-17. 2017-06-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-08.
- "İmam Musa Sədr kimdir? (II hissə)" ( (az.)). islamazeri. 2017-05-18. 2017-06-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-08.
- "İmam Musa Sədr kimdir? (III hissə)" ( (az.)). islamazeri. 2017-05-19. 2017-06-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-06-08.
- "Musa Sədrin kilsədə, xristianlar qarşısında etdiyi məşhur, tarixi ÇIXIŞ" ( (az.)). islamazeri. 2017-05-12. 2017-05-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-12.
- İmam Musa Sədr Bakıya gələndə çəkilən şəkil 2019-02-02 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Seyyid Musa Seyid Sedreddin oglu Sedr 15 aprel 1928 ve ya 15 may 1928 Qum 31 avqust 1978 yoxa cixma d Iran islamsunas alimi Seyyid Musa SedrSeyyid Musa Seyid Sedreddin oglu SedrDogum tarixi 15 aprel 1928 1928 04 15 ve ya 15 may 1928 1928 05 15 Dogum yeri Qum Merkez bexsi d Qum sehristani Qum ostani IranYoxa cixib 31 avqust 1978Vefat tarixi 31 avqust 1978 1978 08 31 50 yasinda Vefat yeri yoxa cixma d Tehsili Tehran UniversitetiFealiyyeti siyasetci ilahiyyatci axund Vikianbarda elaqeli mediafayllarMusa Sedr Bakida 1974 HeyatiImam Musa Sedr 1928 ci ilde Qum seherinin Esqeli mehellesi nde ruhani ailesinde dunyaya goz acmisdir Atasi merhum Ayetullah uzma ovladinin adini Musa qoydu Seyid Musa usaqliq ve yeniyetmelik dovrunu hemin mehellede kecirdi Musa Sedr 1942 ci ilden baslayaraq on il muddetinde Qum Elmi hovzesinde tehsil alir Hovzede tehsil almaqla yanasi Tehran Universitetine daxil olur ve iqtisadci huquqsunas ixtisasina yiyelenir 1944 cu ilden Necef Elmi hovzesinde tehsilini davam etdirir Musa Sedr 28 yasinda aile heyati qurur Onun bu izdivacdan iki oglu Sedreddin Hemid iki qizi Hura Melihe dunyaya gelir Livan seferi Musa Sedr 1960 ci ilde Livandan coxsayli muracietler esasinda baba yurduna 30 gunluk sefere cixir amma Livandaki veziyyet onu bu olkede qalib fealiyyet gostermeye vadar edir Musa Sedr oz fealiyyetlerine Sur seherinde imam camaatliqla baslayir Qisa bir muddetde emin olur ki olkedeki mehrumiyyetlerin esas sebebi ideoloji ve iqtisadi yoxsulluqdur Heftede iki defe Beyruta gedib orada cixislar eden Musa Sedr xalqin etimadini qazanir ve Livanda irimiqyasli islahatlara baslayir Hemin vaxt Livan mekteblerinin ders proqramlari Fransanin menafelerine xidmet eden quvveler terefinden hazirlanirdi Musa Sedr bir zaman babasi Serefeddin terefinden Beyrutda tesis olunmus medresenin fealiyyetlerini guclendirir ve bu medrese qisa bir zamanda universitete cevrilir Uzucu fealiyyetler Musa Sedrin ciddi telaslari sayesinde Livanda senet mektebi xeyriyye cemiyyeti qadin teskilati tibb bacilari hazirlayan mekteb tibbi xidmet so beleri xalcaciliq sexleri acilir Musa Sedr Livanda en adi haqlardan mehrum sieler ucun meclis te sis edir ciddi muxalifete baxmayaraq sielerin parlamentde temsil olumasina nail olur Menteqedeki yagi dusmenle mubarize ucun Mehrumlar herekati yaradilir Bu ictimai teskilatin ardinca Emel herbi teskilati tesis edilir Musa Sedr muxtelif dini eqidelerin sehnede oldugu Livanda oz sulh ve dostluq suari ile qelblere yol tapir Onu tekce sieler yox sunni mezhebli muselmanlar ve basqa din ardicillari Livanin xilaskari sayir Musa Sedr Livandaki iyirmi illik fealiyyeti dovrunde menteqedeki siyasi durumu deyismeye muveffeq olur Onun Avropa Afrika olkelerine seferleri Livana yeni munasibetin formalasmasinda muhum rol oynayir Amma 1978 ci ilde agrisi hele de yasanan bir gunde Liviya dovleti terefinden resmi devetle hemin olkeye sefere cixmis imam Musa Sedr iki komekcisi Seyx Mehemmed Yaqub ve Abbas Bedreddinle birikde muemmali sekilde yoxa cixdi Ozunu yer uzunde Allahin xelifesi sayan Liviya prezidenti Muemmer Qezzafi bu gun imam Musa Sedrin ogurlanmasinda esas fiqur sayilir Musa Sedrin ogurlanmasi Islam dunyasinda imanli insanlar arasinda boyuk telatum yaratsa da bu muemma hele de oz hellini tapmamisdir Soyu Serafetli Sedr ailesi sielerin yeddinci imami imam hezret Musa Kazim neslinden elevi seyidleri silsilesinden sayilir Bu pak nesil uzun esrler Sedr ve Serefuddin silsileleri ile davam etmisdir Bu nesilden boyuk elmi siyasi ictimai