Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mikloş Zrini (3 may 1620, Çakoveç – 18 noyabr 1664[…], Kurşaneç[d], mac. Zrínyi Miklós) — macar və xorvat əsilli əsgər, dövlət xadimi, şair.
| Mikloş Zrini | |
|---|---|
| mac. Zrínyi Miklós | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 3 may 1620 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 18 noyabr 1664[…](44 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Fəaliyyəti | şair, yazıçı, siyasətçi, hərbi qulluqçu |
| Atası | Yuray V Zrinski[d] |
| Həyat yoldaşları |
|
| Uşağı |
|
| Rütbəsi | general |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Mikloş Zrini 5 yanvar 1620-ci ildə dünyaya gəlmişdir. Doğum yeri barədə müxtəlif fikirlər mövcuddur. Ehtimal olunur ki, Çakoveçdə doğulmuşdur. Onun atası Kral II Ferdinandın sadiq adamlarında olan xorvat hakimi IV Mikloş Zrini, anası isə macar əsilzadəsi Maqdolna Seç olmuşdur. Mikloş Zrininin uşaqlığı de keçmişdi. Çox kiçik yaşda anasını itirdikdən sonra atası, Qabor Betlenə qarşı döyüşdə xəstələnib həyatını itirdi (1626). Mikloş Zrini 1628de qardaşı Piter Zrini ilə birlikdə Qrazdaki Sizvit məktəbinə göndərildi. 1633te təhsilinə Vyanada və Nadsombatda davam edən Zrini artıq 6 dildə danışa, 8 dildə oxuya bilirdi.1636-cı ildə o, qardaşı ilə birlikdə kral tərəfindən təhsil almaqları üçün İtaliyaya göndərildi. Onların İtaliya səyahətləri 8 ay davam etdi. Mikloş Zrini burada qədim dövr əsərlərini və Roma İmperiyasının tarixini öyrəndi,eləcə də Papa VIII Urban ilə görüşdü. Səyahətinin böyük hissəsini Venesiyada keçirən Zrini Venesiyadakı həyatdan, opera, teatr və musiqidən çox təsirlənmişdi. Zrininin diqqətini daha çox müasir İtalyan ədəbiyyatı çəkirdi. Bu səyahət onun öz məşhur kitabxanasını yaratmasında böyük rola malikdir. İtaliyadan qayıtdıqdan sonra torpaqlarının və mülklərinin rəhbərlik edən şair, Çaktorniya qalasını möhkəmləndirdi. Burada nadir əsərləri toplayaraq yeni bir kolleksiya və kitabxana hazırladı və qalanı mədəniyyət mərkəzinə çevirdi. Bundan başqa Zrini Osmanlı hücumlarının qarşısısnı almaq üçün yeni bir ordu təşkil etdi və digər torpaq sahibləri ilə birlikdə hərbi düşərgələr yaratdı.
Osmanlılarla mübarizə
Mikloş Zrini 1640-ci ildə Leqrad və Muraköz ordularının komandiri təyin edilmişdi. Onun rəhbərliyində Osmanlı torpaqlarına basqınlar təşkil edilirdi. Bu səbəbdən osmanlılar sülhün şərtlərinin pozulması və təşkil ediən hücumlar haqqında Vyanaya şikayət məktubları göndərmişdilər. Osmanlılarla münasibətlərin korlanmasını istəməyən kran Zrini qardaşlarını Vyana Sarayına dəvət edərək, sərt şəkildə xəbərdarlıq etmişdi . Lakin Zrinilər Vyanadan gələn əmrləri heçə sayaraq osmanlılara qarsı apardıqları mübarizəyə davam etdilər. Onlar bildirirdilər ki, Macar xalqının yox olmaması üçün osmanlılarla mübarizə aparmaq lazımdı. Tezliklə kral, Zrini və əsgərlərini İsveçlilərə qarşı döyüşmək üçün Avstriya ordusuna qoşulmağa çağırdı.
