Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Monolit" Azərbaycanın paytaxtında, Bakı şəhərində çoxmərtəbəli bir binadır. Binanın cənub fasadı İstiqlaliyyət küçəsinə (əvvəlki Kommunistiçeskaya), şimal — Əhməd Cavad küçəsinə (əvvəlki Əliheydar Qarayev), əsas şərqə — (keçmiş Hüsü Hacıyev küçəsi) baxır.
| Monolit | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | Bakı |
| Memar | Konstantin Sençixin |
| Tikilmə tarixi | 1931 |
| Üslubu | neoklassisizm |
| İstinad nöm. | 3259 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1940-cı ildə memar Konstantin Sençixin tərəfindən inşa edilmişdir. Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin əmrinə əsasən "Monolit" Azərbaycanda yerli əhəmiyyətli tarix və mədəniyyət memarlıq abidəsidir.
Tarix
Başlanğıcda binanın yerində şəhərin zibil yeri var idi [3]. 19-cu əsrin sonunda bu yerdə bir-birinə möhkəm sarılmış bir və iki mərtəbəli kiçik evlər meydana çıxdı [4].
İyirminci əsrin 30-cu illərinin əvvəllərində bu ərazidə böyük bir yaşayış binası tikilməsinə qərar alıdı. Bu baxımdan burada yerləşən xarab olan evlər sökülməyə başlandı. Sahədə aparılmağa başlandı. Planlaşdırılan tikinti yerində nəhəng monolitik bir qayanın çıxdığını aşkar edən çox sayda kəşfiyyat quyusu qazıldı. Bu tapıntı sayəsində inşaat layihəsinə "Monolit" adı verildi [5].
1931–1932-ci illərdə inşaat üçün hazırlıqlar başladı, gələcək yerində bərbad evlərin aktiv şəkildə sökülməsi baş verdi. İnşaatın ilk mərhələsi binanın Qaraev küçəsi (indiki Əhməd Cavad) boyunca yerləşən bir hissəsinin inşası idi. "Monolit" in bu hissəsi bəzi yerlərdə iki mərtəbəyə çatdıqda, Hüsü Hacıyev küçəsindəki (indiki — Azərbaycan prospekti) və Kommunistiçeskaya (indiki — İstiqlaliyyət) üzərindəki köhnə binanın sökülməsinə başlandı və bu ərazidə tikinti sahəsinin hazırlanmasına başlandı. Üçüncü mərhələdə, İsmailiyyə binası ilə üzbəüz yerləşən Kommunistika küçəsinin üstündəki başqa bir köhnə iki mərtəbəli binanın sökülməsi və həmin ərazidə "Monolit" in inşası başladı [5].
1940-cı ilə qədər dam daxil olmaqla binadakı bütün inşaat işləri tamamlandı. arxivində V. Şevtsovun çəkdiyi və 1940-cı il oktyabr tarixli binanın fotoşəkili var. Xarici olaraq tamamlanmış Monolit, 1941-ci ilin iyun ayının hərbi fotoşəkillərində də mövcuddur. Müharibədən sonra binanın daxili bəzəyi tamamlandı [5].
Moskvadakı daxili şəhərsalma nümunəsi olaraq asılmış "Monolit" in böyük bir fotoşəkili [5].
2001-ci ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 132 nömrəli əmri ilə "Monolit" dövlət tərəfindən qorunan obyektlər siyahısına daxil edildi və yerli əhəmiyyətli tarix və mədəniyyət memarlıq abidəsi elan edildi [6].
-
![image]()
İsmailiyyə binasından mənzərə. 1928-ci il -
![image]()
Sabir adına meydandan mənzərə. 1924-cü il
Memarlıq
Monolit 1940-cı ildə Bakı memarı Konstantin Sençixinin layihəsinə əsasən [7] üslubunda inşa edilmişdir [1] [2]. Yaşayış binası baxımından U şəklindədir [2]. Binanın əsas fasadı Nizami meydanına baxır. "Sovet memarlığı tarixi" dərsliyinin müəlliflərinə görə, "Monolit" binası meydanın ansamblında mühüm yer tutur [7]. Binanın əsas fasadı, sənətşünas Leonid Bretanitskinin fikrincə, Nizami meydanının memarlıq çərçivəsində yer tutur [1]. "Monolit" yaşayış binası, sənətşünas sözlərinə görə, Nizami Gəncəvi adına Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyinin binası ilə birlikdə Nizami adına meydanın yerinin təşkilində böyük rol oynayır. Binanın planlaşdırılması və kompozisiya həlli meydanın üzünə baxır və onun böyük bölmələri, Əfəndizadəyə görə binanın əhəmiyyətini və meydanın məkanının təşkilində vacib rolunu vurğulayır [2].
