Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Milli kimlik (identiklik) nədir
Milli kimlik- milli düşüncəni, mədəniyyəti, dili, dini, tarix, vətəndaşlıq, vətənpərvərlik, milli ideya, milliyətçilik anlayışlarını özündə ehtiva edir. Milli identiklik fərdin özünün bu və ya digər dövlətə mənsub olmasım dərk etməsi və duyması, həmçinin müəyyən millətlə eyniləşdirərək konkret siyasi davranış modelinin olmasıdır. Milli identikliyin formalaşmasını araşdırmaq üçün onun struktur hissələrini nəzərdən keçirmək lazımdır. Milli identikliyin tərkibində üç bir-birindən ayrılmaz tərkib hissəni ayırmaq olar: 1) koqnitiv, 2) affektiv, 3) davranış. Koqnitiv komponent fərdin dövlətlə bağlılığı, əlaqəsi haqqında təssəwürləri, bilikləri təmin edir. Bu təsəvvürlərin, biliklərin düzgün qavranılması və mənimsənilməsi olduqca vacibdir. Bu prosesdəki hər hansı yanlışlıq sonradan məlumatların düzgün qiymətləndirilməsinə və şəxsiyyətin tamın üzvü hissəsi kimi özünüdərkinə mane olur. Belə olan halda nəticə etibari ilə ya şəxsiyyətin marginalığı, ya da milli identiklik kimi başa düşülən etnik identiklik hadisəsi ilə rastlaşırıq. Deməli, şəxsiyyətin adekvat davranış modelinin formalaşması mümkünsüz olur. Milli identikliyin ikinci struktur komponenti olan affektiv komponent şəxsin öz dövlətinə olan duyğularından, emosiya və hisslərindən ibarətdir. Milli identiklik milli mədəniyyəti, yaşadığı ölkənin təbiət və mədəniyyətini, adət-ənələrini tanımaqdan və sevməkdən keçir. Vətəni, tarixi keçmişi, qəhrəmanları, adətləri ilə qürur hissi yaşamayan şəxsin milli identikliyi həmin dövlətlə bağlı ola bilməz. Milli identikliyin mühüm tərkib hissəsi olan davranış-tənzimetmə komponenti şəxsin özünün eyniləşdirdiyi dövlətə münasibətdə həyata keçirəcəyi hərəkətlərə hazırlıq formalaşdırır.
Milli kimlik ədəbiyyatda
ədəbiyyatda milli identiklik məsələsi yaxud milli identiklik və ədəbiyyat problemi mürəkkəbliyi və çoxşaxəliliyi ilə fərqlənir. Birtərəfdən problemi qabartmaqla ədəbi-bədii söz sənəti diqqət mərkəzində dayanır. Digər tərəfdən isə problemin ədəbiyyata nüfuz etməsi kontekstində milli identiklik və milli mental dəyərlərin ədəbi-bədii nümunələrdə təcəssüm olunması da diqqət mərkəzindədir. identiklik problemi digər problemlər kimi heç də bütün sənəd əsərlərinə şamil edilə bilməz. Onun ortaya çıxarılması üçün xüsusi tarixi-sosial və mədəni kontekst tələb olunur.
Müstəqillik ərəfəsi və postsovet dövrü Azərbaycan ədəbiyyatında milli kimlik
Sovet imperiyasının dağılmasından sonra milli dövlət quruculuğunun başlanması ədəbiyyata da öz təsirini göstərdi. Milli kimlik anlayışları gücləndi. Dövlət siyasətinin əsasında azərbaycançılıq ideologiyası dayanan müstəqil Azərbaycanda tarixin yenidən dəyərləndirilməsi prosesi gerçəkləşdi. Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra ədəbiyyatımızda ilk ideya-estetik canlanma milli kimlik istiqamətində baş verdi. Bu həm məzmun, həm də formada özünü göstərə bildi. Azərbaycançılıq təkcə Vətən yox, həm də açıq-acığına millət, dövlət ideologiyasl kimi ədəbiyyatda öz əksini tapdı.
