Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Marksist (sosialist) feminizm — Marksist nəzəriyyəni özündə birləşdirən və genişləndirən feminizmin fəlsəfi variantı.
Haqqında
Marksist feminizm bərabərliyin qanunla təmin olunacağını iddia edən liberal feministlərə tənqidi yanaşaraq iddia edir ki, istehsal və mülkiyyətin qeyri-bərabər bölgüsü davam etdiyi müddətcə qadın və kişi bərabərliyi olmayacaq. Marksist yanaşmaya görə, cinslərarası bərabərsizlik iqtisadi münasibətlərdəki ədalətsizlikdən qaynaqlanır və sinifləşmə bütün insanların, o cümlədən qadınların əzilməsinə gətirib çıxarır.
Marksist feminizm barədə danışmağa başlamazdan əvvəl xatırlatmaq lazımdır ki, Karl Marks feminist deyildi, o, sinif və bərabərsizlik barədə düşüncələrini qadın perspektivindən nəzərə almırdı. Bu, onun qadın azadlığına qarşı olduğu anlamına gəlmir, lakin Con Süart Mill və Vilyam Tompsondan fərqli olaraq, o, cinsdən qaynaqlanan əzilmə məsələlərini öz maraqları baxımından əhəmiyyətli görməyib və bunları heç vaxt detallı empirik və ya nəzəri araşdırmaların mövzusu etməyib. Onun nəzəriyyəsi bəşər tarixi və cəmiyyətin təhlilinə yönəlik idi və davamçıları bunu feminist müstəviyə daşıyıb. Brison qeyd edir ki, "o cümlədən, Engels əsərlərini qadın perspektivini nəzərə alaraq yazmırdı, burjua qadın və proletar qadın arasında əzilmə fərqini də iqtisadi əsaslarla izah edirdi; [Engelsə görə] burjua qadın evliliyində kölədir, çünki o, mülk, iqtisadi təminat qarşılığında doğuş maşını və seks xidmətçisi rolunu oynamaqla köləliyə təhkim olunub". Brison qeyd edir ki, "Engelsin burada apardığı qadın-kişi müqayisəsi belədir ki, burjua ailədə kişi burjua, qadın isə proletar qismindədir; proletar ailədə isə o, qadının əmək və cinsi köləliyindən bəhs etmir, hesab edir ki, bu ailənin əsasını mülk münasibətləri təşkil etmədiyindən hər iki cins bərabərdir". Marksist feminizmdə proletar qadının azad (əzilməyən) qadın kimi görülməyi və cinslərarası münaqişənin sonlanmasında yalnız kapitalist transformasiyanı əsas götürmələri digər feministlər tərəfindən tənqid edilir. Qadın tabeliyinin sonlanmasında iqtisadi faktor vacib yer alsa da, bu, cinsi tabelik problemin həlli üçün təkbaşına yetərsiz amildir. Kapitalist nizam cinsi tabeliyi və bərabərsizliyi artıran faktordur, lakin cinslər barədə təsəvvürlər, təyinatlar, gender rolları təkcə kapitalist nizamdan qaynaqlanan problemlər deyil. Bu, kapitalist mühitdə daha da dərinləşən problemlərdi. Marksist feminizm məzmunca genişləndiyi üçün onu iki dövrə ayırmaq lazımdır: feminizmin birinci dalğasında formalaşmış klassik marksist feminizm və ikinci dalğa feminizmdə formalaşmış sosialist feminizm.
Klassik marksist feminizm
Klassik marksist feministlər qadınların əzilməsinin aradan qaldırılması üçün iqtisadi nizamın dəyişməsi və sosialist cəmiyyətin qurulması istiqamətində mübarizəyə fokuslanmışdı. İddia edilirdi ki, əgər kapitalizm sonlanarsa, bu, qadınların əzilməsinin və istismarının sona çatması ilə də nəticələnəcək. Klassik marksist feministlərin yanaşması əsasən August Bebelin Qadın və Sosializm kitabına əsaslanırdı və qadınların fəallığı, inqilabçılığı ilə sosializmin qurulmasını bərabərliyin təmin olunması kimi görürdülər. Qadınların istismarı və qeyri-bərabərliyin səbəbi kapitalist sistemdə, məhz burjua ailə institutunda görülür, qadın məsələlərinə dair yanaşmalarda ev işlərinin ictimai xarakter daşımasını və digər işlər kimi qadının ailədəki əməyinin ödənişli olmalı olduğu müdafiə edilirdi. Ancaq niyə ev işi qadına xas görülür müzakirə edilmirdi. Klassik marksist feministlər liberal feministlərlə əməkdaşlıq etmirdi, iqtisadi nizam dəyişmədikcə, qanunvericilikdə qadına verilən hüququn effektli təsiri olmayacağını iddia edirdilər.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
Cəlil, Nurlana. "Cəlil, Nurlana. Feminizm: anlayışlar, cərəyanlar, tədqiqat istiqamətləri". Baku Research İnstitute.
İstinadlar
- Cəlil, Nurlana. "Cəlil, Nurlana. Feminizm: anlayışlar, cərəyanlar, tədqiqat istiqamətləri". Baku Research İnstitute.
- Menschik-Bendele, Jutta (1977): Feminismus. Geschichte, Theorie, Praxis. Zugl.: Berlin, Univ., Diss., 1977. Köln: Pahl-Rugenstein (Kleine Bibliothek Politik, Wissenschaft, Zukunft, 87).
