Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məhərrəm Əli oğlu Məmmədyarov (17 oktyabr 1924, Yaycı, Naxçıvan MSSR – 2 yanvar 2022, Bakı) — Azərbaycan alimi, kimya elmləri doktoru, AMEA-nın həqiqi üzvü (2001), Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi (2009).
| Məhərrəm Məmmədyarov | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Yaycı, Naxçıvan MSSR, Azərbaycan SSR, ZSFSR |
| Vəfat tarixi | (97 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Vətəndaşlığı |  Azərbaycan |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Uşağı | Elmar Məmmədyarov |
| Elm sahəsi | neft kimyası |
| Elmi dərəcəsi | kimya elmləri doktoru |
| Elmi adları | akademik, AMEA-nın həqiqi üzvü |
| İş yeri | Y. H. Məmmədəliyev adına Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu |
| Təhsili | Azərbaycan Dövlət Universiteti |
| Mükafatları |    |
Həyatı
Məhərrəm Məmmədyarov 17 oktyabr 1924-cü ildə Naxçıvan MSSR Yaycı kəndində (indiki Culfa rayonunda) anadan olmuşdur. 1941-ci ildə Naxçıvan Pedagoji Texnikumu bitirmişdir. 1941–1945-ci illərdə Böyük Vətən Müharibəsində iştrak etmişdir, 12 medal və ordenlərlə mükafatlanmışdır. 1949-cu ildə Azərbaycan Dövlət Universitetini, 1953-cü ildə isə Leninqrad Texniki Universitetinin aspiranturasını bitirmişdi. 1953–1955-ci illərdə Azərbaycan SSR Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Kimya İnstitutunda elmi katib, 1955–1959-cu illərdə SSRİ EA Nikolay Zelinski adına Üzvi Kimya İnstitutunda baş elmi işçi, 1959–1969-cu illərdə Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda işləmişdir. 1973–1979-cu illərdə isə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Naxçıvan regional elmi mərkəzinin rəhbəri idi. 1980-ci ildə Naxçıvan termal məmbələrinin karbon qazının sənayədə istifadə texnologiyasının işlənib hazırladığına görə Azərbaycan SSR Dövlət mükafatına layiq görülmüşdür. 1975–1978-ci illərdə Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda (indiki Naxçıvan Dövlət Universiteti) dərs demişdir. 1981-ci ildən 1994-cü ilə qədər şöbə müdiri, 1994-cü ildən 2002-ci ilə qədər isə Azərbaycan EA Mikrobiologiya İnstitutunun direktoru işləmişdir. 1969-cu ildən Neft-Kimya Prosesləri İnstitutunda sintetik yağların sintez və texnologiyaları laboratoriyasının rəhbəri işləmişdir.
Məhəmməd Məmmədyarov 2 yanvar 2022-ci ildə 97 yaşında vəfat etmişdir. İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.
Ailəsi
Atası Əli Məmmədyarov, anası isə Cəvahir xanım Kəlbalıxanovadır. Fuad İbrahimbəyovun qızı İzida xanım İbrahimbəyova ilə evlidir. Ayaz Məmmədyarov və Elmar Məmmədyarovun atasıdır.
Elmi fəaliyyəti
Tədqiqat apadığı üzvi kimya, neft kimyası, neft kimyavi biotexnologiyalar sahələri alimin fəaliyyətində xüsusi yer tutur. Vinilxloridin toplu miqyasda qaynar katolizatorun layında etilenin xlorlaşdırılması üsulu ilə alınması onun rəhbərliyi altında həyata keçirilmişdir. Həmçinin hərbi spesifikasiyasının tələblərinə uyğun – neft karbohidrogenlərin mikrobioloji çevrilmələri – sintetik efir yağlarının yeni növlərinin sintezi həyata keçirilmişdi. Bundan əlavə, nefti oksidləşdirən mikroorganizmlərin fizioloji fəaliyyətinin istifadəsi əsasında layların hasilatının artırılması üçun biotexnologiya işlənib hazırlanmışdı. Bu üsul Abşeronun bir sıra neft yatağlarında tətbiq edilmişdir.
