Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Mənbə kodu - hər-hansısa proqramlaşdırma dilində yazılan və insan tərəfindən oxuna bilən kompüter proqramının mətnidir. Mənbə kodu tam olaraq icraçı koda kompilyator və ya interpretator vasitəsilə translyasiya edilir.
Təyinatı
Mənbə kodu ya əldə etmək üçün ya da interpretator tərəfindən icra olunur. Dəyişiklik heç vaxt obyekt kodundan icra edilmir. Obyektin növbəti dəyişiklməsi ilə yalnız mənbə kodu üzərindən icra edilir.
Mənbə kodunun digər önəmli təyinatı proqramın təsviridir. Proqramən mətni vasitəsilə onun özünüaparma məntiqini bərpa etmək olar. Mənbə kodunun anlaşılan olması üçün şərhdən istifadə edilir. Həmçinin elə alətlər var ki, mənbə kodu haqqında avtomatik kömək fayllarının qəbuluna imkan verir.
Bundan əlavə mənbə kodunun bir çox digər tətbiqləri var. O həm tədris aləti kimi istifadə edilə bilər; yeni proqramçılara proqramlaşdırmanın texniki metodikasına öyrənmək üçün çox yararlı olacaq. O həmçinin təcrübəli proqramçılar arasında ünsiyyət aləti kimi də istifadə edilə bilər. Çünki daimi şəkildə tək məna daşıyır və müəyyən tapşırıq üzrə hərəkət edir.
Proqramçılar adətən mənbə kodunu bir layihədən o biri layihəyə köçürürlər. Bu modullar halında baş verir və kodun yenidən istifadəsi adlanır.
Mənbə kodu - proqram təminatının başqa platformalara portlaşmdırılması prosesinin ən vacib kompomentidir. Mənbə kodu olmadan hər-hansısa bir proqram təminatını portlaşdırmaq ya çox çətindir ya da ümumiyyətlə mümkün deyil.
Təşkilat
Proqram təminatının müəyyən hissəsinin (modul, komponent) mənbə kodu bir və ya bir neçə fayldan ibarət ola bilər. Proqramın kodu mütləq şəkildə bir proqramlaşdırma dilində yazılmaya da bilər. Məsələn bəzən Si dilində yazılan proqramlara optimizə məsələlərinə görə həm də assambler kodundan əlavələr edilir. Həmçinin bəzən belə variant da olur ki, proqramın müəyyən komponent və hissələri müxtəlif dildə yazılır, sonradan isə texnologiyası vasitəsilə vahid modula çevrilir.
Mürəkkəb proqram təminatı yığılma zamanı onlarla və ya hətta yüzlərlə mənbə kodu ilə fayllardan istifadə edilir. Bu cür işlərdə yığılmanı sadələşdirmək üçün müxtəlif digər layihələrin fayllarından istifadə edilir. Bu fayllar həmçinin kompilyator parametrlərini də özündə cəmləşdirə bilər. Müxtəlif mühit layihələrəndirmədə müxtəlif növ layihə faylları tətbiq edilir və müəyyən layihələrdə bu fayllar mətn formatında ola bilər. Bu cür mətn faylları proqramçılar tərəfindən universal mətn redaktorları tərəfindən redaktə edilə biləcək fayllar olur. Digər layihələrdə isə əksinə yalnız oxunan fayllar ola bilər ki, onların eyni mühitdə yaradılması və dəyişdirilməsi üçün modula uyğun yazılmış proqrama ehtiyac duyulsun. Layihənin kodları özündə mənbə kodunu cəmləşdirir. Bəzən mənbə kodu sözü altında həm də qaynaq faylları da nəzərə tutulur. Onlar özlərində müxtəlif məlumatlar saxlayır. Məsələn, proqramın yığılmasında yardımçı ola biləcək qrafik şəkil.
Mənbə kodu ilə işin asanlaşdırılması və kod üzərində birgə fəaliyyət üçün proqramçılar tərəfindən istifadə olunur.
Keyfiyyəti
İnsandan fərqli olaraq kompüter üçün "yaxşı və ya pis yazılmış kod" anlayışı yoxdur. Ancaq kodun nə formada yazılması prosesinə təsir edən amildir. Mənbə kodunun keyfiyyəti məsələsini aşağıdakı meyarlara görə müəyyənləşdirmək olar:
- kodun oxunması (həmçinin koda əlavə edilən şərhlər);
- dəstəkdə asanlıq, test, xətaların müəyyənləşdirilməsi və ləğvi, modifikasiya və portlaşdırma;
- qaynaqların qənaətcil istifadəsi: yaddaş, prosessor, disk sahəsi;
- kompilyator tərəfindən üzə çıxarılan qeydlərin olmaması;
- "zibilin" mövcud olmaması, lazımsız şərhlər və sair;
- xətaların adekvat emalı;
- köçürülmə qabiliyyəti — müxtəlif versiya emalçıların istifadəsi imkanları (kompilyator, interpretator, );
- interfeysin çoxdilli edilməsi.
İcra edilməyən mənbə kodu
Azad proqram təminatı üçün kopileft lisenziyaları mənbə kodunun yayımlanmasını tələb edir. Bu lisenziyalar bəzən proqram olmayan işlərdə də istifadə edilir - məsələn, sənədləşmə, şəkil və ya kompüter oyunundan fayl məlumatları üçün.
Bu cür hallarda mövcud işin forması mənbə kodu sayılır. Yalnız PT üçün nəzərdə tutulmayan lisenziyalarda o "şəffaf formatda" olan versiya olaraq adlandırıla bilər. Bu aşağıdakı şəkildə ola bilər:
- itirilmiş məlumat olan fayllar üçün;
- vektor şəkil və ya üçölçülü modelin renderin üçün;
- mətnin şəkli üçün;
- musiqi üçün;
- faylın özün - əgər o göstərilmiş şərtləri qane edirsə və ya sadəcə olaraq daha rahat versiya mövcud deyil.
