Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Mirzə Camal bəy Məhəmmədxan bəy oğlu Hacılı-Cavanşir (1773, Şuşa – 1853, Şuşa) — tarixçi, Qarabağ xanlarının baş vəziri, tarixçi Rzaqulu bəy Vəzirovun atası.
| Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 1773 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 1853 |
| Vəfat yeri | |
| Uşağı | |
| Atası | Məhəmmədxan bəy Hacılı-Cavanşir |
| Fəaliyyəti | alim |
Həyatı
Mirzə Camal bəy Məhəmmədxan bəy oğlu 1773-cü ildə Hacılı icmasında, Gecəgözlü obasında anadan olmuşdu. Atası Məhəmmədxan bəy Şuşaya qalabəyi təyin olunduqdan sonra paytaxta köçmüşdülər. Burada mədrəsə bitirmişdi. (1) Bir neçə dilə bələdçiliyi vardı. Ədəbiyyatçı Adolf Berje yazır: "Mirzə Camal fars, ərəb və osmanlı dillərindən başqa ləzgi və avar dilini də bilirdi. Tarix, coğrafiya və astronomiya haqqında yaxşi məlumatı vardı." (2) Aydın və savadlı adam olan Camal bəy Mirzə ünvanını daşıyırdı. Mirzə Camal bəy divanda katib işləyirdi. Xalq arasında mirzə deyilən katiblər xanın əsasən daxili yazışmalarını aparırdılar.
1797-cı ildə baş vəzir Molla Pənah Vaqif xanlığı ələ almış Məhəmməd bəy Sarıcalı-Cavanşir tərəfindən öldürüldü. İbrahimxəlil xan qaçqınlıqdan dönüb, xanlığa yenidən yiyələnəndən sonra baş vəzir vəzifəsinə divanxana katibi Mirzə Camal bəy Hacılı-Cavanşiri təyin etdi.
1822-cı ildə xanlıq ləğv edildi. Mirzə Camal bəy rus hərbi idarəsi tərəfindən yaradılan məhkəməyə işə keçirildi. On səkkiz il məhkəmə sistemində çalışdıqdan sonra qocalığı ilə bağlı, 1840-cı ildə istefaya çıxdı.
Mirzə Camal bəy tibb elmini gözəl bildiyindən həkimliklə məşğul olmağa başladı. Ömrünün sonuna qədər adamları pulsuz müalicə etdi.
Mirzə Camal bəy böyük mülkədər idi. Qarabağın əksər mahallarında mülkü vardı. 1842-ci ildə Qarabağdan deputatlığa namizəd veriləndə Şuşanın Cavanşir bəyləri Mirzə Camal bəyi, Kəbirli bəyləri Rəhim bəyi seçmək istəmişdilər. Bu seçki böyüyüb qovğaya çevrilmişdi. O dövrün ziyalıları bu olaya öz münasibətlərini bildirmişdilər. Baba bəy Şakir qohumu Qasim bəy Zakirə yazırdı:
Bir parası mümtaz edib Camali,
Qədimi adamdır, hər işdən hali,
Bir parası deyib yoxdu kamali,
Rəhim bəydir edən həlli-müşkülat.
Biri deyib var Camalın tədbiri,
Rəhim bəyi görüb şayəsyə biri,
Göndəriblər Rəhim bəyi, Nəsiri,
Get de naçalnikə, etmə ehtiyat…
Qasım bəy Zakir də Şuşa şəhərində deputatlıq üstündə gedən dava-dalaş haqqında fikir söyləmişdi.
Sərasər əsbabi-cəngə dolublar,
Bir-birinin balü pərin yolublar;
Mən yox idim, eşitdim ki, olublar,
Cavanşir bir dəstə, Kəbirli bir part.
…Naxçıvan sağında, Şirvan solunda,
Hər vilayıt tıriqində, yolunda,
Mın bilirəm Xındırıstan kolunda,
Bir ölkədən olmaz iki deputat…
Mirzə Camal bəy 1853-cü ildə vəfat edib.
Mirzə Camal bəy Balaxanım xanımla yaşam qurmuşdu. Rzaqulu bəy, Mehdi bəy adlı oğulları, Hürzad xanım, Qönçə xanım və Çimnaz xanım adlı qızları vardı.
Yaradıcılığı
Mirzə Camal bəy Cavanşir Qarabaği tarixçi idi. 1815-ci ildə "İran tarixi haqqında qısa icmal" adlı tarixi əsər qələmə almışdı. 1847-ci ildə isə Qarabağın siyasi olaylarından bəhs edən "Qarabağ tarixi" adlı tarixi əsər yazmışdı. Tarixçi Mir Mehdi Xəzani bu barədə yazırdı: "Çün mərhum Mirzə Camal qalabəyi Məhəmmədxan bəy oğlu Cavanşir-Dizaği əlli il qədri mərhumeyi-İbrahim xan və Mehdiqulu xan xidmətlərində mirzəlik edib və Qarabağ vilayətində dəxi vəzarət əmrində olub və xanların hökumət əyyamı münqəzi olandan sonra müddəti-mütamadi yenə Rusiya dövlətində xidmətkar və kargüzar olub qocalmışdı və özü dəxi ülumi-ərəbiyyə və farsiyyə və türkiyyədən xəbərdar və tarix kitablarında və müsini və kardan kəslərdən təfəhhüs qılmaqda və hər günə işlərdə kamil və hüşyar idi və Qarabağın cəmi əhvalatına və hər növ nağıl və hekayətinə dürüst müttəle vı xıbardar idi. 1847 tarixi-məsihiyyədə ondan sərdari-sabiqi-məmaliki-sənayi-Qafqaziyyə general-adyunfanter sahibi-ənvayi-həmayilat knyaz qraf Mixail Semyanoviç Voronsov əhvalati-xəvaninin-sabiqəni xahiş buyurmuşdu. (3) Mirzə Camal bəyin zəngin kitabxanası olub.
Mənbə
1. Ənvər Çingizoğlu, Hacılılar, Bakı, "Soy" dərgisinin özəl nəşri, 2004, 238 səh.
2..Mirzə Camal Cavanşir, "Qarabağ tarixi, Bakı, 1959, A. Berjenin qeyd və şərhləri ilə
3.Qarabağnamələr, 2-ci kitab, Bakı, "Yazıçı", 480 səh.
Həmçinin bax
- Jamāl Javānshīr Qarābāghī // opac.vatlib.it (ing.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Mirze Camal bey Mehemmedxan bey oglu Hacili Cavansir 1773 Susa 1853 Susa tarixci Qarabag xanlarinin bas veziri tarixci Rzaqulu bey Vezirovun atasi Mirze Camal Cavansir QarabagiDogum tarixi 1773Dogum yeri Susa Qarabag xanligiVefat tarixi 1853Vefat yeri Susa Susa qezasi Samaxi quberniyasi Rusiya imperiyasiUsagi Rzaqulu bey VezirovAtasi Mehemmedxan bey Hacili CavansirFealiyyeti alimHeyatiMirze Camal bey Mehemmedxan bey oglu 1773 cu ilde Hacili icmasinda Gecegozlu obasinda anadan olmusdu Atasi Mehemmedxan bey Susaya qalabeyi teyin olunduqdan sonra paytaxta kocmusduler Burada medrese bitirmisdi 1 Bir nece dile beledciliyi vardi Edebiyyatci Adolf Berje yazir Mirze Camal fars ereb ve osmanli dillerinden basqa lezgi ve avar dilini de bilirdi Tarix cografiya ve astronomiya haqqinda yaxsi melumati vardi 2 Aydin ve savadli adam olan Camal bey Mirze unvanini dasiyirdi Mirze Camal bey divanda katib isleyirdi Xalq arasinda mirze deyilen katibler xanin esasen daxili yazismalarini aparirdilar 1797 ci ilde bas vezir Molla Penah Vaqif xanligi ele almis Mehemmed bey Saricali Cavansir terefinden olduruldu Ibrahimxelil xan qacqinliqdan donub xanliga yeniden yiyelenenden sonra bas vezir vezifesine divanxana katibi Mirze Camal bey Hacili Cavansiri teyin etdi 1822 ci ilde