İstər bədii yaradıcılıqda, istərsə də ədəbiyyatşünaslıqda XX əsrin başlanğıcı və sovet dövrünün represiyyadan əvvəlki illərinə aid milliləşmə prosesinə qayıdış hələ XX əsrin 60-cı illərindən başlamışdır; xəlqiliyin imkanlarının millliklə uzlaşdırılması, vətən mövzusunda milli dünyagörüşünün hüdudlarının genişləndiirlməsinə xidmət edən detal və motivlərin artması, tarixi mövzu çərçivələrinin daha geniş aspektdə açılması ilə milli qürur hissinin təlqini və inkişafı, foklor və mifologiyada milli genetik özünəməxsusluğun üzə çıxarılması,Məmmədhüseyn Təhmasibi n,Mirəli Seyidov un, Akademik Məmməd Cəfər Cəfərov, Əli Sultanlının tədqiqatları və s. kimi bir-birini tamamlayan proseslər qabağı alınmayan böyük hadisəyə, istiqlala, müstəqilliyə yol açırdı.
0-cı illərdən başlayaraq milli-mənəvi özünüdərk prosesi dərinləşdikcə, onun turançılıq və türkçülüklə bağlı elementləri də artmağa başladı.
Azərbaycanın tərənnümü və Azərbaycan çağırışlarında vətən, milli kimlik paralelizmi
Şair və yazıçılarımız milli kimliyin qorunub yaşadılması və təbliği üçün müxtəlif vasitələrdən istifadə etməyə çalışırdılar ki, bunun da ən əsası döğma yurdun, Vətənin tərənnümü ilə mümkün idi. Böyük mütəfəkkirimiz Hüseyn Cavidin "Azər" poemasında fərd-vətən-millət məfhumlarının bir-biri ilə uğurla əlaqələndirilməsi, Əhməd Cavadın "Azərbaycan" şerində vətəninin sahib olduğu gözəllikləri, sərvətləri tərənnüm etməsi, Xəlil Rza Ulutürkün "Qalx ayağa, Azərbaycan" şeiri təkcə adı ilə yox, həm də ruhu, məfkurəsi ilə, təqdim etdiyi idealı, qürur duyduğu milli kimliyi ilə təsviri, Səməd Vurğunun da "Azərbaycan" şeirində müşahidə etdiyimiz mənzərə əksər şairlərimizin yaradıcılığında xarakterik hal kimi özünü göstərmişdir.
Milli kimlik və qloballaşma
Qloballaşan dünyada milli dövlət də, onun sütunu sayılan milli kimlik (identiklik) də çox saylı təsirlərə məruz qalır. Qloballaşma identikliyin formalaşmasına bütün səviyyələrdə təsir edir. Müasir dövlətin öz vətəndaşları üçün təmin etdiyi identiklik məkanı bir tərəfdən-mədəni hegemoniya və informasiya qlobalizminin unifikasiya meyillərinə, digət tərəfdən etnik-dini vəs. birliklərin təzyiqinə məruz qalır. İdentikliyin ənənəvi meyarlarının hüdudları sezilməz olur. Bir qütbdə kosmopolitik dünya vətəndaşlığı, digər qütbdə alternativ qismində fundamentalist etnik-dini, konfessional, sivilizasion identiklik seçimləri üz-üzə gəlir. Qlobalizm adlanan mahiyyətcə yeni " ideologiyasızlaşdırma" planı kimi çıxış edən bu meyillərin milli dövlət üçün konkret təhlükələri mövcuddur. Bunlar hansılardır.
