Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Morava çayı (serb. Велика Морава, lat. Margus) — Serbiya ərazisindən axan və Dunay çayının sağ qolunu təşkil edən çay. Dunaya Smerederevo yaxınlığında tökülür. Cənubi Morava və Qərbi Morava çaylarının birləşməsindən əmələ gəlir. Onun mənbəyi Kruşevas şəhərindən 15 km şimal-şərqdə yerləşir. Çyın uzunluğu 217 km təşkil edir. Cənubi Mirava çayı ilə birlikdə uzunluğu 563 km-dir.
| Böyük Morava çayı | |
|---|---|
| serb. Велика Морава, lat. Margus | |
 | |
| Ölkə |  Serbiya |
| Mənsəbi | Dunay |
| Uzunluğu | 217 km |
| Su sərfi | 232 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 37.500 km² |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hövzəsinin sahəsi təqribi olaraq 38 min km² ərazini əhatə edir. Hövzəsinə daxil olan ölkələr Bolqarıstan, Makedoniya, Serbiya və Monteneqro.
Hidrologiyası
Moravanın hövzəsi əsasən kontinental ərazidən axır. Burada yanvar ayının aylıq orta tepmeraturu -1; 1 °C arasında, iyun ayının 22-23 °C arasında, orta illik temperatur isə 11-12 °C təşkil edir. Maksimun yağıntılar isə may-iyun ayları düşür. Minimum yağıntılar oktyabr-fevral aylarına təsadüf edir. Düzən ərazilədə il ərzində 600–700 mm yağıntı düşür. Çayın illik su sərfiyyatı 277 m³/s təşkil edir gur sululuq dövrü yaz aylarına təsadüf edir. Çayda baş verə biləcək təhlükələri önləmək məqsədilə üzərində su anbarlsrı inşa edilmişdir. Çay axtığı ərazini isə güçlü eroziyyaya məruz qoyur. Sahilində yerləşən şəhərləri qorumaq məqsədilə müəyuən sahil qoruyucu bəndlər ucaldılmışdır.
Suyunun çirklənməsinə gəldikdə isə fosforla çirklənmə 2004-cü il olan məlumata görə 1841 ton olmuşdur. Azot çirklənmələri 28 246 ton təşkil etmişdir. Hövzəsinin ən çirlənmiş çayları İbar və Qəərbi Moravadır.
Əhəmiyyəti
Morava gəmiçilik üçün əlverişli deyildir. Yuxarı axarları əsasən meşə təsarükündə istifadə edilir. Aşağı axarlarında isə suyundan əkinçilikdə istifadə edilir. Qərbi Morava çayında dörd SES inşa edilmişdir. Morava və Cənubi moyavanın axdığı vadi olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edilir. Belə ki buradan Serbiyanın əsas dəmir yolu və avtomobil yolları keçir. Cənubi Moravanın əsas qollarından biri olan Nişava çayından Belqraddan Sofiyaya gedən əsas magistral keçir. 1960 - 1990-cı illərdə çayın hövzəsi boyunca çoxlu sayda hidrotexniki və metalorativ işlər görülmüşdür.
Çayın hövzəsi boyunca 4 milyon insan yaşayır. Morava çayının hövzəsi boyunca yerləşən yaşayış məntəqələri: Varvarin kəndi, Çupriya, Yaqodina, Barqdan kəndi, Lapovo, Svilaynas, Velika Plana, Pojarevas.
Tarixi
- 1805-ci ildə çayın sahilində İvankovasedə serb üsyançıları ilə türklər arasında döyüş baş vermişdir. Bu döyüşdə uzun illər ərzində ilk dəfə olaraq üsyançılar qalib gəlmişlır.
İstinadlar
- Morava River (river, Serbia) 2015-05-04 at the Wayback Machine — Britannica Online Encyclopedia
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Morava cayi serb Velika Morava lat Margus Serbiya erazisinden axan ve Dunay cayinin sag qolunu teskil eden cay Dunaya Smerederevo yaxinliginda tokulur Cenubi Morava ve Qerbi Morava caylarinin birlesmesinden emele gelir Onun menbeyi Krusevas seherinden 15 km simal serqde yerlesir Cyin uzunlugu 217 km teskil edir Cenubi Mirava cayi ile birlikde uzunlugu 563 km dir Boyuk Morava cayiserb Velika Morava lat MargusOlke SerbiyaMensebi DunayUzunlugu 217 kmSu serfi 232 m sHovzesinin sahesi 37 500 km Vikianbarda elaqeli mediafayllar Hovzesinin sahesi teqribi olaraq 38 min km erazini ehate edir Hovzesine daxil olan olkeler Bolqaristan Makedoniya Serbiya ve Monteneqro HidrologiyasiMoravanin hovzesi esasen kontinental eraziden axir Burada yanvar ayinin ayliq orta tepmeraturu 1 1 C arasinda iyun ayinin 22 23 C arasinda orta illik temperatur ise 11 12 C teskil edir Maksimun yagintilar ise may iyun aylari dusur Minimum yagintilar oktyabr fevral aylarina tesaduf edir Duzen erazilede il erzinde 600 700 mm yaginti dusur Cayin illik su serfiyyati 277 m s teskil edir gur sululuq dovru yaz aylarina tesaduf edir Cayda bas vere bilecek tehlukeleri onlemek meqsedile uzerinde su anbarlsri insa edilmisdir Cay axtigi erazini ise guclu eroziyyaya meruz qoyur Sahilinde yerlesen seherleri qorumaq meqsedile mueyuen sahil qoruyucu bendler ucaldilmisdir Suyunun cirklenmesine geldikde ise fosforla cirklenme 2004 cu il olan melumata gore 1841 ton olmusdur Azot cirklenmeleri 28 246 ton teskil etmisdir Hovzesinin en cirlenmis caylari Ibar ve Qeerbi Moravadir EhemiyyetiMorava gemicilik ucun elverisli deyildir Yuxari axarlari esasen mese tesarukunde istifade edilir Asagi axarlarinda ise suyundan ekincilikde istifade edilir Qerbi Morava cayinda dord SES insa edilmisdir Morava ve Cenubi moyavanin axdigi vadi olduqca boyuk ehemiyyet kesb edilir Bele ki buradan Serbiyanin esas demir yolu ve avtomobil yollari kecir Cenubi Moravanin esas qollarindan biri olan Nisava cayindan Belqraddan Sofiyaya geden esas magistral kecir 1960 1990 ci illerde cayin hovzesi boyunca coxlu sayda hidrotexniki ve metalorativ isler gorulmusdur Cayin hovzesi boyunca 4 milyon insan yasayir Morava cayinin hovzesi boyunca yerlesen yasayis menteqeleri Varvarin kendi Cupriya Yaqodina Barqdan kendi Lapovo Svilaynas Velika Plana Pojarevas Tarixi1805 ci ilde cayin sahilinde Ivankovasede serb usyancilari ile turkler arasinda doyus bas vermisdir Bu doyusde uzun iller erzinde ilk defe olaraq usyancilar qalib gelmislir IstinadlarMorava River river Serbia 2015 05 04 at the Wayback Machine Britannica Online Encyclopedia