ATəT in Minsk qrupu əvvəlki adı ATəM in Minsk qrupu Ermənistan Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ATəT in prinsiplə

ATƏT-in Minsk qrupu (əvvəlki adı ATƏM-in Minsk qrupu) — Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin ATƏT-in prinsipləri əsasında sülh yolu ilə danışıqlar vasitəsilə həlli üçün yaradılmış qurum.

Tarixi

ATƏT-in Minsk qrupunun amerikalı həmsədri

Qrupun tarixi ATƏM-in Xarici İşlər Nazirləri Şurasının 1992-ci ilin 24 martında Helsinkidə keçirilmiş görüşündən başlayır. Belə ki, həmin görüşdə Dağlıq Qarabağda vəziyyət müzakirə olunmuş, ATƏM-in Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin sülh yolu ilə həll edilməsinə dair Minsk konfransının çağırılması haqqında qərar qəbul edilmişdir.

1994-cü il dekabrın 5–6-da ATƏM-in Budapeştdə keçirilən Zirvə toplantısında həmsədrlik institutu təsis edilmişdir. Minsk konfransına iki həmsədrin təyin olunması və Minsk qrupunun iclaslarının onların birgə həmsədrliyi ilə keçiriləcəyi barədə qərar qəbul edilmişdir. Minsk prosesinin həmsədrlik institutu təsis olunarkən, ona əvvəlcə Finlandiya ilə Rusiya, daha sonra isə 1995–1996-cı illər ərzində İsveç və Rusiya başçılıq etmişdir. 1 yanvar 1997-ci ildən ATƏT-in Minsk Prosesinə Həmsədrlər qismində ABŞ, Rusiya və Fransa başçılıq edirlər.

8 aprel 2022-ci ildə Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanla birgə keçirdiyi mətbuat konfransında ATƏT-in Minsk qrupunun ləğv edildiyini deyib.

18 fevral 2024-cü ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev qarşı tərəfin müraciətinə əsasən ATƏT-in Baş katibi, Fondu Şurasının vitse-prezidenti in görüşündə bildirib ki, ATƏT çərçivəsində keçmişin qalıqları olan bir sıra mexanizmlərin - bu xüsusda Minsk qrupu, Yüksək Səviyyəli Planlaşdırma Komitəsi və ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin şəxsi nümayəndəsi kimi tamamilə fəaliyyətsiz strukturların artıq ləğv edilməsinin vaxtı çoxdan yetişib.

Tərkibi

Qrupun tərkibinə aşağıdakı ölkələr daxildir:

Həmsədrlər

Münaqişə tərəfləri

Digər üzvlər

Əsas vəzifəsi

Qrupun əsas vəzifəsi Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin sülh yolu ilə aradan qaldırılmasına və Dağlıq Qarabağ probleminin dinc vasitələrlə həll edilməsinə bilavasitə kömək etməkdir.

Təklifləri

1997–1998-ci illərdə Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsinin həllinə dair ATƏT-in Minsk Qrupunun həmsədrləri tərəfindən üç təklif tərtib edilib. İlk iki təklif Ermənistan tərəfindən, son təklif isə Azərbaycan tərəfindən qəbul edilməyib.

Birinci təklif

Onların 1997-ci ilin iyununda təqdim etdikləri ilk təklif münaqişənin "paket" həlli idi. Bu təklif Dağlıq Qarabağın statusu da daxil olmaqla bütün məsələlərə eyni vaxtda razılıq verilməsi nəzərdə tutulurdu.

İkinci təklif

1997-ci ilin sentyabrında irəli sürdükləri ikinci təklif münaqişənin "mərhələli" həllindən ibarət idi. Bu təklif münaqişənin mərhələlərlə nizama salınmasını nəzərdə tutulurdu.

Üçüncü təklif

1998-ci il noyabrın 9-da həmsədrlərin beynəlxalq hüquq normalarına zidd, həmçinin Azərbaycan üçün qəbul edilməsi mümkün olmayan üçüncü təklifi dünya praktikasında mövcud olmayan "ümumi dövlət" ideyasına əsaslanırdı. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev tərəfindən qətiyyətlə rədd edilən "ümumi dövlət" təklifi Azərbaycanın mənafeyinə zidd olmaqla yanaşı, ATƏT-in Budapeşt və Lissabon Zirvə toplantılarında qəbul edilən sənədlərə də etinasız yanaşmanın göstəricisi idi.

Nəticəsi

İkinci Qarabağ müharibəsinə kimi ATƏT-in Minsk Qrupunun fəaliyyəti heç bir nəticə verməmişdir.

Həmçinin bax

Kerri Kavano

İstinadlar

ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri ilə görüşlərə dair ümumi tarixi arayış 2017-05-26 at the Wayback Machine. lib.aliyevheritage.org, 31. yanvar 2009 (az.)
"Lavrov: "ATƏT-in Minsk qrupunu ləğv ediblər"". 2022-04-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-08.
"İlham Əliyev ATƏT-in Baş katibinə: Təşkilat daxilində fəaliyyətsiz strukturların ləğvinin vaxtı çoxdan yetişib". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2024-02-18. 2024-02-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-02-18.
"BMT baş məclisi 59-cu sessiyasinin ümumi müzakirələrində Azərbaycan Respublikasinin Prezidenti İlham Əliyevin çixişi". 2016-03-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-15.

Xarici keçidlər

osce.org/mg — ATƏT-in Minsk qrupunun rəsmi saytı

[lib.aliyevheritage.org-1] ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri ilə görüşlərə dair ümumi tarixi arayış 2017-05-26 at the Wayback Machine. lib.aliyevheritage.org, 31. yanvar 2009 (az.)

[2] "Lavrov: "ATƏT-in Minsk qrupunu ləğv ediblər"". 2022-04-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-04-08.

[3] "İlham Əliyev ATƏT-in Baş katibinə: Təşkilat daxilində fəaliyyətsiz strukturların ləğvinin vaxtı çoxdan yetişib". Report İnformasiya Agentliyi (az.). 2024-02-18. 2024-02-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-02-18.

[4] "BMT baş məclisi 59-cu sessiyasinin ümumi müzakirələrində Azərbaycan Respublikasinin Prezidenti İlham Əliyevin çixişi". 2016-03-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2010-10-15.