Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mandraqora (lat. Mandragora) — quşüzümükimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Bitkinin kökləri insan fiqurunu xatırlatdığına görə qədim dövrlərdə ondan müxtəlif dini mərasimlərdə istifadə edirdilər. Bu səbədən bitkiyə "insan fiqurlu" adı verilib.Maraqlı qeydlərdən biri də bitkinin türkcə adının "Adamotu" olmasıdır.
| Mandraqora | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Cins: Mandraqora | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Tarixi qeydlərdə
Pifaqor mandraqoranı daha "insanabənzər" bitki adlandırmışdı.Qədim Roma təsərrüfat bilicisi isə onu "yarı insan" olaraq qeyd etmişdi.Böyük Plini bitkinin tünd rəngli olanının kişi,daha açıq rənglisinin isə qadın olduğunu yazmışdı.Onu qopartmaq qədimdə böyük fəlakətlərə işarə olduğundan Romada bu işi etməzdən əvvəl bitkinin ətrafında qılıncla 3 dəfə çevrə çəkib,qərbə baxıb sonra kəsərmişlər.Flavi Yozef özünün "Yəhudi müharibələri tarixi" kitabında qeyd edir ki,bu bitkini qopararkən təlim edilmiş itlərdən istifadə etmək lazımdır.Düzdür it bitkinin qopardıqdan sonra onun təsirindən öləcək,lakin daha sonra bu bitkidən və onun zəhərli təsirindən müharibələrdə istifadə ediləcək deyə bir itdən keçmək olar. Bitkinin kökü insana bənzədiyindən və ölümlə uzlaşdırıldığından orta əsrlərdə onun dar ağacında asılan insanlardan tökülən yağdan yarandığı güman edilirdi.Bu səbəbdən orta əsr təsvirlərində bitki dar ağaclarının altında rəsm edilir.
Təsiri
Tərkibində 0.3% Hiosiamin və Skopolamin alkoloidləri olduğundan zəhərli bitki hesab olunur.Bununla yanaşı ağrıkəsici,yatışdırıcı və cinsi qüvvəni artıran təsirləri mövcuddur.Bitkinin bu xüsusiyyətləri səbəbindən qədim dövrlərdə sehrli gücə malik olduğu düşüncəsi formalaşmışdır.
Ədəbiyyat
- Homerin "Odisseya" əsərinin onuncu hissəsində mandraqoradan söz açılır və onun təsirinə tanrılardan başqa heç bir canlının dözə bilməyəcəyi qeyd edilir.
- Alman yazıçı Hans Heinz Evers asılmış bir adamın nəsil toxumlarını kurtizan qadına ötürüldükdən sonra yaranan cadugərdən bəhs etdiyi əsərinə "Alraune" (mandraqoranın almanca adıdır) adını vermişdi.
- Şekspir "Romeo və Cülyetta" əsərində bitkinin torpaqdan çıxararkən qopardığını iniltini belə təsvir edir:
Kökündən ayrılmış mandraqoranın İnsanı sarsıdıb dəli etdiyi, Naləsitək qorxunc iniltilərdən Axı, necə dəli olmayacağam?
- Ser Artur Konan Doylun "Şeytanın ayağı" adlı Şerlok Holms hekayəsində Şeytanın ayağının kökü mandraqora adlandırılır.
- Coan Roulinqin Harri Potter seriyalarında mandraqora bir çox yerdə və dərslərdə istifadə edilir.
- Fantast yazıçı "Bərabər ayinlər" romanında mandraqoranın torpaqdan çıxarılarkən böyük qışqırıq qopardığı yazılıb.
Növləri
- Mandragora caulescens C.B. Clarke
İstinadlar
- Linney K. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium. 5 Stokholm: 1754. S. 84. doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 181.