sexsiyyetler erseye gelmis onlarin her biri Iran Iraq ve Livanda elm ve cihad onculu olmusdur Seyid Saleh Seyid Serefuddin imam Musa Sedrin babalarindandir Bu mucahid alim Hicri qemeri tarixi 1112 ci ilde Livanin cenubunda Sur seherinin tabeliyinde olan Sehur kendinde dunyaya goz acmis ve orada yasamisdir Osmanli serkerde Cebel Amilde sie alimlerini qetliam ederken Seyid Serefuddin onunla mubarizeye qalxmisdir Cerrarin adamlari Seyid Serefuddinin Seyid Hibtullah adli cavan oglunu onun gozu qarsisinda oldurduler Seyid Serefuddin ozu hebs olunub uzun muddet Ekka seherinde zindanda saxlanildi Zindandan cixan alim Iraqa hicret etdi ve Necef seherinde hemiselik meskunlasdi O Hicri qemeri teqvimi ile 1198 ci ilde dunyasini deyismisdir Seyid Salehin diger bir oglu Ayetullah Seyid Sedreddin Sedr h q 1193 1262 oz dovrunun Necef alimlerinden muctehidlerinden biri idi O boyuk muctehid qizi ile evlenmisdi Seyid Sedreddin Necefden Isfahana hicret etmis hemin seherde meskunlasmisdir Bu boyuk alimin Isfahanda bes oglu dunyaya gelmis ve onlarin her biri deyerli alim olmusdur Onlarin kiciyi Ayetullah idi O bes yasinda iken atasini itirir Seyid Ismaili qardasi Aga Muctehid adi ile taninmis sexs himayeye goturur O Seyid Ismaile serf nehv mentiq ve beyan elmlerini oyredir Seyid Ismail on dord yasinda olarken qardasini da itirir Hemin vaxtdan onun telim terbiyesi ile adli alim mesgul olur Seyid Ismail vaxti fovte vermeden tehsille mesgul olur qisa bir muddetde taninmis din alimlerinden teqvali sexslerden biri kimi taninir O Hicri qemeri teqvimi ile 1339 cu ilde dunyasini deyismisdir Bu boyuk muctehidin dord oglu olmusdur Seyid Sedreddin Seyid Mehemmed Mehdi Seyid Heyder Seyid Mehemmed Cavad Bu dord ovladin her biri Necef ve Kazimeyn seherinin taninmis elmi sexsiyyetlerinden teqlid mercelerinden olmusdur Seyid Sedreddin Sedr yeni Imam Musa Sedrin atasi Hicri qemeri teqvimi ile 1298 ci ilde Kazimeynde dunyaya gelmisdir O ele hemin seherde de muqeddime elmleri atasindan oyrenmisdir Sonradan Kerbelaya getmis Seyx Hesen Kerbelayinin huzurunda elmin yuksek derecelerine yiyelenmisdir Sonra atasinin tovsiyesi ile Necefe hicret etmis Axund Xorasani ve Seyid Kazim Yezdinin xaric derslerinde istirak etmis ve nehayet ictihad derecesine catmisdir Bu alim oz dovrunde Necefde mutereqqi herekatlara rehberlik etmisdir Onun adi hele de Iraqin edebi herekatinda hormetle yad olunur Bu sexs Irana hicret edib Meshedde meskunlasdiqdan sonra Ayetullah uzma Haci Aga Huseyni Qumminin qizi ile evlenmisdir Qum elmi hovzesinin tesiscisi deveti ile o Qum seherine hicret etmis merhum Hairi dunyasini deyisdikden sonra Ayetullah Xansari ve Ayetullah Hoccet ile birlikde Qum elmi hovzesini idare etmisdir Merhum Ayetullah Burucerdi Quma geldiyi vaxt boyuk alicenabliga malik Ayetullah Sedr xanim Mesumenin hereminde oz pisnamaz yerini Ayetullah Burucerdiye vermisdir Hemin vaxtdan sonra bir daha orada pisnamaz dayanmamisdir Ayetullah Seyid Sedreddin Sedr Qum elmi hovzesinde fiqh usul derslerini tedris etmekle yanasi sagirdler terbiye etmis elmi medeni ve tibbi xidmetler gostermisdir Bu sexs mezhebler arasinda vehdet ucun calisan oncullerden olmusdur Bu meqsedle El Mehdi kitabini tertib etmis butun delilleri sunni kitablarindan iqtibas etmisdir Nehayet uzun iller fealiyyetden sonra Hicri qemeri 1373 cu ilde dunyasini deyismis hezret Mesumenin heremi civarinda defn olunmusdur IstinadlarDeutsche Nationalbibliothek Record 11904207X Umumi tenzimleme nezareti GND alm 2012 2016 http imamsadr net Publication publication info php ID 58 Xarici kecidler Imam Musa Sedr kimdir I hisse az islamazeri 2017 05 17 2017 06 08 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 08 Imam Musa Sedr kimdir II hisse az islamazeri 2017 05 18 2017 06 08 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 08 Imam Musa Sedr kimdir III hisse az islamazeri 2017 05 19 2017 06 08 tarixinde Istifade tarixi 2017 06 08 Musa Sedrin kilsede xristianlar qarsisinda etdiyi meshur tarixi CIXIS az islamazeri 2017 05 12 2017 05 12 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 12 Imam Musa Sedr Bakiya gelende cekilen sekil 2019 02 02 at the Wayback Machine