Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kəngərli süvariləri — 1828-1856-cı illərdə rus ordusunda kəngərlilərdən və ya azərbaycanlılardan ibarət ordu birliyidir. Naxçıvanlı Ehsan xanın başçılığı altında Rusiya-Osmanlı müharibəsində iştirak etmişdilər.
| Kəngərli süvariləri | |
|---|---|
| rus. Кенгерлинская конница | |
 | |
| Növü | Atlı alay |
| Yaranma tarixi | 1828-1856 |
| Ölkə |  Rusiya İmperiyası |
| Daxildir | Qafqaz korpusu |
| Qərargah | İrəvan quberniyası |
| Müharibələr | Rusiya-Osmanlı müharibəsi (1828-1829) Krım müharibəsinin Qafqaz cəbhəsi (1853-1856) |
| Döyüşlər | Oltu qalasının alınması (1829) |
| Fərqlənmə nişanları | Yaşıl parça üzərində Dövlət Gerbi və I Nikolayın monoqramı təsvir edilmiş fəxri bayraq. |
| Komandanlıq | |
| Məşhur komandirləri | Ehsan xan Kəngərli, Fərəculla bəy |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bəylər ordu birliyini idarə etmək üçün epaulet, naib və vəkillərdən istifadə edirdilər.
Tarixi
Öncəki tarix
Kəngərlilər erkən dönəmdən mövcud olmuş türk tayfalarından biridirlər. Onlar Səfəvi dövründə də aktiv şəkildə fəaliyyət göstərmiş, əsas Qızılbaş tayfalarından biri olan Ustaclıların bir tirəsini təşkil etmişdirlər. Hal-hazırda onların varisləri əsasən İranın Qum və Vərəmin bölgələrində, Cənubi Azərbaycanda və başda NAxçıvan olmaqla Şimali Azərbaycanda yaşamaqdadırlar. Naxçıvan xanları bu tayfaya mənsub olmuşdurlar.
1787-ci ildə Kəngərli tayfasından olan süvarilərə arxalanan Kəlbəli xan saray çevrilişi nəticəsində hakimiyyətə gəldi. O, qısa müddət sonra Naxçıvan xanı kimi köçəri tayfaları və elləri özünə tabe edib tam hakimiyyət qurdu.
Rus-Osmanlı müharibəsində iştirakları
Rus imperiya ordusunun tərkibində olan Kəngərli süvariləri 1828-ci ildə 1828-1829-cu illər Rusiya-Türkiyə müharibəsi zamanı yaradılmışdır. Ona polkovnik Ehsan Xan Naxçıvan komandanlıq edirdi. Kəngərli süvarilərinin forması köynəkdən, parçadan və ya keçədən (qış üçün) tünd göy rəngli dik yaxalıqdan, hörüklə işlənmiş beşmetdən, baş geyimi kimi tikilmiş hündür uclu papaq (qış üçün) və üzərində yaşıl rəngli parça səkkizguşəli ulduzdan ibarət idi. Döyüş və ya səfər vəziyyətində çəkmələrdən istifadə edilsə də, sülh şəraitində dolamadan istifadə edilməkdə idi. Bəylər apolet taxır, onların köməkçiləri olan naiblər və vəkillər də əsgərlərdən, nökərlərdən fərqləndirilirdi. Nökərlərin yaxasında xüsusi işarə olurdu. Qış vaxtında hər bir kəs yapıncıdan istifadə edirdi. Silah olaraq isə tüfəng, tapanca və xəncər mövcud idi.[]
Naxçıvanın Kəngərli tayfasının ağsaqqallarının məsləhətləşməsi ilə iki yüz Kəngərli süvarisi General Parkeçivə yardım üçün göndərildi. Süvarilərə döyüşdə kor xanın oğlu, rus ordusunun kapitanı Fərəculla bəy komandanlıq edirdi. Onun köməkçisi Kəngərli bəylərindən olan kapitan Zeynalabdin Soltan Hacı İsa Soltan oğlu idi. Mehdi ağa Kəlbəli xan oğlu da yüzbaşılar siyahısında idi. Ümumiyyətlə, silah tuta bilən bütün Kəngərli bəyləri bu birlikdə xidmət etməkdə idi.
1829-cu ilin bütün yürüşü boyunca Kəngərli süvariləri əsasən konsolidasiya edilmiş kazak alayının tərkibində fəaliyyət göstərmiş və müstəqil bir hissə kimi yalnız 18-20 sentyabr tarixlərində podpolkovnik knyaz M.Z.Arqutinski-Dolqorukinin dəstəsinin Oltu ekspedisiyasında iştirak etmişdir. qalasının mühasirəsində və onun sonradan atəşə tutulması, qala qarnizonunun təslim olmasına səbəb oldu. Dəstənin avanqardında olan Kəngərli süvariləri Milli-Düz döyüşündə də fərqləndilər. 1829-cu il döyüşlərində fərqləndiklərinə görə bütün Zaqafqaziya müsəlman süvari alayları, o cümlədən Kəngərli süvariləri 1830-cu il oktyabrın 26-da xatirə bayraqları ilə təltif olundular. I Nikolayın əmrinə əsasən, Kəngərli süvarilərinə göstərdikləri şücaətə görə fəxri bayraq verilmiş, onun yaşıl parçasında Dövlət Gerbi və I Nikolayın monoqramı təsvir edilmişdir. Azərbaycan Tarixi Muzeyinin yeni tarix fondunda Kəngərli süvari dəstəsinin bir dəstəsinə məxsus bayraq var. Araşdırmalar göstərir ki, Kəngərli süvarilərinin bayrağı Qafqaz qubernatoru - feldmarşal knyaz Mixail Semenoviç Vorontsovun (1782-1856) şəxsi rəhbərliyi ilə Ehsan xanın sarayına daşınıb.
23 aprel 1845-ci il tarixli rəsmi məktubda Ehsan xanın rəsmi müraciəti əks olunmuşdur. Növbəti gün 44 nömrəli məktubla bölgə rəhbərinə bildirilirdi ki, inzibati mərkəzdə saxlanılan fəxri bayrağın Ehsan xanın sarayına köçürülməsi Knyaz Qaqarinə tapşırılmışdır. Qaqarin bu zaman İranda rəsmi səfərdə idi. Məktubun son cümləsində Ehsan xana "mənim məktubumu və hədiyyəmi verib, hörmətimi göstəri" deyə qeyd edilmişdi. Qafqazdakı rus qoşunlarının baş komandanının adıçəkilən qvardiya polkovniki knyaz Qaqarinə 25 aprel tarixli 498 saylı məktubu da maraqlıdır:
Ən mərhəmətli hökmdarın Kəngərli tayfasına təqdim etdiyi fəxri bayraq. hazırda Naxçıvan rayon idarəsində saxlanılır. Müsəlman qoşunlarının yürüş atanı general-mayor Ehsan Xan bu bayrağı öz sarayına çatdırmağı xahiş edir. Ona görə də İrandan qayıdan kimi bu bayrağı təntənəli şəkildə Ehsan xanın sarayına çatdırın. Mərasim daşınması başa çatdıqdan sonra mənə xəbər verin.
Bayraq Ehsan xanın sarayına təntənəli təhvil verildikdən sonra sonuncu Qafqaz qubernatoru M.S.Vorontsova təşəkkür məktubu yazdı ki, bu da sənədlər arasında saxlanılır. Məktubda ona göstərilən etimada, hədiyyələrə və Kəngərli süvarilərinə məxsus bayrağın sarayında saxlanmasına icazə verdiyinə görə minnətdarlıq ifadə edilir. Bu məktub 1845-ci il iyunun 1-də Naxçıvanda yazılmış və Ehsan xanın şəxsi möhürü və imzası ilə təsdiq edilmişdir. Bu gün Kəngərli süvarilərinin döyüş və fəxri bayraqları Bakıdakı muzeyin “Yeni və müasir tarix” fondunda saxlanılır. Kəngərli süvarilərinin döyüş bayrağı (No 458) rus ordusunun digər müsəlman süvari alaylarının bayraqlarından kətanın yaşıl rəngi və bəzi elementləri ilə fərqlənir. Dördbucaqlı ipək bayraq 134x128 sm ölçüdə və sinəsində boz qalxan və pəncələrində top lülələri olan qartalın bir qədər sxematik təsvirini əks etdirir. Bayraq dirəyi qara rəngdədir. Digər müsəlman alaylarının bayraqlarından fərqli olaraq burada ərəbcə “Yaxşılıq yaxşılıqla mükafatlandırılır. Ədalətli sultan Allahın yer üzündəki kölgəsidir. Əl-Murad Kəngərli” yazısı lentdə deyil, birbaşa bayrağın özündə əks olunub. Qeyd edək ki, bu Murad Naxçıvan xanı, I Kəlbalanın ulu babasıdır. Buradan belə nəticəyə gəlmək olar ki, bu bayrağın simvolika elementlərinin əksəriyyəti Kəngərli tayfasına aiddir. Kəngərli Süvarisinin fəxri bayrağı yaşıl rəngdədir, ölçüləri 158x140 sm, qoşa ipək parçadan hazırlanmışdır. Mərkəzdə ağ fonda qızılı çələnglə əhatə olunmuş ikibaşlı qartal təsviri verilmişdir. Üst ucu sarı, alt və qotazlar digər alayın şərəf plakatları ilə eynidir. Bu, Ehsan xanın sarayına daşınan bayrağın surətidir. Rusiyalı tarixçi Oleq Kuznetsovun sözlərinə görə, fəxri bayraq Sankt-Peterburqun hərbi muzeyində saxlanılır.
Kəngərli süvarilərinə verilən ali nizamnamədə deyilirdi:
Bizim Kəngərli süvarilərimizə,
Osmanlı Babi Alisinə qarşı 1828-1829-cu illər müharibəsində Kəngərli süvariləri tərəfindən göstərilən mükəmməl cəsarət, örnək igidlik və davamlı çalışqanlıq onlara xüsusi təvəccühümüzü qazandırmış, bunun xatirəsinə onlara burada bildirilən fəxri bayrağı ən səmimi hisslərimizlə təqdim edirik. Monarxın kəngərli süvarilərini təşkil edən xalqın səadəqitinə və layaqətinə göstərilən münasibətin bir işarəsi olaraq Naxçıvanda yerli hökumət yerində tutulmasını əmr etdiyimiz bu süvari birliyinin imperiyamıza düşmən xalqlara qarşı yenidən silahlanması lazım olarsa, müəyyən edilən sancaq süvarilərlə birlikdə səfərdə olacaqdır. Kəngərli süvarilərinə qarşı imperatorluq mərhəmətimiz və xoşniyyətimiz davam edəcəkdir.
- Nikolay
Sonrakı tarixləri
1830-cu illərdə 350 süvaridən ibarət birlik döyüşə hazır vəziyyətdə saxlanılırdı və ordunun saxlanması üçün ləğv edilmiş Naxçıvan xanlığı ərazisindən 8400 rubl yığılırdı. Kəngərlilər Əlahiddə Qafqaz Korpusunun tərkibində daimi olaraq hərbi xidmətdə olan yeganə icma idi. 1837-ci ildə Ehsan xanın qardaşı Fərəculla bəyin başçılıq etdiyi yüzlərlə kəngərli süvarisi dünyanın sonunun gəlməsi ilə bağlı söhbətlər aparan Molla Məmməd Sadığı həbs etdi. 5 oktyabr 1837-ci ildə, Qafqaza səyahət zamanı Rusiya imperatoru I Nikolay Kəngərli süvarilərini seyr etdi və onları "müqayisəolunmaz" adlandırdı. Azərbaycanlı tarixçi Fərhad Nağdəliyev hesab edir ki, Nikolay Kəngərli süvarilərinin mükəmməlliyini gördükdən sonra konvoyunda Azərbaycan əsilzadə ailələrinin nümayəndələrindən ibarət olan bir müsəlman dəstəsi yaratmağı əmr etmişdir. A. H. Benckendorff tərəfindən yazılan I Nikolayın hekayəsindən:
Vadiyə enərək qarşımda döyüşə düzülmüş, uniforma geyinmiş, gözəl atlı Kəngərlinin misilsiz süvarilərini gördüm; onun rəisi Ehsan xan tələsik yanıma gəlib rusca, elə bil nizami qoşunlarımızın zabiti kimi xəbər verdi. Bu yoldaşlarla məşhur Eçmiədzin monastırına qədər getdim, monastrın qarşısında erməni patriarxı Yohannes məni at belində qarşıladı...Monastırdan çıxanda... Oradan məni İrəvana müşayiət edən Kəngərli süvarilərinə baxış keçirdim.
1850-ci ildə əvvəllər hərbi idarəyə tabe olan Kəngərli süvari dəstəsi mülki rəhbərliyə verildi və Naxçıvan qəzasında polis, sərhəd və gömrük-karantin keşikçisi vəzifələrini icra etməyə başladı. Krım müharibəsi illərində üç yüz Kəngərli süvari general-leytenant baron K.K. Vrangelin komandanlığı altında rus ordusunun İrəvan dəstəsinin tərkibində Qafqaz hərbi əməliyyatlar cəhbəsində fəaliyyət göstərirdi. 1854-cü ilin bütün kampaniyası boyunca atlılar kəşfiyyat və patrul vəzifəsini yerinə yetirərək daim ön planda olmuşdurlar.[]
1854-cü ilin iyununda Krım müharibəsi zamanı Çınqıl yüksəkliyi uğrunda gedən döyüşlərdə II Kalbalı Kəngərli igidlik nümunələri göstərmiş, buna görə IV dərəcəli Georgi ordeni ilə təltif edilmişdir. Həmin il imperator I Nikolay Kalbəli xana döyüş bayrağı göndərdi. Ölçüsü 145x120 sm olan bu dördbucaqlı pankart göy rəngdə, ipək parçadan tikilmiş, üz və arxa tərəflərində təsvirlər və yazılar vardır.
Hərbi fəaliyyətin bitməsi ilə, 1856-cı ilin 30 avqustunda Kəngərli süvariləri birliyi ləğv edildi.[]
Qeydlər
- Orta əsrlərdə türk-monqol cəmiyyətlərində mövcud olmuş döyüşçü siniflərindən biri nəzərdə tutulur. Monqol dilindən tərcümədə "yoldaş", "döyüşçü", "xidmətçi", "köməkçi" və "qul" kimi anlamlara gəlir.
Mənbə
- Zerrin : İslam Ansiklopedisi:. Nöker. İstanbul: İslam Ansiklopedisi. 2007.
- Ф. И. Сулейманов. О знаменах азербайджанских полков, участвовавших в русско-турецкой войне 1828-1829 гг. Bakı: Материалы по истории Азербайджана. 1962.
- Э. Э. Исмаилов. Георгиевские кавалеры-азербайджанцы. Moskva: Герои отечества. Редакторы: Думин С. В., Джангиров А. Б. 2005. 248.
- Ф. Ф. Нагдалиев. Ханы Нахичеванские в Российской империи. Moskva: Новый Аргумент. 432. ISBN .
- М. Гулиев // — 2015. — 11 января. Знамя Конницы кенгерли. Каспий. 2015.
- Я. А. Гордин. Николай I глазами современников. Peterburq: Пальмира. 2017. 543.