İştirak etdiyi döyüşlər
Zrini, 1643-cü ildə istəksiz halda da olsa "Otuzillik müharibə"yə qoşuldu. Nəticə də döyüşlərdə göztərdiyi fallığa görə kral tərəfindən mayor rütbəsinə yüksəldildi. Bundan başqa o, macar və xorvat əsgərlərinin komandiri təyin edilmişdir. Müharibədən sonra Zrini öz topaqlarına geri qayıdır. (1644)
1644-cü ildə Zrini I Dyördi Rakoçinin başlatdığı istiqlal müharibəsində macarlara qarşı döyüşmüşdür .
Siyasi fəaliyyəti
Zrini 1646-cı il 20 oktyabrda Zala bölgəsini hakimi təyin edildi. O, 1648-ci ilin aprel ayına qədər bölgənin işləri ilə məşğul olmuşdur. Zrini 1646-47-ci illərdə məclisdə iştirak etmiş, 1647-ci ildə isə kral tərəfindən Xorvat banı təyin edilmişdir. O 1653-cü ilə qədər Böyük vali olmaq üçün əlləşsə də, istəyinə nail ola bilmədi. Onun bu məqsədinin arxasındakı əsas səbəb isə "Müstəqil Macarıstan" xəyalını həyata keçirmək idi. Məqsədi baş tutmadıqda Zrini çalışdı ki, II Dyördi Rakoçinin Macarıstan kralı seçilməsinə nail olsun. Lakin Rakoçinin icazəsiz hücumları nəticəsində osmanlılar 1658-ci ildə Transilvaniya hücum etdilər. Növbəti hədəfin Macarıstan olduğunu başa düşən Zrini Vyana ilə münasibətləri yoluna qoymağa çalışdı. Zrini 1661-ci ildə Kanije qalasını inşa etdirməyə başladı. Osmanlılar Vyana qarşına qoyduğu şərtlərdən biri də bu qalanın inşasını dayandırmaq idi. Buna baxmayaraq Zrini Vyananın qadağalarına məhəl qoymadı və inşaatı tamamlamağa müvəffəq oldu. 1662-ci ildə Vyana tərəfdarı katoliklərlə Macarıstanın müstəqilliyinin tərəfdarı olan protestantlar arasında münasibətlər gərginləşdi. Zrini dini inancına görə katolik olsa da bu münaqişə də protestantlardan tərəf oldu. Nəticə də katoliklər Zriniyə qarşı cəbhədə birləşdilər. Osmanlı ordusunun Macarıstana hücumu zamanı Zrini macar qüvvələrinin komandiri təyin edildi .O, 1663-cü ildə baş vermiş döyüşdə Osmanlı qoşunlarını məğlub etdi və osmanlılar geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar. Müvəffəqiyyətlərinə baxmayaraq Zrini tezliklə vəzifəsindən kənarlaşdırıldı. Lakin o, 1664-cü ildə yenidən qoşun toplayaraq osmanlı üzərinə qış səfərinə başladı. Səfər zamanı strateji əhəmiyyətli Esek körpüsünü dağıdan Zrini səfərdən sonra bütün Avropada qəhrəman olaraq tanındı. Tezliklə Kanije qalasına çatan Zrini və qoşunları burada məğlub edildilər və qala türklər tərəfindən dağıdıldı. 1 iyul 1664-cü ildə Zrini Vyanaya yola düşdü. Buna səbəb Kanije qalasının müdafiəsi zamanı ona kömək göndərilməməsi idi. Vyana rəhbərliyi bütün zərərlərini qarşılayaraq Zrinini Varad generalı təyin edəcəkləri barədə ona söz verdilər. Lakin tezliklə Zrininin Fransa, Papalıq və Venesiya ilə əlaqələrinin meydana çıxması bu qərarın dəyişməsinə səbəb oldu. Zrininin daha da güclənməsini istəməyən Vyana onu general təyin etməkdən imtina etdi və kral əmr etdi ki, o dərhal Macarıstana geri qayıtsın. ilə Zrini osmanlılara qarşı kömək almaq məqsədilə Fransaya müraciət etsə bu istəyi reallaşmadan vəfat etmişdir.
İstinadlar
- Matrikula (mac.). MACSE. ISSN 2063-0077
- Brozović D., Ladan T. Nikola VII. Zrinski // Hrvatska enciklopedija (xorv.). LZMK, 1999. 9272 s.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Miklos Zrinyi // Encyclopædia Britannica (ing.).
