Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Lozanna müqaviləsi — 1923-cü il iyulun 24-də Türkiyə ilə Qərb dövlətləri arasında imzalanan müqavilə. Türkiyənin indiki sərhədlərini, regiondakı statusunu müəyyən edən bu müqavilə tarixin sonrakı mərhələlərində baş verəcək bir çox hadisə üçün də platforma rolunu oynadı. Birinci dünya müharibəsini məğlub bitirənlər arasında olan Osmanlı Türkiyəsi faktiki olaraq suverenliyini itirmişdi. 1920-ci ildə Yunanıstanın təkidi ilə imzalanmış Sevr müqaviləsinə əsasən, Osmanlı dövlətinin qəti sərhədləri, orduya malik olmaq hüququ və Aralıq dənizindəki adalara olan iddiası ləğv edilmişdi. Amma Yunanıstandan başqa, heç bir dövlətin müqavilənin şərtlərini tanımaması "Lozanna" konfransının çağırılmasına səbəb oldu. 8 ay davam edən mübahisələrdən sonra nəhayət 1923-cü il iyulun 24-də tarixi "Lozanna" müqaviləsi bağlandı. Bununla, yüz illərlə davam edən türk-yunan ixtilafı qismən həllini tapdı və iki dövlət arasındakı sərhəd dəqiqləşdirildi. Egey dənizindəki xırda adalar bölüşdürüldü. Bir milyona yaxın yunan Türkiyədən Yunanıstana, 500 min türk isə Yunanıstandan Anadoluya köç etdi. Lozanna razılaşması faktiki olaraq Türkiyəni Dardanel və Bosfor boğazlarındakı haqlarından məhrum etdi. Türkiyə bu qiymətli keçidlər üzərindəki haqlarını bir də 1936-cı ildə imzalanmış "Montrö" sazişi ilə geri ala bildi. "Lozanna" müqaviləsi həm də Osmanlı sərhədləri daxilində yaşayan erməni və yəhudilərin statusunu müəyyən etdi. Bu milli azlıqlar tam hüquqlu Türkiyə vətəndaşı elan edildi. Amma Lozannada həllini tapmayan nüanslar da oldu. İraqla Türkiyə sərhəddindəki Mosul vilayətinin statusunun qeyri-müəyyən qalması, Kipr məsələsində razılığın əldə edilməməsi, sonradan regionda ciddi münaqişələrin formalaşmasına gətirib çıxardı.
| Lozanna müqaviləsi | |
|---|---|
 | |
| İmzalanma tarixi | 24 iyul 1923 |
| İmzalanma yeri | |
| Tərəflər | Türkiyə, Birləşmiş Krallıq, Üçüncü Fransa Respublikası, İtaliya krallığı, Yaponiya imperiyası, Yunanıstan, Serblər, xorvatlar və slovenlər krallığı[d], Rumıniya Krallığı[d] |
| Dili | fransız dili |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Lozanna muqavilesi 1923 cu il iyulun 24 de Turkiye ile Qerb dovletleri arasinda imzalanan muqavile Turkiyenin indiki serhedlerini regiondaki statusunu mueyyen eden bu muqavile tarixin sonraki merhelelerinde bas verecek bir cox hadise ucun de platforma rolunu oynadi Birinci dunya muharibesini meglub bitirenler arasinda olan Osmanli Turkiyesi faktiki olaraq suverenliyini itirmisdi 1920 ci ilde Yunanistanin tekidi ile imzalanmis Sevr muqavilesine esasen Osmanli dovletinin qeti serhedleri orduya malik olmaq huququ ve Araliq denizindeki adalara olan iddiasi legv edilmisdi Amma Yunanistandan basqa hec bir dovletin muqavilenin sertlerini tanimamasi Lozanna konfransinin cagirilmasina sebeb oldu 8 ay davam eden mubahiselerden sonra nehayet 1923 cu il iyulun 24 de tarixi Lozanna muqavilesi baglandi Bununla yuz illerle davam eden turk yunan ixtilafi qismen hellini tapdi ve iki dovlet arasindaki serhed deqiqlesdirildi Egey denizindeki xirda adalar bolusduruldu Bir milyona yaxin yunan Turkiyeden Yunanistana 500 min turk ise Yunanistandan Anadoluya koc etdi Lozanna razilasmasi faktiki olaraq Turkiyeni Dardanel ve Bosfor bogazlarindaki haqlarindan mehrum etdi Turkiye bu qiymetli kecidler uzerindeki haqlarini bir de 1936 ci ilde imzalanmis Montro sazisi ile geri ala bildi Lozanna muqavilesi hem de Osmanli serhedleri daxilinde yasayan ermeni ve yehudilerin statusunu mueyyen etdi Bu milli azliqlar tam huquqlu Turkiye vetendasi elan edildi Amma Lozannada hellini tapmayan nuanslar da oldu Iraqla Turkiye serheddindeki Mosul vilayetinin statusunun qeyri mueyyen qalmasi Kipr meselesinde raziligin elde edilmemesi sonradan regionda ciddi munaqiselerin formalasmasina getirib cixardi Lozanna muqavilesiImzalanma tarixi 24 iyul 1923Imzalanma yeri LozannaTerefler Turkiye Birlesmis Kralliq Ucuncu Fransa Respublikasi Italiya kralligi Yaponiya imperiyasi Yunanistan Serbler xorvatlar ve slovenler kralligi d Ruminiya Kralligi d Dili fransiz dili Vikianbarda elaqeli mediafayllar