Məmməd Məmmədyarov müxtəlif illərdə keçirilən konfrans, simpozium və qurultaylarda elmi məruzələrlə beynəlxalq, ümumittifaq və respublika səviyyəli konfranslarda çıxış edərək, ümumi və tətbiqi kimya, neft kimyası, kataliz, polimerlər, epoksid birləşmələri, ümumi biotexnologiya, kimya və neftkimya biotexnologiyasına aid məlumatlar vermişdir.
Məmmədyarov elmi-tədqiqat işləri ilə tanışlıq və təcrübə mübadiləsi məqsədi ilə bir sıra xarici ölkələrdə (Rusiya, Misir, Çexoslovakiya, Rumıniya, Meksika, Türkiyə, Fransa) elmi ezamiyyətdə olmuşdur.
Alimin elmi tədqiqatlarının nəticələri 5 monoqrafiya, 39 patent və müəlliflik şəhadətnəmələri, 500-ə qədər elmi məqalə və 60-dan artıq ixtirada öz əksini tapmışdır. M.Məmmədyarov 6 elmlər doktoru və 21 elmlər namizədi yetişdirmişdir.
Elmi-təşkilati fəaliyyəti
Akademik M.Məmmədyarovun yaradıcılığında elmi-təşkilatçılıq fəaliyyəti əhəmiyyətli yer tutur.
- 1975–1980-ci illərdə zərif üzvi sintez üzrə SSRİ MEA-nın Elmi Şurasının üzvü;
- 1975–1980-ci illərdə Naxçıvan MR üzrə "Bilik" cəmiyyətinin sədri;
- ümumittifaq "Bilik" cəmiyyətinin təftiş komissiyasının üzvü;
- Respublika "Bilik" cəmiyyətinin kimya və biologiya elmlərinin təbliği şöbəsinin sədr müavini;
- 1992–1993-cü illərdə "Neft kimyası" ixtisası üzrə namizədlik və doktorluq elmi dərəcələrinin verilməsi üzrə Y.H.Məmmədəliyev adına NKPİ-də İxtisaslaşmış Şuranın sədri.
Təltif və mükafatları
- I dərəcəli Vətən Müharibəsi ordeni
- Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı Laureatı (1980)
- SSRİ Ali Soveti Rəyasət Heyətinin qərarı ilə faşist-alman işğalçıları ilə mübarizədə göstərdikləri cəsarət, möhkəmlik, şücaətə görə və 1941–1945-ci illərdə Böyük Vətən müharibəsində sovet xalqının qələbəsinin 40 illiyi şərəfinə "I dərəcəli Vətən Müharibəsi" ordeni (1985)
- Ətraf mühitin qorunması və təbiətdən istifadə problemləri sahəsində keçirilmiş baxış-müsabiqənin ən yaxşı işinin qalibi kimi Respublika elmi-iqtisadi cəmiyyətinin İdarə Heyətinin Fəxri Fərmanı (1987)
- "SSRİ-nın Silahlı Qüvvələrinin 70 ili" medalı (1988)
- Y.H.Məmmədəliyev adına medal (1995)
- Azərbaycan Respublikasının (2005)
- Elm və texnika sahəsində əldə etdiyi nailiyyətlərə görə İslam Ölkələri İqtisadi İnkişaf təşkilatının "OGS" qızıl medalı və diplomu (2006)
- Azərbaycan Respublikasının əməkdar elm xadimi fəxri adı (2009)
- Y.H.Məmmədəliyev adına mükafat (2014)
- Azərbaycan Respublikasının (2014)
- Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu (2019)
Bəzi elmi işləri
- М.А. Мамедъяров Химия синтетических масел[ölü keçid] — Ленинград: Химия, 1989. — С. 240.
