Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Masonluq (ing. Freemasonry) – fəlsəfi-etik hərəkat olub XVIII əsrdə gizli beynəlxalq təşkilat şəklində meydana gəlmişdir. Mason sözü ingilis dilində olan freemason sözündən yaranmışdır və tərcüməsi azad bənna deməkdir. Çünki təşkilatı ilk dəfə bənnalar yaradıb. Bu bənnalar məhz Süleyman peyğəmbər üçün məbəd tikiləndə bir araya gəliblər. Hətta təşkilatın simvolunda da tikinti pərgarı və üçkünc xətkeş işarəsi var. Onların ideologoyasına görə Allah da dünyanın memarıdır. Masonluq müxtəlif formalarda mövcud olub üzvlərinin vahid mənəvi və metafiziki idealları bölüşməsi ilə səciyyələnir. Bunlardan ən birincisi Ali Varlığa inamdır. Masonlar həmin varlığın adlandırılmasından Kainatın ulu memarı ifadəsindən istifadə edirlər.
Masonluq ezotirik quruluş olub sadəcə üzvləri üçün açıq fəaliyyət göstərən bir qurumdur. Bu gün dünyada masonların və mason lojalarının konkret sayı barədə rəqəm söyləmək mümkün deyil. Belə ki, bir çox lojalar üzvləri barədə olan məlumatları məxfi saxlamağı üstün tutur. Bunlara baxmayaraq aparılan təxmini hesablamalar dünyada 7 milyona yaxın masonun olduğunu və bu şəxslərin 12 minə yaxın mason lojasında fəaliyyət göstərdiklərini müəyyənləşdirmişdir. Masonluğun əsas fikir mərkəzlərindən olan Şotlandiya, İrlandiya və Böyük Britaniyada 400.000 nəfərə yaxın mason mövcuddur. Dünya üzrə masonluq sisteminin ən güclü olduğu yer kimi qəbul edilən Amerika Birləşmiş Ştatları-nda isə 2 milyon nəfər masonun varlığı məlumdur.
Masonlar mason lojaları olaraq adlandırılan təşkilatlarda fəaliyyət göstərirlər. Hər bir mason lojası mərkəzi tabedir. Hər bir ölkədə bir baş loja mövcuddur. Burada istisna kimi Amerika Birləşmiş Ştatlarının hər bir ştatında ayrıca baş lojaların olduğunu qeyd etmək lazımdır. Bir ölkədə fəaliyyət göstərən mason lojaları bir-biri ilə əlaqələr quraraq münasibətlərini genişləndirir, onların ümumi fəaliyyətləri isə baş loja tərəfindən koordinasiya edilir. Masonluq mərasimlərin və toplantıların gizli həyata keçirilməsi səbəbindən insanlar tərəfindən əsrlər boyu müzakirə edilmiş və daim maraq obyekti olaraq qalmışdır.
Tarixi
Bu altbaşlığı genişləndirmək lazımdır. |
Masonluğun tam olaraq nə vaxt ortaya çıxdığı bir az mübahisəli məsələdir və təxminlərə əsaslanmaqdadır. İlk mason lojalarının XVII əsrin əvvəllərində Şotlandiyada mövcud olduğunu təsdiqləyən dəlillər var. Bununla bərabər, masonluğun XVII əsrlərin ortalarında İngiltərədə mövcud olduğuna dair dəqiq mənbələr mövcuddur.
Anderson nizamnaməsi
Anderson nizamnaməsi 1723-cü ildə İngiltərə Böyük Mason Lojasının üzvü Ceyms Anderson tərəfindən hazırlanmışdır. Nizamnamə özündə bir masonun iş və ya məişət şəraitndə necə davranmalı olduğu barədə məlumatlar verir. Bununla yanaşı dövlət və onun hakimiyyəti, din kimi məsələlərdə masonların izləməli olduqları yol göstərilir. Qəbul edildikdən sonra bütün dünyada yerləşən baş lojalar tərəfindən hamılıqla qəbul edilən Anderson nizamnaməsinə sonradan bəzi kiçik əlavə və dəyişikliklər edilmişdir. Bir masonun əməl etməli olduğu əsas qanunlar toplusu hesab olunan Anderson nizamnaməsində, mason olan bir şəxsin qeyri-mason olan bir şəxsə qarşı edə biləcək mümkün davranışları barədə deyilir:
 | Danışığınıza və hərəkətlərinizə fikir verməlisiniz ki, iti zəkaya malik olan bir qeyri-mason belə sizin mason olduğunuzu anlamasın. Bəzən, möhtərəm qardaşlığın şərəfi naminə danışdığınız mövzunu dəyişdirə və yaxud həmin şəxs hiss etmədən vəziyyətin axarını başqa məcraya yönləndirməli ola bilərsiniz. |  |
Nizamnamənin bir digəri bölümündə isə bir masonun məişət və yaxın ətrafında edə biləcək mümkün davranışları barədə belə deyilir:
| | Əxlaqlı və ağıllı bir kimsə olaraq hərəkət etməlisiniz. Xüsusi ilə ailənizin, dostlarınızın və qonşularınızın Loja ilə bağlı məlumatları öyrənməsinə icazə verməyin. Bu məsələni diqqətdə saxlayarkən mason qardaşlığının şərəfini daim göz önünə gətirməniz lazımdır. Bununla yanaşı lojanın gələcək işlərində gümrah və sağlam fəaliyyət göstərmək üçün vaxtından çox işləməli və öz sağlamlığınıza daim önəm verməlisiniz. Çox yeməkdən və sərxoşluqdan uzaq durmanız lazımdır. | |
İdeologiya və simvolikası
Bəzi lojalarda icmaya ateist düşüncəli insanların qəbulu daha məqbul sayılsa da, ümumilikdə, masonluq da dünyanın dini təhlilinə əsaslanır və üzvlüyü dini mənsubiyyətə görə məhdudlaşdırmır. Masonluq fəlsəfəsi özündə xristianlıq və digər dinlərin zahiri elementlərini ehtiva edir. Masonluğun rəmzləri və terminologiyası öz mənşəyini hərəkatın ilk qardaşlarından olan bənnaların əmək alətlərindən alır. Mala, pərgar, şaqul masonlar tərəfindən sözün ən geniş mənasında təhlil edilir və bunlara mistik məna verilir. Masonluğun ümumqəbulolunmuş rəmzi daxilində açıq göz olan üçbucaqdır. Masonluğun digər rəmzlərindən biri də masonların müqəddəs hesab etdiyi akasiya ağacıdır.
Masonluğun əsas dini mənası Allah və insan ruhunun xüsusi enerji halları olmasını iddia etməsindədir. Masonlar bu təlimə əsaslanaraq günah və xəcalət anlayışlarını rədd edir, əvəzində karmaların pozulmasını bəşəriyyət və mason ordeni üçün pis və ya zərərli hesab edirlər. Belə ki, masonların fikrincə ruh şəxssiz substansiya olub başqa bir insan bədəninə ötürülə bilər.
Pərgar və Xətkeş
Mason simvollarının ən böyüyü olan bu simvoldakı əsas elementlər Pərgar və xətkeş bu təşkilatın ən mühüm simvoludur. Pərgar və üzərinə əyri qoyulmuş xətkeş (üzərinə Fratenidad Universal yazılıb) təşkilatın ən məşhur 1-ci simvoludur. Pərgar bu simvolda sonsuz çevrədəki sonu olmayan insanları, Xətkeş isə bu təşkilata yaraşan ağıllı, qəddar, bilikli və hiyləgər insanları ölçüb — biçib tapdıqlarını bildirir. Həmçinin pərgar və xətkeş bənnaların alətləri olduğuna görə yeni masonlar ilk masonlar olan 4 bənnanın ruhunu əbədi saxlamaq üçün bu simvolikanı öz təşkilatlarının məşhur simvoluna çevirmişlər.
Ölkələrdə masonluq
Azərbaycanda masonluq
Əslində masonluğun Azərbaycandakı aktiv fəaliyyət tarixçəsi keçən əsrin əvvələrinə təsadüf edir. Rusiyada masonluğun mövcudluğunu, Rokfeller, Rotşild kimi ailələrin keçən əsrin əvvəllərində Azərbaycandakı fəaliyyətini nəzərə alsaq bu o qədər də təəccüblü görünmür.
Hazırda ABŞ-də Böyük magistr dərəcəsinədək yüksəlmiş həmvətənimiz də var. 1938-ci ildə Təbrizdə anadan olan Bağır Heyət gənc yaşlarında İrandan ABŞ-yə mühacirət etmişdir. ABŞ-də ticarət fəaliyyətinə daşınmaz əmlakın alqı-satqısı ilə başlayan Bağır Heyət ABŞ vətəndaşlığı aldıqdan sonra adını dəyişərək Robert qoymuşdur. Masonluq fəaliyyətinin ən aktiv dövrünü Rumıniyada keçirmiş, Çauşesku rejiminin yıxılmasında, Rumıniyadakı xalq qiyamının təşkilində, ABŞ-dəki "Nur lojası" və "Azəri lojası"nın qurulmasında fəal iştirak etmişdir.
19 dekabr 2006-cı ildən etibarən o, Vaşinqtondakı lojaların mərkəzi olan "Kolumbiya Dairəsi Böyük Lojası"ına (Grand Lodge of the District of Columbia) başçılıq edən Böyük magistrdir. Azərbaycanda masonların yığıldığı bir çox yer olduğu düşünülür ki, bu yerlərdən biri də Bakıdakı kilsələrin biridir. Mason olmaq fikrində olanlar baş vuracaqları yerlər: Kilsələrin önü, simvolik mənalar daşıyan küçələrin önü və s. yerler olacağı düşünülür. Azərbaycandakı masonluğun başçısı sarı qaşlı üzüklə tanınır. Bu üzük şirin gözünü xatırladır.
Qalereya
Həmçinin bax
İstinadlar
- Hodapp, Christopher. Freemasons for Dummies. Indianapolis: Wiley, 2005. p.52.
- UGLE
- Stevenson, David. The Origins of Freemasonry: Scotland's Century 1590-1710. Cambridge: Cambridge University Press. 1988. ISBN . OCLC 17546610.
- Coil, Henry Wilson. William M. Brown, William L. Cummings, Harold Van Buren Voorhes (redaktor). Coil's Masonic Encyclopedia. Richmond, Va: Macoy Pub. & Masonic Supply Co. 1961. ISBN .
- . 2013-10-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-04-12.
Xarici keçidlər
- National Grand Lodge of Azerbaijan
- Almaniya Böyük Lojasının rəsmi veb-saytı
- Böyük Britaniya Böyük Lojasının rəsmi veb-saytı
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Masonluq ing Freemasonry felsefi etik herekat olub XVIII esrde gizli beynelxalq teskilat seklinde meydana gelmisdir Mason sozu ingilis dilinde olan freemason sozunden yaranmisdir ve tercumesi azad benna demekdir Cunki teskilati ilk defe bennalar yaradib Bu bennalar mehz Suleyman peygember ucun mebed tikilende bir araya gelibler Hetta teskilatin simvolunda da tikinti pergari ve uckunc xetkes isaresi var Onlarin ideologoyasina gore Allah da dunyanin memaridir Masonluq muxtelif formalarda movcud olub uzvlerinin vahid menevi ve metafiziki ideallari bolusmesi ile seciyyelenir Bunlardan en birincisi Ali Varliga inamdir Masonlar hemin varligin adlandirilmasindan Kainatin ulu memari ifadesinden istifade edirler Mason simvolu1925 ci ilde tam mason geyiminde osmanli zadegani Ehmed Nami Masonluq ezotirik qurulus olub sadece uzvleri ucun aciq fealiyyet gosteren bir qurumdur Bu gun dunyada masonlarin ve mason lojalarinin konkret sayi barede reqem soylemek mumkun deyil Bele ki bir cox lojalar uzvleri barede olan melumatlari mexfi saxlamagi ustun tutur Bunlara baxmayaraq aparilan texmini hesablamalar dunyada 7 milyona yaxin masonun oldugunu ve bu sexslerin 12 mine yaxin mason lojasinda fealiyyet gosterdiklerini mueyyenlesdirmisdir Masonlugun esas fikir merkezlerinden olan Sotlandiya Irlandiya ve Boyuk Britaniyada 400 000 nefere yaxin mason movcuddur Dunya uzre masonluq sisteminin en guclu oldugu yer kimi qebul edilen Amerika Birlesmis Statlari nda