- Siyasi baxımdan milli dövlətin tədrici olaraq zəiflədilməsi, səlahiyyətlərinin fövqəlmilli strukturlara ötürülməsi
- Sosial-mədəni baxımdan-milli mədəniyyətlərin etnik komponentinin qabardılması, "ekzotik" planda təqdimatı
- Etnosiyasi baxımdan-inkişaf gedişində təbii olan sosial gərginlik məqamlarının informasiya və immiqrasiya siyasəti ilə sivilazasion-mədəni müstəviyə keçirilməsi
- Mədəni baxımından-mədəni hegemoniya və kosmopolit dünyagörüşünün yayılması
- Geosiyası baxımdan-qlobalizm meyillərinə qarşı dura biləcək hər hansı səmərəli regional qurumların yaranmasını əngəlləmək
Milli kimlik və multikulturalizm
Multukulturalizm- Çox mədənilik, bir çox fərqli mədəniyyətin bir arada yaşadığı cəmiyyəti təyin edən sözdür. Multukulturalizm elə bir təlimdir ki, o mədəni prualizmi bəşəri fəaliyyətin əsas məzmunu elan edir, pozitiv müxtəlifliyin qorunmasını və inkişafını özünün əsas vəzifəsi kimi təsdiq edir. Multkultural cəmiyyətdə hər bir etnosun mənsubları öz spesifik mədəniyyətlərini hüquqi əsaslarla inkişaf etdirmək imkanları qazanırlar. Etnik-mədəni müxtəlifiyin inkişafına müsbət təsir göstərdiyindən milli identikləşmə prosesi ilə paralel şəkildə inkişaf edib, formalaşa bilir.
Xarici keçidlər
- MƏDƏNİYYƏTLƏRARASI MÜNASİBƏTLƏRƏ MİLLİ İDENTİKLİYİN TƏSİRİNİN SOSİAL-PSİXOLOJİ XÜSUSİYYƏTLƏRİ
- Müasir Azərbaycan milli ideyanın təcəssümü kimi
- Qloballaşma və mədəni müxtəliflik [ölü keçid]
- Qloballaşma şəraitində psixoloji identiklik problemi
- Milli ideya: müstəqillik simvolundan dövlətçiliyin gələcək inkişaf modelinə doğru gerçəkləşən yolda
- İDENTİKLİK VƏ MULTİKULTURALİZM: METODOLOGİYA, TENDENSİYALAR VƏ PERSPEKTİVLƏR
- Multukulturalizmə giriş (dərs vəsaiti)
İstinadlar
- ədəbiyyatda milli identik problemi. Filologiya məsələləri № 9 2016.
- Məmmədhüseyn Təhmasib. Seçilmiş əsərləri 2 cilddə. I və II cild.bakı Mütərcim 2010
- Mirəli seyidov. "Azərbaycan xalqının soykökünü düşünərkən" Bakı, "Yazıçı" 1989
- Tahirə Məmməd. Milli kimlik və Bədii mətn, Bakı. "Elm və Təhsil" 2020
- Tahirə Məmməd. Milli Kimlik və Bədii mətn. Bakı "Elm və təhsil", 2020
- qlobalizm və mədəbi müxtəliflik. baki-Elm 2004
- multukulturalizmə giriş (dərslik) 2018.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Milli kimlik identiklik nedirMilli kimlik milli dusunceni medeniyyeti dili dini tarix vetendasliq vetenperverlik milli ideya milliyetcilik anlayislarini ozunde ehtiva edir Milli identiklik ferdin ozunun bu ve ya diger dovlete mensub olmasim derk etmesi ve duymasi hemcinin mueyyen milletle eynilesdirerek konkret siyasi davranis modelinin olmasidir Milli identikliyin formalasmasini arasdirmaq ucun onun struktur hisselerini nezerden kecirmek lazimdir Milli identikliyin terkibinde uc bir birinden ayrilmaz terkib hisseni ayirmaq olar 1 koqnitiv 2 affektiv 3 davranis Koqnitiv komponent ferdin dovletle bagliligi elaqesi haqqinda tessewurleri bilikleri temin edir Bu tesevvurlerin biliklerin duzgun qavranilmasi ve menimsenilmesi olduqca vacibdir Bu prosesdeki her hansi yanlisliq sonradan melumatlarin duzgun qiymetlendirilmesine ve sexsiyyetin tamin uzvu hissesi kimi ozunuderkine mane olur Bele olan halda netice etibari ile ya sexsiyyetin marginaligi ya da milli identiklik kimi basa dusulen etnik identiklik