Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Meri Selest (ing. Mary Celeste) — 4 dekabr 1872-ci ildə, Atlantik okeanında tərk edilmiş şəkildə tapılmış kabus gəmi. Gəmi aşkarlananda qayıqlarından biri yox idi. Buna baxmayaraq gəmi yaxşı vəziyyətdə tərk edilmişdi. gəmisi tərəfindən aşkarlanan Meri Selest gəmisi tapılan vaxt küləyin təsiri ilə Cəbəllütariq boğazı istiqamətində hərəkət edirdi. Gəmi bir ay əvvəl yola çıxmışdı, anbarda 6 aylıq ərzaq və su ehtiyatı vardı. Gəmidə üsyanın başladığı ehtimalı ən real ehtimallardan biri hesab olunurdu. Ancaq ərzaqlar və içkilər yerində idi; digər tərəfdən isə gəmi heyətində olan 7 şəxsin hamısının əşyaları da kabinalarda, toxunulmamış şəkildə qalmışdı. Bu hadisədən sonra gəminin kapitanı, həyat yoldaşı və kiçik qızından başqa, daha 4 nəfər barəsində bir daha məlumat almaq mümkün olmadı. Meri Selest gəmisinə qədər kabus gəmilər haqqında olan hadisələrin rəvayət olduğu düşünülürdü. Hadisə Böyük Britaniyada xalqın böyük marağına səbəb oldu və illər boyu gəminin tərk edilməsi səbəbi haqqında müxtəlif fikirlər səsləndi.
Tarixi
Meri Selest 282 qros ton ağırlığında olan iri həcmli gəmi idi. Gəmi 1861-ci ildə Kanadanın Yeni Şotlandiya əyalətində yerləşən gəmi tərsanəsində, Coş Devis tərəfindən hazırlanmışdı. Gəminin ilk adı Amazon çayının şərəfinə, Amazon adlandırılmışdır. Amazon gəmisi, tərsanədən suya salındıqdan sonra ölkə daxili yük daşıma ilə məşğul olan şirkətə satılmışdır. Bu dövrədən sonra müxtəlif vaxtlarda gəmidə yaşanacaq hadisələr səbəbindən gəmi kabus gəmi adını almışdır.
Amazon gəmisinin ilk kapitanı Robert Maklelan olmuşdur. O, varlı gəmi sahiblərindən birinin böyük oğlu idi və kapitan təyin olunmasında atasının rolu böyük idi. Robert Maklelan kapitan təyin olduqdan doqquz gün sonra, səfər zamanı qəfildən vəfat etdi.
Gəminin ikinci kapitanı, Con Nutinq Parker balıqçı qayığı ilə toqquşması nəticəsində gəmini təmir tərsanəsinə aparmalı olmuşdur. Tərsanədə olarkən gəmidə, məlum olmayan səbəbdən yanğın baş vermişdir. Bütün uğursuzluqlara baxayaraq, gəmi ilk açıq səyahətinə çıxmışdır. Burada yaşanan hadisə, isə kapitanının işdən kənarlaşdırıması ilə nəticələndi. Belə ki, Amazon gəmisi Manş dənizində yenə balıqçı qayığı ilə toqquşmuşdur. Uğursuz başlanğıc səbəbindən, bəzi kapitanlar gəmiyə rəhbərlik etməkdən imtina etməyə başladılar.
Ancaq buna baxmayaraq sonrakı illərdə elədə böyük hadisə baş vermədi. Qərbi Hindistan, Mərkəzi Amerika və Cənubi Amerika ərazilərinə, Avropadan böyük ölcülü karqo yüklərinin daşınması ilə məşğul olan gəmi üzərində olan uğursuz damğasını unutdurmağa başlamışdı. 1867-ci ildə Yeni Şotlandiya əyaləti yaxınlarından keçərkən, gəmi şiddətli fırtınaya düşdü. Küləyin təsirindən, gəminin dorları əyildi, böyük çətinliklə olsa da, gəmini sahilə oturtmaq mümkün olmuşdur. Bu hadisədən sonra gəmi, sahibi onu satmaq qərarına gəldi. 1867-ci ilin sonlarına yaxın gəmi Nyu-Yorkdan olan alman əsilli gəmiçi Ricard Hayensə satıldı. Ricard Hayens gəmini təmir etdirib, 1868-ci ildə dövlət qeydiyyatına saldırdı.
Qeydiyyat zamanı gəminin adı Amazondan Meri Selestə dəyişdirildi. Ricard Hayens gəmidən, Amerika - Adriatik dənizi arasında ticarətlə məşğul olmaqla, gəlir əldə etmək istəyirdi. Gəminin yeni sahibi təkcə Ricard Hayens deyildi. Ondan başqa gəmini alınmasında daha dörd nəfər pul ödəmişdi. Bu səbəbdən gəmi şərti olaraq 24 səhmə bölünmüşdü. Səhmdarların arasında Ricard Hayens olmamışdır. Ödənilən pula uyğun olaraq tərəflər arasında səhmlər bölünmüşdü.
Gəminin hissədarları:
- Ceyms Vinçester (12 səhm)
- Benjamin Briqs (8 səhm)
- Silvestr Qudvin (2 səhm)
- Daniel Simson (2 səhm)
Aşkarlanması
Oktyabr ayında Atlantik okeanında dənizçilərə pis hava şəraiti barəsində məlumat verilmişdi. Noyabr ayında havalar düzəlməyə başladı və əvvəlki, əlverişli hava şəraiti bərpa olundu. Limandan aralanandan bir ay sonra 4 dekabr 1872-ci ildə, (bəzi sənədlərdə bu tarix 5 dekabr kimi göstərilmişdir) yerli vaxtla saat 13:00-da Dei Qartia gəmisi 5 dəniz mili məsafədə, gəmi müşahidə etdi. Meri Selest gəmisinin ilk görüldüyü yer, Portuqaliya sahillərindən 600 mil uzaqlıqda yerləşirdi. Dei Qartia heyəti, müşahidə etdikləri gəminin, göyərtəsində hərəkətin olmadığını anladılar. Gəmiyə yaxınlaşdıqda üzərində yazılmış Meri Selest yazısını oxudular. Dei Qartia gəmisinin kapitanı, Meri Selest gəmisini dərhal tanıdı. Meri Selest Dei Qartiadan əvvəl səyahətə çıxmışdı və bu səbəbdən çoxdan İtaliya sahillərinə çatmalı idi. Dei Qartia Meri Selestə 400 yard məsafəyə qədər, yaxınlaşdı və bu şəkildə gəmi 2 saat müşahidə edildi. Meri Selestin yelkənləri açıq vəziyyətdə idi və küləyin təsirindən cəbəllütariq boğazı istiqamətində hərəkət edirdi. 2 saatlıq müşahidədən sonra, Meri Selestin göyərtəsində hec kimin olmadığı qərarına gəlindi.
Dei Qartia heyəti, Meri Selestin yaxınlığına gəldilər və dəniz kəndirləri vasitəsi ilə gəmiyə keçdilər. Aparılan axtarışlardan sonra, gəmidə heç kimə rast gəlinmədi. Hər hansısa cəsəddə tapılmamışdır. İlkin məlumatlara görə göyərtədə bir metr hündürlüyündə su vardı və suçıxarma cizhazlarından yalnız biri işləyirdi. Digər iki cihaz isə işə salınmamışdı. Göyərtədə bir metr hündürlüyündə suyun olmasına baxmayaraq, gəminin batma təhlükəsi yox idi. Kapitanın hərəkət planı başda olmaqla, gəmiyə aid bütün sənədlər itmişdi. Gəminin saatı işləmirdi, kompası isə itmişdi.
Əsas diqqəti cəlb edən gəminin arxa hissəsində, 30 metr uzunluğunda olan kəndirin salanması idi. Artur Konan Doyl Meri Selest haqqında yazdığı hekayəsində, Dei Qartia heyətinin əl vurulmamış səhər yeməyi və təzə dəmlənmiş çay tapdıqları göstərilir. Bunlar aparılan araşdırmalar əsnasında, sübut olunmamışdır. Böyük ehtimalla, bu iki məqam Artur Konan Doylun təxəyyülünün məhsuludur. Meri Selestin yük hissəsində, 1701 varil həcmində alkoqollu içkilər vardı. Altı aylıq ərzaq ehtiyatıda, anbarda köhnəlmədən saxlanılmışdı. Meri Selestin heyətinin əşyalarına baxış zamanı, hamısının yerində olduğu müəyyən edildi. Bu müəyyənləşmədən sonra, gəmiyə dəniz quldurları tərəfindən hücum edilməsi ehimalı aradan qalxdı. Dəniz quldurları hər zaman gəmiyə ziyan vurur və daşına bilən bütün qənimətləri özləri ilə aparırdılar. Ancaq Meri Selestdə hər hansısa xəsarət izləri yox idi. Gəminin göyərtəsində və döşəməsində güllə və ya barıt izinə rastlanmaması, səbəbindən atışma ehtimalıda istisna edilirdi.
Gəminin sonu
Hadisədən sonra gəminin ən böyük səhmdarı Ceyms Vinçester gəmini satmaq qərarına gəldi. Gəmidə yaşanan uğursuzluqlar, səbəbindən gəminin özü və atası üçün bədbəxlik gətirəcəyinə inanan, Ceyms gəmini qiymətindən iki dəfə ucuz qiymətə satmışdır. Gəminin satılmasından sonrakı 13 il ərzində gəmi 17 nəfərə satılmışdır. Meri Selestin sonuncu kapitanı və sahibi G.C. Parker olmuşdur. O, gəmini sığorta şirkətindən pul almaq məqsədi ilə, Karib dənizində batırmağa cəhd etmişdir. Sonrakı cəhdlərdə isə Parker gəmini yandırmaq istəmiş, lakin gəmi tam yanmamışdır. Yanğın əsnasında, ilkin axtarışlar zamanı tapılmamış kapitan Benjamin Briqsə məxsusu hərəkət planıda yanmışdır. Sığorta şirkəti, pul almaq məqsədi ilə, Parkerin gəmiyə bilərəkdən zərər vurmasını iddia etmişdir. Bu səbəbdən Parker, sığorta şirkəti tərəfindən məhkəməyə verilmişdir. Məhkəmənin davam etdiyi müddətdə G.C Parker naməlum səbəbədən vəfat etmişdir. Parker sığorta şirkətindən pul ala bilməsə də, gəmiyə ciddi ziyan vurmuşdu. Parkerin ölümündən sonra Meri Selest sahibsiz və baxımsız qaldı. Gəminin sonrakı taleyi haqqında yalnız tərsanələrin birində çürüyənə qədər saxlanıldığı və sonradan hissələrə ayrılmasıdır.
Ehitmallar və iddialar
1872-ci ilin 4 dekabr tarixində, gəminin tərk edilməsi haqqında, onlarla iddia vardır. Bu iddialardan böyük bir qismi ehtimallar əsasında, formalaşan əsasız fikirlərdir. XIX əsrin sonlarına yaxın Londonda nəşr olunan hər bir qəzet, gəminin tərk edilməsi haqqında öz fikirlərini yazırdı. Əhali arasında olan ən əsas fikir isə Meri Selestin lənətlənməsi və bu səbəbədən kabus gəmiyə çevrilməsi idi.
Dəniz quldurlarının hücumu
Meri Selest Nyu-York limanından İtaliyanın limanına hərəkət edirdi. İddialara görə bu dəniz xətti Osmanlı imperiyasının donamasının nəzarəti altında idi. Gəmi Cəbəllütariq boğazına daxil olandan sonra osmanlı dənizçilərinin hücumuna məruz qalmış və hamısı öldürülmüşdü. Bu iddianın yanlış olduğu bir neçə mənbədə göstərilən faktlarla sübut olunur. İlk öncə dənizçilər Azor adaları və Cəbəllütariq boğazı istiqamətində heç vaxt dəniz quldurlarının hücumlarına məruz qalmamışdılar. Bunun əsas səbəbi ərazilərin İspaniya və Böyük Britaniyanın donanma bazalarına yaxın olması idi. Digər tərəfdən gəmiyə quldurlar tərəfindən hücumun olmasını göstərən hec bir iz yox idi. Şəxsi heyətin əşyalarının belə yerində olması, dəniz quldurları tərəfindən Meri Selestə hücumun olmas ehtimalını istina edirdi.
Dei Qartia heyəti tərəfindən hücumun gerçəkləşdirilməsi
Bəzi iddialara görə Meri Selest gəmisinin heyəti Dei Qartia gəmisinin heyəti tərəfindən öldürülmüşdü. Meri Selestə olanlar öldürüldükdən sonra, Dei Qartia gəmisinin kapitanı cəsədləri suya atmağı əmr etmiş, daha sonra sığorta şirkətindən pul almaq məqsədi ilə gəmi limana gətirilmişdi. Bu iddianın əsasız olmasını üç faktla sübut edilir. İlk öncə Dei Qartia gəmisinin kapitanı bütün dənizçilər arasında şərəfli insan kimi tanınırdı həmdə, kapitan Benjamin Briqsin yaxın dostu idi. Bu səbəbdən kapitanın Briqs ailəsini öldürməsi ehtimalı zəifləyirdi. Digər tərəfdən gəmidə hər hansısa zorakılığ əlamətləridə yox idi. Üçüncü ehtimal isə Dei Qartia Meri Selestdən bir həftə sonra yola çıxmışdı, bu səbəbdən dənizdə hər iki gəminin qarşılaşmaq ehtimalı yox idi.
Sığorta şirkətindən pul qopartmaq
Meri Selestlə bağlı keçirilən məhkəmə dinləmələri zamanı, əsas iddialardan biridə, sığorta şirkətindən pul almaq idi. İddianı zəiflədən səbəb şirkətin gəmi sahibinə ödəyəcəyi, pulun elədə böyük məbləğ olmaması idi. Digər tərəfdən gəmi Ceyms Vincesterin adına qeydiyyata alınmışdı və bu işdən Benjamin Briqsə hec bir xeyir gəlmirdi.
Fırtına
Meri Selest fırtına ilə rastlaşdı və gəminin heyəti kiçik qayıqların birinə əyləşdilər, əsas ehtimallardan biri gəmi heyətinin gəminin bata bilmə riskinin olması səbəbindən gəmini tərk etmələridir. Dei Qartia gəmini aşkarlayanda suçıxarma sistemlərindən biri işləyirdi və göyərtədə dizə qədər su vardı. Fırtına anında kapitanın gəmini boşaltmaq barədə qərar qəbul etməsi, gəmidə arvadı və kiçik qızının olması səbəbindən real görsənirdi. Bu iddia digərlərinə nisbətən daha real görsənir. Ancaq iddiaya uyğun gəlməyən bir məqam vardır. 1872-ci iln noyabr və dekabr aylarında gəminin aşkarlandığı ərazidə, heç bir fırtına baş verməmişdir. Əraziyə yaxın olan ingilis donamasının arxivlərində, yalnız yanvar ayından etibarən fırtınaların başlandığı yazılır.
Dənizdə zəlzələnin baş verməsi
Son zamanlarda yaranmış bir iddiaya əsasən, gəmi suyuna altına baş vermiş tektonik hərəkətlənmə nəticəsində boşaldılmışdır. Zəlzələ baş verdiyi anda, gəmi heyəti zirzəmiyə enmişdilər. Burada 1701 varil həcmində spirtli içki vardı. Gəminin yırğalanması nəticəsində çəlləklərdən üçü aşmışdır. Çəlləklərin aşması nəticəsində, əmələ gələn spirt buxarı, heyətin başını gicələndirmişdir. Bu səbəbdən kapitan su çıxarma sistemlərindən birini işə salıb, bütün heyətlə kiçik qayıqda dənizə enmişdir. Ərazinin tektonik baxımdan fəal olması, bu iddianı baş verə biləcəyini göstərir. Ancaq kapitanın hərəkət planında zəlzələnin baş verməsi barədə, heç bir qeyd yox idi. Ən əsası Azor adaları sahillərində, yerləşən müşahidə məntəqlələri həmin il ərazidə zəlzənin baş verməsi barədə məlumat verməmişdilər.
