Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mahmud Zəncani -mənşəcə Azərbaycan türklərindən olan dilçi və ilahiyyat alimi.
| MAHMUD ZƏNCANİ | |
|---|---|
| Şihabəddin Mahmud bin Əhməd bin Mahmud Əbu əl-MənaqibƏz-Zəncani | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Zəncan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Bağdad |
| Fəaliyyəti | fəqih, qazı, dilçi, müfəssir, mühəddis, müəllim |
Gorkəmli alim Əz-Zəncani Mahmud bin Əhməd bin Mahmud Əbu əl-Mənaqib Şihabəddin 1177 (8)-ci ildə orta əsrlər Azərbaycanının elm mərkəzlərindən birində-Zəncan şəhərində anadan olmuşdur. Yaxşı təhsil almış və uzun müddət Bağdadda yaşamışdır. Burada o zaman bütün Şərqdə tanınan "Nizamiyyə" və "Müstənsiriyyə" mədrəsələrində dərs demişdir. Bir müddət hətta Bağdadın qazisi də olmuşudr. Mahmud Zəncani 81 yaşında 1258-ci ildə vəfat etmişdir.
Mahmud Zəncani Bağdadın və bütün ölkənin alimləri arasında böyük nüfuz sahibi idi. Məşhur ərəb tarixçisi onun haqqında yazırdı:
"Mahmud bilik dəryası idi."
O, şafii məzhəbi üzrə görkəmli ilahiyyatcı kimi "Quran"a şərh yazsa da tarixə ərəb dilinin qısa izahlı lüğətini tərtib etməsi ilə düşmüşdür."Tərvih əl-ərvah fi Təhzib əs Sihah" ("Ruhların təmizlənməsi və Sihahın düzəlməsi") adlanan bu əsər məşhur lüğətinə şərh kimi yaranmışdı.
Orta əsrlərdə Şərqdə məşhur alimlərin geniş yayılmış əsərlərinə şərhlər yazmaq ənənə halını almışdı. Adətən, bu cür şərhlər müxtəlif məqsədlər daşıyırdı. Bəzən görkəmli alimlərin dərin elmi araşdırmaları əsasında kütləvi dərsliklər yaradılmasına, bəzən isə həmin əsərlərin ciddi təhlilinə xidmət edirdi. Ancaq hər iki halda şərhçilər məşhur alimlərin adlarından həm də oxucunun diqqətini öz əsərlərinə cəlb etməkdən ötrü istifadə edirdilər. Və bir qayda olaraq bu şərhlərdə müəlliflərin özlərinin də çoxsaylı fikir və ideyaları olurdu. Misal üçün 40 mindən artıq söz və ifadəni əhatə edən lüğətinə müxtəlif ölkələrin ən məşhur alimləri, xüsusilə , , , və başqaları tərəfindən şərhlər yazılmışdı.
Mahmud Zəncaniyə gəlincə, onun əsəri oz həcminə gorə luğətindən kiçikdir və yalnız daha işlək və zamanın sınağından çıxmış sözləri əhatə edir. Burada həmçinin bəzi sözlərə düzəlişlər də yer tutub. Görünür, bu lüğətin tərtibində müəllimlik təcrübəsi onun köməyinə gəlmişdir. Belə ki, bir müddət sonra Mahmud "Tərvih əl ərvah"ın təlabatla ayaqlaşmadığını anlayaraq, lüğəti xeyli qısaldır, təgmilləşdirir və adını da dəyişib "Tənqih əl-Sihah" ("Sihahın yenidən nəzərdən keçirilməsi") qoyur. Bu əsərin XVIII yüzilliyə qədər müxtəlif əsrlərdə üzü köçürülən əlyazmalarının dünyanın bir çox kitabxanalarında qeydə alınması sübut edir ki, uzun əsrlər boyu həmin lüğət ərəb dilini öyrənənlər arasında populyar olmuşdur.
