Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Martin Karplus (15 mart 1930[…], Vyana, Avstriya) — amerikalı nəzəri kimyaçı, Maykl Levitt və Ari Varşel ilə birlikdə "Mürəkkəb kimyəvi sistemlər üçün çoxölçülü modellərin təkmilləşdirilməsinə görə" 2013-cü il kimya üzrə Nobel mükafatı laureatıdır.
| Martin Karplus | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 15 mart 1930[…](94 yaş) |
| Doğum yeri | |
| Elm sahələri | nəzəri kimya[d] |
| İş yerləri | |
| Təhsili |
|
| Elmi rəhbəri | Laynus Polinq |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının üzvü (1967 il-ci ildən),London Kral Cəmiyyətinin əcnəbi üzvü (2000-ci ildən),Avstriya Elmlər Akademiyasının fəxri üzvüdür (2015-ci ildən).
Bioqrafiyası
Martin Karplus 15 mart 1930-cu ildə Vyanada, Qrinzinqdə yəhudi ailəsində anadan olmuşdur; 1938-ci ildə anşlussdan sonra anası və qardaşı ilə birlikdə İsveçrədən keçərək nasistlərin əlindən ABŞ-a qaçmışdılar (atası o zaman həbs edilmişdi). Onun ailəsi onilliklər boyu tibblə əlaqəli idi, belə ki, babası İohann Pol Karplus (1866–1936) məşhur neyrofizioloq, Vyana şəhərinin Şəhər Nevroloji Mərkəzinin nevrologiya və psixiatriya professoru idi, Liben-Auşpiz ailə sarayında yaşayırdı; digər babası isə — Odessa əsilli Samuil Abramoviç Qoldşteyn (1865–1939) — revmatoloq və məşhur Vyana klinikasının və palçıq vannası "Fango Heilanstalt"ın direktoru idi.ABŞ-a gəldikdən sonra ailə atasının böyük qardaşı, mühəndis və "Variak" dəyişən transformatorunun ixtiraçısı olan (1933-cü ildə ixtira edilmişdir) Eduard Karplusun (1899–1979) artıq yaşadığı Boston ətrafında yerləşən Brayton şəhərində məskunlaşmışdırlar.
M. Karplus 1950-ci ildə Harvard Universitetində İncəsənət üzrə Bakalavr dərəcəsini almışdır. Daha sonra o, Kaliforniya Texnologiya İnstitutunda Laynus Polling ilə işləmiş və 1953-cü ildə doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir. 1953–1955-ci illərdə M. Karplus Milli Elm Fondundan olan Çarlz Koulsonla birlikdə Oksford Universitetində çalışmışdırlar. 1995-ci ildən M. Karplus Strasburq Universitetində professor vəzifəsində işləmişdir.
Tədqiqatları
M. Karplusun tədqiqatları fiziki kimya, NMR(nüvə maqnit rezonansı) spektroskopiyası(maqnit sahəsi gərginliyinin rezonans həyəcanlamaya təsiri), kimyəvi kinetika, kvant kimyası və ilk növbədə bioloji makromolekulların modelləşdirilməsinə tətbiq edilən klassik molekulyar dinamika metodu kimi elm sahələrini əhatə edir. Bundan əlavə, M. Karplus spin-spin qarşılıqlı təsiri və Elektron paramaqnit rezonansı ilə bağlı (EPR) müxtəlif tədqiqatlar aparmışdır. Bu qarşılıqlı əlaqə kimyəvi molekullarda nüvələrin müxtəlif spin vəziyyətləri arasında keçidlər nəticəsində baş verir ki, bu da NMR siqnallarının parçalanmasına səbəb olur.
Hazırda Karplus bioloji obyektlərin molekullarının xassələrinin tədqiqi ilə məşğuldur. Onun qrupu klassik molekulyar dinamika üçün CHARMM proqramını (Enerji funksiyalarının tam dəsti, bir çox qabaqcıl seçmə üsulları və QM/MM, MM/CG və bir sıra gizli həlledici modellər daxil olmaqla çoxölçülü metodlara dəstək olan çoxölçülü üsullarla geniş tətbiqi olan molekulyar modelləşdirmə proqramı) inkişaf etdirir. M. Karplus Beynəlxalq Kvant Molekulyar Elmlər Akademiyasının üzvüdür. 1955-ci ildən bəri M. Karplus Urbana-Şampeyn İllinoys Universitetində, Kolumbiya Universitetində və Harvard Universitetində 200-dən çox alim yetişdirmişdir.
Ailəsi haqqında
- Valideynləri: Hans Karplus (1898–1971) və İzabella Qoldşteyn (1900–1967).
- Böyük qardaşı — Robert Karplus (1927–1990) nəzəri fizik , Berkli Kaliforniya Universitetində müəllim olub.