- "Zrínyi Miklós, gróf". 2016-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-15.
- "Miklós Zrínyi HUNGARIAN STATESMAN AND POET". 2022-06-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-04-15.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Miklos Zrini 3 may 1620 Cakovec 18 noyabr 1664 Kursanec d mac Zrinyi Miklos macar ve xorvat esilli esger dovlet xadimi sair Miklos Zrinimac Zrinyi MiklosSexsi melumatlarDogum tarixi 3 may 1620 1620 05 03 Dogum yeri Cakovec Medjumur jupaniyasi d XorvatiyaVefat tarixi 18 noyabr 1664 1664 11 18 44 yasinda Vefat yeri Kursanec d Fealiyyeti sair yazici siyasetci herbi qulluqcuAtasi Yuray V Zrinski d Heyat yoldaslari Mariya Euzebiya Draskovic d Mariya Sofiya Lobl d Usagi Adam Zrinski d Rutbesi general Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiMiklos Zrini 5 yanvar 1620 ci ilde dunyaya gelmisdir Dogum yeri barede muxtelif fikirler movcuddur Ehtimal olunur ki Cakovecde dogulmusdur Onun atasi Kral II Ferdinandin sadiq adamlarinda olan xorvat hakimi IV Miklos Zrini anasi ise macar esilzadesi Maqdolna Sec olmusdur Miklos Zrininin usaqligi de kecmisdi Cox kicik yasda anasini itirdikden sonra atasi Qabor Betlene qarsi doyusde xestelenib heyatini itirdi 1626 Miklos Zrini 1628de qardasi Piter Zrini ile birlikde Qrazdaki Sizvit mektebine gonderildi 1633te tehsiline Vyanada ve Nadsombatda davam eden Zrini artiq 6 dilde danisa 8 dilde oxuya bilirdi 1636 ci ilde o qardasi ile birlikde kral terefinden tehsil almaqlari ucun Italiyaya gonderildi Onlarin Italiya seyahetleri 8 ay davam etdi Miklos Zrini burada qedim dovr eserlerini ve Roma Imperiyasinin tarixini oyrendi elece de Papa VIII Urban ile gorusdu Seyahetinin boyuk hissesini Venesiyada keciren Zrini Venesiyadaki heyatdan opera teatr ve musiqiden cox tesirlenmisdi Zrininin diqqetini daha cox muasir Italyan edebiyyati cekirdi Bu seyahet onun oz meshur kitabxanasini yaratmasinda boyuk rola malikdir Italiyadan qayitdiqdan sonra torpaqlarinin ve mulklerinin rehberlik eden sair Caktorniya qalasini mohkemlendirdi Burada nadir eserleri toplayaraq yeni bir kolleksiya ve kitabxana hazirladi ve qalani medeniyyet merkezine cevirdi Bundan basqa Zrini Osmanli hucumlarinin qarsisisni almaq ucun yeni bir ordu teskil etdi ve diger torpaq sahibleri ile birlikde herbi dusergeler yaratdi Osmanlilarla mubarizeMiklos Zrini 1640 ci ilde Leqrad ve Murakoz ordularinin komandiri teyin edilmisdi Onun rehberliyinde Osmanli torpaqlarina basqinlar teskil edilirdi Bu sebebden osmanlilar sulhun sertlerinin pozulmasi ve teskil edien hucumlar haqqinda Vyanaya sikayet mektublari gondermisdiler Osmanlilarla munasibetlerin korlanmasini istemeyen kran Zrini qardaslarini Vyana Sarayina devet ederek sert sekilde xeberdarliq etmisdi Lakin Zriniler Vyanadan gelen emrleri hece sayaraq osmanlilara qarsi apardiqlari mubarizeye davam etdiler Onlar bildirirdiler ki Macar xalqinin yox olmamasi ucun osmanlilarla mubarize aparmaq lazimdi Tezlikle kral Zrini ve esgerlerini Isveclilere qarsi doyusmek ucun Avstriya ordusuna qosulmaga cagirdi Istirak etdiyi doyuslerZrini 1643 cu ilde isteksiz halda da olsa Otuzillik muharibe ye qosuldu Netice de doyuslerde gozterdiyi falliga gore kral terefinden mayor rutbesine yukseldildi Bundan basqa o macar ve xorvat esgerlerinin komandiri teyin edilmisdir Muharibeden sonra Zrini oz topaqlarina geri qayidir 1644 1644 cu ilde Zrini I Dyordi Rakocinin baslatdigi istiqlal muharibesinde macarlara qarsi doyusmusdur Siyasi fealiyyetiZrini 1646 ci il 20 oktyabrda Zala bolgesini hakimi teyin edildi O 1648 ci ilin aprel ayina qeder bolgenin isleri ile mesgul olmusdur Zrini 1646 47 ci illerde meclisde istirak etmis 1647 ci ilde ise kral terefinden Xorvat bani teyin edilmisdir O 1653 cu ile qeder Boyuk vali olmaq ucun ellesse de isteyine nail ola bilmedi Onun bu meqsedinin arxasindaki esas sebeb ise Musteqil Macaristan xeyalini heyata kecirmek idi Meqsedi bas tutmadiqda Zrini calisdi ki II Dyordi Rakocinin Macaristan krali secilmesine nail olsun Lakin Rakocinin icazesiz hucumlari neticesinde osmanlilar 1658 ci ilde Transilvaniya hucum etdiler Novbeti hedefin Macaristan oldugunu basa dusen Zrini Vyana ile munasibetleri yoluna qoymaga calisdi Zrini 1661 ci ilde Kanije qalasini insa etdirmeye basladi Osmanlilar Vyana qarsina qoydugu sertlerden biri de bu qalanin insasini dayandirmaq idi Buna baxmayaraq Zrini Vyananin qadagalarina mehel qoymadi ve insaati tamamlamaga muveffeq oldu 1662 ci ilde Vyana terefdari katoliklerle Macaristanin musteqilliyinin terefdari olan protestantlar arasinda munasibetler gerginlesdi Zrini dini inancina gore katolik olsa da bu munaqise de protestantlardan teref oldu Netice de katolikler Zriniye qarsi cebhede birlesdiler Osmanli ordusunun Macaristana hucumu zamani Zrini macar quvvelerinin komandiri teyin edildi O 1663 cu ilde bas vermis doyusde Osmanli qosunlarini meglub etdi ve osmanlilar geri cekilmek mecburiyyetinde qaldilar Muveffeqiyyetlerine baxmayaraq Zrini tezlikle vezifesinden kenarlasdirildi Lakin o 1664 cu ilde yeniden qosun toplayaraq osmanli uzerine qis seferine basladi Sefer zamani strateji ehemiyyetli Esek korpusunu dagidan Zrini seferden sonra butun Avropada qehreman olaraq tanindi Tezlikle Kanije qalasina catan Zrini ve qosunlari burada meglub edildiler ve qala turkler terefinden dagidildi 1 iyul 1664 cu ilde Zrini Vyanaya yola dusdu Buna sebeb Kanije qalasinin mudafiesi zamani ona komek gonderilmemesi idi Vyana rehberliyi butun zererlerini qarsilayaraq Zrinini Varad generali teyin edecekleri barede ona soz verdiler Lakin tezlikle Zrininin Fransa Papaliq ve Venesiya ile elaqelerinin meydana cixmasi bu qerarin deyismesine sebeb oldu Zrininin daha da guclenmesini istemeyen Vyana onu general teyin etmekden imtina etdi ve kral emr etdi ki o derhal Macaristana geri qayitsin ile Zrini osmanlilara qarsi komek almaq meqsedile Fransaya muraciet etse bu isteyi reallasmadan vefat etmisdir IstinadlarMatrikula mac MACSE ISSN 2063 0077 Brozovic D Ladan T Nikola VII Zrinski Hrvatska enciklopedija xorv LZMK 1999 9272 s Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Miklos Zrinyi Encyclopaedia Britannica ing Zrinyi Miklos grof 2016 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 15 Miklos Zrinyi HUNGARIAN STATESMAN AND POET 2022 06 14 tarixinde Istifade tarixi 2019 04 15