- М.А. Мамедъяров, Ф. Х. Алиева Химическая структура и вязкостно-температурные свойства эфиров алкенилянтарных кислот.mht (рус.) // Химия и технология топлив и масел. — ООО "ТУМА ГРУПП", 2009. — С. 24–27. — ISSN 0023–1169.
- М.А. Мамедъяров, Г. Н. Гурбанов, Ф. А. Кули-заде Влияние химической структуры на вязкостно-температурные и термоокислительные свойства эфиров циклических полиолов (рус.) // Нефтехимия. — 2008. — Т. 48. — С. 395–400.
- М.А. Мамедъяров, Ф. Х. Алиева Влияние химической структуры на смазывающую способность эфиров гексенилянтарной кислоты (рус.) // Нефтехимия. — 2008. — Т. 48. — С. 278–280.
- М.А. Мамедъяров, Гурбанов Г.Н., Кулизаде Ф.А. Термоокислительная стабильность эфиров циклических многоатомных спиртов (рус.) // Химия и технология топлив и масел. — 2009. — С. 36–39.
- M.A. Mamedyarov, F. Kh. Alieva Study of the interrelation between the chemical structure and stability of synthetic oils based on alkenylsuccinic acid esters[ölü keçid] (ingl.) // Petroleum chemistry. — Springer. — V. 48. — P. 238–240.
- M.A. Mamedyarov New ester base stocs for synthetic oils (ingl.) // Chemistry and Technology of Fuels and Oils. — 1992. — P. 26–28.
- M.A. Mamedyarov, G. N. Gurbanov, V. A. Kuli-Zade Thermooxidative stability of cyclic polyhydric alcohol esters (ingl.) // Chemistry and Technology of Fuels and Oils. — 2008. — V. 44. — P. 858–860.
İstinadlar
- "Arxivlənmiş surət". 2021-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-02-18.
- . 2013-07-27 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-09-28.
- http://www.nkpi.az/?page=addread&id=493[ölü keçid]
- . 2019-11-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-02-18.
- "Akademik Məhərrəm Məmmədyarov vəfat edib". 2022-01-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-02.
Mənbə
- Магеррам Али оглы Мамедъяров
- [Neft-Kimya Prosesləri İnstitutu]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu soyadli muxtelif adamlar haqqinda meqaleler var bax Memmedyarov Meherrem Eli oglu Memmedyarov 17 oktyabr 1924 Yayci Naxcivan MSSR 2 yanvar 2022 Baki Azerbaycan alimi kimya elmleri doktoru AMEA nin heqiqi uzvu 2001 Azerbaycan Respublikasinin emekdar elm xadimi 2009 Meherrem MemmedyarovDogum tarixi 17 oktyabr 1924Dogum yeri Yayci Naxcivan MSSR Azerbaycan SSR ZSFSRVefat tarixi 2 yanvar 2022 97 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanVetendasligi AzerbaycanMilliyyeti azerbaycanliUsagi Elmar MemmedyarovElm sahesi neft kimyasiElmi derecesi kimya elmleri doktoruElmi adlari akademik AMEA nin heqiqi uzvuIs yeri Y H Memmedeliyev adina Neft Kimya Prosesleri InstitutuTehsili Azerbaycan Dovlet UniversitetiMukafatlari 2009 1980 2019 2014 2005 1985 1988HeyatiMeherrem Memmedyarov 17 oktyabr 1924 cu ilde Naxcivan MSSR Yayci kendinde indiki Culfa rayonunda anadan olmusdur 1941 ci ilde Naxcivan Pedagoji Texnikumu bitirmisdir 1941 1945 ci illerde Boyuk Veten Muharibesinde istrak etmisdir 12 medal ve ordenlerle mukafatlanmisdir 1949 cu ilde Azerbaycan Dovlet Universitetini 1953 cu ilde ise Leninqrad Texniki Universitetinin aspiranturasini bitirmisdi 1953 1955 ci illerde Azerbaycan SSR Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Kimya Institutunda elmi katib 1955 1959 cu illerde SSRI EA Nikolay Zelinski adina Uzvi Kimya Institutunda bas elmi isci 1959 1969 cu illerde Neft Kimya Prosesleri Institutunda islemisdir 1973 1979 cu illerde ise Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Naxcivan regional elmi merkezinin rehberi idi 1980 ci ilde Naxcivan termal membelerinin karbon qazinin senayede istifade texnologiyasinin islenib hazirladigina gore Azerbaycan SSR Dovlet mukafatina layiq gorulmusdur 1975 1978 ci illerde Naxcivan Dovlet Pedaqoji Institutunda indiki Naxcivan Dovlet Universiteti ders demisdir 1981 ci ilden 1994 cu ile qeder sobe mudiri 1994 cu ilden 2002 ci ile qeder ise Azerbaycan EA Mikrobiologiya Institutunun direktoru islemisdir 1969 cu ilden Neft Kimya Prosesleri Institutunda sintetik yaglarin sintez ve texnologiyalari laboratoriyasinin rehberi islemisdir Mehemmed Memmedyarov 2 yanvar 2022 ci ilde 97 yasinda vefat etmisdir Ikinci Fexri Xiyabanda defn olunub Ailesi Atasi Eli Memmedyarov anasi ise Cevahir xanim Kelbalixanovadir Fuad Ibrahimbeyovun qizi Izida xanim Ibrahimbeyova ile evlidir Ayaz Memmedyarov ve Elmar Memmedyarovun atasidir Elmi fealiyyetiTedqiqat apadigi uzvi kimya neft kimyasi neft kimyavi biotexnologiyalar saheleri alimin fealiyyetinde xususi yer tutur Vinilxloridin toplu miqyasda qaynar katolizatorun layinda etilenin xlorlasdirilmasi usulu ile alinmasi onun rehberliyi altinda heyata kecirilmisdir Hemcinin herbi spesifikasiyasinin teleblerine uygun neft karbohidrogenlerin mikrobioloji cevrilmeleri sintetik efir yaglarinin yeni novlerinin sintezi heyata kecirilmisdi Bundan elave nefti oksidlesdiren mikroorganizmlerin fizioloji fealiyyetinin istifadesi esasinda laylarin hasilatinin artirilmasi ucun biotexnologiya islenib hazirlanmisdi Bu usul Abseronun bir sira neft yataglarinda tetbiq edilmisdir Memmed Memmedyarov muxtelif illerde kecirilen konfrans simpozium ve qurultaylarda elmi meruzelerle beynelxalq umumittifaq ve respublika seviyyeli konfranslarda cixis ederek umumi ve tetbiqi kimya neft kimyasi kataliz polimerler epoksid birlesmeleri umumi biotexnologiya kimya ve neftkimya biotexnologiyasina aid melumatlar vermisdir Memmedyarov elmi tedqiqat isleri ile tanisliq ve tecrube mubadilesi meqsedi ile bir sira xarici olkelerde Rusiya Misir Cexoslovakiya Ruminiya Meksika Turkiye Fransa elmi ezamiyyetde olmusdur Alimin elmi tedqiqatlarinin neticeleri 5 monoqrafiya 39 patent ve muelliflik sehadetnemeleri 500 e qeder elmi meqale ve 60 dan artiq ixtirada oz eksini tapmisdir M Memmedyarov 6 elmler doktoru ve 21 elmler namizedi yetisdirmisdir Elmi teskilati fealiyyetiAkademik M Memmedyarovun yaradiciliginda elmi teskilatciliq fealiyyeti ehemiyyetli yer tutur 1975 1980 ci illerde zerif uzvi sintez uzre SSRI MEA nin Elmi Surasinin uzvu 1975 1980 ci illerde Naxcivan MR uzre Bilik cemiyyetinin sedri umumittifaq Bilik cemiyyetinin teftis komissiyasinin uzvu