Monolitin memarlığında Brittanytsky, böyük köntöy daşlardan dekorativ hörgü ilə işlənən alt təbəqənin kobud ağırlığını vurğulayır. Binanın künclərində inkişaf etmiş bir korniş və köntöy materialların şaquli zolaqları ilə birlikdə bu səviyyə, binaya xas olan kiçik miqyaslı neoklasik memarlıq formaları olan Bretaniyə görə yola çıxır. Nizami meydanına baxan binanın əsas fasadı həyətə aparan tağlı keçidlərlə bəzədilib, yuxarıda XII əsr şairi Nizami Gəncəvinin 1949-cu ildə quraşdırılmış abidəsinin arxa planı kimi xidmət edən kiçik dekorativ portikalar var [1].
Memar Qənif Alekserovun dediyinə görə, Bakıdakı "Monolit" yaşayış binası müharibədən əvvəlki dövrün ən böyük binalarından biridir. Ələsgərova görə, bu binada memarlıq formaları üçün heç bir milli xüsusiyyət yoxdur, lakin buna baxmayaraq, memar, Ələsgərova görə, təbii və iqlim şəraitini düzgün nəzərə alaraq, öz işinə mərkəzi çoxpilləli lojiyada rast gəlinən özünəməxsusluğu və ifadəliliyini verməyi bacardı [8].
Görkəmli sakinlər
Bəstəkar SSRİ xalq artisti Üzeir Hacıbəyov, şairə Mirvarid Dilbazi, SSRİ xalq artisti Mərziə Davudova, filosof Heydər Hüseynov, 50–60-cı illərdə respublika Nazirlər Soveti sədrinin keçmiş müavini Okumya Sultanova, Azərbaycan İdman Komitəsinin sədri Bağır Bağırov, oğlu kinorejissor, SSRİ Dövlət Mükafatı laureatı Fikrət Bağırov, opera teatrının solisti İdris Ağalarov, prezident yanında xüsusi idarənin rəhbəri, polkovnik Şəmsi Rəhimov və bir çox məşhur şəxsiyyətlər. Əhməd Cavad küçəsi ilə üzbəüz olan "Monolit"in sağ binasında əsasən Bakı hərbi qarnizonunun generalları yaşayırdılar [5], arasında Hüseyn Rəsulbekov, Akim Abbasov da vardı. Bu gün evin divarında evin bəzi məşhur sakinlərinin xatirəsinə xatirə lövhələri var.
Ədəbiyyat
- Алексеров Г. А. Архитектура Советского Азербайджана // Архитектура республик Закавказья. — М.: Государственное издательство архитектуры и градостроительства, 1951.
- Бретаницкий Л. С. Баку: архитектурно-художественные памятники / Под ред. Н. В. Семенниковой. — М.: Искусство, 1970. — 245 с.
- Эфендизаде Р. М. Архитектура Советского Азербайджана. — М.: Стройиздат, 1986. — 316 с.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Monolit Azerbaycanin paytaxtinda Baki seherinde coxmertebeli bir binadir Binanin cenub fasadi Istiqlaliyyet kucesine evvelki Kommunisticeskaya simal Ehmed Cavad kucesine evvelki Eliheydar Qarayev esas serqe kecmis Husu Haciyev kucesi baxir Monolit40 22 09 sm e 49 50 02 s u Olke AzerbaycanYerlesir BakiMemar Konstantin SencixinTikilme tarixi 1931Uslubu neoklassisizmAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 3259 Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1940 ci ilde memar Konstantin Sencixin terefinden insa edilmisdir Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin emrine esasen Monolit Azerbaycanda yerli ehemiyyetli tarix ve medeniyyet memarliq abidesidir TarixBaslangicda binanin yerinde seherin zibil yeri var idi 3 19 cu esrin sonunda bu yerde bir birine mohkem sarilmis bir ve iki mertebeli kicik evler meydana cixdi 4 Iyirminci esrin 30 cu illerinin evvellerinde bu erazide boyuk bir yasayis binasi tikilmesine qerar alidi Bu baximdan burada yerlesen xarab olan evler sokulmeye baslandi Sahede aparilmaga baslandi Planlasdirilan tikinti yerinde neheng monolitik bir qayanin cixdigini askar eden cox sayda kesfiyyat quyusu qazildi Bu tapinti sayesinde insaat layihesine Monolit adi verildi 5 1931 1932 ci illerde insaat ucun hazirliqlar basladi gelecek yerinde berbad evlerin aktiv sekilde sokulmesi bas verdi Insaatin ilk merhelesi binanin Qaraev kucesi indiki Ehmed Cavad boyunca yerlesen bir hissesinin insasi idi Monolit in bu hissesi bezi yerlerde iki mertebeye catdiqda Husu Haciyev kucesindeki indiki Azerbaycan prospekti ve Kommunisticeskaya indiki Istiqlaliyyet uzerindeki kohne binanin sokulmesine