Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Koreya folklorunun hissələri sayılan tarix və praktikaların neçə min illərə yaxın ömrü var. Koreya folklorunun nümunələri şamanizm, konfutsiçilik, buddizm və son zamanlar xristianlıqdan əmələ gəlmişdir. Milli ənənələrin əksəriyyəti kəndlərdə inkişaf etməkdə idi. Onların bir çoxu məişət və kənd təsərrüfatı ilə əlaqəli olaraq ailə və cəmiyyət əlaqələrinin möhkəmlənməsinə gətirib çıxarmışdır. Bu milli nağılların ifasında əks olunur: İfaçılar həmin nağıllar sayəsində tamaşaçıların diqqətini cəlb edirdilər. Ənənə və hekayələr dildən-dilə keçirdi, yazılı nümunələr isə 5-ci əsrdən yaranmağa başlamışdır. Ənənələrin çoxu az praktik və ya müasirləşmiş hala düşsə də, folklor Koreya cəmiyyətində dərin kökə malik olub və hələ də din, incəsənət, hekayələr və adətlərə təsir etməkdədir.
Folklorun növləri
Koreya mədəniyyətində folklorun bir çox növləri var, həmçinin, İmuldam (kor. 이물담) hansı ki, bədheybət, qoblin və ruhlar kimi fövqəl-təbii varlıqlara həsr olunmuşdur. Ən geniş yayılmış varlıq Koreyanın qoblini olan Dokkebi(또깨비)-dir. Lakin Avropadan fərqli olaraq Koreya mədəniyyətində Dokkebi mənfi xarakteristikaya malik varlıq deyil, əksinə insanlara xoşbəxtlik yaxud bədbəxtlik gətirən varlıq hesab olunur. Koreya folkloru Ço Çi Hunun folklora dair mühazirələrini başladıqdan sonra təşkil olunmağa başlamışdır.
Folklorda din
Koreya xalq dini (kor. 민속양) müasir koreyalıların həyatının bir hissəsi olaraq qalır. Xalq dini Koreya şamanizmi və buddizm kimi xarici dinlərə əsaslanır. Xarici din və mədəniyyətin yarımadaya daxil olması vasitəsilə xalq dini digər dinlərlə və inaclarla sintez olub inkişaf etməyə başlamışdır. Koreya xalq dini individual inanc deyil, inkişaf edən kəndlərdə və evlərdə ifadə olunur. Koreya şamanları ev tanrıları və kənd tanrılarına ibadət rituallarında iştirak edirlər. Koreya folklorunda ev əcdadların və ailə üzvlərinin adət-ənənələrilə dolu olan müqəddəs yer sayılır. Hesab olunur ki, hər evdə evi qoruyan tanrılar mövcuddur və onlar evə xoşbəxtlik gətirir. Məsələn, evə varlılıq gətirən tanrı, uşaqları və nəsli qoruyan tanrı və s. Həmçinin koreyalılar evdən bayırda pis ruhların olduğuna inanırlar və onları qovmaq üçün qapıya tikanlar asır yaxud ritual ipləri bağlayırlar. Evdə olan tanrılar da pis ruhlardan evi qoruyur. Koreya kəndlərində əksəriyyət Koreya totemi olan Çansının (kor. 장승) müşayiət etdiyi baş tanrıya inanırlar.
Folklor ədəbiyyatı
Folklor ədəbiyyatı Koreya mədəniyyəti ilə sıx əlaqədədir. Ədəbiyyatın əksər hissəsi şifahi şəkildə yayılır və koreyalıların adət-ənənələri və həyatı ətrafında fırlanır. Belə ədəbiyyat özündə şaman mahnıları, nağıllar, mifləri ehtiva edir. Bu hekayələrdə onların formalaşdığı dövrü ifadə edən variantlar da var. Metrik stil və ya proza stilində yazılan ədəbiyyat növləri də mövcuddur. 5-ci əsrə aid olan yazı nümunələri indiki dövrə tam şəkildə gəlib çatmasa da, tam şəkildə olan yazı nümunələri hələ 11 və 13-cü əsrlərdən mövcuddur. Buddist rahibi İryonun yazdığı Samquk Yusa da bura daxildir. Şaman mahnıları tanrılara aid rəvayətlərdən və himnlərdən ibarətdir hansılar ki, rituallarda oxunur və tanrılara həsr olunurdu. Hər ikisi şamandan şamana ötürülürdü. İlkin yaranmış məşhur rəvayətlərdən biri də şahzadə Bari rəvayətidir.