Həmçinin bax
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Menbe kodu her hansisa proqramlasdirma dilinde yazilan ve insan terefinden oxuna bilen komputer proqraminin metnidir Menbe kodu tam olaraq icraci koda kompilyator ve ya interpretator vasitesile translyasiya edilir Menbe kodu Adobe TeyinatiMenbe kodu ya elde etmek ucun ya da interpretator terefinden icra olunur Deyisiklik hec vaxt obyekt kodundan icra edilmir Obyektin novbeti deyisiklmesi ile yalniz menbe kodu uzerinden icra edilir Menbe kodunun diger onemli teyinati proqramin tesviridir Proqramen metni vasitesile onun ozunuaparma mentiqini berpa etmek olar Menbe kodunun anlasilan olmasi ucun serhden istifade edilir Hemcinin ele aletler var ki menbe kodu haqqinda avtomatik komek fayllarinin qebuluna imkan verir Bundan elave menbe kodunun bir cox diger tetbiqleri var O hem tedris aleti kimi istifade edile biler yeni proqramcilara proqramlasdirmanin texniki metodikasina oyrenmek ucun cox yararli olacaq O hemcinin tecrubeli proqramcilar arasinda unsiyyet aleti kimi de istifade edile biler Cunki daimi sekilde tek mena dasiyir ve mueyyen tapsiriq uzre hereket edir Proqramcilar adeten menbe kodunu bir layiheden o biri layiheye kocururler Bu modullar halinda bas verir ve kodun yeniden istifadesi adlanir Menbe kodu proqram teminatinin basqa platformalara portlasmdirilmasi prosesinin en vacib kompomentidir Menbe kodu olmadan her hansisa bir proqram teminatini portlasdirmaq ya cox cetindir ya da umumiyyetle mumkun deyil TeskilatProqram teminatinin mueyyen hissesinin modul komponent menbe kodu bir ve ya bir nece fayldan ibaret ola biler Proqramin kodu mutleq sekilde bir proqramlasdirma dilinde yazilmaya da biler Meselen bezen Si dilinde yazilan proqramlara optimize meselelerine gore hem de assambler kodundan elaveler edilir Hemcinin bezen bele variant da olur ki proqramin mueyyen komponent ve hisseleri muxtelif dilde yazilir sonradan ise texnologiyasi vasitesile vahid modula cevrilir Murekkeb proqram teminati yigilma zamani onlarla ve ya hetta yuzlerle menbe kodu ile fayllardan istifade edilir Bu cur islerde yigilmani sadelesdirmek ucun muxtelif diger layihelerin fayllarindan istifade edilir Bu fayllar hemcinin kompilyator parametrlerini de ozunde cemlesdire biler Muxtelif muhit layihelerendirmede muxtelif nov layihe fayllari tetbiq edilir ve mueyyen layihelerde bu fayllar metn formatinda ola biler Bu cur metn fayllari proqramcilar terefinden universal metn redaktorlari terefinden redakte edile bilecek fayllar olur Diger layihelerde ise eksine yalniz oxunan fayllar ola biler ki onlarin eyni muhitde yaradilmasi ve deyisdirilmesi ucun modula uygun yazilmis proqrama ehtiyac duyulsun Layihenin kodlari ozunde menbe kodunu cemlesdirir Bezen menbe kodu sozu altinda hem de qaynaq fayllari da nezere tutulur Onlar ozlerinde muxtelif melumatlar saxlayir Meselen proqramin yigilmasinda yardimci ola bilecek qrafik sekil Menbe kodu ile isin asanlasdirilmasi ve kod uzerinde birge fealiyyet ucun proqramcilar terefinden istifade olunur KeyfiyyetiInsandan ferqli olaraq komputer ucun yaxsi ve ya pis yazilmis kod anlayisi yoxdur Ancaq kodun ne formada yazilmasi prosesine tesir eden amildir Menbe kodunun keyfiyyeti meselesini asagidaki meyarlara gore mueyyenlesdirmek olar kodun oxunmasi hemcinin koda elave edilen serhler destekde asanliq test xetalarin mueyyenlesdirilmesi ve legvi modifikasiya ve portlasdirma qaynaqlarin qenaetcil istifadesi yaddas prosessor disk sahesi kompilyator terefinden uze cixarilan qeydlerin olmamasi zibilin movcud olmamasi lazimsiz serhler ve sair xetalarin adekvat emali kocurulme qabiliyyeti muxtelif versiya emalcilarin istifadesi imkanlari kompilyator interpretator interfeysin coxdilli edilmesi Icra edilmeyen menbe koduAzad proqram teminati ucun kopileft lisenziyalari menbe kodunun yayimlanmasini teleb edir Bu lisenziyalar bezen proqram olmayan islerde de istifade edilir meselen senedlesme sekil ve ya komputer oyunundan fayl melumatlari ucun Bu cur hallarda movcud isin formasi menbe kodu sayilir Yalniz PT ucun nezerde tutulmayan lisenziyalarda o seffaf formatda olan versiya olaraq adlandirila biler Bu asagidaki sekilde ola biler itirilmis melumat olan fayllar ucun vektor sekil ve ya ucolculu modelin renderin ucun metnin sekli ucun musiqi ucun faylin ozun eger o gosterilmis sertleri qane edirse ve ya sadece olaraq daha rahat versiya movcud deyil Hemcinin baxDatasit melumat vereqi Emeliyyat sistemleri Proqramlasdirma dilleri Azad proqram teminatiIstinadlarXarici kecidler