hadisesi ile rastlasiriq Demeli sexsiyyetin adekvat davranis modelinin formalasmasi mumkunsuz olur Milli identikliyin ikinci struktur komponenti olan affektiv komponent sexsin oz dovletine olan duygularindan emosiya ve hisslerinden ibaretdir Milli identiklik milli medeniyyeti yasadigi olkenin tebiet ve medeniyyetini adet enelerini tanimaqdan ve sevmekden kecir Veteni tarixi kecmisi qehremanlari adetleri ile qurur hissi yasamayan sexsin milli identikliyi hemin dovletle bagli ola bilmez Milli identikliyin muhum terkib hissesi olan davranis tenzimetme komponenti sexsin ozunun eynilesdirdiyi dovlete munasibetde heyata kecireceyi hereketlere hazirliq formalasdirir Milli kimlik edebiyyatdaedebiyyatda milli identiklik meselesi yaxud milli identiklik ve edebiyyat problemi murekkebliyi ve coxsaxeliliyi ile ferqlenir Birterefden problemi qabartmaqla edebi bedii soz seneti diqqet merkezinde dayanir Diger terefden ise problemin edebiyyata nufuz etmesi kontekstinde milli identiklik ve milli mental deyerlerin edebi bedii numunelerde tecessum olunmasi da diqqet merkezindedir identiklik problemi diger problemler kimi hec de butun sened eserlerine samil edile bilmez Onun ortaya cixarilmasi ucun xususi tarixi sosial ve medeni kontekst teleb olunur Musteqillik erefesi ve postsovet dovru Azerbaycan edebiyyatinda milli kimlik Sovet imperiyasinin dagilmasindan sonra milli dovlet quruculugunun baslanmasi edebiyyata da oz tesirini gosterdi Milli kimlik anlayislari guclendi Dovlet siyasetinin esasinda azerbaycanciliq ideologiyasi dayanan musteqil Azerbaycanda tarixin yeniden deyerlendirilmesi prosesi gerceklesdi Azerbaycan musteqillik qazandiqdan sonra edebiyyatimizda ilk ideya estetik canlanma milli kimlik istiqametinde bas verdi Bu hem mezmun hem de formada ozunu gostere bildi Azerbaycanciliq tekce Veten yox hem de aciq acigina millet dovlet ideologiyasl kimi edebiyyatda oz eksini tapdi Ister bedii yaradiciliqda isterse de edebiyyatsunasliqda XX esrin baslangici ve sovet dovrunun represiyyadan evvelki illerine aid millilesme prosesine qayidis hele XX esrin 60 ci illerinden baslamisdir xelqiliyin imkanlarinin milllikle uzlasdirilmasi veten movzusunda milli dunyagorusunun hududlarinin genislendiirlmesine xidmet eden detal ve motivlerin artmasi tarixi movzu cercivelerinin daha genis aspektde acilmasi ile milli qurur hissinin telqini ve inkisafi foklor ve mifologiyada milli genetik ozunemexsuslugun uze cixarilmasi Memmedhuseyn Tehmasibi n Mireli Seyidov un Akademik Memmed Cefer Ceferov Eli Sultanlinin tedqiqatlari ve s kimi bir birini tamamlayan prosesler qabagi alinmayan boyuk hadiseye istiqlala musteqilliye yol acirdi 0 ci illerden baslayaraq milli menevi ozunuderk prosesi derinlesdikce onun turanciliq ve turkculukle bagli elementleri de artmaga basladi Azerbaycanin terennumu ve Azerbaycan cagirislarinda veten milli kimlik paralelizmi Sair ve yazicilarimiz milli kimliyin qorunub yasadilmasi ve tebligi ucun muxtelif vasitelerden istifade etmeye calisirdilar ki bunun da en esasi dogma yurdun Vetenin terennumu ile mumkun idi Boyuk mutefekkirimiz Huseyn Cavidin Azer poemasinda ferd veten millet mefhumlarinin bir biri ile ugurla elaqelendirilmesi Ehmed Cavadin Azerbaycan serinde veteninin sahib