Koreya folklorunda qadınların rolu
Koreya folklorunda feminizm məsələlərinə toxunan bir çox əfsanələr mövcuddur.
Aranq haqqında əfsanə(Coson dövrü): Bu hekayədə magistrat qızı öz dayəsi tərəfindən aldadılaraq gecə vaxtı çölə çıxmağa məcbur olur. Bunun nəticəsində o təcavüz olunur və öldürülür. Onun ruhu gələcək magistratları izləyərək onların şokdan ölməsinə gətirib çıxarır. O vaxta qədər ki biri sağ qalıb ruhun vasitəsilə Aranqın cəsədini tapacaq. Seçilənlər Erasında kişilərlə müqayisədə qadınlar həmişə zəif, köməyə ehtiyacı olan ikinci dərəcəli personaj kimi göstərilir. Koreya qadınlarında belə xüsusiyyətlərdən biri varıydısa onlar ərə gedın hesab olunmurdular. Qumiho:Qumiho- Koreya nağıllarında peyda olan 9 quyruqlu tülküdür. Bu tülkü insana döndükdə qadın olur. Onun ən görkəmli xüsusiyyətlərindən biri pis xasiyyətisir. O kralın rəğbətini qazanaraq bu gücü pis əməlləri yerinə yetirmək üçün istifadə etmişdir. Onun 3 ayaqlı itin əlindən öldürülməsi səmanın krallıqdan imtina etməsi demək idi ,hansını ki Qumiho ələ keçirmişdir və güman ki, müəyyən müddətdə kralın taxtdan salınmasına bəhanə kimi yaradılmışdır.
Koreya folklor janrında yüksək fikrə sahib olan arvadlar mühüm yer tutur. Bir əfsanədə janggi oyunu və yaxud Koreya şaxmatının ustası olan güclü və iradəli qadından bəhs olunur. Onun ərinə janggi oyununu öyrətməsi nəticəsində əri bu oyun üzrə Seulda 1-ci yeri tutur. Günlərin bir günü varlı birisi oyuna bütün var-dövlətini qoyur. Qadın öz ərinə oyun vaxtı məsləhətlər verir və əri qalib olur. Sonra arvadı bütün qazancı satıb ərinə zireh və silah alır. Bundan sonra yaponlar işğala gəlir amma həmin qadının əri onlara arvadının aldığı silahın vasitəsilə qalib gəlir.
Müasir canlanma
Yaxın zamandakı Koreya folklorunun saxlanmasına dair nailiyyətlərə 150 hissədən ibarət animasiyalı serial daxildir. Animentary Korean Folklore qədim nağılları 2D və Koreya stilli animasiya şəklində danışır. Bu film milli ədəbiyyata əsaslanır və Koreya nağıllarının strukturuna uyğun olaraq yaradılmışdır. Bir dəfə nağılda Inbi və Kabi animasiyalı filmi də Koreya folkloruna əsaslanaraq yaradılan filmlərdən biridir. O həmçinin Koreya milli ədəbiyyatına da əsaslanmışdır. Animentary Korean Folklordan fərqli olaraq animasiya prosesini rahatlaşdırmaq üçün bu filmə izahat simvolları daxil olunmuşdur.
Tanrılarla birgə: iki dünya filmi Koreya xalq dininə və xalq ədəbiyyatına əsaslanmışdır. Filmdə kriminal dünyada bir insanın vəkilə rast gəlib 7 məhkəmə prosesini keçməsi göstərilir. Həmçinin Koreya şamanizmi və muqaya əsaslanan yeraltı dünya təsvir edilmişdir. Filmin orijinal animasiyalı filmi böyük uğur qazandığı üçün Koreyanın bir çox yaradıcılarının Koreya folkloruna marağı artmışdır.
İstinadlar
- bibimgirl. "Korean Folklore – Goblins and Other Beings". Sageuk: Korean Historical Dramas. 2016-12-15. 2019-03-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-05.
- . Culturing (koreya). 2020-05-21. 2020-06-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-09-01.
- The Academy of Korean Studies. "Korean Folk Religion". Encyclopedia of Korean Culture (koreya). 2012. 2021-10-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-05-21.
- "The status of women in Confucian ethics and institutions during the mid-Joseon Period". Mahan Baekje Cultural Research Institute - Wonkwang University. 2019-04-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-05.
