Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Mahmud Cəlaləddin Paşa (1853, Konstantinopol – 1903, Brüssel və ya Brüssel[d]) — Kaptan-ı dərya Xəlil Rüfət Paşanın oğlu, ilk türk sosioloqlarından Mehmed Səbahəddinin atası və Osmanlı dövlət adamı.
| Mahmud Cəlaləddin Paşa | |
|---|---|
| محمود جلال الدين باشا | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Partiya | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | Xəlil Rüfət Paşa |
| Anası | İsmət xanım |
| Həyat yoldaşları | İffət xanım Səniha Sultan |
| Uşaqları | Rüfət bəy Fuad bəy Əli Bidar bəy Mehmed Səbahəddin bəy Əhməd Lütfullah bəy |
| Dini | Sünni, İslam |
Həyatı
İlk illəri
1853-cü ildə İstanbulda dünyaya gəlmişdir. Atası Osmanlı dövlətinə 4 dəfə kaptan-ı dərya olan Xəlil Rüfət Paşa, anası isə onun ikinci xanımı İsmət xanım idi. Atasını kiçik yaşlarında itirən Mahmud Cəlaləddin Paşa ögey anası (Saliha Sultan) sultan olduğu üçün sarayda xüsusi təhsil aldı. Müxtəlif dövlət işlərində çalışdıqdan sonra Paris səfirliyində 2 il xidmət etdi və fransız dilini mükəmməl şəkildə öyrəndi.
Siyasi fəaliyyəti
Sultan Muradın qısa müddətlik səltənətindən sonra Sultan Əbdülhəmidin taxta çıxması ilə sultanın ən yaxın adamlarından biri oldu. 30 mart 1877-ci ildə vəzirlik rütbəsi aldı və 18 aprel 1878-ci ildə ədliyyə naziri olaraq Mehmed Sadiq Paşa hökumətində xidmət etdi. Ədliyə nazirliyi illərində islahatlar keçirdi. Sultanın cülusu səbəbilə çıxan əfv qanunun miqyasını genişləndirdi və ömürlük həbs cəzası alan şəxslərin cəzasında endirimlər etdi.
Ancaq Çırağan hadisəsinə adı qarışmış, bu səbəblə bir neçə ay sonra nazirlikdən alınmışdır. Daha sonra bu hadisəylə heç bir əlaqəsinin olmadığı sübut edildi və müxtəlif dövlət vəzifələri təklif edilsə də, bu vəzifələri qəbul etmədi. Mahmud Cəlaləddin Paşa rəsmi bir vəzifədə olmadığı bu illər ərzində yaşadığı köşkü ədəbiyyat ocağına çevirdi. Asəf təxəllüsü ilə şeirlə yazan paşa, övladlarının təhsili ilə yaxından məşğul oldu. Bağdad dəmiryolu layihəsinin ingilislərə verilməsi üçün vasitəçilik etsə də, layihənin almanlara verilməsi ilə sarayla olan münasibətləri tamamilə kəsildi.
Mühacirət illəri
1899-cu ildə Sultan Əbdülhəmidə olan müxalifliyi səbəbilə övladları Səbahəddin və Lütfullah bəylə birlikdə Avropaya qaçdı. Əvvəlcə Marseldə, ardından Parisdə məskunlaşdı. Avropadakı Sultan Əbdülhəmid əleyhdarları tərəfindən rəğbətlə qarşılandı. Cenevrədə nəşr olunan Osmanlı qəzetinin vəziyyəti ilə bağlı övladlarıyla birlikdə Cenevrəyə getdi.
Naşiri olduğu Osmanlı qəzetini Londonda dərc etdirmək üçün 29 mayda İngiltərəyə getdi və 1 iyuldan etibarən qəzet Londonda nəşr olunmağa başlandı. Qəzetin 1 aprel 1900 tarixli nəşrində Sultan Əbdülhəmidə xitabən olduqca sərt dillə bayram təbriki yazdı. Saray isə kürəkənini geri qaytarmaq üçün əlindən gələni edirdi.
Paşa və övladları İstanbul hökumətinin təzyiqləri nəticəsində Londondan ayrıldı və Misir xədivi Abbas Hilmi Paşanın dəvətiylə Misirə getdi. Burada yazdığı 2 əsəri dərc etdirdi. Misir xədivi onun və övladlarının İstanbula qayıtması üçün təkid etsə də, bu təkidlərdən bezən Mahmud Cəlaləddin Paşa Parisə qayıtdı. Ancaq Parisin iqlimi səhhətinə pis təsir etdiyi üçün yolunu dəyişərək Korfu adasında qaldı. Ancaq bu vəziyyət Yunanıstan-Osmanlı münasibətlərini gərginləşdirdi. Bu əsnada paşanın səhhəti pisləşdi və Fransaya qayıtdı. Burada 4 fevral 1902 tarixində keçirilən I Jön türk konqresinin fəxri öndəri oldu.
Ölümü
Paşa böyrək xəstəsi idi. Qışı keçirməsi üçün gətirildiyi Brüsseldə 1903-cü ildə vəfat etdi. Sultan Əbdülhəmid cənazənin ölkəyə gətirilməsini istəsə də, övladları ölkədə məşrutiyyət elan edilmədikcə cənazənin ölkəyə gətirilməyəcəyini bildirdi. Paşanın cənazəsi Fransadakı türk məzarlığına dəfn edildi. İkinci məşrutiyyətin elan edilməsinin ardından 1908-ci ildə paşanın məzarı açıldı və cənazə İstanbula gətirilərək Əyyubsultanda atasının türbəsinə dəfn olundu.
Ailəsi
İlk evliliyi İffət xanımla baş tutdu və bu nigahdan Rüfət, Fuad, Əli Bidar adlı 3 oğlu dünyaya gəldi. II Əbdülhəmidin səltənəti dövründə 4 dekabr 1876-cı ildə padşahın bacısı Səniha Sultanla evləndirildi. Sultanla evləndiyi üçün ilk nigahı ləğv edildi. Ancaq ilk ailəsi ilə heç vaxt əlaqələrini qoparmadı. İkinci evliliyindən Mehmed Səbahəddin və Əhməd Lütfullah adlı 2 oğlu oldu.
Mənbə
- Ömür Ceylan, Asaf Divanı Hanedanda Bir Asi: Damad Mahmud Celaleddin Paşa Hayatı, Edebi Kişiliği, Akçağ Yayınları, Ankara, 2003
- Belkıs Altuniş Gürsoy, Damat Mahmud Celaleddin Paşa, IX. Eyüp Sultan Sempozyumu (13-15 Mayıs 2005) Tebliğ Kitapçığı, Erişim tarihi:22.05.2013[ölü keçid]
- Mahmûd Celâleddin Paşa (Dâmâd), Bizimsahife.net sitesi, Erişim Tarihi:10.05.2011[ölü keçid]
- Mahmut Celaleddin Paşa (Damat), Gürcistan Dostluk Derneği Sitesi, 28.02.2011, Erişim tarihi:10.05.2011 2011-03-01 at the Wayback Machine
- http://www.circassiandiaspora.com/biyografiler/1201-mahmud-celaleddin-pasa.html 2010-03-05 at the Wayback Machine
- Gülser Oğuz (2007). "İttihad ve Terakkî Cemiyeti'nin Yayın Organı Osmanlı Gazetesi". Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 3 (6).
- Asaf Divanı Hanedanda Bir Asi: Damad Mahmud Celaleddin Paşa Hayatı, Edebi Kişiliği, Antoloji.com Kitap Tanıtım Sayfası, Erişim tarihi:10.05.2011 2008-11-12 at the Wayback Machine
İstinadlar
- Asaf // Faceted Application of Subject Terminology.
 | Osmanlı imperiyası ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Mahmud Celaleddin Pasa 1853 Konstantinopol 1903 Brussel ve ya Brussel d Kaptan i derya Xelil Rufet Pasanin oglu ilk turk sosioloqlarindan Mehmed Sebaheddinin atasi ve Osmanli dovlet adami Mahmud Celaleddin Pasaمحمود جلال الدين باشاSexsi melumatlarDogum tarixi 1853Dogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixiVefat yeri Brussel Belcika ve yaBrussel d Defn yeriPartiya Ittihad ve TereqqiFealiyyeti siyasetciAtasi Xelil Rufet PasaAnasi Ismet xanimHeyat yoldaslari Iffet xanim Seniha SultanUsaqlari Rufet bey Fuad bey Eli Bidar bey Mehmed Sebaheddin bey Ehmed Lutfullah beyDini Sunni IslamHeyatiIlk illeri 1853 cu ilde Istanbulda dunyaya gelmisdir Atasi Osmanli dovletine 4 defe kaptan i derya olan Xelil Rufet Pasa anasi ise onun ikinci xanimi Ismet xanim idi Atasini kicik yaslarinda itiren Mahmud Celaleddin Pasa ogey anasi Saliha Sultan sultan oldugu ucun sarayda xususi tehsil aldi Muxtelif dovlet islerinde calisdiqdan sonra Paris sefirliyinde 2 il xidmet etdi ve fransiz dilini mukemmel sekilde oyrendi Siyasi fealiyyeti Sultan Muradin qisa muddetlik seltenetinden sonra Sultan Ebdulhemidin taxta cixmasi ile sultanin en yaxin adamlarindan biri oldu 30 mart 1877 ci ilde vezirlik rutbesi aldi ve 18 aprel 1878 ci ilde edliyye naziri olaraq Mehmed Sadiq Pasa hokumetinde xidmet etdi Edliye nazirliyi illerinde islahatlar kecirdi Sultanin culusu sebebile cixan efv qanunun miqyasini genislendirdi ve omurluk hebs cezasi alan sexslerin cezasinda endirimler etdi Ancaq Ciragan hadisesine adi qarismis bu sebeble bir nece ay sonra nazirlikden alinmisdir Daha sonra bu hadiseyle hec bir elaqesinin olmadigi