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Tarixi Portalı :Каджар Чингиз. Выдающиеся сыны древнего и средневекового Азербайджана. — Баку, издательство «Азербайджан» - 370146, Метбуат проспекти, 520-й квартал., издательство "Эргюн", 1995. - 392 с. (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mahmud Zencani mensece Azerbaycan turklerinden olan dilci ve ilahiyyat alimi MAHMUD ZENCANISihabeddin Mahmud bin Ehmed bin Mahmud Ebu el MenaqibEz ZencaniDogum tarixi 1177Dogum yeri ZencanVefat tarixi 1258Vefat yeri BagdadFealiyyeti feqih qazi dilci mufessir muheddis muellim Gorkemli alim Ez Zencani Mahmud bin Ehmed bin Mahmud Ebu el Menaqib Sihabeddin 1177 8 ci ilde orta esrler Azerbaycaninin elm merkezlerinden birinde Zencan seherinde anadan olmusdur Yaxsi tehsil almis ve uzun muddet Bagdadda yasamisdir Burada o zaman butun Serqde taninan Nizamiyye ve Mustensiriyye medreselerinde ders demisdir Bir muddet hetta Bagdadin qazisi de olmusudr Mahmud Zencani 81 yasinda 1258 ci ilde vefat etmisdir Mahmud Zencani Bagdadin ve butun olkenin alimleri arasinda boyuk nufuz sahibi idi Meshur ereb tarixcisi onun haqqinda yazirdi Mahmud bilik deryasi idi O safii mezhebi uzre gorkemli ilahiyyatci kimi Quran a serh yazsa da tarixe ereb dilinin qisa izahli lugetini tertib etmesi ile dusmusdur Tervih el ervah fi Tehzib es Sihah Ruhlarin temizlenmesi ve Sihahin duzelmesi adlanan bu eser meshur lugetine serh kimi yaranmisdi Orta esrlerde Serqde meshur alimlerin genis yayilmis eserlerine serhler yazmaq enene halini almisdi Adeten bu cur serhler muxtelif meqsedler dasiyirdi Bezen gorkemli alimlerin derin elmi arasdirmalari esasinda kutlevi derslikler yaradilmasina bezen ise hemin eserlerin ciddi tehliline xidmet edirdi Ancaq her iki halda serhciler meshur alimlerin adlarindan hem de oxucunun diqqetini oz eserlerine celb etmekden otru istifade edirdiler Ve bir qayda olaraq bu serhlerde muelliflerin ozlerinin de coxsayli fikir ve ideyalari olurdu Misal ucun 40 minden artiq soz ve ifadeni ehate eden lugetine muxtelif olkelerin en meshur alimleri xususile ve basqalari terefinden serhler yazilmisdi Mahmud Zencaniye gelince onun eseri oz hecmine gore lugetinden kicikdir ve yalniz daha islek ve zamanin sinagindan cixmis sozleri ehate edir Burada hemcinin bezi sozlere duzelisler de yer tutub Gorunur bu lugetin tertibinde muellimlik tecrubesi onun komeyine gelmisdir Bele ki bir muddet sonra Mahmud Tervih el ervah in telabatla ayaqlasmadigini anlayaraq lugeti xeyli qisaldir tegmillesdirir ve adini da deyisib Tenqih el Sihah Sihahin yeniden nezerden kecirilmesi qoyur Bu eserin XVIII yuzilliye qeder muxtelif esrlerde uzu kocurulen elyazmalarinin dunyanin bir cox kitabxanalarinda qeyde alinmasi subut edir ki uzun esrler boyu hemin luget ereb dilini oyrenenler arasinda populyar olmusdur Xarici kecidlerAzerbaycan Tarixi Portali Kadzhar Chingiz Vydayushiesya syny drevnego i srednevekovogo Azerbajdzhana Baku izdatelstvo Azerbajdzhan 370146 Metbuat prospekti 520 j kvartal izdatelstvo Ergyun 1995 392 s rus