Ehtimallardan biridə Sunaminin baş verməsidir. Gəminin üzərinə hündür dalğalar hücum etmiş və şəxsi heyəti gəmini tərk etməyə məcbur etmişdir. İddianı zəiflədən məqam, kapitanın sunami vaxtı, daha təhlükəli kiçik qayığa minməsidir. Yalnız bir səbəbdən bu təhlükəyə qarşı, heyət qayığa minə bilərdi. Həmin səbəb isə Meri Selestin göyərtəsində 4 tondan artıq suyun toplanması ehtimalıdır. Sunamilər gəmilərə heç vaxt ciddi təsir etməmişdir. Bunun əsas səbəbi, sunamilərin okeanların dərinliklərində, baş verməsi idi.
Leysan ehtimalı səslən iddialardan, nisbətən zəifi hesab olunur. İddiaya əsasən, leysan yağışı altına gəminin göyərtəsi su ilə dolur. Kapitan gəmini boşaltmağı əmr edir və heyət kiçik ölçülü qayığa minirlər. Bu iddianı sübut edən yeganə dəlil, suçıxarma sistemlərindən birinin işə salınması idi. Digər tərəfdən leysanın nə qədər şiddətli olmasından aslı olmayaraq, Meri Selest kiçik qayığa nisbəsətən daha etibarlı idi.
Partlayış
Bu ehtimal ən real ehtimaldır. Gəminin arxa hissəsində olan dəniz kəndirinin asılı vəziyyətdə aşkarlanması bu ehtimalı daha da gücləndirir. Gəminin zirzəmisində 1701 varil həcmində spirtli içki vardı. Axtarışlar zamanı, spirt dolu çəlləklərin bəziləri boş şəkildə tapılmışdır. Gəminin döşəməsi tez alışan meşə ağacından emal edilmişdi. Gəminin yırğalanması əsnasında, bir neçə çəllək dolusu spirtli içki döşəməyə aşmışdır. Bununla gəminin döşəməsi spirtin təsirindən buxarlanma vermişdir. Kapitanın ailə üzvüləri bundan təşvişə düşmələri tam realdır. Digər heyət üzvüləridə, kəskin spirt iysindən, baş gicələnmə yaşaya bilərdilər. Döşəmənin tez alışan olması partlayış ehtimalını artır. Ancaq gəmidə heç bir partlayış izinə rastlanmamışdır. Kapitan Benjamin Briqs partlayışın həran ola biləcəyindən ehtiyatlanırdı. Bu səbəbdən 7 nəfərdən ibarət şəxsi heyəti və 2 nəfər sərnişini kiçik qayıqa endirdi. Meri Selestə məsafənin itməməsi üçün 30 metr uzunluğunda dəniz kəndirin bir uçu Meri Selestin arxa digər uçu isə qayıqın arxa hissəsinə bağlanmışdı. Bu şəkildə gəmidə yarana biləcək, hər hansısa, partlayış halında hec kəsə xəsarət almayacaqdı. Kapitanın digər tərəfdən göyərtədə yaranmış spirt buxarının dağımasını gözləyirdi.
Hər şey ilk görünüşdən uğurlu gedirdi. Qayıq 2 saat müddətində Meri Kalestin arxasında hərəkət edir. Qayıqda böyük ehtimalla avar çəkilmirdi, bunun səbəbi qayığın Meri Selestə bağlanmış dəniz kəndiri hesabına, avarlardan daha sürətlə hərəkət etməsi idi. Bir anda külək sürətlənməyə başladı. Dəniz kəndirinin dartılması nəticəsində qayıqda sürətlənirdi. Bu an gözlənilməz hadisə baş verdi. Dəniz kəndiri Meri Selestdən qopdu. Küləyin təsiri ilə Meri Selest sürələ qayıqdan uzaqlaşırdı. Alimlərin hesablamlarına əsasən, bu hadisə 1872-ci ilin noyabrın son günlərinin birində baş vermişdi. Carəsiz vəziyyətdə qalan heyət təxminən 10 saata qədər avar çəksələrdə, qarşılarına heç bir gəmi çıxmamışdır. Bu iddianı gəminin arxa hissəsində asılı şəkildə Dei Qartianın heyəti tərəfindən tapılmış dəniz kəndiridə sübut edir. Aparılan araşdırmalar əsnasında itkin düşənlərdən heç kimin cəsədi tapılmamışdır. Gəminin arxa hissəsində kəndirin qopmasından sonra, Meri Selest 1400 km məsafəni küləyin təsiri ilə hərəkət etmişdir. Digər iddialara nisbətən daha real görsən bu iddianı inkar edəcək heç bir dəlil tapılmamışdır.
Gəminin heyəti
| Adı | Vəzifəsi | Miliyyəti | Yaşı |
|---|---|---|---|
| Benjamin Briqs | Kapitan |  | 37 |
| Albert Ricardson | Bosman | | 28 |
| Andrey Qilinq | Köməkçi kapitan |  | 25 |
| Edvard Hed | Xidmətçi və aşpaz | | 23 |
| Volkert Lorenson | Matros |  | 29 |
| Arian Martens | Matros | | 35 |
| Boy Lorenson | Matros | | 23 |
| Qotleb Qotesqal | Matros | | 23 |
Sərnişinlər
| Adı | Məlumat | Yaşı |
|---|---|---|
| Sarah Elizabet Briqs | Kapitanın həyat yoldaşı | 30 |
| Sofia Matilda Briqs | Kapitanın qızı | 2 |
Qalereya
-
![image]()
-
![image]()
Albert Ricardson -
![image]()
Sara Briqs -
![image]()
Sofia Briqs -
![image]()
Gəmi heyətinə daxil olmayan Benjamin Briqsin oğlu Artur Brinqs
Ədəbiyyat
- The Saga of the Mary Celeste: Ill-Fated Mystery Ship, Stanley T. Spicer -
- The Bermuda Triangle Mystery Solved, Lawrence David Kusche -
- Ghost Ship: The Mysterious True Story of the Mary Celeste and her Missing Crew, Brian Hicks -
- The "Mary Celeste", John Maxwell -
- Nyu-York Tayms; February 26, 1873; pg. 2; "A Brig's Officers Believed to Have Been Murdered at Sea."
Xarici keçidlər
- Şəkil və video
- Gəmi ilə bağlı məlumatlar 2008-06-01 at the Wayback Machine
- Meri Kalestin rəsmi saytı
- Meri Kalest sirrin pərdə arxası
- Project Gutenberg – Artur Konan Doylun nəzəriyyəsi
- BBC News Meri Kalest haqqında
- NUMA saytında şəkil və videolar 2008-05-14 at the Wayback Machine
- J. Habakuk Jephson's və Artur Konan Doyl 2011-05-10 at the Wayback Machine
- Mary Celeste 2009-01-08 at the Wayback Machine
- "Pantom gəmi" (1936)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Meri Selest ing Mary Celeste 4 dekabr 1872 ci ilde Atlantik okeaninda terk edilmis sekilde tapilmis kabus gemi Gemi askarlananda qayiqlarindan biri yox idi Buna baxmayaraq gemi yaxsi veziyyetde terk edilmisdi gemisi terefinden askarlanan Meri Selest gemisi tapilan vaxt kuleyin tesiri ile Cebellutariq bogazi istiqametinde hereket edirdi Gemi bir ay evvel yola cixmisdi anbarda 6 ayliq erzaq ve su ehtiyati vardi Gemide usyanin basladigi ehtimali en real ehtimallardan biri hesab olunurdu Ancaq erzaqlar ve ickiler yerinde idi diger terefden ise gemi heyetinde olan 7 sexsin hamisinin esyalari da kabinalarda toxunulmamis sekilde qalmisdi Bu hadiseden sonra geminin kapitani heyat yoldasi ve kicik qizindan basqa daha 4 nefer baresinde bir daha melumat almaq mumkun olmadi Meri Selest gemisine qeder kabus gemiler haqqinda olan hadiselerin revayet oldugu dusunulurdu Hadise Boyuk Britaniyada xalqin boyuk maragina sebeb oldu ve iller boyu geminin terk edilmesi sebebi haqqinda muxtelif fikirler seslendi Meri Selestin Amazon adi ile seyahet etdiyi 1861 ci ilde cekilmis resim TarixiMeri Selest 282 qros ton agirliginda olan iri hecmli gemi idi Gemi 1861 ci ilde Kanadanin Yeni Sotlandiya eyaletinde yerlesen gemi tersanesinde Cos Devis terefinden hazirlanmisdi Geminin ilk adi Amazon cayinin serefine Amazon adlandirilmisdir Amazon gemisi tersaneden suya salindiqdan sonra olke daxili yuk dasima ile mesgul olan sirkete satilmisdir Bu dovreden sonra muxtelif vaxtlarda gemide yasanacaq hadiseler sebebinden gemi kabus gemi adini almisdir Amazon gemisinin ilk kapitani Robert Maklelan olmusdur O varli gemi sahiblerinden birinin boyuk oglu idi ve kapitan teyin olunmasinda atasinin rolu boyuk idi Robert Maklelan kapitan teyin olduqdan doqquz gun sonra sefer zamani qefilden vefat etdi Geminin ikinci kapitani Con Nutinq Parker baliqci qayigi ile toqqusmasi neticesinde gemini temir tersanesine aparmali olmusdur Tersanede olarken gemide melum olmayan sebebden yangin bas vermisdir Butun ugursuzluqlara baxayaraq gemi ilk aciq seyahetine cixmisdir Burada yasanan hadise ise kapitaninin isden kenarlasdirimasi ile neticelendi Bele ki Amazon gemisi Mans denizinde yene baliqci qayigi ile toqqusmusdur Ugursuz baslangic sebebinden bezi kapitanlar gemiye rehberlik etmekden imtina etmeye basladilar Ancaq buna baxmayaraq sonraki illerde elede boyuk hadise bas vermedi Qerbi Hindistan Merkezi Amerika ve Cenubi Amerika erazilerine Avropadan boyuk olculu karqo yuklerinin dasinmasi ile mesgul olan gemi uzerinde olan ugursuz damgasini unutdurmaga baslamisdi 1867 ci ilde Yeni Sotlandiya eyaleti yaxinlarindan kecerken gemi siddetli firtinaya dusdu Kuleyin tesirinden geminin dorlari eyildi boyuk cetinlikle olsa da gemini sahile oturtmaq mumkun olmusdur Bu hadiseden sonra gemi sahibi onu satmaq qerarina geldi 1867 ci ilin sonlarina yaxin gemi Nyu Yorkdan olan alman esilli gemici Ricard Hayense satildi Ricard Hayens gemini temir etdirib 1868 ci ilde dovlet qeydiyyatina saldirdi Qeydiyyat zamani geminin adi Amazondan Meri Seleste deyisdirildi Ricard Hayens gemiden Amerika Adriatik denizi arasinda ticaretle mesgul olmaqla gelir elde etmek isteyirdi Geminin yeni sahibi tekce Ricard Hayens deyildi Ondan basqa gemini alinmasinda daha dord nefer pul odemisdi Bu sebebden gemi serti olaraq 24 sehme bolunmusdu Sehmdarlarin arasinda Ricard Hayens olmamisdir Odenilen pula uygun olaraq terefler arasinda sehmler bolunmusdu Geminin hissedarlari Ceyms Vincester 12 sehm Benjamin Briqs 8 sehm Silvestr Qudvin 2 sehm Daniel Simson 2 sehm AskarlanmasiOktyabr ayinda Atlantik okeaninda denizcilere pis hava