- Bryson, Valerie (2003): Feminist political theory. An introduction. 2., revised and updated ed.
- Bryson 2003, 56
- Bryson 2003, 107
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Marksist sosialist feminizm Marksist nezeriyyeni ozunde birlesdiren ve genislendiren feminizmin felsefi varianti Meshur marksist feminist Angela Devis Moskvada 1972 ci il HaqqindaMarksist feminizm beraberliyin qanunla temin olunacagini iddia eden liberal feministlere tenqidi yanasaraq iddia edir ki istehsal ve mulkiyyetin qeyri beraber bolgusu davam etdiyi muddetce qadin ve kisi beraberliyi olmayacaq Marksist yanasmaya gore cinslerarasi berabersizlik iqtisadi munasibetlerdeki edaletsizlikden qaynaqlanir ve siniflesme butun insanlarin o cumleden qadinlarin ezilmesine getirib cixarir Marksist feminizm barede danismaga baslamazdan evvel xatirlatmaq lazimdir ki Karl Marks feminist deyildi o sinif ve berabersizlik barede dusuncelerini qadin perspektivinden nezere almirdi Bu onun qadin azadligina qarsi oldugu anlamina gelmir lakin Con Suart Mill ve Vilyam Tompsondan ferqli olaraq o cinsden qaynaqlanan ezilme meselelerini oz maraqlari baximindan ehemiyyetli gormeyib ve bunlari hec vaxt detalli empirik ve ya nezeri arasdirmalarin movzusu etmeyib Onun nezeriyyesi beser tarixi ve cemiyyetin tehliline yonelik idi ve davamcilari bunu feminist musteviye dasiyib Brison qeyd edir ki o cumleden Engels eserlerini qadin perspektivini nezere alaraq yazmirdi burjua qadin ve proletar qadin arasinda ezilme ferqini de iqtisadi esaslarla izah edirdi Engelse gore burjua qadin evliliyinde koledir cunki o mulk iqtisadi teminat qarsiliginda dogus masini ve seks xidmetcisi rolunu oynamaqla koleliye tehkim olunub Brison qeyd edir ki Engelsin burada apardigi qadin kisi muqayisesi beledir ki burjua ailede kisi burjua qadin ise proletar qismindedir proletar ailede ise o qadinin emek ve cinsi koleliyinden behs etmir hesab edir ki bu ailenin esasini mulk munasibetleri teskil etmediyinden her iki cins beraberdir Marksist feminizmde proletar qadinin azad ezilmeyen qadin kimi gorulmeyi ve cinslerarasi munaqisenin sonlanmasinda yalniz kapitalist transformasiyani esas goturmeleri diger feministler terefinden tenqid edilir Qadin tabeliyinin sonlanmasinda iqtisadi faktor vacib yer alsa da bu cinsi tabelik problemin helli ucun tekbasina yetersiz amildir Kapitalist nizam cinsi tabeliyi ve berabersizliyi artiran faktordur lakin cinsler barede tesevvurler teyinatlar gender rollari tekce kapitalist nizamdan qaynaqlanan problemler deyil Bu kapitalist muhitde daha da derinlesen problemlerdi Marksist feminizm mezmunca genislendiyi ucun onu iki dovre ayirmaq lazimdir feminizmin birinci dalgasinda formalasmis klassik marksist feminizm ve ikinci dalga feminizmde formalasmis sosialist feminizm Klassik marksist feminizmKlassik marksist feministler qadinlarin ezilmesinin aradan qaldirilmasi ucun iqtisadi nizamin deyismesi ve sosialist cemiyyetin qurulmasi istiqametinde mubarizeye fokuslanmisdi Iddia edilirdi ki eger kapitalizm sonlanarsa bu qadinlarin ezilmesinin ve istismarinin sona catmasi ile de neticelenecek Klassik marksist feministlerin yanasmasi esasen August Bebelin Qadin ve Sosializm kitabina esaslanirdi ve qadinlarin fealligi inqilabciligi ile sosializmin qurulmasini beraberliyin temin olunmasi kimi gorurduler Qadinlarin istismari ve qeyri beraberliyin sebebi kapitalist sistemde mehz burjua aile institutunda gorulur qadin meselelerine dair yanasmalarda ev islerinin ictimai xarakter dasimasini ve diger isler kimi qadinin ailedeki emeyinin odenisli olmali oldugu mudafie edilirdi Ancaq niye ev isi qadina xas gorulur muzakire edilmirdi Klassik marksist feministler liberal feministlerle emekdasliq etmirdi iqtisadi nizam deyismedikce qanunvericilikde qadina verilen huququn effektli tesiri olmayacagini iddia edirdiler Hemcinin baxLiberal feminizmXarici kecidlerCelil Nurlana Celil Nurlana Feminizm anlayislar cereyanlar tedqiqat istiqametleri Baku Research Institute IstinadlarCelil Nurlana Celil Nurlana Feminizm anlayislar cereyanlar tedqiqat istiqametleri Baku Research Institute Menschik Bendele Jutta 1977 Feminismus Geschichte Theorie Praxis Zugl Berlin Univ Diss 1977 Koln Pahl Rugenstein Kleine Bibliothek Politik Wissenschaft Zukunft 87 Bryson Valerie 2003 Feminist political theory An introduction 2 revised and updated ed Bryson 2003 56 Bryson 2003 107