Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Macarıstan vətəndaş müharibəsi — XIII əsrin ortalarında baş vermiş, ölkənin kral ailəsi daxilində parçalanmasına və genişmiqyaslı hərbi qarşıdurmaya səbəb olan daxili müharibə. Vətəndaş müharibəsi kral IV Bela və onun oğlu (Ştefan) arasında baş vermişdir və Macarıstanın feodal tarixində mühüm dönüş nöqtəsi hesab olunur.
| Macarıstan vətəndaş müharibəsi (1264-1265) | |||
|---|---|---|---|
 Hersoq Stefan atası IV Bela tərəfindən taclandırılır (İllüstrasiyalı salnaməsi) | |||
| Tarix | Dekabr 1264 – Mart 1265 | ||
| Yeri | Macarıstan krallığı (ilk növbədə şimal-şərqi Macarıstan, və Transilvaniya) | ||
| Nəticəsi | Hersoq Stefanın qələbəsi;
| ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
| Komandan(lar) | |||
| |||
| | |||
Mənşəyi və səbəbləri
IV Bela (hakimiyyəti: 1235–1270) Macarıstanın güclü və mərkəzləşdirilmiş dövlətə çevrilməsi üçün çoxsaylı islahatlar həyata keçirirdi. Oğlu Şahzadə İştvan (sonralar kral V İştvan), atasının siyasətindən narazı idi və artıq gənc yaşlarından dövlət idarəçiliyində iştirak etmək istəyirdi. IV Bela, 1257-ci ildə ona “Transdanubiya” bölgəsini (Macarıstanın qərb vilayətlərini) idarə etməyə verdi, bu da Ştefana real güc vermişdir. İki hökmdar arasında tezliklə ərazi və səlahiyyətlər uğrunda açıq mübahisə başlamışdır. IV Bela öz hakimiyyətini qorumaq və oğlu üzərində nəzarəti saxlamaq istəyirdi. Ştefan isə özünü artıq real varis və hökmdar hesab edir, atasının səlahiyyətlərini məhdudlaşdırmağa çalışırdı.
Müharibənin başlanması
IV Bela oğlunun fəaliyyətindən narazı qaldığı üçün ona qarşı hərbi kampaniyaya başladı. Ştefanın səlahiyyətləri məhdudlaşdırıldı, onun tərəfdarları hədəf alındı. Ştefan bu addımlara silahla cavab vermişdir və 1264-cü ilin sonlarında vətəndaş müharibəsi başlamışdır. IV Belanın ordusu Ştefanın nəzarətində olan vilayətlərə daxil olmuşdur. Ştefan öz ailəsini — uşaqlarını — müdafiə üçün Macarvár (bugünkü ) qalasında yerləşdirdi. Müharibənin həlledici döyüşü Isaszeg yaxınlığında baş vermişdir. Ştefan atasının ordusunu məğlub etmişdir. Bu döyüş onun hərbi bacarığını sübut etmiş və siyasi mövqeyini gücləndirmişdir.
Nəticə və sülh
Müharibədən sonra IV Bela və Ştefan sülhə razı oldular. IV Bela ömrünün sonuna qədər kral titulunu saxlamışdır, lakin ölkənin idarəsi getdikcə oğlu tərəfindən həyata keçirilirdi. atasına qarşı siyasi və hərbi qələbə qazandı. O, 1270-ci ildə IV Bela öldükdən sonra heç bir müqavimətlə qarşılaşmadan tam hüquqlu kral olmuşdur. V İştvanın oğlu IV Laslo (Kun László) da gələcəkdə oxşar siyasi çətinliklərlə üzləşmişdir. Bu vətəndaş müharibəsi, XIII əsrdə Avropanın digər ölkələrində baş verən feodal parçalanmalarla eyni xətt üzrə inkişaf edirdi.
İstinadlar
- Kristó, Gyula. Az Aranybullák évszázada [The Century of the Golden Bulls] (macar). Gondolat. 1981. ISBN .
- Bácsatyai, Dániel. "IV. Béla és István ifjabb király belháborújának időrendje [The Chronology of the Civil War between King Béla IV and Younger King Stephen]". Századok (macar). Magyar Történelmi Társulat. 154 (5). 2020a: 1047–1082. ISSN 0039-8098.
- Bácsatyai, Dániel. "Válasz Zsoldos Attila kritikai észrevételeire [Response to the Critical Remarks of Attila Zsoldos]". Századok (macar). Magyar Történelmi Társulat. 154 (6). 2020b: 1345–1354. ISSN 0039-8098.
- Zsoldos, Attila. Családi ügy: IV. Béla és István ifjabb király viszálya az 1260-as években [A family affair: The Conflict between Béla IV and Junior King Stephen in the 1260s] (macar). História, MTA Történettudományi Intézete. 2007. ISBN .Zsoldos, Attila. "Néhány kritikai megjegyzés az 1264–1265. évi belháború újrakeltezésének kísérletéhez [Some Critical Remarks on the Attempt to Re-date the 1264–1265 Civil War]". Századok (macar). Magyar Történelmi Társulat. 154 (6). 2020: 1331–1344. ISSN 0039-8098.
- Érszegi, Géza; Solymosi, László. Az Árpádok királysága, 1000–1301 [The Monarchy of the Árpáds, 1000–1301] // Solymosi, László (redaktor). Magyarország történeti kronológiája, I: a kezdetektől 1526-ig [Historical Chronology of Hungary, Volume I: From the Beginning to 1526] (macar). Akadémiai Kiadó. 1981. 79–187. ISBN .
- Fügedi, Erik. Ispánok, bárók, kiskirályok [Ispáns, Barons and Petty Kings]. Magvető. 1986. ISBN .
- Kristó, Gyula. A feudális széttagolódás Magyarországon [Feudal Anarchy in Hungary] (macar). Akadémiai Kiadó. 1979. ISBN .
- Pauler, Gyula. A magyar nemzet története az Árpád-házi királyok alatt, II. [The History of the Hungarian Nation during the Árpádian Kings, Vol. 2.] (macar). Athenaeum. 1899.
- Rudolf, Veronika. Közép-Európa a hosszú 13. században [Central Europe in the Long 13th Century] (macar). Arpadiana XV., Research Centre for the Humanities. 2023. ISBN .
- Szűcs, Jenő. Az utolsó Árpádok [The Last Árpáds] (macar). Osiris Kiadó. 2002. ISBN .
- Zolnay, László. "István ifjabb király számadása 1264-ből [The Account of Younger King Stephen from 1264]". Budapest Régiségei. Budapesti Történeti Múzeum. 21. 1964: 79–114. ISSN 0133-1892.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Macaristan vetendas muharibesi XIII esrin ortalarinda bas vermis olkenin kral ailesi daxilinde parcalanmasina ve genismiqyasli herbi qarsidurmaya sebeb olan daxili muharibe Vetendas muharibesi kral IV Bela ve onun oglu Stefan arasinda bas vermisdir ve Macaristanin feodal tarixinde muhum donus noqtesi hesab olunur Macaristan vetendas muharibesi 1264 1265 Hersoq Stefan atasi IV Bela terefinden taclandirilir Illustrasiyali salnamesi Tarix Dekabr 1264 Mart 1265Yeri Macaristan kralligi ilk novbede simal serqi Macaristan ve Transilvaniya Neticesi Hersoq Stefanin qelebesi Status quo ante bellum yenilenmesi Serqi Macaristanda Stefanin kolge hokumeti anilmasi Reqib baron partiyalarinin yaradilmasiMunaqise terefleriIV BelaKomandan lar Kral IV Bela Hersoginya Hersoq Yuli Kan Menk Kral Menseyi ve sebebleriIV Bela hakimiyyeti 1235 1270 Macaristanin guclu ve merkezlesdirilmis dovlete cevrilmesi ucun coxsayli islahatlar heyata kecirirdi Oglu Sahzade Istvan sonralar kral V Istvan atasinin siyasetinden narazi idi ve artiq genc yaslarindan dovlet idareciliyinde istirak etmek isteyirdi IV Bela 1257 ci ilde ona Transdanubiya bolgesini Macaristanin qerb vilayetlerini idare etmeye verdi bu da Stefana real guc vermisdir Iki hokmdar arasinda tezlikle erazi ve selahiyyetler ugrunda aciq mubahise baslamisdir IV Bela oz hakimiyyetini qorumaq ve oglu uzerinde nezareti saxlamaq isteyirdi Stefan ise ozunu artiq real varis ve hokmdar hesab edir atasinin selahiyyetlerini mehdudlasdirmaga calisirdi Muharibenin baslanmasiIV Bela oglunun fealiyyetinden narazi qaldigi ucun ona qarsi herbi kampaniyaya basladi Stefanin selahiyyetleri mehdudlasdirildi onun terefdarlari hedef alindi Stefan bu addimlara silahla cavab vermisdir ve 1264 cu ilin sonlarinda vetendas muharibesi baslamisdir IV Belanin ordusu Stefanin nezaretinde olan vilayetlere daxil olmusdur Stefan oz ailesini usaqlarini mudafie ucun Macarvar bugunku qalasinda yerlesdirdi Muharibenin helledici doyusu Isaszeg yaxinliginda bas vermisdir Stefan atasinin ordusunu meglub etmisdir Bu doyus onun herbi bacarigini subut etmis ve siyasi movqeyini guclendirmisdir Netice ve sulhMuharibeden sonra IV Bela ve Stefan sulhe razi oldular IV Bela omrunun sonuna qeder kral titulunu saxlamisdir lakin olkenin idaresi getdikce oglu terefinden heyata kecirilirdi atasina qarsi siyasi ve herbi qelebe qazandi O 1270 ci ilde IV Bela oldukden sonra hec bir muqavimetle qarsilasmadan tam huquqlu kral olmusdur V Istvanin oglu IV Laslo Kun Laszlo da gelecekde oxsar siyasi cetinliklerle uzlesmisdir Bu vetendas muharibesi XIII esrde Avropanin diger olkelerinde bas veren feodal parcalanmalarla eyni xett uzre inkisaf edirdi IstinadlarKristo Gyula Az Aranybullak evszazada The Century of the Golden Bulls macar Gondolat 1981 ISBN 963 280 641 7 Bacsatyai Daniel IV Bela es Istvan ifjabb kiraly belhaborujanak idorendje The Chronology of the Civil War between King Bela IV and Younger King Stephen Szazadok macar Magyar Tortenelmi Tarsulat 154 5 2020a 1047 1082 ISSN 0039 8098 Bacsatyai Daniel Valasz Zsoldos Attila kritikai eszreveteleire Response to the Critical Remarks of Attila Zsoldos Szazadok macar Magyar Tortenelmi Tarsulat 154 6 2020b 1345 1354 ISSN 0039 8098 Zsoldos Attila Csaladi ugy IV Bela es Istvan ifjabb kiraly viszalya az 1260 as evekben A family affair The Conflict between Bela IV and Junior King Stephen in the 1260s macar Historia MTA Tortenettudomanyi Intezete 2007 ISBN 978 963 9627 15 4 Zsoldos Attila Nehany kritikai megjegyzes az 1264 1265 evi belhaboru ujrakeltezesenek kiserletehez Some Critical Remarks on the Attempt to Re date the 1264 1265 Civil War Szazadok macar Magyar Tortenelmi Tarsulat 154 6 2020 1331 1344 ISSN 0039 8098 Erszegi Geza Solymosi Laszlo Az Arpadok kiralysaga 1000 1301 The Monarchy of the Arpads 1000 1301 Solymosi Laszlo redaktor Magyarorszag torteneti kronologiaja I a kezdetektol 1526 ig Historical Chronology of Hungary Volume I From the Beginning to 1526 macar Akademiai Kiado 1981 79 187 ISBN 963 05 2661 1 Fugedi Erik Ispanok barok kiskiralyok Ispans Barons and Petty Kings Magveto 1986 ISBN 963 14 0582 6 Kristo Gyula A feudalis szettagolodas Magyarorszagon Feudal Anarchy in Hungary macar Akademiai Kiado 1979 ISBN 963 05 1595 4 Pauler Gyula A magyar nemzet tortenete az Arpad hazi kiralyok alatt II The History of the Hungarian Nation during the Arpadian Kings Vol 2 macar Athenaeum 1899 Rudolf Veronika Kozep Europa a hosszu 13 szazadban Central Europe in the Long 13th Century macar Arpadiana XV Research Centre for the Humanities 2023 ISBN 978 963 416 406 7 Szucs Jeno Az utolso Arpadok The Last Arpads macar Osiris Kiado 2002 ISBN 963 389 271 6 Zolnay Laszlo Istvan ifjabb kiraly szamadasa 1264 bol The Account of Younger King Stephen from 1264 Budapest Regisegei Budapesti Torteneti Muzeum 21 1964 79 114 ISSN 0133 1892