Aerodinamikada, bir təyyarənin kritik Mach sürəti, qanadın kiçik bir hissəsi üzərindəki axının səs sürətinə çatdığı ən kiçik sürətidir.
Uçuşda olan bütün avianəqliyyat vasitələri üçün, nəqliyyat vasitəsinin ətrafında dövran edən havanın sürətinin artmasından və ya azalmasından, nəqliyyat vasitəsinin ətrafındakı hava axını nəqliyyat vasitəsinin hava sürəti ilə eyni deyildir. Kritik Mach sürətində, təyyarənin özü 1,0 Mach sürətindən daha az bir hava sürətinə malik olmasına baxmayaraq gövdə yaxınlığındakı bəzi bölgələrdə yerli hava axını səs sürətinə çatır. Bu vəziyyət zəif bir şok dalğası yaradır. Kritik Mach sayından yüksək sürətlərdə:
- Sürüklənmə əmsalı birdən-birə artaraq yüksək təsirli sürüklənməyə səbəb olar.
- Transonik və supersonik sürətlər üçün nəzərdə tutulmayan təyyarələrdə idarəetmə səthlərindəki hava axını nəqliyyat vasitəsinin idarəetməsində pozğunluqlara səbəb olar.
Kritik Mach sayında uçmaq üçün dizayn edilməyən nəqliyyat vasitələrində, qanad və quyruq qanadı üstündəki axıntıda olan şok dalğaları qanaddakı hündürlüyü itirmək üçün kifayətdir. Kritik Mach sayındakı problemlərlə əlaqəli bu fenomen sıxışdırılma olaraq bilinir. Sıxışdırılma 1930-40-cı illərdə yüksək sürətli hərbi və eksperimental təyyarələrdə bir çox qəzaya səbəb olmuşdur.
O vaxt bilinməsə də, sıxışdırılma səs divarı kimi tanınan fenomenin səbəbi idi. Supermarine Spitfire, Messerschmitt Bf 109, P-51 Mustang, Gloster Meteor, Messerschmitt Me 262, P-80 kimi subsonik təyyarələrin çox qalın qanadları var və onlar 1.0 Maxa çata bilmirlər. 1947-ci ildə Chuck Yeager Bell X-1-i Mach 1.0 və daha yüksək sürətlərdə uçurdu. Beləliklə səs divarı nəhayət qırıldı.
Hawker Hunter və F-86 Sabre kimi ilk transonik hərbi təyyarələr kritik Mach sayından daha sürətli uçmaq üçün dizayn edilmişdirlər. Bu təyyarələrdə düz uçuşlarda Mach 1.0-a çatmaq üçün kifayət qədər mühərrik gücü yox idi, lakin Mach sayı 1.0 və daha yüksək sürətlərə dalış həyata keçirə bilirdilər. Bu gün istifadə olunan Boeing və Airbus kimi sərnişin təyyarələrinin Mach sayı 1,0-dan azdır, lakin müntəzəm olaraq kritik Mach sayından daha yüksək sürətlərdə işlədilirlər.
Concorde, English Electric Lightning, Lockheed F-104, Dassault Mirage III və MiQ-21 kimi səsdən sürətli təyyarələr düz uçuşlarda 1.0 Mach-dan daha yuxatuy sürətlərdə uçmaq üçün dizayn edilmişdirlər. Bu təyyarələrin çox incə qanadları vardır. Kritik Mach sayı səsdən aşağı və transonik təyyarələrinkindən daha yüksəkdir, lakin 1.0-dan aşağıdır.
Real kritik Mach sayı qanad quruluşuna görə dəyişir. Ümumiyyətlə, qalın qanad aşağı kritik Mach sayına malikdir, çünki qalın qanad hava axınını nazik qanaddan daha yüksək sürətə çatdırır. Məsələn, P-38 Lightingdəki kifayət qədər qalın qanadlar kritik Mach sayının 0,69 olmasına səbəb olmuşdur. Bu sürət dalışlarda asanlıqla əldə edilir və düşməyə səbəb olur. Supermarine Spitfire təyyarələrindəki daha incə qanadlar kritik Mach sayının 0.89 olmasına səbəb olmuşdur.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Aerodinamikada bir teyyarenin kritik Mach sureti qanadin kicik bir hissesi uzerindeki axinin ses suretine catdigi en kicik suretidir Bir qanad modelinde kritik Machi gosteren effektleri gosteren bir transonik axinti Ucusda olan butun avianeqliyyat vasiteleri ucun neqliyyat vasitesinin etrafinda dovran eden havanin suretinin artmasindan ve ya azalmasindan neqliyyat vasitesinin etrafindaki hava axini neqliyyat vasitesinin hava sureti ile eyni deyildir Kritik Mach suretinde teyyarenin ozu 1 0 Mach suretinden daha az bir hava suretine malik olmasina baxmayaraq govde yaxinligindaki bezi bolgelerde yerli hava axini ses suretine catir Bu veziyyet zeif bir sok dalgasi yaradir Kritik Mach sayindan yuksek suretlerde Suruklenme emsali birden bire artaraq yuksek tesirli suruklenmeye sebeb olar Transonik ve supersonik suretler ucun nezerde tutulmayan teyyarelerde idareetme sethlerindeki hava axini neqliyyat vasitesinin idareetmesinde pozgunluqlara sebeb olar Kritik Mach sayinda ucmaq ucun dizayn edilmeyen neqliyyat vasitelerinde qanad ve quyruq qanadi ustundeki axintida olan sok dalgalari qanaddaki hundurluyu itirmek ucun kifayetdir Kritik Mach sayindaki problemlerle elaqeli bu fenomen sixisdirilma olaraq bilinir Sixisdirilma 1930 40 ci illerde yuksek suretli herbi ve eksperimental teyyarelerde bir cox qezaya sebeb olmusdur O vaxt bilinmese de sixisdirilma ses divari kimi taninan fenomenin sebebi idi Supermarine Spitfire Messerschmitt Bf 109 P 51 Mustang Gloster Meteor Messerschmitt Me 262 P 80 kimi subsonik teyyarelerin cox qalin qanadlari var ve onlar 1 0 Maxa cata bilmirler 1947 ci ilde Chuck Yeager Bell X 1 i Mach 1 0 ve daha yuksek suretlerde ucurdu Belelikle ses divari nehayet qirildi Hawker Hunter ve F 86 Sabre kimi ilk transonik herbi teyyareler kritik Mach sayindan daha suretli ucmaq ucun dizayn edilmisdirler Bu teyyarelerde duz ucuslarda Mach 1 0 a catmaq ucun kifayet qeder muherrik gucu yox idi lakin Mach sayi 1 0 ve daha yuksek suretlere dalis heyata kecire bilirdiler Bu gun istifade olunan Boeing ve Airbus kimi sernisin teyyarelerinin Mach sayi 1 0 dan azdir lakin muntezem olaraq kritik Mach sayindan daha yuksek suretlerde isledilirler Concorde English Electric Lightning Lockheed F 104 Dassault Mirage III ve MiQ 21 kimi sesden suretli teyyareler duz ucuslarda 1 0 Mach dan daha yuxatuy suretlerde ucmaq ucun dizayn edilmisdirler Bu teyyarelerin cox ince qanadlari vardir Kritik Mach sayi sesden asagi ve transonik teyyarelerinkinden daha yuksekdir lakin 1 0 dan asagidir Real kritik Mach sayi qanad qurulusuna gore deyisir Umumiyyetle qalin qanad asagi kritik Mach sayina malikdir cunki qalin qanad hava axinini nazik qanaddan daha yuksek surete catdirir Meselen P 38 Lightingdeki kifayet qeder qalin qanadlar kritik Mach sayinin 0 69 olmasina sebeb olmusdur Bu suret dalislarda asanliqla elde edilir ve dusmeye sebeb olur Supermarine Spitfire teyyarelerindeki daha ince qanadlar kritik Mach sayinin 0 89 olmasina sebeb olmusdur