Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Millətlər İttifaqı — universal beynəlxalq təşkilatın yaradılması ideyası siyasi düşüncə tarixində çoxdan meydana çıxmışdı. Lakin XX əsrə qədər bu ideya reallaşdırılmadı. Birinci Dünya müharibəsinin dəhşətli fəlakəti, on milyonlarla insanın çəkdiyi əzablar belə bir halın təkrarlanmasının qarşısını almağa malik ümumdunya təşkilatının ideyasına ümumi marağı gücləndirdi. I Dünya müharibəsini başa çatdırmaq üçün 1919-cu ilin 28 aprelində Parisdə keçirilən sülh danışıqlarının yekununda yaradılan Millətlər Liqası (ing. League of Nations, fr. Société des Nations, isp. Sociedad de Naciones) təəssüf ki, sülh və təhlükəsizliyin qorunmasında effektsiz oldu. Millətlər Cəmiyyəti 26 il müddətində fəaliyyət göstərmiş və bu dövr ərzində yol verilən səhvlər institutun dağılmasına təsirsiz ötüşməmişdir. Nəticədə Millətlər Liqasının Ali Şurasının 18 aprel 1946-cı ildə keçirilən XXI son toplantısında Cəmiyyət fəaliyyətini dayandırmışdır.
| Millətlər İttifaqı LN, SDN, SdN, VB, SDN, 國聯, 国联, 國聯, Kok-liân, SDN, SDN, ΚτΕ, ОН, SDN | |
|---|---|
 | |
 | |
| Yaranma tarixi | 1919 |
| Ləğvolma tarixi | 18 aprel 1946, 20 aprel 1946 |
| Rəsmi dili | |
| Mərkəzi | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Millətlər Liqasının (Cəmiyyəti) yaranması və mahiyyəti
Paris Sülh Konfransının 25 yanvar 1919-cu ildə edilən yığıncağında beynəlxalq sülhü və etibarılığı təmin edəcək və davam etdirəcək bir Millətlər Cəmiyyəti yaradılmasına qərar verildi. Bu qərarı yerinə yetirmək üçün bir komissiya quruldu.Komissiyanın hazırladığı Nizamnamə 28 aprel 1919 tarixində konfransın Baş Məclisi tərəfindən qəbul edildi və beləliklə bu sənəd Millətlər Cəmiyyətinin yaranmasının əsası oldu. Günümüzdəki Birləşmiş Millətlər Təşkilatının təməli sayılan bu institut Birinci Dünya müharibəsindən sonra Versal sülh müqaviləsinin ilk 26 maddəsindən ibarət Nizamnaməsini tərəflərin ratifikasiya etməsindən sonra 10 yanvar 1920-ci il tarixdə İsveçrədə quruldu.
Nizamnamənin başlanğıc hissəsində, Liqanın ümumi məqsədləri ilə, üzvlərinin daşıyacağı məsuliyyətlər belə təyin olunmuşdur:
"Xalqlar arasında əməkdaşlığı inkişaf etdirmək və beynəlxalq sülhü və təhlükəsizliyi təmin etmək üçün, döyüşə başvurmamak mövzusunda bəzi öhdəlikləri qəbul etmək, gizlilikdən uzaq, ədalətli və şərəfli beynəlxalq əlaqələri davam etdirmək; Təşkilatlanmış xalqların qarşılıqlı əlaqələrində ədaləti qorumaq və müqavilələrdən irəli gələn bütün öhdəliklərə diqqətlə hörmət göstərmək... "
26 maddədən ibarət olan, ümumi üzvlük, məlumat və təşkilatın strukturu, sülhün davamlılığını təmin etmək, müqavilələr, beynəlxalq əməkdaşlıq və beynəlxalq idarəetmə, müqavilə müddəalarının dəyişdirilməsi kimi xüsusları təyin mətninə görə isə:
- Cəmiyyətə üzvlərin qəbulu Ali Şuranın üçdə iki səs çoxluğunun qərarı ilə olmalı idi (Maddə 1).
- Cəmiyyət, Təhlükəsizlik Şurası, Ali Şura və bunlara kömək edən Daimi Katiblikdən ibarət olmalı idi (Maddə 2).
- Cəmiyyət üzvləri, sülhün davamlılığını təmin etmək üçün, milli silahlardan istifadəni ən aşağı səviyyəyə endirilməsi zəruriliyini qəbul etməli idilər (Maddə 8).
- Cəmiyyət,öz üzvləri arasındakı baş verə biləcək anlaşılmazlıqlara görə məsuliyət daşımalı və məsələləri Şurada incələməli idi. (Maddə 12).
- Müharibədən sonra müstəqilliyinə qovuşan və özlərini idarə qabiliyyətindən hələ məhrum olan xalqların, öz özlərini idarə qabiliyyəti olacaqları zamana qədər, Cəmiyyət tərəfindən bir mandator təyin edilməli idi (Maddə 22).
Millətlər Liqası dövlətlər arası münasibətləri tənzimləyə xidmət edən beynəlxalq qurumun yaradılmasında ilk addım oldu. Qalib ölkələr məğlub dövlətlərdən aldıqları müstəmləkə torpaqlarını Millətlər Cəmiyyətinin tətbiq etdiyi mandat sistemi əsasında aralarında bölüşdürdülər. Mandat sistemi eyni zamanda xalqlara müstəqil dövlətlərini qurmaqda yardımı nəzərdə tuturdu. Mandatların Böyük Britaniya və dominionlarına, Fransa, Yaponiya və Belçikaya verilməsi müəyyənləşdirilmişdir. Üç mandat kateqoriyası (A,B,C) təsis edilmişdir.
Müxtəlif vaxtlarda təşkilatın tərkibinə 63 üzv dövlət daxil idi. 42 əsas üzvü olub.
Daimi üzvləri:
- Böyük Britaniya,
- İtaliya (təşkilatdan ayrılıb 13 dekabr 1937),
- Fransa (təşkilatdan ayrılıb 18 aprel 1941),
- Yaponiya (təşkilatdan ayrılıb 27 mart 1933)
Türkiyə təşkilata 1932-ci ildə cəmiyyətin dəvəti ilə daxil olub. Cəmiyyətin orqanları – bütün üzvlərin bərabərhüquqla təmsil olunduqları Ali Şura, sayı vaxtaşırı dəyişən daimi və müvəqqəti üzvlərdən ibarət Təhlükəsizlik Şurası və katiblikdir (2-ci maddə). Ənənəvi dövlət sisteminin əsas prinsipləri "suverenlik", "ərazi bütövlüyü" Cəmiyyətin də əsas götürdüyü prinsiplərdəndir. Təşkilatın başlıca vəzifəsi xalqlar arasında əməkdaşlığı inkişaf etdirmək, sülh və təhlükəsizliyi qorumaq idi. Cəmiyyətin məqsədi beynəlxalq əməkdaşlığı inkişaf etdirmək və beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyi tərksilah, hərbi toqquşmaların qarşısının alınması, dövlətlər arasında mübahisələrin sülh yolu ilə həll edilməsi, Yer kürəsində həyat səviyyəsinin yaxşılaşdırılmasını təmin etmək idi. Lakin Liqanın Nizamnaməsində güc tətbiq etmək (dövlətlərin müharibə hüququ) tamamilə qadağan edilməmişdi.
Dövlətlər Millətlər Liqasına üzv olmaqla heç bir vaxt müharibəyə qoşulmamağı deyil, Nizamnamədə qadağan edilən vəziyyət və formada müharibəyə əl atmamağı qəbul etmiş olurdular. Bu vəziyyət vaxtaşırı baş verən toqquşmaların qarşısını almaq yönündə tədbirlərin inkişaf etdirilməsinə böyük mane olurdu.
Beynəlxalq Daimi Məhkəmə Cəmiyyətin orqanı olmamasına baxmayaraq, Millətlər Cəmiyyətinin Nizamnaməsinin 14-cü maddəsində Cəmiyyətin Ali Şurasının Daimi Beynəlxalq Məhkəmə ilə bağlı hazırlıqları görərək üzvlərin müzakirəsinə təqdim etmək nəzərdə tutulub. Beynəlxalq Daimi Məhkəmə Məhkəmə Statusunun məclisdə və Ali Şurada müzakirə edilərək qəbul olunmasından sonra 15 iyun 1922-ci ildə fəaliyyətə başlayıb.
Millətlər Liqasının(Cəmiyyəti) dağılması
Səbəbləri:
- Cəmiyyətin nəzdində münaqişənin qarşısını almalı olan tədbirlərdəki boşluqlar və sanksiyaların qeyri-kafiliyi.
- Nizamnamənin 10-cu maddəsi təcavüzkarları təyin etmədiyindən, bu maddə sülhün qorumasında qeyri-kafi qalırdı.
- Əhəmiyyətli məsələlərdə səs çoxluğu prinsipinin tətbiq olunması, siyasi və hüquqi problemlərin həllinə maneə törədirdi.
- Paris Sülh Konfransında hazırlanan müqavilələrin bir hissəsi olması.
- Bir tərəfdən insan haqqlarını qorumağa çalışıb digər tərəfdən çoxalma riski və mandat sisteminə zəmanət verilməsi ziddiyyət yaradırdı.
- Amerika Birləşmiş Ştatlarının Millətlər Cəmiyyətindən ayrılması, əhəmiyyətli beynəlxalq gücün itirilməsinə və cəmiyyətin fəaliyyətinin təsirsizliyinə səbəb oldu.
- 1920-ci ildə Polşa Litvanın keçmiş paytaxtı Vilnanı ələ keçirdiyi vaxt Millətlər Liqası beynəlxalq təşkilat kimi fəallıq göstərməyib. Lakin 1925-ci ildə Bolqarıstan və Yunanıstan arasında başlayan müharibə zamanı tərəflərə Liqanın məclis sədrinin göndərdiyi teleqramla müharibə asanlıqla dayandırılıb.
- Cəmiyyət 1925-ci ildə İtaliyanın Yunanıstanın Korfu adasını işğal etdiyi vaxt müdaxilə etməyi rədd etdi.
- Yaponiya 1931-ci ildə Mancuriyanı, sonra isə 1937-ci ildə Çini işğal etdiyi zaman Cəmiyyət heç bir güc tətbiqi metoduna əl atmayıb.
- Eynilə Boliviya və Paraqvay arasında 1932-1935-ci illərdə gedən Çako müharibəsinin qarşısını almaq üçün yalnız silah blokadasını tətbiq etməklə kifayətlənib.
- Cəmiyyət Almaniyanın 1935-ci ildən sonra öz tabeçiliyində olan Dantsiq şəhəri və Saar hövzəsində Versal müqaviləsini davamlı olaraq pozmasına qarşı heç bir tədbir görməyib.
- 1935-36-cı illərdə İtaliyanın Həbəşistana qarşı işğalçılığına qarşı cəmiyyət təsirli tədbirlər görə bilməyib.
- 1936- 1939-cu illərdə İspaniyadakı vətəndaş müharibəsində heç bir nazərət təmin etməyib.
- Bununla yanaşı, 1939-cu ilin dekabrında cəmiyyət Sovetlər İttifaqı Finlandiyaya hücum etdiyi zaman onu təşkilatdan xaric edib. Bu hadisə Cəmiyyətin son və ən qəti siyasi hərəkəti olub.
26 il müddətlə dünya millətlərinə xidmət verən bu Cəmiyyət “bütün səylərə” baxmayaraq II Dünya müharibəsinin baş verməsinə maneə törədə bilmədi.
Liqanın 18 Aprel 1946-cı ildə Cenevrədə toplanan son sessiyasında iştirak edən 34 ölkə nümayəndələri yekdilliklə qərar qəbul etdilər ("Millətlər Liqası sözdə öz fəaliyyətini dayandırıb"). Daha sonra Ali Şuranın sədri norveçli Carl J.Hambro "Millətlər Liqasının ali Şurasının iyirmi birinci və sonuncu iclasını bağlı elan edirəm" deməsi ilə Cəmiyyət öz fəaliyyətini dayanırdı.
1919-cu ilin 28 aprelində ilk universal institut kimi Millətlər Liqasının təsis edilməsi sülh və təhlükəsizliyin qorunmasında effektsiz oldu. Bu ona görə baş verdi ki, aparıcı Avropa ölkələrinin rəhbər dairələri öz xalqlarının tələbi ilə məcburən belə bir institut təsis etdilər. Əslində isə onlar dünya siyasətində qərarlarına tabe olacaqları müstəqil mərkəz istəmirdilər. Millətlər Liqasının təsisçiləri arasında rəqabət bu institutun fəaliyyətinin dayandılmasında əsas kök səbəb idi. Lakin bütün uğursuzlarına baxmayaraq təşkilat bütün dünya dövlətləri üçün təcrübə oldu.
Qeyd edək ki, Millətlər Cəmiyyətin dağılmasından sonra BMT yaranmışdır.
Xarici keçidlər
- Millətlər Liqasının Nizamnaməsi 2014-10-16 at the Wayback Machine
- Millətlər Liqasının Müqavilələir
- Millətlər Liqasının fotoarxivi 2015-04-16 at the Wayback Machine (ing.)
- Bell A. League of Nations // League of Nations (brit. ing.). Encyclopædia Britannica, Inc., 1768.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Milletler Ittifaqi universal beynelxalq teskilatin yaradilmasi ideyasi siyasi dusunce tarixinde coxdan meydana cixmisdi Lakin XX esre qeder bu ideya reallasdirilmadi Birinci Dunya muharibesinin dehsetli felaketi on milyonlarla insanin cekdiyi ezablar bele bir halin tekrarlanmasinin qarsisini almaga malik umumdunya teskilatinin ideyasina umumi maragi guclendirdi I Dunya muharibesini basa catdirmaq ucun 1919 cu ilin 28 aprelinde Parisde kecirilen sulh danisiqlarinin yekununda yaradilan Milletler Liqasi ing League of Nations fr Societe des Nations isp Sociedad de Naciones teessuf ki sulh ve tehlukesizliyin qorunmasinda effektsiz oldu Milletler Cemiyyeti 26 il muddetinde fealiyyet gostermis ve bu dovr erzinde yol verilen sehvler institutun dagilmasina tesirsiz otusmemisdir Neticede Milletler Liqasinin Ali Surasinin 18 aprel 1946 ci ilde kecirilen XXI son toplantisinda Cemiyyet fealiyyetini dayandirmisdir Milletler Ittifaqi LN SDN SdN VB SDN 國聯 国联 國聯 Kok lian SDN SDN KtE ON SDNYaranma tarixi 1919Legvolma tarixi 18 aprel 1946 20 aprel 1946Resmi dili ingilis dili fransiz diliMerkezi Milletler Sarayi Vikianbarda elaqeli mediafayllarMilletler Liqasinin Cemiyyeti yaranmasi ve mahiyyetiParis Sulh Konfransinin 25 yanvar 1919 cu ilde edilen yigincaginda beynelxalq sulhu ve etibariligi temin edecek ve davam etdirecek bir Milletler Cemiyyeti yaradilmasina qerar verildi Bu qerari yerine yetirmek ucun bir komissiya quruldu Komissiyanin hazirladigi Nizamname 28 aprel 1919 tarixinde konfransin Bas Meclisi terefinden qebul edildi ve belelikle bu sened Milletler Cemiyyetinin yaranmasinin esasi oldu Gunumuzdeki Birlesmis Milletler Teskilatinin temeli sayilan bu institut Birinci Dunya muharibesinden sonra Versal sulh muqavilesinin ilk 26 maddesinden ibaret Nizamnamesini tereflerin ratifikasiya etmesinden sonra 10 yanvar 1920 ci il tarixde Isvecrede quruldu Nizamnamenin baslangic hissesinde Liqanin umumi meqsedleri ile uzvlerinin dasiyacagi mesuliyyetler bele teyin olunmusdur Xalqlar arasinda emekdasligi inkisaf etdirmek ve beynelxalq sulhu ve tehlukesizliyi temin etmek ucun doyuse basvurmamak movzusunda bezi ohdelikleri qebul etmek gizlilikden uzaq edaletli ve serefli beynelxalq elaqeleri davam etdirmek Teskilatlanmis xalqlarin qarsiliqli elaqelerinde edaleti qorumaq ve muqavilelerden ireli gelen butun ohdeliklere diqqetle hormet gostermek 26 maddeden ibaret olan umumi uzvluk melumat ve teskilatin strukturu sulhun davamliligini temin etmek muqavileler beynelxalq emekdasliq ve beynelxalq idareetme muqavile muddealarinin deyisdirilmesi kimi xususlari teyin metnine gore ise Cemiyyete uzvlerin qebulu Ali Suranin ucde iki ses coxlugunun qerari ile olmali idi Madde 1 Cemiyyet Tehlukesizlik Surasi Ali Sura ve bunlara komek eden Daimi Katiblikden ibaret olmali idi Madde 2 Cemiyyet uzvleri sulhun davamliligini temin etmek ucun milli silahlardan istifadeni en asagi seviyyeye endirilmesi zeruriliyini qebul etmeli idiler Madde 8 Cemiyyet oz uzvleri arasindaki bas vere bilecek anlasilmazliqlara gore mesuliyet dasimali ve meseleleri Surada incelemeli idi Madde 12 Muharibeden sonra musteqilliyine qovusan ve ozlerini idare qabiliyyetinden hele mehrum olan xalqlarin oz ozlerini idare qabiliyyeti olacaqlari zamana qeder Cemiyyet terefinden bir mandator teyin edilmeli idi Madde 22 Milletler Liqasi dovletler arasi munasibetleri tenzimleye xidmet eden beynelxalq qurumun yaradilmasinda ilk addim oldu Qalib olkeler meglub dovletlerden aldiqlari mustemleke torpaqlarini Milletler Cemiyyetinin tetbiq etdiyi mandat sistemi esasinda aralarinda bolusdurduler Mandat sistemi eyni zamanda xalqlara musteqil dovletlerini qurmaqda yardimi nezerde tuturdu Mandatlarin Boyuk Britaniya ve dominionlarina Fransa Yaponiya ve Belcikaya verilmesi mueyyenlesdirilmisdir Uc mandat kateqoriyasi A B C tesis edilmisdir Muxtelif vaxtlarda teskilatin terkibine 63 uzv dovlet daxil idi 42 esas uzvu olub Daimi uzvleri Boyuk Britaniya Italiya teskilatdan ayrilib 13 dekabr 1937 Fransa teskilatdan ayrilib 18 aprel 1941 Yaponiya teskilatdan ayrilib 27 mart 1933 Turkiye teskilata 1932 ci ilde cemiyyetin deveti ile daxil olub Cemiyyetin orqanlari butun uzvlerin beraberhuquqla temsil olunduqlari Ali Sura sayi vaxtasiri deyisen daimi ve muveqqeti uzvlerden ibaret Tehlukesizlik Surasi ve katiblikdir 2 ci madde Enenevi dovlet sisteminin esas prinsipleri suverenlik erazi butovluyu Cemiyyetin de esas goturduyu prinsiplerdendir Teskilatin baslica vezifesi xalqlar arasinda emekdasligi inkisaf etdirmek sulh ve tehlukesizliyi qorumaq idi Cemiyyetin meqsedi beynelxalq emekdasligi inkisaf etdirmek ve beynelxalq sulh ve tehlukesizliyi terksilah herbi toqqusmalarin qarsisinin alinmasi dovletler arasinda mubahiselerin sulh yolu ile hell edilmesi Yer kuresinde heyat seviyyesinin yaxsilasdirilmasini temin etmek idi Lakin Liqanin Nizamnamesinde guc tetbiq etmek dovletlerin muharibe huququ tamamile qadagan edilmemisdi Dovletler Milletler Liqasina uzv olmaqla hec bir vaxt muharibeye qosulmamagi deyil Nizamnamede qadagan edilen veziyyet ve formada muharibeye el atmamagi qebul etmis olurdular Bu veziyyet vaxtasiri bas veren toqqusmalarin qarsisini almaq yonunde tedbirlerin inkisaf etdirilmesine boyuk mane olurdu Beynelxalq Daimi Mehkeme Cemiyyetin orqani olmamasina baxmayaraq Milletler Cemiyyetinin Nizamnamesinin 14 cu maddesinde Cemiyyetin Ali Surasinin Daimi Beynelxalq Mehkeme ile bagli hazirliqlari gorerek uzvlerin muzakiresine teqdim etmek nezerde tutulub Beynelxalq Daimi Mehkeme Mehkeme Statusunun meclisde ve Ali Surada muzakire edilerek qebul olunmasindan sonra 15 iyun 1922 ci ilde fealiyyete baslayib Milletler Liqasinin Cemiyyeti dagilmasiSebebleri Cemiyyetin nezdinde munaqisenin qarsisini almali olan tedbirlerdeki bosluqlar ve sanksiyalarin qeyri kafiliyi Nizamnamenin 10 cu maddesi tecavuzkarlari teyin etmediyinden bu madde sulhun qorumasinda qeyri kafi