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- X.L.Borxes "Xəyali varlıqlar kitabı"
- https://en.wikipedia.org/wiki/Mandrake_(plant)
Mandraqora:The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)
 | İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mandraqora lat Mandragora qusuzumukimiler fesilesine aid bitki cinsi Bitkinin kokleri insan fiqurunu xatirlatdigina gore qedim dovrlerde ondan muxtelif dini merasimlerde istifade edirdiler Bu sebeden bitkiye insan fiqurlu adi verilib Maraqli qeydlerden biri de bitkinin turkce adinin Adamotu olmasidir MandraqoraElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste QusuzumuciceklilerFesile QusuzumukimilerYarimfesile Triba Cins MandraqoraBeynelxalq elmi adiMandragora L 1753Sekil axtarisiITIS 500625NCBI 24647EOL 61639 Tarixi qeydlerde Pifaqor mandraqorani daha insanabenzer bitki adlandirmisdi Qedim Roma teserrufat bilicisi ise onu yari insan olaraq qeyd etmisdi Boyuk Plini bitkinin tund rengli olaninin kisi daha aciq renglisinin ise qadin oldugunu yazmisdi Onu qopartmaq qedimde boyuk felaketlere isare oldugundan Romada bu isi etmezden evvel bitkinin etrafinda qilincla 3 defe cevre cekib qerbe baxib sonra kesermisler Flavi Yozef ozunun Yehudi muharibeleri tarixi kitabinda qeyd edir ki bu bitkini qopararken telim edilmis itlerden istifade etmek lazimdir Duzdur it bitkinin qopardiqdan sonra onun tesirinden olecek lakin daha sonra bu bitkiden ve onun zeherli tesirinden muharibelerde istifade edilecek deye bir itden kecmek olar Bitkinin koku insana benzediyinden ve olumle uzlasdirildigindan orta esrlerde onun dar agacinda asilan insanlardan tokulen yagdan yarandigi guman edilirdi Bu sebebden orta esr tesvirlerinde bitki dar agaclarinin altinda resm edilir Mandragora from 1474 Tesiri Terkibinde 0 3 Hiosiamin ve Skopolamin alkoloidleri oldugundan zeherli bitki hesab olunur Bununla yanasi agrikesici yatisdirici ve cinsi quvveni artiran tesirleri movcuddur Bitkinin bu xususiyyetleri sebebinden qedim dovrlerde sehrli guce malik oldugu dusuncesi formalasmisdir Edebiyyat Homerin Odisseya eserinin onuncu hissesinde mandraqoradan soz acilir ve onun tesirine tanrilardan basqa hec bir canlinin doze bilmeyeceyi qeyd edilir Alman yazici Hans Heinz Evers asilmis bir adamin nesil toxumlarini kurtizan qadina oturuldukden sonra yaranan cadugerden behs etdiyi eserine Alraune mandraqoranin almanca adidir adini vermisdi Sekspir Romeo ve Culyetta eserinde bitkinin torpaqdan cixararken qopardigini iniltini bele tesvir edir Kokunden ayrilmis mandraqoranin Insani sarsidib deli etdiyi Nalesitek qorxunc iniltilerden Axi nece deli olmayacagam Ser Artur Konan Doylun Seytanin ayagi adli Serlok Holms hekayesinde Seytanin ayaginin koku mandraqora adlandirilir Coan Roulinqin Harri Potter seriyalarinda mandraqora bir cox yerde ve derslerde istifade edilir Fantast yazici Beraber ayinler romaninda mandraqoranin torpaqdan cixarilarken boyuk qisqiriq qopardigi yazilib NovleriMandragora caulescens C B ClarkeIstinadlarLinney K Genera plantarum eorumque characteres naturales secundum numerum figuram situm amp proportionem omnium fructificationis partium 5 Stokholm 1754 S 84 doi 10 5962 BHL TITLE 746 Linnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 181 Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 X L Borxes Xeyali varliqlar kitabi https en wikipedia org wiki Mandrake plant Mandraqora The Plant List saytinda takson barede melumat ing Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin