Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Məkkəyi Mehmed Əfəndi (1714, Məkkə, Həbəşistan əyaləti – 1797, Konstantinopol) — Osmanlı alimi, xəttat və şeyxülislamı. Oğlu Mustafa Asım Əfəndi II Mahmud dönəmində 3 dəfə şeyxülislam olmuşdur.
| Məkkəyi Mehmed Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | |
| Sonrakı | |
| 27 mart 1791 – 12 iyul 1792 | |
| Əvvəlki | |
| Sonrakı | Dürrizadə Mehmed Arif Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1714 |
| Doğum yeri | Məkkə, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Atası | Qazı Xəlil Əfəndi |
| Uşağı | |
Həyatı
1714-cü ildə Məkkədə dünyaya gəldi. Sarayın anbar bölümündən yetişən və daha sonra Məkkə qazılığına qədər yüksələn Xəlil Əfəndinin oğludur. Ancaq doğulduqdan qısa müddət sonra atasının vəfat etməsi səbəbilə bir neçə aylıq ikən İstanbula gətirildi. Burada təhsilini tamamladıqdan sonra 1735-ci ilin mayında müdərris olaraq xidmətə başladı. 1771-ci ilin iyununda Dəməşq, 1776-cı ilin martında Mədinə, 15 avqust 1784-cü ildə isə İstanbul qazısı təyin edildi. 2 avqust 1785-ci ildə xidmət müddətini tamamlaması səbəbilə vəzifədən alınsa da, Anadolu qazəsgərliyinə namizəd seçildi.
11 fevral 1786-cı ildə namizədi olduğu Anadolu qazəsgərliyinə gətirilən və Rumeli qazəsgərliyinə namizəd seçilən Mehmed Əfəndi 4 aprel 1787-ci ildə Mehmed Sadiq Əfəndinin vəfatı ilə Rumeli qazəsgərliyinə gətirildi. 24 noyabr 1787-ci ildə vəzifədən alınmasıyla onun yerinə şeyxülislam oldu. Ancaq I Əbdülhəmidin olan yaxınlığı səbəbilə 23 fevral 1788-ci ildə vəzifədən alındı. III Səlim dönəmində vəfatının ardından sədrəzəm Qoca Yusif Paşanın tövsiyəsiylə Məkkəyi Mehmed Əfəndi ikinci dəfə şeyxülislamlığa gətirildi (27 mart 1791). Bu vəzifəyə yenidən gətirilməsində sakit təbiəti və digər dövlət işlərinə qarışmaması da mühüm rol oynamışdır.
Ancaq onun yaşlı və sakit təbiətli olması səbəbilə vəzifə öhdəlikləri digər insanların əlində oyuncağa çevrilmişdi. Bu səbəblə 12 iyul 1792-ci ildə vəzifədən alındı. Ancaq Sultan Səlimin ona olan hörməti səbəbilə vəzifədən alınma xəbəri Mehmed Əfəndiyə çavuşbaşı tərəfindən deyil, rəisül-küttab tərəfindən bildirildi. Vəzifədən alınmasındakı bir digər səbəb isə 3 iyul 1792-ci ildə keçirilən rüyus imtahanları (üləma zümrəsindəki təyinatla bağlı keçirilən imtahanlar) barədə yayılan şayələr oldu. Rumeli hasarı yaxınlığındakı sahil köşkünə çəkilən Mehmed Əfəndi 12 noyabr 1797-ci ildə vəfat etdi.
Əsərləri
- Ḥâşiye ʿalâ Tefsîri Ḳāḍî el-Beyżâvî.
- Mürşidü’l-vârisîn fî Ahvâli’l-erbaîn.
- Taḫmîs-i Ḳaṣîde-i Bürde.
- Tevessül.
- Dîvân-ı Mekkî.
- Risâle fî şerḥi’l-ḥamd.
- Vesîle-i Vüsûl.
- Risâle fî şerhi’l-mukaddimâti’l-erbaa min Kitâbi’t-Tavzîh.
- Risâle fî tafsîli mâ zekerahû sâhibü’l-Menâr fî ma‘rifeti aksâmi’n-nazm ve’l-ma‘nâ min Kitâbi’llâhi teâlâ.
- İstiâre-i Tebeiyye ve İstiâre-i Temsiliyyeye Dair Risâle.
- Hısnu Ehlillâh.
- Îmân-ı Mücerredin Adem-i Nef‘i Hakkındaki Mu‘tezile Delillerinin Reddi.
- Kitâbü Nüzheti’l-ârifîn ve Tenbîhi’l-gāfilîn.
- er-Ravza ve’l-mikyâs fî durûbi’l-iktibâs.
- Şerh-i Hikâye-i Mescid-i Âşık Kişi.
- Menâkıb-ı Hazret-i Şeyh Muhammed Murâd el-Buhârî.
Mənbə
- Mecmûa-i Fetâvâ, İstanbul Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet, nr. 576, vr. 91.
- Vâsıf, Târih (İlgürel), s. 181, 282, 316, 332, 382.
- Fatîn, Tezkire, s. 379.
- Devhatü’l-meşâyih, s. 111–113.
- Cevdet, Târih, II, 292–293, 347; IV, 229, 456–458; V, 173, 181; VI, 267.
- Sicill-i Osmânî, IV, 508.
- İlmiyye Salnâmesi, s. 557–559.
- Osmanlı Müellifleri, II, 420.
- Uzunçarşılı, İlmiye Teşkilâtı, s. 194.
- a.mlf., Osmanlı Tarihi, IV/2, s. 504–506, 511–512.
- Danişmend, Kronoloji2, V, 147–148.
- Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislâmları, Ankara 1972, s. 159–160.
- Mübahat S. Kütükoğlu, 1869’da Faal İstanbul Medreseleri, İstanbul 1977, s. 34–35.
- M. Orhan Bayrak, İstanbul’da Gömülü Meşhur Adamlar (1453–1978), İstanbul 1979, s. 75.
- Fikret Sarıcaoğlu, Kendi Kaleminden Bir Padişahın Portresi: Sultan I. Abdülhamid (1774–1789), İstanbul 2001, s. 124.
- Kāmûsü’l-a‘lâm, VI, 4387–4388.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mekkeyi Mehmed Efendi 1714 Mekke Hebesistan eyaleti 1797 Konstantinopol Osmanli alimi xettat ve seyxulislami Oglu Mustafa Asim Efendi II Mahmud doneminde 3 defe seyxulislam olmusdur Mekkeyi Mehmed Efendi115 Osmanli seyxulislamiEvvelkiSonraki120 Osmanli seyxulislami27 mart 1791 12 iyul 1792EvvelkiSonrakiDurrizade Mehmed Arif EfendiSexsi melumatlarDogum tarixi 1714Dogum yeri Mekke Osmanli imperiyasiVefat tarixi 12 noyabr 1797Vefat yeri Konstantinopol Osmanli imperiyasiAtasi Qazi Xelil EfendiUsagi Mekkeyizade Mustafa Asim EfendiHeyati1714 cu ilde Mekkede dunyaya geldi Sarayin anbar bolumunden yetisen ve daha sonra Mekke qaziligina qeder yukselen Xelil Efendinin ogludur Ancaq dogulduqdan qisa muddet sonra atasinin vefat etmesi sebebile bir nece ayliq iken Istanbula getirildi Burada tehsilini tamamladiqdan sonra 1735 ci ilin mayinda muderris olaraq xidmete basladi 1771 ci ilin iyununda Demesq 1776 ci ilin martinda Medine 15 avqust 1784 cu ilde ise Istanbul qazisi teyin edildi 2 avqust 1785 ci ilde xidmet muddetini tamamlamasi sebebile vezifeden alinsa da Anadolu qazesgerliyine namized secildi 11 fevral 1786 ci ilde