ise 2 milyon nefer masonun varligi melumdur Masonlar mason lojalari olaraq adlandirilan teskilatlarda fealiyyet gosterirler Her bir mason lojasi merkezi tabedir Her bir olkede bir bas loja movcuddur Burada istisna kimi Amerika Birlesmis Statlarinin her bir statinda ayrica bas lojalarin oldugunu qeyd etmek lazimdir Bir olkede fealiyyet gosteren mason lojalari bir biri ile elaqeler quraraq munasibetlerini genislendirir onlarin umumi fealiyyetleri ise bas loja terefinden koordinasiya edilir Masonluq merasimlerin ve toplantilarin gizli heyata kecirilmesi sebebinden insanlar terefinden esrler boyu muzakire edilmis ve daim maraq obyekti olaraq qalmisdir TarixiBu altbasligi genislendirmek lazimdir Masonlugun tam olaraq ne vaxt ortaya cixdigi bir az mubahiseli meseledir ve texminlere esaslanmaqdadir Ilk mason lojalarinin XVII esrin evvellerinde Sotlandiyada movcud oldugunu tesdiqleyen deliller var Bununla beraber masonlugun XVII esrlerin ortalarinda Ingilterede movcud olduguna dair deqiq menbeler movcuddur Anderson nizamnamesiEsas meqale Anderson nizamnamesiMasonlarin konstitusiyasi olaraq adlandirilan Anderson nizamnamesinin uz qabigi 1923 Anderson nizamnamesi 1723 cu ilde Ingiltere Boyuk Mason Lojasinin uzvu Ceyms Anderson terefinden hazirlanmisdir Nizamname ozunde bir masonun is ve ya meiset seraitnde nece davranmali oldugu barede melumatlar verir Bununla yanasi dovlet ve onun hakimiyyeti din kimi meselelerde masonlarin izlemeli olduqlari yol gosterilir Qebul edildikden sonra butun dunyada yerlesen bas lojalar terefinden hamiliqla qebul edilen Anderson nizamnamesine sonradan bezi kicik elave ve deyisiklikler edilmisdir Bir masonun emel etmeli oldugu esas qanunlar toplusu hesab olunan Anderson nizamnamesinde mason olan bir sexsin qeyri mason olan bir sexse qarsi ede bilecek mumkun davranislari barede deyilir Danisiginiza ve hereketlerinize fikir vermelisiniz ki iti zekaya malik olan bir qeyri mason bele sizin mason oldugunuzu anlamasin Bezen mohterem qardasligin serefi namine danisdiginiz movzunu deyisdire ve yaxud hemin sexs hiss etmeden veziyyetin axarini basqa mecraya yonlendirmeli ola bilersiniz Nizamnamenin bir digeri bolumunde ise bir masonun meiset ve yaxin etrafinda ede bilecek mumkun davranislari barede bele deyilir Exlaqli ve agilli bir kimse olaraq hereket etmelisiniz Xususi ile ailenizin dostlarinizin ve qonsularinizin Loja ile bagli melumatlari oyrenmesine icaze vermeyin Bu meseleni diqqetde saxlayarken mason qardasliginin serefini daim goz onune getirmeniz lazimdir Bununla yanasi lojanin gelecek islerinde gumrah ve saglam fealiyyet gostermek ucun vaxtindan cox islemeli ve oz saglamliginiza daim onem vermelisiniz Cox yemekden ve serxosluqdan uzaq durmaniz lazimdir Ideologiya ve simvolikasiKuinsi Mason mebedi Bezi lojalarda icmaya ateist dusunceli insanlarin qebulu daha meqbul sayilsa da umumilikde masonluq da dunyanin dini tehliline esaslanir ve uzvluyu dini mensubiyyete gore mehdudlasdirmir Masonluq felsefesi ozunde xristianliq ve diger dinlerin zahiri elementlerini ehtiva edir Masonlugun remzleri ve terminologiyasi oz menseyini herekatin ilk qardaslarindan olan bennalarin emek aletlerinden alir Mala pergar saqul masonlar terefinden sozun en genis menasinda tehlil edilir ve bunlara mistik mena verilir Masonlugun umumqebulolunmus remzi daxilinde aciq goz olan ucbucaqdir Masonlugun diger remzlerinden biri de masonlarin muqeddes hesab etdiyi akasiya agacidir Masonlugun esas dini menasi Allah ve insan ruhunun xususi enerji hallari olmasini iddia etmesindedir Masonlar bu telime esaslanaraq gunah ve xecalet anlayislarini redd edir evezinde karmalarin pozulmasini beseriyyet ve mason ordeni ucun pis ve ya zererli hesab edirler Bele ki masonlarin fikrince ruh sexssiz substansiya olub basqa bir insan bedenine oturule biler Mason simvolu Pergar ve Xetkes Mason simvollarinin en boyuyu olan bu simvoldaki esas elementler Pergar ve xetkes bu teskilatin en muhum simvoludur Pergar ve uzerine eyri qoyulmus xetkes uzerine Fratenidad Universal yazilib teskilatin en meshur 1 ci simvoludur Pergar bu simvolda sonsuz cevredeki sonu olmayan insanlari Xetkes ise bu teskilata yarasan agilli qeddar bilikli ve hiyleger insanlari olcub bicib tapdiqlarini bildirir Hemcinin pergar ve xetkes bennalarin aletleri olduguna gore yeni masonlar ilk masonlar olan 4 bennanin ruhunu ebedi saxlamaq ucun bu simvolikani oz teskilatlarinin meshur simvoluna cevirmisler Olkelerde masonluqAzerbaycanda masonluq Eslinde masonlugun Azerbaycandaki aktiv fealiyyet tarixcesi kecen esrin evvelerine tesaduf edir Rusiyada masonlugun movcudlugunu Rokfeller Rotsild kimi ailelerin kecen esrin evvellerinde Azerbaycandaki fealiyyetini nezere alsaq bu o qeder de teeccublu gorunmur Hazirda ABS de Boyuk magistr derecesinedek yukselmis hemvetenimiz de var 1938 ci ilde Tebrizde anadan olan Bagir Heyet genc yaslarinda Irandan ABS ye muhaciret etmisdir ABS de ticaret fealiyyetine dasinmaz emlakin alqi satqisi ile baslayan Bagir Heyet ABS vetendasligi aldiqdan sonra adini deyiserek Robert qoymusdur Masonluq fealiyyetinin en aktiv dovrunu Ruminiyada kecirmis Causesku rejiminin yixilmasinda Ruminiyadaki xalq qiyaminin teskilinde ABS deki Nur lojasi ve Azeri lojasi nin qurulmasinda feal istirak etmisdir 19 dekabr 2006 ci ilden etibaren o Vasinqtondaki lojalarin merkezi olan Kolumbiya Dairesi Boyuk Lojasi ina Grand Lodge of the District of Columbia basciliq eden Boyuk magistrdir Azerbaycanda masonlarin yigildigi bir cox yer oldugu dusunulur ki bu yerlerden biri de Bakidaki kilselerin biridir Mason olmaq fikrinde olanlar bas vuracaqlari yerler Kilselerin onu simvolik menalar dasiyan kucelerin onu ve s yerler olacagi dusunulur Azerbaycandaki masonlugun bascisi sari qasli uzukle taninir Bu uzuk sirin gozunu xatirladir QalereyaHemcinin baxMasonlarin siyahisi Yeni Dunya NizamiIstinadlarHodapp Christopher Freemasons for Dummies Indianapolis Wiley 2005 p 52 UGLE Stevenson David The Origins of Freemasonry Scotland s Century 1590 1710 Cambridge Cambridge University Press 1988 ISBN 9780521353267 OCLC 17546610 Coil Henry Wilson William M Brown William L Cummings Harold Van Buren Voorhes redaktor Coil s Masonic Encyclopedia Richmond Va Macoy Pub amp Masonic Supply Co 1961 ISBN 9780880530545 2013 10 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2010 04 12 Xarici kecidlerVikianbarda Masonluq ile elaqeli mediafayllar var National Grand Lodge of Azerbaijan Almaniya Boyuk Lojasinin resmi veb sayti Boyuk Britaniya Boyuk Lojasinin resmi veb sayti