Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Monqol atı (monq. адуу) — Monqolustan ərazisində yayılmış vəhşi atların yarımcinsi. Bu atlar Çingiz xannın dönəmindən dünyaya məlumdur. Köçəri monqollar yarım milyon olmalarına baxmayaraq 2 milyon at saxlayırlar. Kiçik ölçülərinə baxmayaraq ilə hec bir əlaqəsi yoxdur. Monqolustanda bu atlar il boyu açıq səma altında yaşayır. Yayda +30°S qışda isə -40°S şəraitində yaşaya bilir. Atın südündən yerli əhali tərəfindən Kumıs adlanan içki hazırlanır. Atın əti nadir hallarda kəsilərək ətindən istifadə edilir. At əsasən minik üçün istifadə olunur. Bununla belə yerli şəraitdə yarışlarda istifadə edilir. Bundan başqa sahələrdə istifadə edilmir.
| Monqol atı | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
| XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. | ||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
| XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin | ||||
| ||||
Xarici görünüşü
Bu atlar köklü atlar sayılır. Qısa ayalara və iri başa malik olurlar. Xarici görünüşü baxımından Prjevalski atı ilə oxşarlığı vardır. Fərqli cəhətləri quyruğun və atın baş, boyun nahiyəsində olan telləri uzun olur. Rəngi baxımından fərqli olurlar. Əsasən, isə sarının tünd-qəhvəyi çalarlarında olur.
Özünü aparması
Monqol atları vəziyyətdən çıxma baxımından seçilirlər. Dözümlü, yerli şəraitə tez öyrənən olurlar. Monqolustanta bir çox ərazilərdə at sürüləri sərbəst şəkildə vəhşi həyat sürürlər. İnsana öyrəşın at sahibinə qarşı sədaqətli, dostcanlı və sakit yanaşır.
Dayanmadan 35 km məsafəyə müəyyən vaxt ərzində gedə bilir.
Yetişdirilmə tarixi
Haradan törəməsi dəqiq məlum deyildir. Artıq 2000 il b.e.ə Mərkəzi Asiya ərazisində artıq atdan minik vasitəsi kimi istifadə edilirdi. Genetik araşdırmalar göstərir bir çox atcinsləri monqol atları ilə çütləşmədən törəmişdir
Monqol mətəniyyətində
Atlar monqol mədəniyyətində mühüm rol oynayır. Xüsusi ilə köçərilər atsız keçinə bilmirlər. At yarışları milli güləşdən sonra ikinci idman növü sayılır. Monqol imperiyasının dünyayın yarısına sahib olmasında monqol atları mühüm rol oynamışdır. Xüsusi ilə İkinci dünya müharibəsində Monqol dövləti tərəfindən SSRİ-yə çoxlu sayda monqol atı yardım məqsədi ilə verilmişdir. Monqollar arasında belə bir deyim vardır: «Atsız monqol, qanadsız quşa bənzər». At ənənəvi olaraq ailədə doğulan oğlan uşağının üç günlüyündə ona hədiyyə edilir. Böyük at ilxısına malik köçəri varlı sayılır. Hər bir adamın öz atı olur. Atını sevən monqollar onları həddindən artıq yormağı xoşlamırlar.
Mənbə
- Monqol atları 2006-08-25 at the Wayback Machine
- The Mongolian Horse and Horseman
- The Stallions Mane: The Next Generation of Horses in Mongolia
- Mongolian horse, Department of Animal Science, Oklahoma State University 2006-08-25 at the Wayback Machine
- The Legend of Khokhoo Namjil
- Монгол адууны онцлог 2016-10-21 at the Wayback Machine
İstinadlar
- Монгол аты // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. VII ҹилд: Мисир—Прадо. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1983. С. 43.