namizedi oldugu Anadolu qazesgerliyine getirilen ve Rumeli qazesgerliyine namized secilen Mehmed Efendi 4 aprel 1787 ci ilde Mehmed Sadiq Efendinin vefati ile Rumeli qazesgerliyine getirildi 24 noyabr 1787 ci ilde vezifeden alinmasiyla onun yerine seyxulislam oldu Ancaq I Ebdulhemidin olan yaxinligi sebebile 23 fevral 1788 ci ilde vezifeden alindi III Selim doneminde vefatinin ardindan sedrezem Qoca Yusif Pasanin tovsiyesiyle Mekkeyi Mehmed Efendi ikinci defe seyxulislamliga getirildi 27 mart 1791 Bu vezifeye yeniden getirilmesinde sakit tebieti ve diger dovlet islerine qarismamasi da muhum rol oynamisdir Ancaq onun yasli ve sakit tebietli olmasi sebebile vezife ohdelikleri diger insanlarin elinde oyuncaga cevrilmisdi Bu sebeble 12 iyul 1792 ci ilde vezifeden alindi Ancaq Sultan Selimin ona olan hormeti sebebile vezifeden alinma xeberi Mehmed Efendiye cavusbasi terefinden deyil reisul kuttab terefinden bildirildi Vezifeden alinmasindaki bir diger sebeb ise 3 iyul 1792 ci ilde kecirilen ruyus imtahanlari ulema zumresindeki teyinatla bagli kecirilen imtahanlar barede yayilan sayeler oldu Rumeli hasari yaxinligindaki sahil koskune cekilen Mehmed Efendi 12 noyabr 1797 ci ilde vefat etdi EserleriḤasiye ʿala Tefsiri Ḳaḍi el Beyzavi Mursidu l varisin fi Ahvali l erbain Taḫmis i Ḳaṣide i Burde Tevessul Divan i Mekki Risale fi serḥi l ḥamd Vesile i Vusul Risale fi serhi l mukaddimati l erbaa min Kitabi t Tavzih Risale fi tafsili ma zekerahu sahibu l Menar fi ma rifeti aksami n nazm ve l ma na min Kitabi llahi teala Istiare i Tebeiyye ve Istiare i Temsiliyyeye Dair Risale Hisnu Ehlillah Iman i Mucerredin Adem i Nef i Hakkindaki Mu tezile Delillerinin Reddi Kitabu Nuzheti l arifin ve Tenbihi l gafilin er Ravza ve l mikyas fi durubi l iktibas Serh i Hikaye i Mescid i Asik Kisi Menakib i Hazret i Seyh Muhammed Murad el Buhari MenbeMecmua i Fetava Istanbul Belediyesi Ataturk Kitapligi Muallim Cevdet nr 576 vr 91 Vasif Tarih Ilgurel s 181 282 316 332 382 Fatin Tezkire s 379 Devhatu l mesayih s 111 113 Cevdet Tarih II 292 293 347 IV 229 456 458 V 173 181 VI 267 Sicill i Osmani IV 508 Ilmiyye Salnamesi s 557 559 Osmanli Muellifleri II 420 Uzuncarsili Ilmiye Teskilati s 194 a mlf Osmanli Tarihi IV 2 s 504 506 511 512 Danismend Kronoloji2 V 147 148 Abdulkadir Altunsu Osmanli Seyhulislamlari Ankara 1972 s 159 160 Mubahat S Kutukoglu 1869 da Faal Istanbul Medreseleri Istanbul 1977 s 34 35 M Orhan Bayrak Istanbul da Gomulu Meshur Adamlar 1453 1978 Istanbul 1979 s 75 Fikret Saricaoglu Kendi Kaleminden Bir Padisahin Portresi Sultan I Abdulhamid 1774 1789 Istanbul 2001 s 124 Kamusu l a lam VI 4387 4388