xanliq legv edildi Mirze Camal bey rus herbi idaresi terefinden yaradilan mehkemeye ise kecirildi On sekkiz il mehkeme sisteminde calisdiqdan sonra qocaligi ile bagli 1840 ci ilde istefaya cixdi Mirze Camal bey tibb elmini gozel bildiyinden hekimlikle mesgul olmaga basladi Omrunun sonuna qeder adamlari pulsuz mualice etdi Mirze Camal bey boyuk mulkeder idi Qarabagin ekser mahallarinda mulku vardi 1842 ci ilde Qarabagdan deputatliga namized verilende Susanin Cavansir beyleri Mirze Camal beyi Kebirli beyleri Rehim beyi secmek istemisdiler Bu secki boyuyub qovgaya cevrilmisdi O dovrun ziyalilari bu olaya oz munasibetlerini bildirmisdiler Baba bey Sakir qohumu Qasim bey Zakire yazirdi Bir parasi mumtaz edib Camali Qedimi adamdir her isden hali Bir parasi deyib yoxdu kamali Rehim beydir eden helli muskulat Biri deyib var Camalin tedbiri Rehim beyi gorub sayesye biri Gonderibler Rehim beyi Nesiri Get de nacalnike etme ehtiyat Qasim bey Zakir de Susa seherinde deputatliq ustunde geden dava dalas haqqinda fikir soylemisdi Seraser esbabi cenge dolublar Bir birinin balu perin yolublar Men yox idim esitdim ki olublar Cavansir bir deste Kebirli bir part Naxcivan saginda Sirvan solunda Her vilayit tiriqinde yolunda Min bilirem Xindiristan kolunda Bir olkeden olmaz iki deputat Mirze Camal bey 1853 cu ilde vefat edib Mirze Camal bey Balaxanim xanimla yasam qurmusdu Rzaqulu bey Mehdi bey adli ogullari Hurzad xanim Qonce xanim ve Cimnaz xanim adli qizlari vardi YaradiciligiMirze Camal bey Cavansir Qarabagi tarixci idi 1815 ci ilde Iran tarixi haqqinda qisa icmal adli tarixi eser qeleme almisdi 1847 ci ilde ise Qarabagin siyasi olaylarindan behs eden Qarabag tarixi adli tarixi eser yazmisdi Tarixci Mir Mehdi Xezani bu barede yazirdi Cun merhum Mirze Camal qalabeyi Mehemmedxan bey oglu Cavansir Dizagi elli il qedri merhumeyi Ibrahim xan ve Mehdiqulu xan xidmetlerinde mirzelik edib ve Qarabag vilayetinde dexi vezaret emrinde olub ve xanlarin hokumet eyyami munqezi olandan sonra muddeti mutamadi yene Rusiya dovletinde xidmetkar ve karguzar olub qocalmisdi ve ozu dexi ulumi erebiyye ve farsiyye ve turkiyyeden xeberdar ve tarix kitablarinda ve musini ve kardan keslerden tefehhus qilmaqda ve her gune islerde kamil ve husyar idi ve Qarabagin cemi ehvalatina ve her nov nagil ve hekayetine durust muttele vi xibardar idi 1847 tarixi mesihiyyede ondan serdari sabiqi memaliki senayi Qafqaziyye general adyunfanter sahibi envayi hemayilat knyaz qraf Mixail Semyanovic Voronsov ehvalati xevaninin sabiqeni xahis buyurmusdu 3 Mirze Camal beyin zengin kitabxanasi olub Menbe1 Enver Cingizoglu Hacililar Baki Soy dergisinin ozel nesri 2004 238 seh 2 Mirze Camal Cavansir Qarabag tarixi Baki 1959 A Berjenin qeyd ve serhleri ile 3 Qarabagnameler 2 ci kitab Baki Yazici 480 seh Hemcinin baxQarabag Qarabagnameler Hacili camaati MirzecamalliJamal Javanshir Qarabaghi opac vatlib it ing