baslandi ve bu erazide tikinti sahesinin hazirlanmasina baslandi Ucuncu merhelede Ismailiyye binasi ile uzbeuz yerlesen Kommunistika kucesinin ustundeki basqa bir kohne iki mertebeli binanin sokulmesi ve hemin erazide Monolit in insasi basladi 5 1940 ci ile qeder dam daxil olmaqla binadaki butun insaat isleri tamamlandi arxivinde V Sevtsovun cekdiyi ve 1940 ci il oktyabr tarixli binanin fotosekili var Xarici olaraq tamamlanmis Monolit 1941 ci ilin iyun ayinin herbi fotosekillerinde de movcuddur Muharibeden sonra binanin daxili bezeyi tamamlandi 5 Moskvadaki daxili sehersalma numunesi olaraq asilmis Monolit in boyuk bir fotosekili 5 2001 ci ilde Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 132 nomreli emri ile Monolit dovlet terefinden qorunan obyektler siyahisina daxil edildi ve yerli ehemiyyetli tarix ve medeniyyet memarliq abidesi elan edildi 6 Ismailiyye binasindan menzere 1928 ci il Sabir adina meydandan menzere 1924 cu ilMemarliqMonolit 1940 ci ilde Baki memari Konstantin Sencixinin layihesine esasen 7 uslubunda insa edilmisdir 1 2 Yasayis binasi baximindan U seklindedir 2 Binanin esas fasadi Nizami meydanina baxir Sovet memarligi tarixi dersliyinin muelliflerine gore Monolit binasi meydanin ansamblinda muhum yer tutur 7 Binanin esas fasadi senetsunas Leonid Bretanitskinin fikrince Nizami meydaninin memarliq cercivesinde yer tutur 1 Monolit yasayis binasi senetsunas sozlerine gore Nizami Gencevi adina Azerbaycan Edebiyyati Muzeyinin binasi ile birlikde Nizami adina meydanin yerinin teskilinde boyuk rol oynayir Binanin planlasdirilmasi ve kompozisiya helli meydanin uzune baxir ve onun boyuk bolmeleri Efendizadeye gore binanin ehemiyyetini ve meydanin mekaninin teskilinde vacib rolunu vurgulayir 2 1958 ci ilde SSRI nin poct markasinda Monolit Monolitin memarliginda Brittanytsky boyuk kontoy daslardan dekorativ horgu ile islenen alt tebeqenin kobud agirligini vurgulayir Binanin kunclerinde inkisaf etmis bir kornis ve kontoy materiallarin saquli zolaqlari ile birlikde bu seviyye binaya xas olan kicik miqyasli neoklasik memarliq formalari olan Bretaniye gore yola cixir Nizami meydanina baxan binanin esas fasadi heyete aparan tagli kecidlerle bezedilib yuxarida XII esr sairi Nizami Gencevinin 1949 cu ilde qurasdirilmis abidesinin arxa plani kimi xidmet eden kicik dekorativ portikalar var 1 Memar Qenif Alekserovun dediyine gore Bakidaki Monolit yasayis binasi muharibeden evvelki dovrun en boyuk binalarindan biridir Elesgerova gore bu binada memarliq formalari ucun hec bir milli xususiyyet yoxdur lakin buna baxmayaraq memar Elesgerova gore tebii ve iqlim seraitini duzgun nezere alaraq oz isine merkezi coxpilleli lojiyada rast gelinen ozunemexsuslugu ve ifadeliliyini vermeyi bacardi 8 Gorkemli sakinlerBestekar SSRI xalq artisti Uzeir Hacibeyov saire Mirvarid Dilbazi SSRI xalq artisti Merzie Davudova filosof Heyder Huseynov 50 60 ci illerde respublika Nazirler Soveti sedrinin kecmis muavini Okumya Sultanova Azerbaycan Idman Komitesinin sedri Bagir Bagirov oglu kinorejissor SSRI Dovlet Mukafati laureati Fikret Bagirov opera teatrinin solisti Idris Agalarov prezident yaninda xususi idarenin rehberi polkovnik Semsi Rehimov ve bir cox meshur sexsiyyetler Ehmed Cavad kucesi ile uzbeuz olan Monolit in sag binasinda esasen Baki herbi qarnizonunun generallari yasayirdilar 5 arasinda Huseyn Resulbekov Akim Abbasov da vardi Bu gun evin divarinda evin bezi meshur sakinlerinin xatiresine xatire lovheleri var EdebiyyatAlekserov G A Arhitektura Sovetskogo Azerbajdzhana Arhitektura respublik Zakavkazya M Gosudarstvennoe izdatelstvo arhitektury i gradostroitelstva 1951 Bretanickij L S Baku arhitekturno hudozhestvennye pamyatniki Pod red N V Semennikovoj M Iskusstvo 1970 245 s Efendizade R M Arhitektura Sovetskogo Azerbajdzhana M Strojizdat 1986 316 s