seraiti baresinde melumat verilmisdi Noyabr ayinda havalar duzelmeye basladi ve evvelki elverisli hava seraiti berpa olundu Limandan aralanandan bir ay sonra 4 dekabr 1872 ci ilde bezi senedlerde bu tarix 5 dekabr kimi gosterilmisdir yerli vaxtla saat 13 00 da Dei Qartia gemisi 5 deniz mili mesafede gemi musahide etdi Meri Selest gemisinin ilk gorulduyu yer Portuqaliya sahillerinden 600 mil uzaqliqda yerlesirdi Dei Qartia heyeti musahide etdikleri geminin goyertesinde hereketin olmadigini anladilar Gemiye yaxinlasdiqda uzerinde yazilmis Meri Selest yazisini oxudular Dei Qartia gemisinin kapitani Meri Selest gemisini derhal tanidi Meri Selest Dei Qartiadan evvel seyahete cixmisdi ve bu sebebden coxdan Italiya sahillerine catmali idi Dei Qartia Meri Seleste 400 yard mesafeye qeder yaxinlasdi ve bu sekilde gemi 2 saat musahide edildi Meri Selestin yelkenleri aciq veziyyetde idi ve kuleyin tesirinden cebellutariq bogazi istiqametinde hereket edirdi 2 saatliq musahideden sonra Meri Selestin goyertesinde hec kimin olmadigi qerarina gelindi Dei Qartia heyeti Meri Selestin yaxinligina geldiler ve deniz kendirleri vasitesi ile gemiye kecdiler Aparilan axtarislardan sonra gemide hec kime rast gelinmedi Her hansisa cesedde tapilmamisdir Ilkin melumatlara gore goyertede bir metr hundurluyunde su vardi ve sucixarma cizhazlarindan yalniz biri isleyirdi Diger iki cihaz ise ise salinmamisdi Goyertede bir metr hundurluyunde suyun olmasina baxmayaraq geminin batma tehlukesi yox idi Kapitanin hereket plani basda olmaqla gemiye aid butun senedler itmisdi Geminin saati islemirdi kompasi ise itmisdi Esas diqqeti celb eden geminin arxa hissesinde 30 metr uzunlugunda olan kendirin salanmasi idi Artur Konan Doyl Meri Selest haqqinda yazdigi hekayesinde Dei Qartia heyetinin el vurulmamis seher yemeyi ve teze demlenmis cay tapdiqlari gosterilir Bunlar aparilan arasdirmalar esnasinda subut olunmamisdir Boyuk ehtimalla bu iki meqam Artur Konan Doylun texeyyulunun mehsuludur Meri Selestin yuk hissesinde 1701 varil hecminde alkoqollu ickiler vardi Alti ayliq erzaq ehtiyatida anbarda kohnelmeden saxlanilmisdi Meri Selestin heyetinin esyalarina baxis zamani hamisinin yerinde oldugu mueyyen edildi Bu mueyyenlesmeden sonra gemiye deniz quldurlari terefinden hucum edilmesi ehimali aradan qalxdi Deniz quldurlari her zaman gemiye ziyan vurur ve dasina bilen butun qenimetleri ozleri ile aparirdilar Ancaq Meri Selestde her hansisa xesaret izleri yox idi Geminin goyertesinde ve dosemesinde gulle ve ya barit izine rastlanmamasi sebebinden atisma ehtimalida istisna edilirdi Geminin sonuHadiseden sonra geminin en boyuk sehmdari Ceyms Vincester gemini satmaq qerarina geldi Gemide yasanan ugursuzluqlar sebebinden geminin ozu ve atasi ucun bedbexlik getireceyine inanan Ceyms gemini qiymetinden iki defe ucuz qiymete satmisdir Geminin satilmasindan sonraki 13 il erzinde gemi 17 nefere satilmisdir Meri Selestin sonuncu kapitani ve sahibi G C Parker olmusdur O gemini sigorta sirketinden pul almaq meqsedi ile Karib denizinde batirmaga cehd etmisdir Sonraki cehdlerde ise Parker gemini yandirmaq istemis lakin gemi tam yanmamisdir Yangin esnasinda ilkin axtarislar zamani tapilmamis kapitan Benjamin Briqse mexsusu hereket planida yanmisdir Sigorta sirketi pul almaq meqsedi ile Parkerin gemiye bilerekden zerer vurmasini iddia etmisdir Bu sebebden Parker sigorta sirketi terefinden mehkemeye verilmisdir Mehkemenin davam etdiyi muddetde G C Parker namelum sebebeden vefat etmisdir Parker sigorta sirketinden pul ala bilmese de gemiye ciddi ziyan vurmusdu Parkerin olumunden sonra Meri Selest sahibsiz ve baximsiz qaldi Geminin sonraki taleyi haqqinda yalniz tersanelerin birinde curuyene qeder saxlanildigi ve sonradan hisselere ayrilmasidir Ehitmallar ve iddialar1872 ci ilin 4 dekabr tarixinde geminin terk edilmesi haqqinda onlarla iddia vardir Bu iddialardan boyuk bir qismi ehtimallar esasinda formalasan esasiz fikirlerdir XIX esrin sonlarina yaxin Londonda nesr olunan her bir qezet geminin terk edilmesi haqqinda oz fikirlerini yazirdi Ehali arasinda olan en esas fikir ise Meri Selestin lenetlenmesi ve bu sebebeden kabus gemiye cevrilmesi idi Deniz quldurlarinin hucumu Meri Selest Nyu York limanindan Italiyanin limanina hereket edirdi Iddialara gore bu deniz xetti Osmanli imperiyasinin donamasinin nezareti altinda idi Gemi Cebellutariq bogazina daxil olandan sonra osmanli denizcilerinin hucumuna meruz qalmis ve hamisi oldurulmusdu Bu iddianin yanlis oldugu bir nece menbede gosterilen faktlarla subut olunur Ilk once denizciler Azor adalari ve Cebellutariq bogazi istiqametinde hec vaxt deniz quldurlarinin hucumlarina meruz qalmamisdilar Bunun esas sebebi erazilerin Ispaniya ve Boyuk Britaniyanin donanma bazalarina yaxin olmasi idi Diger terefden gemiye quldurlar terefinden hucumun olmasini gosteren hec bir iz yox idi Sexsi heyetin esyalarinin bele yerinde olmasi deniz quldurlari terefinden Meri Seleste hucumun olmas ehtimalini istina edirdi Dei Qartia heyeti terefinden hucumun gerceklesdirilmesi Bezi iddialara gore Meri Selest gemisinin heyeti Dei Qartia gemisinin heyeti terefinden oldurulmusdu Meri Seleste olanlar olduruldukden sonra Dei Qartia gemisinin kapitani cesedleri suya atmagi emr etmis daha sonra sigorta sirketinden pul almaq meqsedi ile gemi limana getirilmisdi Bu iddianin esasiz olmasini uc faktla subut edilir Ilk once Dei Qartia gemisinin kapitani butun denizciler arasinda serefli insan kimi taninirdi hemde kapitan Benjamin Briqsin yaxin dostu idi Bu sebebden kapitanin Briqs ailesini oldurmesi ehtimali zeifleyirdi Diger terefden gemide her hansisa zorakilig elametleride yox idi Ucuncu ehtimal ise Dei Qartia Meri Selestden bir hefte sonra yola cixmisdi bu sebebden denizde her iki geminin qarsilasmaq ehtimali yox idi Sigorta sirketinden pul qopartmaq Meri Selestle bagli kecirilen mehkeme dinlemeleri zamani esas iddialardan biride sigorta sirketinden pul almaq idi Iddiani zeifleden sebeb sirketin gemi sahibine odeyeceyi pulun elede boyuk mebleg olmamasi idi Diger terefden gemi Ceyms Vincesterin adina qeydiyyata alinmisdi ve bu isden Benjamin Briqse hec bir xeyir gelmirdi Firtina Meri Selest firtina ile rastlasdi ve geminin heyeti kicik qayiqlarin birine eylesdiler esas ehtimallardan biri gemi heyetinin geminin bata bilme riskinin olmasi sebebinden gemini terk etmeleridir Dei Qartia gemini askarlayanda sucixarma sistemlerinden biri isleyirdi ve goyertede dize qeder su vardi Firtina aninda kapitanin gemini bosaltmaq barede qerar qebul etmesi gemide arvadi ve kicik qizinin olmasi sebebinden real gorsenirdi Bu iddia digerlerine nisbeten daha real gorsenir Ancaq iddiaya uygun gelmeyen bir meqam vardir 1872 ci iln noyabr ve dekabr aylarinda geminin askarlandigi erazide hec bir firtina bas vermemisdir Eraziye yaxin olan ingilis donamasinin arxivlerinde yalniz yanvar ayindan etibaren firtinalarin baslandigi yazilir Denizde zelzelenin bas vermesi Son zamanlarda yaranmis bir iddiaya esasen gemi suyuna altina bas vermis tektonik hereketlenme neticesinde bosaldilmisdir Zelzele bas verdiyi anda gemi heyeti zirzemiye enmisdiler Burada 1701 varil hecminde spirtli icki vardi Geminin yirgalanmasi neticesinde celleklerden ucu asmisdir Celleklerin asmasi neticesinde emele gelen spirt buxari heyetin basini gicelendirmisdir Bu sebebden kapitan su cixarma sistemlerinden birini ise salib butun heyetle kicik qayiqda denize enmisdir Erazinin tektonik baximdan feal olmasi bu iddiani bas vere bileceyini gosterir Ancaq kapitanin hereket planinda zelzelenin bas vermesi barede hec bir qeyd yox idi En esasi Azor adalari sahillerinde yerlesen musahide menteqleleri hemin il erazide zelzenin bas vermesi barede melumat vermemisdiler Sunami Ehtimallardan biride Sunaminin bas vermesidir Geminin uzerine hundur dalgalar hucum etmis ve sexsi heyeti gemini terk etmeye mecbur etmisdir Iddiani zeifleden meqam kapitanin sunami vaxti daha tehlukeli kicik qayiga minmesidir Yalniz bir sebebden bu tehlukeye qarsi heyet qayiga mine bilerdi Hemin sebeb ise Meri Selestin goyertesinde 4 tondan artiq suyun toplanmasi ehtimalidir Sunamiler gemilere hec vaxt ciddi tesir etmemisdir Bunun esas sebebi sunamilerin okeanlarin derinliklerinde bas vermesi idi Leysan Leysan ehtimali seslen iddialardan nisbeten zeifi hesab olunur Iddiaya esasen leysan yagisi altina geminin goyertesi su ile dolur Kapitan gemini bosaltmagi emr edir ve heyet kicik olculu qayiga minirler Bu iddiani subut eden yegane delil sucixarma sistemlerinden birinin ise salinmasi idi Diger terefden leysanin ne qeder siddetli olmasindan asli olmayaraq Meri Selest kicik qayiga nisbeseten daha etibarli idi Partlayis Bu ehtimal en real ehtimaldir Geminin arxa hissesinde olan deniz kendirinin asili veziyyetde askarlanmasi bu ehtimali daha da guclendirir Geminin zirzemisinde 1701 varil hecminde spirtli icki vardi Axtarislar zamani spirt dolu celleklerin bezileri bos sekilde tapilmisdir Geminin dosemesi tez alisan mese agacindan emal edilmisdi Geminin yirgalanmasi esnasinda bir nece cellek dolusu spirtli icki dosemeye asmisdir Bununla geminin dosemesi spirtin tesirinden buxarlanma vermisdir Kapitanin aile uzvuleri bundan tesvise dusmeleri tam realdir Diger heyet uzvuleride keskin spirt iysinden bas gicelenme yasaya bilerdiler Dosemenin tez alisan olmasi partlayis ehtimalini artir Ancaq gemide hec bir partlayis izine rastlanmamisdir Kapitan Benjamin Briqs partlayisin heran ola bileceyinden ehtiyatlanirdi Bu sebebden 7 neferden ibaret sexsi heyeti ve 2 nefer sernisini kicik qayiqa endirdi Meri Seleste mesafenin itmemesi ucun 30 metr uzunlugunda deniz kendirin bir ucu Meri Selestin arxa diger ucu ise qayiqin arxa hissesine baglanmisdi Bu sekilde gemide yarana bilecek her hansisa partlayis halinda hec kese xesaret almayacaqdi Kapitanin diger terefden goyertede yaranmis spirt buxarinin dagimasini gozleyirdi Her sey ilk gorunusden ugurlu gedirdi Qayiq 2 saat muddetinde Meri Kalestin arxasinda hereket edir Qayiqda boyuk ehtimalla avar cekilmirdi bunun sebebi qayigin Meri Seleste baglanmis deniz kendiri hesabina avarlardan daha suretle hereket etmesi idi Bir anda kulek suretlenmeye basladi Deniz kendirinin dartilmasi neticesinde qayiqda suretlenirdi Bu an gozlenilmez hadise bas verdi Deniz kendiri Meri Selestden qopdu Kuleyin tesiri ile Meri Selest surele qayiqdan uzaqlasirdi Alimlerin hesablamlarina esasen bu hadise 1872 ci ilin noyabrin son gunlerinin birinde bas vermisdi Caresiz veziyyetde qalan heyet texminen 10 saata qeder avar cekselerde qarsilarina hec bir gemi cixmamisdir Bu iddiani geminin arxa hissesinde asili sekilde Dei Qartianin heyeti terefinden tapilmis deniz kendiride subut edir Aparilan arasdirmalar esnasinda itkin dusenlerden hec kimin cesedi tapilmamisdir Geminin arxa hissesinde kendirin qopmasindan sonra Meri Selest 1400 km mesafeni kuleyin tesiri ile hereket etmisdir Diger iddialara nisbeten daha real gorsen bu iddiani inkar edecek hec bir delil tapilmamisdir Geminin heyetiAdi Vezifesi Miliyyeti YasiBenjamin Briqs Kapitan 37Albert Ricardson Bosman 28Andrey Qilinq Komekci kapitan 25Edvard Hed Xidmetci ve aspaz 23Volkert Lorenson Matros 29Arian Martens Matros 35Boy Lorenson Matros 23Qotleb Qotesqal Matros 23SernisinlerAdi Melumat YasiSarah Elizabet Briqs Kapitanin heyat yoldasi 30Sofia Matilda Briqs Kapitanin qizi 2QalereyaBenjamin Briqs Albert Ricardson Sara Briqs Sofia Briqs Gemi heyetine daxil olmayan Benjamin Briqsin oglu Artur BrinqsEdebiyyatThe Saga of the Mary Celeste Ill Fated Mystery Ship Stanley T Spicer ISBN 0 88999 546 X The Bermuda Triangle Mystery Solved Lawrence David Kusche ISBN 0 87975 971 2 Ghost Ship The Mysterious True Story of the Mary Celeste and her Missing Crew Brian Hicks ISBN 0 345 46391 9 The Mary Celeste John Maxwell ISBN 87 15 01118 6 Nyu York Tayms February 26 1873 pg 2 A Brig s Officers Believed to Have Been Murdered at Sea Xarici kecidlerVikianbarda Mary Celeste ile elaqeli mediafayllar var Sekil ve video Gemi ile bagli melumatlar 2008 06 01 at the Wayback Machine Meri Kalestin resmi sayti Meri Kalest sirrin perde arxasi Project Gutenberg Artur Konan Doylun nezeriyyesi BBC News Meri Kalest haqqinda NUMA saytinda sekil ve videolar 2008 05 14 at the Wayback Machine J Habakuk Jephson s ve Artur Konan Doyl 2011 05 10 at the Wayback Machine Mary Celeste 2009 01 08 at the Wayback Machine Pantom gemi 1936