oldugu gozellikleri servetleri terennum etmesi Xelil Rza Uluturkun Qalx ayaga Azerbaycan seiri tekce adi ile yox hem de ruhu mefkuresi ile teqdim etdiyi ideali qurur duydugu milli kimliyi ile tesviri Semed Vurgunun da Azerbaycan seirinde musahide etdiyimiz menzere ekser sairlerimizin yaradiciliginda xarakterik hal kimi ozunu gostermisdir Milli kimlik ve qloballasmaQloballasan dunyada milli dovlet de onun sutunu sayilan milli kimlik identiklik de cox sayli tesirlere meruz qalir Qloballasma identikliyin formalasmasina butun seviyyelerde tesir edir Muasir dovletin oz vetendaslari ucun temin etdiyi identiklik mekani bir terefden medeni hegemoniya ve informasiya qlobalizminin unifikasiya meyillerine diget terefden etnik dini ves birliklerin tezyiqine meruz qalir Identikliyin enenevi meyarlarinin hududlari sezilmez olur Bir qutbde kosmopolitik dunya vetendasligi diger qutbde alternativ qisminde fundamentalist etnik dini konfessional sivilizasion identiklik secimleri uz uze gelir Qlobalizm adlanan mahiyyetce yeni ideologiyasizlasdirma plani kimi cixis eden bu meyillerin milli dovlet ucun konkret tehlukeleri movcuddur Bunlar hansilardir Siyasi baximdan milli dovletin tedrici olaraq zeifledilmesi selahiyyetlerinin fovqelmilli strukturlara oturulmesi Sosial medeni baximdan milli medeniyyetlerin etnik komponentinin qabardilmasi ekzotik planda teqdimati Etnosiyasi baximdan inkisaf gedisinde tebii olan sosial gerginlik meqamlarinin informasiya ve immiqrasiya siyaseti ile sivilazasion medeni musteviye kecirilmesi Medeni baximindan medeni hegemoniya ve kosmopolit dunyagorusunun yayilmasi Geosiyasi baximdan qlobalizm meyillerine qarsi dura bilecek her hansi semereli regional qurumlarin yaranmasini engellemekMilli kimlik ve multikulturalizmMultukulturalizm Cox medenilik bir cox ferqli medeniyyetin bir arada yasadigi cemiyyeti teyin eden sozdur Multukulturalizm ele bir telimdir ki o medeni prualizmi beseri fealiyyetin esas mezmunu elan edir pozitiv muxtelifliyin qorunmasini ve inkisafini ozunun esas vezifesi kimi tesdiq edir Multkultural cemiyyetde her bir etnosun mensublari oz spesifik medeniyyetlerini huquqi esaslarla inkisaf etdirmek imkanlari qazanirlar Etnik medeni muxtelifiyin inkisafina musbet tesir gosterdiyinden milli identiklesme prosesi ile paralel sekilde inkisaf edib formalasa bilir Xarici kecidlerMEDENIYYETLERARASI MUNASIBETLERE MILLI IDENTIKLIYIN TESIRININ SOSIAL PSIXOLOJI XUSUSIYYETLERI Muasir Azerbaycan milli ideyanin tecessumu kimi Qloballasma ve medeni muxteliflik olu kecid Qloballasma seraitinde psixoloji identiklik problemi Milli ideya musteqillik simvolundan dovletciliyin gelecek inkisaf modeline dogru gerceklesen yolda IDENTIKLIK VE MULTIKULTURALIZM METODOLOGIYA TENDENSIYALAR VE PERSPEKTIVLER Multukulturalizme giris ders vesaiti Istinadlaredebiyyatda milli identik problemi Filologiya meseleleri 9 2016 Memmedhuseyn Tehmasib Secilmis eserleri 2 cildde I ve II cild baki Mutercim 2010 Mireli seyidov Azerbaycan xalqinin soykokunu dusunerken Baki Yazici 1989 Tahire Memmed Milli kimlik ve Bedii metn Baki Elm ve Tehsil 2020 Tahire Memmed Milli Kimlik ve Bedii metn Baki Elm ve tehsil 2020 qlobalizm ve medebi muxteliflik baki Elm 2004 multukulturalizme giris derslik 2018