- Sim, Woo Jang. "Three-Legged Dog". Encyclopedia of Korean Folk Culture. 2012. 2021-10-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-05.
- Lim, Yong Sub. Animation Viewed by Cultural Original Form. Communication Books. 2018. 142–145. ISBN .
- "The Cultural Original Form: An Afterlife Trip Game vs Along with the Gods". CultureContent.com (koreya). 2021-10-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-06-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Koreya folklorunun hisseleri sayilan tarix ve praktikalarin nece min illere yaxin omru var Koreya folklorunun numuneleri samanizm konfutsicilik buddizm ve son zamanlar xristianliqdan emele gelmisdir Milli enenelerin ekseriyyeti kendlerde inkisaf etmekde idi Onlarin bir coxu meiset ve kend teserrufati ile elaqeli olaraq aile ve cemiyyet elaqelerinin mohkemlenmesine getirib cixarmisdir Bu milli nagillarin ifasinda eks olunur Ifacilar hemin nagillar sayesinde tamasacilarin diqqetini celb edirdiler Enene ve hekayeler dilden dile kecirdi yazili numuneler ise 5 ci esrden yaranmaga baslamisdir Enenelerin coxu az praktik ve ya muasirlesmis hala dusse de folklor Koreya cemiyyetinde derin koke malik olub ve hele de din incesenet hekayeler ve adetlere tesir etmekdedir Folklorun novleriKoreya medeniyyetinde folklorun bir cox novleri var hemcinin Imuldam kor 이물담 hansi ki bedheybet qoblin ve ruhlar kimi fovqel tebii varliqlara hesr olunmusdur En genis yayilmis varliq Koreyanin qoblini olan Dokkebi 또깨비 dir Lakin Avropadan ferqli olaraq Koreya medeniyyetinde Dokkebi menfi xarakteristikaya malik varliq deyil eksine insanlara xosbextlik yaxud bedbextlik getiren varliq hesab olunur Koreya folkloru Co Ci Hunun folklora dair muhazirelerini basladiqdan sonra teskil olunmaga baslamisdir Folklorda dinKoreya xalq dini kor 민속양 muasir koreyalilarin heyatinin bir hissesi olaraq qalir Xalq dini Koreya samanizmi ve buddizm kimi xarici dinlere esaslanir Xarici din ve medeniyyetin yarimadaya daxil olmasi vasitesile xalq dini diger dinlerle ve inaclarla sintez olub inkisaf etmeye baslamisdir Koreya xalq dini individual inanc deyil inkisaf eden kendlerde ve evlerde ifade olunur Koreya samanlari ev tanrilari ve kend tanrilarina ibadet rituallarinda istirak edirler Koreya folklorunda ev ecdadlarin ve aile uzvlerinin adet enenelerile dolu olan muqeddes yer sayilir Hesab olunur ki her evde evi qoruyan tanrilar movcuddur ve onlar eve xosbextlik getirir Meselen eve varliliq getiren tanri usaqlari ve nesli qoruyan tanri ve s Hemcinin koreyalilar evden bayirda pis ruhlarin olduguna inanirlar ve onlari qovmaq ucun qapiya tikanlar asir yaxud ritual ipleri baglayirlar Evde olan tanrilar da pis ruhlardan evi qoruyur Koreya kendlerinde ekseriyyet Koreya totemi olan Cansinin kor 장승 musayiet etdiyi bas tanriya inanirlar Folklor edebiyyatiFolklor edebiyyati Koreya medeniyyeti ile six elaqededir Edebiyyatin ekser hissesi sifahi sekilde yayilir ve koreyalilarin adet eneneleri ve heyati etrafinda firlanir Bele edebiyyat ozunde saman mahnilari nagillar mifleri ehtiva edir Bu hekayelerde onlarin formalasdigi dovru ifade eden variantlar da var Metrik stil ve ya proza stilinde yazilan edebiyyat novleri de movcuddur 5 ci esre aid olan yazi numuneleri indiki dovre tam sekilde gelib catmasa da tam sekilde olan yazi numuneleri hele 11 ve 13 cu esrlerden movcuddur Buddist rahibi Iryonun yazdigi Samquk Yusa da bura daxildir Saman mahnilari tanrilara aid revayetlerden ve himnlerden ibaretdir hansilar ki rituallarda oxunur ve tanrilara hesr olunurdu Her ikisi samandan samana oturulurdu Ilkin yaranmis meshur revayetlerden biri de sahzade Bari revayetidir Koreya folklorunda qadinlarin