- George Bournoutian. From the Kur to the Aras: A Military History of Russia's Move into the South Caucasus and the First Russo-Iranian War, 1801–1813. Brill. 2021. ISBN .
- Pierre Oberling. Kangarlu. London and New York: Routledge & Kegan Paul. In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica. 2010. ISBN .
İstinadlar
- Исмаилов, 2005. səh. 95
- Гулиев, 2015. səh. 95
- Сулейманов, 1962. səh. 98
- Гордин, 2017. səh. 230
- Ахмедов, 1989. səh. 18
- Нагдалиев, 2006. səh. 85
- Oberling, 2010. səh. 495
- Bournoutian, 2021. səh. 258
- Нагдалиев, 2006. səh. 20
- Günal, 2007
- Нагдалиев, 2006. səh. 71
- Нагдалиев, 2006. səh. 78
- Нагдалиев, 2006. səh. 84-85
- Гордин, 2017. səh. 230231
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kengerli suvarileri 1828 1856 ci illerde rus ordusunda kengerlilerden ve ya azerbaycanlilardan ibaret ordu birliyidir Naxcivanli Ehsan xanin basciligi altinda Rusiya Osmanli muharibesinde istirak etmisdiler Kengerli suvarilerirus Kengerlinskaya konnicaNovu Atli alayYaranma tarixi 1828 1856Olke Rusiya ImperiyasiDaxildir Qafqaz korpusuQerargah Irevan quberniyasiMuharibeler Rusiya Osmanli muharibesi 1828 1829 Krim muharibesinin Qafqaz cebhesi 1853 1856 Doyusler Oltu qalasinin alinmasi 1829 Ferqlenme nisanlari Yasil parca uzerinde Dovlet Gerbi ve I Nikolayin monoqrami tesvir edilmis fexri bayraq KomandanliqMeshur komandirleri Ehsan xan Kengerli Fereculla bey Vikianbarda elaqeli mediafayllar Beyler ordu birliyini idare etmek ucun epaulet naib ve vekillerden istifade edirdiler TarixiOnceki tarix Kengerliler erken donemden movcud olmus turk tayfalarindan biridirler Onlar Sefevi dovrunde de aktiv sekilde fealiyyet gostermis esas Qizilbas tayfalarindan biri olan Ustaclilarin bir tiresini teskil etmisdirler Hal hazirda onlarin varisleri esasen Iranin Qum ve Veremin bolgelerinde Cenubi Azerbaycanda ve basda NAxcivan olmaqla Simali Azerbaycanda yasamaqdadirlar Naxcivan xanlari bu tayfaya mensub olmusdurlar 1787 ci ilde Kengerli tayfasindan olan suvarilere arxalanan Kelbeli xan saray cevrilisi neticesinde hakimiyyete geldi O qisa muddet sonra Naxcivan xani kimi koceri tayfalari ve elleri ozune tabe edib tam hakimiyyet qurdu Rus Osmanli muharibesinde istiraklari Rus imperiya ordusunun terkibinde olan Kengerli suvarileri 1828 ci ilde 1828 1829 cu iller Rusiya Turkiye muharibesi zamani yaradilmisdir Ona polkovnik Ehsan Xan Naxcivan komandanliq edirdi Kengerli suvarilerinin formasi koynekden parcadan ve ya keceden qis ucun tund goy rengli dik yaxaliqdan horukle islenmis besmetden bas geyimi kimi tikilmis hundur uclu papaq qis ucun ve uzerinde yasil rengli parca sekkizguseli ulduzdan ibaret idi Doyus ve ya sefer veziyyetinde cekmelerden istifade edilse de sulh seraitinde dolamadan istifade edilmekde idi Beyler apolet taxir onlarin komekcileri olan naibler ve vekiller de esgerlerden nokerlerden ferqlendirilirdi Nokerlerin yaxasinda xususi isare olurdu Qis vaxtinda her bir kes yapincidan istifade edirdi Silah olaraq ise tufeng tapanca ve xencer movcud idi menbe gosterin Naxcivanin Kengerli tayfasinin agsaqqallarinin meslehetlesmesi ile iki yuz Kengerli suvarisi General Parkecive yardim ucun gonderildi Suvarilere doyusde kor xanin oglu rus ordusunun kapitani Fereculla bey komandanliq edirdi Onun komekcisi Kengerli beylerinden olan kapitan Zeynalabdin Soltan Haci Isa Soltan oglu idi Mehdi aga Kelbeli xan oglu da yuzbasilar siyahisinda idi Umumiyyetle silah tuta bilen butun Kengerli beyleri bu birlikde xidmet etmekde idi 1829 cu ilin butun yurusu boyunca Kengerli suvarileri esasen konsolidasiya edilmis kazak alayinin terkibinde fealiyyet gostermis ve musteqil bir hisse kimi yalniz 18 20 sentyabr tarixlerinde podpolkovnik knyaz M Z Arqutinski Dolqorukinin destesinin Oltu ekspedisiyasinda istirak etmisdir qalasinin muhasiresinde ve onun sonradan atese tutulmasi qala qarnizonunun teslim olmasina sebeb oldu Destenin avanqardinda olan Kengerli suvarileri Milli Duz doyusunde de ferqlendiler 1829 cu il doyuslerinde ferqlendiklerine gore butun Zaqafqaziya muselman suvari alaylari o cumleden Kengerli suvarileri 1830 cu il oktyabrin 26 da xatire bayraqlari ile teltif olundular I Nikolayin emrine esasen Kengerli suvarilerine gosterdikleri sucaete gore fexri bayraq verilmis onun yasil parcasinda Dovlet Gerbi ve I Nikolayin monoqrami tesvir edilmisdir Azerbaycan Tarixi Muzeyinin yeni tarix fondunda Kengerli suvari destesinin bir destesine mexsus bayraq var Arasdirmalar gosterir ki Kengerli suvarilerinin bayragi Qafqaz qubernatoru feldmarsal knyaz Mixail Semenovic Vorontsovun 1782 1856 sexsi rehberliyi ile Ehsan xanin sarayina dasinib 23 aprel 1845 ci il tarixli resmi mektubda Ehsan xanin resmi muracieti eks olunmusdur Novbeti gun 44 nomreli mektubla bolge rehberine bildirilirdi ki inzibati merkezde saxlanilan fexri bayragin Ehsan xanin sarayina kocurulmesi Knyaz Qaqarine tapsirilmisdir Qaqarin bu zaman Iranda resmi seferde idi Mektubun son cumlesinde Ehsan xana menim mektubumu ve hediyyemi verib hormetimi gosteri deye qeyd edilmisdi Qafqazdaki rus qosunlarinin bas komandaninin adicekilen qvardiya polkovniki knyaz Qaqarine 25 aprel tarixli 498 sayli mektubu da maraqlidir En merhemetli hokmdarin Kengerli tayfasina teqdim etdiyi fexri bayraq hazirda Naxcivan rayon idaresinde saxlanilir Muselman qosunlarinin yurus atani general mayor Ehsan Xan bu bayragi oz sarayina catdirmagi xahis edir Ona gore de Irandan qayidan kimi bu bayragi tenteneli sekilde Ehsan xanin sarayina catdirin Merasim dasinmasi basa catdiqdan sonra mene xeber verin Bayraq Ehsan xanin sarayina tenteneli tehvil verildikden sonra sonuncu Qafqaz qubernatoru M S Vorontsova tesekkur mektubu yazdi ki bu da senedler arasinda saxlanilir Mektubda ona gosterilen etimada hediyyelere ve Kengerli suvarilerine mexsus bayragin sarayinda saxlanmasina icaze verdiyine gore minnetdarliq ifade edilir Bu mektub 1845 ci il iyunun 1 de Naxcivanda