- Удина И. Г.:Компьютерный анализ D-петли митохондриальной ДНК. Изменение у азиатских пород лошадей. 2022-03-31 at the Wayback Machine. В: Третья международная конференция по биоинформатике регуляции и структуры генома (BGRS 2002)
- Tozaki və b.:.Yapon və Asiya atlarnın genetik bağlılığı. 2008-09-07 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Monqol ati monq aduu Monqolustan erazisinde yayilmis vehsi atlarin yarimcinsi Bu atlar Cingiz xannin doneminden dunyaya melumdur Koceri monqollar yarim milyon olmalarina baxmayaraq 2 milyon at saxlayirlar Kicik olculerine baxmayaraq ile hec bir elaqesi yoxdur Monqolustanda bu atlar il boyu aciq sema altinda yasayir Yayda 30 S qisda ise 40 S seraitinde yasaya bilir Atin sudunden yerli ehali terefinden Kumis adlanan icki hazirlanir Atin eti nadir hallarda kesilerek etinden istifade edilir At esasen minik ucun istifade olunur Bununla bele yerli seraitde yarislarda istifade edilir Bundan basqa sahelerde istifade edilmir Monqol atiElmi tesnifatXETA latin parametri doldurulmayib Beynelxalq elmi adiXETA HAQQINDA MELUMAT Bu parametr doldurulmayib latinSekil axtarisiXarici gorunusuBu atlar koklu atlar sayilir Qisa ayalara ve iri basa malik olurlar Xarici gorunusu baximindan Prjevalski ati ile oxsarligi vardir Ferqli cehetleri quyrugun ve atin bas boyun nahiyesinde olan telleri uzun olur Rengi baximindan ferqli olurlar Esasen ise sarinin tund qehveyi calarlarinda olur Ozunu aparmasiMonqol atlari veziyyetden cixma baximindan secilirler Dozumlu yerli seraite tez oyrenen olurlar Monqolustanta bir cox erazilerde at suruleri serbest sekilde vehsi heyat sururler Insana oyresin at sahibine qarsi sedaqetli dostcanli ve sakit yanasir Dayanmadan 35 km mesafeye mueyyen vaxt erzinde gede bilir Yetisdirilme tarixiHaradan toremesi deqiq melum deyildir Artiq 2000 il b e e Merkezi Asiya erazisinde artiq atdan minik vasitesi kimi istifade edilirdi Genetik arasdirmalar gosterir bir cox atcinsleri monqol atlari ile cutlesmeden toremisdirMonqol meteniyyetindeAtlar monqol medeniyyetinde muhum rol oynayir Xususi ile koceriler atsiz kecine bilmirler At yarislari milli gulesden sonra ikinci idman novu sayilir Monqol imperiyasinin dunyayin yarisina sahib olmasinda monqol atlari muhum rol oynamisdir Xususi ile Ikinci dunya muharibesinde Monqol dovleti terefinden SSRI ye coxlu sayda monqol ati yardim meqsedi ile verilmisdir Monqollar arasinda bele bir deyim vardir Atsiz monqol qanadsiz qusa benzer At enenevi olaraq ailede dogulan oglan usaginin uc gunluyunde ona hediyye edilir Boyuk at ilxisina malik koceri varli sayilir Her bir adamin oz ati olur Atini seven monqollar onlari heddinden artiq yormagi xoslamirlar MenbeMonqol atlari 2006 08 25 at the Wayback Machine The Mongolian Horse and Horseman The Stallions Mane The Next Generation of Horses in Mongolia Mongolian horse Department of Animal Science Oklahoma State University 2006 08 25 at the Wayback Machine The Legend of Khokhoo Namjil Mongol aduuny onclog 2016 10 21 at the Wayback MachineIstinadlarMongol aty Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә VII ҹild Misir Prado Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1983 S 43 Udina I G Kompyuternyj analiz D petli mitohondrialnoj DNK Izmenenie u aziatskih porod loshadej 2022 03 31 at the Wayback Machine V Tretya mezhdunarodnaya konferenciya po bioinformatike regulyacii i struktury genoma BGRS 2002 Tozaki ve b Yapon ve Asiya atlarnin genetik bagliligi 2008 09 07 at the Wayback Machine