roluKoreya folklorunda feminizm meselelerine toxunan bir cox efsaneler movcuddur Aranq haqqinda efsane Coson dovru Bu hekayede magistrat qizi oz dayesi terefinden aldadilaraq gece vaxti cole cixmaga mecbur olur Bunun neticesinde o tecavuz olunur ve oldurulur Onun ruhu gelecek magistratlari izleyerek onlarin sokdan olmesine getirib cixarir O vaxta qeder ki biri sag qalib ruhun vasitesile Aranqin cesedini tapacaq Secilenler Erasinda kisilerle muqayisede qadinlar hemise zeif komeye ehtiyaci olan ikinci dereceli personaj kimi gosterilir Koreya qadinlarinda bele xususiyyetlerden biri variydisa onlar ere gedin hesab olunmurdular Qumiho Qumiho Koreya nagillarinda peyda olan 9 quyruqlu tulkudur Bu tulku insana dondukde qadin olur Onun en gorkemli xususiyyetlerinden biri pis xasiyyetisir O kralin regbetini qazanaraq bu gucu pis emelleri yerine yetirmek ucun istifade etmisdir Onun 3 ayaqli itin elinden oldurulmesi semanin kralliqdan imtina etmesi demek idi hansini ki Qumiho ele kecirmisdir ve guman ki mueyyen muddetde kralin taxtdan salinmasina behane kimi yaradilmisdir Koreya folklor janrinda yuksek fikre sahib olan arvadlar muhum yer tutur Bir efsanede janggi oyunu ve yaxud Koreya saxmatinin ustasi olan guclu ve iradeli qadindan behs olunur Onun erine janggi oyununu oyretmesi neticesinde eri bu oyun uzre Seulda 1 ci yeri tutur Gunlerin bir gunu varli birisi oyuna butun var dovletini qoyur Qadin oz erine oyun vaxti meslehetler verir ve eri qalib olur Sonra arvadi butun qazanci satib erine zireh ve silah alir Bundan sonra yaponlar isgala gelir amma hemin qadinin eri onlara arvadinin aldigi silahin vasitesile qalib gelir Muasir canlanmaYaxin zamandaki Koreya folklorunun saxlanmasina dair nailiyyetlere 150 hisseden ibaret animasiyali serial daxildir Animentary Korean Folklore qedim nagillari 2D ve Koreya stilli animasiya seklinde danisir Bu film milli edebiyyata esaslanir ve Koreya nagillarinin strukturuna uygun olaraq yaradilmisdir Bir defe nagilda Inbi ve Kabi animasiyali filmi de Koreya folkloruna esaslanaraq yaradilan filmlerden biridir O hemcinin Koreya milli edebiyyatina da esaslanmisdir Animentary Korean Folklordan ferqli olaraq animasiya prosesini rahatlasdirmaq ucun bu filme izahat simvollari daxil olunmusdur Tanrilarla birge iki dunya filmi Koreya xalq dinine ve xalq edebiyyatina esaslanmisdir Filmde kriminal dunyada bir insanin vekile rast gelib 7 mehkeme prosesini kecmesi gosterilir Hemcinin Koreya samanizmi ve muqaya esaslanan yeralti dunya tesvir edilmisdir Filmin orijinal animasiyali filmi boyuk ugur qazandigi ucun Koreyanin bir cox yaradicilarinin Koreya folkloruna maragi artmisdir Istinadlarbibimgirl Korean Folklore Goblins and Other Beings Sageuk Korean Historical Dramas 2016 12 15 2019 03 30 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 05 Culturing koreya 2020 05 21 2020 06 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 09 01 The Academy of Korean Studies Korean Folk Religion Encyclopedia of Korean Culture koreya 2012 2021 10 21 tarixinde Istifade tarixi 2020 05 21 The status of women in Confucian ethics and institutions during the mid Joseon Period Mahan Baekje Cultural Research Institute Wonkwang University 2019 04 03 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 05 Sim Woo Jang Three Legged Dog Encyclopedia of Korean Folk Culture 2012 2021 10 24 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 05 Lim Yong Sub Animation Viewed by Cultural Original Form Communication Books 2018 142 145 ISBN 9791128810664 The Cultural Original Form An Afterlife Trip Game vs Along with the Gods CultureContent com koreya 2021 10 24 tarixinde Istifade tarixi 2020 06 04