yazilmis ve Ehsan xanin sexsi mohuru ve imzasi ile tesdiq edilmisdir Bu gun Kengerli suvarilerinin doyus ve fexri bayraqlari Bakidaki muzeyin Yeni ve muasir tarix fondunda saxlanilir Kengerli suvarilerinin doyus bayragi No 458 rus ordusunun diger muselman suvari alaylarinin bayraqlarindan ketanin yasil rengi ve bezi elementleri ile ferqlenir Dordbucaqli ipek bayraq 134x128 sm olcude ve sinesinde boz qalxan ve pencelerinde top luleleri olan qartalin bir qeder sxematik tesvirini eks etdirir Bayraq direyi qara rengdedir Diger muselman alaylarinin bayraqlarindan ferqli olaraq burada erebce Yaxsiliq yaxsiliqla mukafatlandirilir Edaletli sultan Allahin yer uzundeki kolgesidir El Murad Kengerli yazisi lentde deyil birbasa bayragin ozunde eks olunub Qeyd edek ki bu Murad Naxcivan xani I Kelbalanin ulu babasidir Buradan bele neticeye gelmek olar ki bu bayragin simvolika elementlerinin ekseriyyeti Kengerli tayfasina aiddir Kengerli Suvarisinin fexri bayragi yasil rengdedir olculeri 158x140 sm qosa ipek parcadan hazirlanmisdir Merkezde ag fonda qizili celengle ehate olunmus ikibasli qartal tesviri verilmisdir Ust ucu sari alt ve qotazlar diger alayin seref plakatlari ile eynidir Bu Ehsan xanin sarayina dasinan bayragin suretidir Rusiyali tarixci Oleq Kuznetsovun sozlerine gore fexri bayraq Sankt Peterburqun herbi muzeyinde saxlanilir Kengerli suvarilerine verilen ali nizamnamede deyilirdi Bizim Kengerli suvarilerimize Osmanli Babi Alisine qarsi 1828 1829 cu iller muharibesinde Kengerli suvarileri terefinden gosterilen mukemmel cesaret ornek igidlik ve davamli calisqanliq onlara xususi teveccuhumuzu qazandirmis bunun xatiresine onlara burada bildirilen fexri bayragi en semimi hisslerimizle teqdim edirik Monarxin kengerli suvarilerini teskil eden xalqin seadeqitine ve layaqetine gosterilen munasibetin bir isaresi olaraq Naxcivanda yerli hokumet yerinde tutulmasini emr etdiyimiz bu suvari birliyinin imperiyamiza dusmen xalqlara qarsi yeniden silahlanmasi lazim olarsa mueyyen edilen sancaq suvarilerle birlikde seferde olacaqdir Kengerli suvarilerine qarsi imperatorluq merhemetimiz ve xosniyyetimiz davam edecekdir Nikolay Sonraki tarixleri 1830 cu illerde 350 suvariden ibaret birlik doyuse hazir veziyyetde saxlanilirdi ve ordunun saxlanmasi ucun legv edilmis Naxcivan xanligi erazisinden 8400 rubl yigilirdi Kengerliler Elahidde Qafqaz Korpusunun terkibinde daimi olaraq herbi xidmetde olan yegane icma idi 1837 ci ilde Ehsan xanin qardasi Fereculla beyin basciliq etdiyi yuzlerle kengerli suvarisi dunyanin sonunun gelmesi ile bagli sohbetler aparan Molla Memmed Sadigi hebs etdi 5 oktyabr 1837 ci ilde Qafqaza seyahet zamani Rusiya imperatoru I Nikolay Kengerli suvarilerini seyr etdi ve onlari muqayiseolunmaz adlandirdi Azerbaycanli tarixci Ferhad Nagdeliyev hesab edir ki Nikolay Kengerli suvarilerinin mukemmelliyini gordukden sonra konvoyunda Azerbaycan esilzade ailelerinin numayendelerinden ibaret olan bir muselman destesi yaratmagi emr etmisdir A H Benckendorff terefinden yazilan I Nikolayin hekayesinden Vadiye enerek qarsimda doyuse duzulmus uniforma geyinmis gozel atli Kengerlinin misilsiz suvarilerini gordum onun reisi Ehsan xan telesik yanima gelib rusca ele bil nizami qosunlarimizin zabiti kimi xeber verdi Bu yoldaslarla meshur Ecmiedzin monastirina qeder getdim monastrin qarsisinda ermeni patriarxi Yohannes meni at belinde qarsiladi Monastirdan cixanda Oradan meni Irevana musayiet eden Kengerli suvarilerine baxis kecirdim 1850 ci ilde evveller herbi idareye tabe olan Kengerli suvari destesi mulki rehberliye verildi ve Naxcivan qezasinda polis serhed ve gomruk karantin kesikcisi vezifelerini icra etmeye basladi Krim muharibesi illerinde uc yuz Kengerli suvari general leytenant baron K K Vrangelin komandanligi altinda rus ordusunun Irevan destesinin terkibinde Qafqaz herbi emeliyyatlar cehbesinde fealiyyet gosterirdi 1854 cu ilin butun kampaniyasi boyunca atlilar kesfiyyat ve patrul vezifesini yerine yetirerek daim on planda olmusdurlar menbe gosterin 1854 cu ilin iyununda Krim muharibesi zamani Cinqil yuksekliyi ugrunda geden doyuslerde II Kalbali Kengerli igidlik numuneleri gostermis buna gore IV dereceli Georgi ordeni ile teltif edilmisdir Hemin il imperator I Nikolay Kalbeli xana doyus bayragi gonderdi Olcusu 145x120 sm olan bu dordbucaqli pankart goy rengde ipek parcadan tikilmis uz ve arxa tereflerinde tesvirler ve yazilar vardir Herbi fealiyyetin bitmesi ile 1856 ci ilin 30 avqustunda Kengerli suvarileri birliyi legv edildi menbe gosterin QeydlerOrta esrlerde turk monqol cemiyyetlerinde movcud olmus doyuscu siniflerinden biri nezerde tutulur Monqol dilinden tercumede yoldas doyuscu xidmetci komekci ve qul kimi anlamlara gelir MenbeZerrin Islam Ansiklopedisi Noker Istanbul Islam Ansiklopedisi 2007 F I Sulejmanov O znamenah azerbajdzhanskih polkov uchastvovavshih v russko tureckoj vojne 1828 1829 gg Baki Materialy po istorii Azerbajdzhana 1962 E E Ismailov Georgievskie kavalery azerbajdzhancy Moskva Geroi otechestva Redaktory Dumin S V Dzhangirov A B 2005 248 F F Nagdaliev Hany Nahichevanskie v Rossijskoj imperii Moskva Novyj Argument 432 ISBN 5 903224 01 6 M Guliev 2015 11 yanvarya Znamya Konnicy kengerli Kaspij 2015 Ya A Gordin Nikolaj I glazami sovremennikov Peterburq Palmira 2017 543 George Bournoutian From the Kur to the Aras A Military History of Russia s Move into the South Caucasus and the First Russo Iranian War 1801 1813 Brill 2021 ISBN 978 9004445154 Pierre Oberling Kangarlu London and New York Routledge amp Kegan Paul In Yarshater Ehsan ed Encyclopaedia Iranica 2010 ISBN 978 1 934283 28 8 IstinadlarIsmailov 2005 seh 95 Guliev 2015 seh 95 Sulejmanov 1962 seh 98 Gordin 2017 seh 230 Ahmedov 1989 seh 18 Nagdaliev 2006 seh 85 Oberling 2010 seh 495 Bournoutian 2021 seh 258 Nagdaliev 2006 seh 20 Gunal 2007 Nagdaliev 2006 seh 71 Nagdaliev 2006 seh 78 Nagdaliev 2006 seh 84 85 Gordin 2017 seh 230231