qalirdi Ehemiyyetli meselelerde ses coxlugu prinsipinin tetbiq olunmasi siyasi ve huquqi problemlerin helline manee toredirdi Paris Sulh Konfransinda hazirlanan muqavilelerin bir hissesi olmasi Bir terefden insan haqqlarini qorumaga calisib diger terefden coxalma riski ve mandat sistemine zemanet verilmesi ziddiyyet yaradirdi Amerika Birlesmis Statlarinin Milletler Cemiyyetinden ayrilmasi ehemiyyetli beynelxalq gucun itirilmesine ve cemiyyetin fealiyyetinin tesirsizliyine sebeb oldu 1920 ci ilde Polsa Litvanin kecmis paytaxti Vilnani ele kecirdiyi vaxt Milletler Liqasi beynelxalq teskilat kimi fealliq gostermeyib Lakin 1925 ci ilde Bolqaristan ve Yunanistan arasinda baslayan muharibe zamani tereflere Liqanin meclis sedrinin gonderdiyi teleqramla muharibe asanliqla dayandirilib Cemiyyet 1925 ci ilde Italiyanin Yunanistanin Korfu adasini isgal etdiyi vaxt mudaxile etmeyi redd etdi Yaponiya 1931 ci ilde Mancuriyani sonra ise 1937 ci ilde Cini isgal etdiyi zaman Cemiyyet hec bir guc tetbiqi metoduna el atmayib Eynile Boliviya ve Paraqvay arasinda 1932 1935 ci illerde geden Cako muharibesinin qarsisini almaq ucun yalniz silah blokadasini tetbiq etmekle kifayetlenib Cemiyyet Almaniyanin 1935 ci ilden sonra oz tabeciliyinde olan Dantsiq seheri ve Saar hovzesinde Versal muqavilesini davamli olaraq pozmasina qarsi hec bir tedbir gormeyib 1935 36 ci illerde Italiyanin Hebesistana qarsi isgalciligina qarsi cemiyyet tesirli tedbirler gore bilmeyib 1936 1939 cu illerde Ispaniyadaki vetendas muharibesinde hec bir nazeret temin etmeyib Bununla yanasi 1939 cu ilin dekabrinda cemiyyet Sovetler Ittifaqi Finlandiyaya hucum etdiyi zaman onu teskilatdan xaric edib Bu hadise Cemiyyetin son ve en qeti siyasi hereketi olub 26 il muddetle dunya milletlerine xidmet veren bu Cemiyyet butun seylere baxmayaraq II Dunya muharibesinin bas vermesine manee torede bilmedi Liqanin 18 Aprel 1946 ci ilde Cenevrede toplanan son sessiyasinda istirak eden 34 olke numayendeleri yekdillikle qerar qebul etdiler Milletler Liqasi sozde oz fealiyyetini dayandirib Daha sonra Ali Suranin sedri norvecli Carl J Hambro Milletler Liqasinin ali Surasinin iyirmi birinci ve sonuncu iclasini bagli elan edirem demesi ile Cemiyyet oz fealiyyetini dayanirdi 1919 cu ilin 28 aprelinde ilk universal institut kimi Milletler Liqasinin tesis edilmesi sulh ve tehlukesizliyin qorunmasinda effektsiz oldu Bu ona gore bas verdi ki aparici Avropa olkelerinin rehber daireleri oz xalqlarinin telebi ile mecburen bele bir institut tesis etdiler Eslinde ise onlar dunya siyasetinde qerarlarina tabe olacaqlari musteqil merkez istemirdiler Milletler Liqasinin tesiscileri arasinda reqabet bu institutun fealiyyetinin dayandilmasinda esas kok sebeb idi Lakin butun ugursuzlarina baxmayaraq teskilat butun dunya dovletleri ucun tecrube oldu Qeyd edek ki Milletler Cemiyyetin dagilmasindan sonra BMT yaranmisdir Xarici kecidlerMilletler Liqasinin Nizamnamesi 2014 10 16 at the Wayback Machine Milletler Liqasinin Muqavileleir Milletler Liqasinin fotoarxivi 2015 04 16 at the Wayback Machine ing Bell A League of Nations League of Nations brit ing Encyclopaedia Britannica Inc 1768