- Dayısı — uşaq psixoloqu və müəllimi Ernst Papanek (1900–1973).
- Birinci həyat yoldaşı: Syuzen Karplus (Şerman nəslindən olan), nəzəri kimyaçı, Veizmann İnstitutunda Şneur Lifsonun tələbəsi;
- Bu evlilikdən 2 qız övladı — Rebekka və Tamar dünyaya gəlmişdirlər. Onların hər ikisi həkimdirlər;
- İkinci həyat yoldaşı: Marsi Anna Karplus (Hazard nəslindən olan);
- Oğlu Mişa Karplus, 1981-ci il təvəllüdlü, hüquqşünasdır.
Mükafat və fəxri fərmanları
- 1987-ci ildə — Irving Langmuir Mükafatı
- 1987-ci ildə — Quqqenhaym Təqaüdü
- 1997-ci ildə — Edqar Fas Smit Mühazirəsi, Pensilvaniya Universiteti
- 2004-cü ildə — Laynus Polinq Mükafatı
- 2011-ci ildə — Feltrinelli Mükafatı
- 2013-cü ildə — Kimya üzrə Nobel Mükafatı "Mürəkkəb kimyəvi sistemlər üçün çoxölçülü modellərin təkmilləşdirilməsinə görə" (Maykl Levitt və Are Varşel ilə bərabər)
- 2015-ci ildə — Elm və İncəsənət üzrə Avstriya Fəxri Nişanı
- 2015-ci ildə — Vyananın fəxri vətəndaşı
İstinadlar
- Karplus, Martin // Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Gregersen E. Martin Karplus // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Martin Karplus // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
- Le Français Jean-Pierre Sauvage reçoit le prix Nobel de chimie (fr.). // Le Monde / J. Fenoglio Paris: Société éditrice du Monde, 2016. ISSN 0395-2037; 1284-1250; 2262-4694
- Who's Who in France (fr.). Paris: 1953. ISSN 0083-9531; 2275-0908
- Карплус, Мартин на сайте Национальной академии наук США (англ.)
- Martin Karplus (англ.). Royal Society. royalsociety.org. Дата обращения: 5 мая 2019. Архивировано 27 марта 2019 года.
- em. Univ.-Prof. Dr. Dr. h. c. Martin Karplus. Архивировано 19 июня 2020 года. (
- Martin Karplus "A Theoretical Chemist’s Return to Biology". Дата обращения: 9 октября 2013. Архивировано 27 марта 2019 года.
- Johann Paul Karplus. Дата обращения: 9 октября 2013. Архивировано 14 октября 2013 года.
- Fango Heilanstalt. Дата обращения: 9 октября 2013. Архивировано 2 апреля 2015 года.
- Доктор медицины Самуил Абрамович Гольдштейн и его семья. Архивировано 2 апреля 2015 года.: Жена Самуила Гольдштейна — Маня Бернштейн (1877–1961) — происходила из Винницы.
- Гольдштерн Самуил-Герш Абрамович: Выпускник второй одесской гимназии (1883), был связан с народовольцами, за что исключён со второго курса Новороссийского университета (1885) и в том же году выслан из страны. — Гольдштерн Самуил-Герш Абрамович // Деятели революционного движения в России : в 5 т. / под ред. Ф. Я. Кона и др. — М. : Всесоюзное общество политических каторжан и ссыльнопоселенцев, 1927–1934.
- The First Variac Autotransformer (Eduard Karplus). Дата обращения: 2 октября 2017. Архивировано 24 сентября 2014 года.
- Генеалогическое древо семьи Карплус. Дата обращения: 9 октября 2013. Архивировано из оригинала 2 апреля 2015 года.
- Alain Beretz, président de l'université de Strasbourg et Alain Fuchs, président du CNRS félicitent Martin Karplus, prix Nobel de chimie 2013. Communiqués et dossiers de
- Laboratoire de Chimie Biophysique. Архивировано 18 октября 2014 года.
- Генеалогическое древо семей Гольдштейн и Карплус. Дата обращения: 9 октября 2013. Архивировано 27 марта 2019 года.
- Эрнст Папанек и Хелен Гольдштейн. Дата обращения: 9 октября 2013. Архивировано 4 апреля 2015 года.
- Martin Karplus on NNDB. Дата обращения: 9 октября 2013. Архивировано 12 октября 2013 года.
- Mischa H. Karplus, Boston University Law School. Дата обращения: 9 октября 2013. Архивировано 10 июня 2015 года.
- Martin Karplus (англ.). John Simon Guggenheim Foundation. gf.org. Дата обращения: 5 мая 2019. Архивировано 5 мая 2019 года.
- ru:Карплус, Мартин
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Martin Karplus 15 mart 1930 Vyana Avstriya amerikali nezeri kimyaci Maykl Levitt ve Ari Varsel ile birlikde Murekkeb kimyevi sistemler ucun coxolculu modellerin tekmillesdirilmesine gore 2013 cu il kimya uzre Nobel mukafati laureatidir Martin KarplusDogum tarixi 15 mart 1930 1930 03 15 94 yas Dogum yeri Vyana AvstriyaElm saheleri nezeri kimya d Is yerleri Harvard Universiteti Kolumbiya Universiteti Strasburq UniversitetiTehsili Harvard Universiteti 1947 1950 Kaliforniya Texnologiya Institutu 1950 1953 Harvard KolleciElmi rehberi Laynus PolinqUzvluyu London Kral Cemiyyeti ABS Milli Elmler Akademiyasi 1967 Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Avstriya Elmler Akademiyasi Niderland Kral Incesenet ve Elmler Akademiyasi d Mukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllar ABS Milli Elmler Akademiyasinin uzvu 1967 il ci ilden London Kral Cemiyyetinin ecnebi uzvu 2000 ci ilden Avstriya Elmler Akademiyasinin fexri uzvudur 2015 ci ilden BioqrafiyasiMartin Karplus 15 mart 1930 cu ilde Vyanada Qrinzinqde yehudi ailesinde anadan olmusdur 1938 ci ilde anslussdan sonra anasi ve qardasi ile birlikde Isvecreden kecerek nasistlerin elinden ABS a qacmisdilar atasi o zaman hebs edilmisdi Onun ailesi onillikler boyu tibble elaqeli idi bele ki babasi Iohann Pol Karplus 1866 1936 meshur neyrofizioloq Vyana seherinin Seher Nevroloji Merkezinin nevrologiya ve psixiatriya professoru idi Liben Auspiz aile sarayinda yasayirdi diger babasi ise Odessa esilli Samuil Abramovic Qoldsteyn 1865 1939 revmatoloq ve meshur Vyana klinikasinin ve palciq vannasi Fango Heilanstalt in direktoru idi ABS a geldikden sonra aile atasinin boyuk qardasi muhendis ve Variak deyisen transformatorunun ixtiracisi olan 1933 cu ilde ixtira edilmisdir Eduard Karplusun 1899 1979 artiq yasadigi Boston etrafinda yerlesen Brayton seherinde meskunlasmisdirlar M Karplus 1950 ci ilde Harvard Universitetinde Incesenet uzre Bakalavr derecesini almisdir Daha sonra o Kaliforniya Texnologiya Institutunda Laynus Polling ile islemis ve 1953 cu ilde doktorluq dissertasiyasi mudafie etmisdir 1953 1955 ci illerde M Karplus Milli Elm Fondundan olan Carlz Koulsonla birlikde Oksford Universitetinde calismisdirlar 1995 ci ilden M Karplus Strasburq Universitetinde professor vezifesinde islemisdir TedqiqatlariM Karplusun tedqiqatlari fiziki kimya NMR nuve maqnit rezonansi spektroskopiyasi maqnit sahesi gerginliyinin rezonans heyecanlamaya tesiri kimyevi kinetika kvant kimyasi ve ilk novbede bioloji makromolekullarin modellesdirilmesine tetbiq edilen klassik molekulyar dinamika metodu kimi elm sahelerini ehate edir Bundan elave M Karplus spin spin qarsiliqli tesiri ve Elektron paramaqnit rezonansi ile bagli EPR muxtelif tedqiqatlar aparmisdir Bu qarsiliqli elaqe kimyevi molekullarda nuvelerin muxtelif spin veziyyetleri arasinda kecidler neticesinde bas verir ki bu da NMR siqnallarinin parcalanmasina sebeb olur Hazirda Karplus bioloji obyektlerin molekullarinin xasselerinin tedqiqi ile mesguldur Onun qrupu klassik molekulyar dinamika ucun CHARMM proqramini Enerji funksiyalarinin tam desti bir cox qabaqcil secme usullari ve QM MM MM CG ve bir sira gizli helledici modeller daxil olmaqla coxolculu metodlara destek olan coxolculu usullarla genis tetbiqi olan molekulyar modellesdirme proqrami inkisaf etdirir M Karplus Beynelxalq Kvant Molekulyar Elmler Akademiyasinin uzvudur 1955 ci ilden beri M Karplus Urbana Sampeyn Illinoys Universitetinde Kolumbiya Universitetinde ve Harvard Universitetinde 200 den cox alim yetisdirmisdir Ailesi haqqindaValideynleri Hans Karplus 1898 1971 ve Izabella Qoldsteyn 1900 1967 Boyuk qardasi Robert Karplus 1927 1990 nezeri fizik Berkli Kaliforniya Universitetinde muellim olub Dayisi usaq psixoloqu ve muellimi Ernst Papanek 1900 1973 Birinci heyat yoldasi Syuzen Karplus Serman neslinden olan nezeri kimyaci Veizmann Institutunda Sneur Lifsonun telebesi Bu evlilikden 2 qiz ovladi Rebekka ve Tamar dunyaya gelmisdirler Onlarin her ikisi hekimdirler Ikinci heyat yoldasi Marsi Anna Karplus Hazard neslinden olan Oglu Misa Karplus 1981 ci il tevelludlu huquqsunasdir Mukafat ve fexri fermanlari1987 ci ilde Irving Langmuir Mukafati 1987 ci ilde Quqqenhaym Teqaudu 1997 ci ilde Edqar Fas Smit Muhaziresi Pensilvaniya Universiteti 2004 cu ilde Laynus Polinq Mukafati 2011 ci ilde Feltrinelli Mukafati 2013 cu ilde Kimya uzre Nobel Mukafati Murekkeb kimyevi sistemler ucun coxolculu modellerin tekmillesdirilmesine gore Maykl Levitt ve Are Varsel ile beraber 2015 ci ilde Elm ve Incesenet uzre Avstriya Fexri Nisani 2015 ci ilde Vyananin fexri vetendasiIstinadlarKarplus Martin Cex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Gregersen E Martin Karplus Encyclopaedia Britannica ing Martin Karplus Brockhauz Ensiklopediyasi alm Le Francais Jean Pierre Sauvage recoit le prix Nobel de chimie fr Le Monde J Fenoglio Paris Societe editrice du Monde 2016 ISSN 0395 2037 1284 1250 2262 4694 Who s Who in France fr Paris 1953 ISSN 0083 9531 2275 0908 Karplus Martin na sajte Nacionalnoj akademii nauk SShA angl Martin Karplus angl Royal Society royalsociety org Data obrasheniya 5 maya 2019 Arhivirovano 27 marta 2019 goda em Univ Prof Dr Dr h c Martin Karplus Arhivirovano 19 iyunya 2020 goda Martin Karplus A Theoretical Chemist s Return to Biology Data obrasheniya 9 oktyabrya 2013 Arhivirovano 27 marta 2019 goda Johann Paul Karplus Data obrasheniya 9 oktyabrya 2013 Arhivirovano 14 oktyabrya 2013 goda Fango Heilanstalt Data obrasheniya 9 oktyabrya 2013 Arhivirovano 2 aprelya 2015 goda Doktor mediciny Samuil Abramovich Goldshtejn i ego semya Arhivirovano 2 aprelya 2015 goda Zhena Samuila Goldshtejna Manya Bernshtejn 1877 1961 proishodila iz Vinnicy Goldshtern Samuil Gersh Abramovich Vypusknik vtoroj odesskoj gimnazii 1883 byl svyazan s narodovolcami za chto isklyuchyon so vtorogo kursa Novorossijskogo universiteta 1885 i v tom zhe godu vyslan iz strany Goldshtern Samuil Gersh Abramovich Deyateli revolyucionnogo dvizheniya v Rossii v 5 t pod red F Ya Kona i dr M Vsesoyuznoe obshestvo politicheskih katorzhan i ssylnoposelencev 1927 1934 The First Variac Autotransformer Eduard Karplus Data obrasheniya 2 oktyabrya 2017 Arhivirovano 24 sentyabrya 2014 goda Genealogicheskoe drevo semi Karplus Data obrasheniya 9 oktyabrya 2013 Arhivirovano iz originala 2 aprelya 2015 goda Alain Beretz president de l universite de Strasbourg et Alain Fuchs president du CNRS felicitent Martin Karplus prix Nobel de chimie 2013 Communiques et dossiers de Laboratoire de Chimie Biophysique Arhivirovano 18 oktyabrya 2014 goda Genealogicheskoe drevo semej Goldshtejn i Karplus Data obrasheniya 9 oktyabrya 2013 Arhivirovano 27 marta 2019 goda Ernst Papanek i Helen Goldshtejn Data obrasheniya 9 oktyabrya 2013 Arhivirovano 4 aprelya 2015 goda Martin Karplus on NNDB Data obrasheniya 9 oktyabrya 2013 Arhivirovano 12 oktyabrya 2013 goda Mischa H Karplus Boston University Law School Data obrasheniya 9 oktyabrya 2013 Arhivirovano 10 iyunya 2015 goda Martin Karplus angl John Simon Guggenheim Foundation gf org Data obrasheniya 5 maya 2019 Arhivirovano 5 maya 2019 goda ru Karplus Martin