Respublika Bilik cemiyyetinin kimya ve biologiya elmlerinin tebligi sobesinin sedr muavini 1992 1993 cu illerde Neft kimyasi ixtisasi uzre namizedlik ve doktorluq elmi derecelerinin verilmesi uzre Y H Memmedeliyev adina NKPI de Ixtisaslasmis Suranin sedri Teltif ve mukafatlariI dereceli Veten Muharibesi ordeni Azerbaycan SSR Dovlet mukafati Laureati 1980 SSRI Ali Soveti Reyaset Heyetinin qerari ile fasist alman isgalcilari ile mubarizede gosterdikleri cesaret mohkemlik sucaete gore ve 1941 1945 ci illerde Boyuk Veten muharibesinde sovet xalqinin qelebesinin 40 illiyi serefine I dereceli Veten Muharibesi ordeni 1985 Etraf muhitin qorunmasi ve tebietden istifade problemleri sahesinde kecirilmis baxis musabiqenin en yaxsi isinin qalibi kimi Respublika elmi iqtisadi cemiyyetinin Idare Heyetinin Fexri Fermani 1987 SSRI nin Silahli Quvvelerinin 70 ili medali 1988 Y H Memmedeliyev adina medal 1995 Azerbaycan Respublikasinin Sohret ordeni 2005 Elm ve texnika sahesinde elde etdiyi nailiyyetlere gore Islam Olkeleri Iqtisadi Inkisaf teskilatinin OGS qizil medali ve diplomu 2006 Azerbaycan Respublikasinin emekdar elm xadimi fexri adi 2009 Y H Memmedeliyev adina mukafat 2014 Azerbaycan Respublikasinin Seref ordeni 2014 Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin fexri diplomu 2019 Bezi elmi isleriM A Mamedyarov Himiya sinteticheskih masel olu kecid Leningrad Himiya 1989 S 240 M A Mamedyarov F H Alieva Himicheskaya struktura i vyazkostno temperaturnye svojstva efirov alkenilyantarnyh kislot mht rus Himiya i tehnologiya topliv i masel OOO TUMA GRUPP 2009 S 24 27 ISSN 0023 1169 M A Mamedyarov G N Gurbanov F A Kuli zade Vliyanie himicheskoj struktury na vyazkostno temperaturnye i termookislitelnye svojstva efirov ciklicheskih poliolov rus Neftehimiya 2008 T 48 S 395 400 M A Mamedyarov F H Alieva Vliyanie himicheskoj struktury na smazyvayushuyu sposobnost efirov geksenilyantarnoj kisloty rus Neftehimiya 2008 T 48 S 278 280 M A Mamedyarov Gurbanov G N Kulizade F A Termookislitelnaya stabilnost efirov ciklicheskih mnogoatomnyh spirtov rus Himiya i tehnologiya topliv i masel 2009 S 36 39 M A Mamedyarov F Kh Alieva Study of the interrelation between the chemical structure and stability of synthetic oils based on alkenylsuccinic acid esters olu kecid ingl Petroleum chemistry Springer V 48 P 238 240 M A Mamedyarov New ester base stocs for synthetic oils ingl Chemistry and Technology of Fuels and Oils 1992 P 26 28 M A Mamedyarov G N Gurbanov V A Kuli Zade Thermooxidative stability of cyclic polyhydric alcohol esters ingl Chemistry and Technology of Fuels and Oils 2008 V 44 P 858 860 Istinadlar Arxivlenmis suret 2021 04 21 tarixinde Istifade tarixi 2019 02 18 2013 07 27 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 09 28 http www nkpi az page addread amp id 493 olu kecid 2019 11 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 02 18 Akademik Meherrem Memmedyarov vefat edib 2022 01 19 tarixinde Istifade tarixi 2022 01 02 MenbeMagerram Ali ogly Mamedyarov Neft Kimya Prosesleri Institutu