subut edildi ve muxtelif dovlet vezifeleri teklif edilse de bu vezifeleri qebul etmedi Mahmud Celaleddin Pasa resmi bir vezifede olmadigi bu iller erzinde yasadigi kosku edebiyyat ocagina cevirdi Asef texellusu ile seirle yazan pasa ovladlarinin tehsili ile yaxindan mesgul oldu Bagdad demiryolu layihesinin ingilislere verilmesi ucun vasitecilik etse de layihenin almanlara verilmesi ile sarayla olan munasibetleri tamamile kesildi Muhaciret illeri 1899 cu ilde Sultan Ebdulhemide olan muxalifliyi sebebile ovladlari Sebaheddin ve Lutfullah beyle birlikde Avropaya qacdi Evvelce Marselde ardindan Parisde meskunlasdi Avropadaki Sultan Ebdulhemid eleyhdarlari terefinden regbetle qarsilandi Cenevrede nesr olunan Osmanli qezetinin veziyyeti ile bagli ovladlariyla birlikde Cenevreye getdi Nasiri oldugu Osmanli qezetini Londonda derc etdirmek ucun 29 mayda Ingiltereye getdi ve 1 iyuldan etibaren qezet Londonda nesr olunmaga baslandi Qezetin 1 aprel 1900 tarixli nesrinde Sultan Ebdulhemide xitaben olduqca sert dille bayram tebriki yazdi Saray ise kurekenini geri qaytarmaq ucun elinden geleni edirdi Pasa ve ovladlari Istanbul hokumetinin tezyiqleri neticesinde Londondan ayrildi ve Misir xedivi Abbas Hilmi Pasanin devetiyle Misire getdi Burada yazdigi 2 eseri derc etdirdi Misir xedivi onun ve ovladlarinin Istanbula qayitmasi ucun tekid etse de bu tekidlerden bezen Mahmud Celaleddin Pasa Parise qayitdi Ancaq Parisin iqlimi sehhetine pis tesir etdiyi ucun yolunu deyiserek Korfu adasinda qaldi Ancaq bu veziyyet Yunanistan Osmanli munasibetlerini gerginlesdirdi Bu esnada pasanin sehheti pislesdi ve Fransaya qayitdi Burada 4 fevral 1902 tarixinde kecirilen I Jon turk konqresinin fexri onderi oldu Olumu Pasa boyrek xestesi idi Qisi kecirmesi ucun getirildiyi Brusselde 1903 cu ilde vefat etdi Sultan Ebdulhemid cenazenin olkeye getirilmesini istese de ovladlari olkede mesrutiyyet elan edilmedikce cenazenin olkeye getirilmeyeceyini bildirdi Pasanin cenazesi Fransadaki turk mezarligina defn edildi Ikinci mesrutiyyetin elan edilmesinin ardindan 1908 ci ilde pasanin mezari acildi ve cenaze Istanbula getirilerek Eyyubsultanda atasinin turbesine defn olundu AilesiIlk evliliyi Iffet xanimla bas tutdu ve bu nigahdan Rufet Fuad Eli Bidar adli 3 oglu dunyaya geldi II Ebdulhemidin selteneti dovrunde 4 dekabr 1876 ci ilde padsahin bacisi Seniha Sultanla evlendirildi Sultanla evlendiyi ucun ilk nigahi legv edildi Ancaq ilk ailesi ile hec vaxt elaqelerini qoparmadi Ikinci evliliyinden Mehmed Sebaheddin ve Ehmed Lutfullah adli 2 oglu oldu MenbeOmur Ceylan Asaf Divani Hanedanda Bir Asi Damad Mahmud Celaleddin Pasa Hayati Edebi Kisiligi Akcag Yayinlari Ankara 2003 Belkis Altunis Gursoy Damat Mahmud Celaleddin Pasa IX Eyup Sultan Sempozyumu 13 15 Mayis 2005 Teblig Kitapcigi Erisim tarihi 22 05 2013 olu kecid Mahmud Celaleddin Pasa Damad Bizimsahife net sitesi Erisim Tarihi 10 05 2011 olu kecid Mahmut Celaleddin Pasa Damat Gurcistan Dostluk Dernegi Sitesi 28 02 2011 Erisim tarihi 10 05 2011 2011 03 01 at the Wayback Machine http www circassiandiaspora com biyografiler 1201 mahmud celaleddin pasa html 2010 03 05 at the Wayback Machine Gulser Oguz 2007 Ittihad ve Terakki Cemiyeti nin Yayin Organi Osmanli Gazetesi Cumhuriyet Tarihi Arastirmalari Dergisi 3 6 Asaf Divani Hanedanda Bir Asi Damad Mahmud Celaleddin Pasa Hayati Edebi Kisiligi Antoloji com Kitap Tanitim Sayfasi Erisim tarihi 10 05 2011 2008 11 12 at the Wayback MachineIstinadlarAsaf Faceted Application of Subject Terminology Osmanli imperiyasi ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin