Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kompüter qurğuları — İlk dəfə Blez Paskal (Fransa) 1642-ci ildə cəmləyici maşın hazırlamışdır. 1673-cü ildə Qotfrid Vilhelm Leybnits (Almaniya) hesab əməllərini yerinə yetirən mexaniki arifmometr yaratmışdır. 1830 - cu ildə Çarlz Bebic (İngiltərə) proqramla işləyən hesablama maşını (analitik maşın) yaratmağa cəhd göstərmişdır. Bebicin ideyaları sonralar universal kompüterlərin yaradılmasının əsasını qoymuşdur. 1930-cu ildə A.Turinq (İngiltərə) və E. Post (ABŞ) tərəfindən universal kompüterlərin yaradılmasının nəzəri əsasları inkişaf etdirilmişdir. Müasir kompüterlərin əsas iş prinsipləri XX əsrin 40-cı illərində Amerika alimləri Con Fon Neyman, Q.Qoldsteyn və A.Beris tərəfindən verilmişdir. Həmin prinsiplər 1946-cı ildə ABŞ-da elektron lampalı elementlərdə ENİAC adlı universal kompüterin yaradılması ilə həyata keçirilmişdir. Bu tarix müasir kompüter texnikasının yaranma tarixi hesab olunmuşdur.
İnkişaf tarixi
EHM-lər inkişaf tarixinə uyğun olaraq aşağıdakı mərhələlərdən keçmişdir:
- I nəsil (1950-1959) - elektron lampalı kompüterlər. Onlardan əsasən riyazi məsələlərin həlli üçün istifadə olunurdu.Bu nəsil maşınların sürəti və yaddaş tutumu çox az, proqram təminatı zəif, enerji sərfi çox böyük idi.
- II nəsil (1960-1969) - element bazasını əsasən yarımkeçirici diodlar və tranzistorlar təşkil edirdi. Bu isə onların funksional imkanlarını xeyli artırmışdır.
- III nəsil (1970-1985) - element bazalı mikroelektronika və inteqral sxemlərdən ibarət olan kompüterlər. Bu nəslin əsasını İBM 360/370 təşkil edirdi. Əsas səciyyəvi xüsusiyyətlərindən biri hesablama prosesinin təşkilində aparat və proqram vasitələrindən birgə istifadə edilməsidir. Bu kompüterlərdə əməliyyat sistemlərindən də istifadə olunmağa başladı.
- IV nəsil (1985-dən sonraki dövr) - böyük və çox böyük inteqral sxem (BİJ, SBİS) texnologiyası ilə yaradılan mikro və mini kompüterlər. Bu nəslin ayrıca sinfi fərdi kompüterlərdir. Onların yaradılması prinsipcə inqilabi mahiyyət kəsb edirdi. Bunlara nümunə: İBM PC 286, 386, 486, 586 və s.
- V və sonraki nəsil - yeni və ən yeni elektron texnologiyalar, süni intelektin inkişafına əsaslanan indiki və gələcəyin kompüterləri. Bu nəsil kompüterlər çox yüksək məhsuldarlığa və etibarlılığa malikdir.
Kompüter ona daxil daxil edilən informasiyaları qəbul edib “başa” düşməli , onları yadda saxlamalı, üzərlərində müxtəlif əməliyyatlar aparmalı və işinin nəticələrini çıxışa verməlidir. İnformasiyanın emalının əsas mərhələləri – daxiletmə, saxlama, çevirmə və çıxışı yerinə yetirməkdir. Hər bir kompüter sistemi 2 hissədən ibarətdir: Aparat təminatı (Hardware ) və proqram təminatı (Software) . Bunları bir birlərindən ayrı təsəvvür etmək mümkün deyil. Kompüter aşağıdakı əsas qurğulardan təşkil olunmuşdur: Sistem bloku , monitor, klaviatura, mouse. Əlavə qurğular (periferiya qurğuları): Printer, skaner, modem, səs gücləndiriciləri və s.
Əsas qurğular - Sistem bloku, monitor, klaviatura, mouse.
Sistem bloku
fərdi kompüterlərdə istifadə edilən texniki elementlərin əsas birləşmə qovşağı olub, daxilində kompüterin işləməsi üçün lazım olan ən əhəmiyyətli vasitələri birləşdirir. Bunlardan əlavə verilənlərin bloka daxil və ya xaric edilməsi üçün periferiya qurğularından istifadə edilir. Sistem bloku üzərində qida mənbəyi olan korpusdan, üzərində əməli yaddaş ,prosessor və s. olan ana platadan, sərt maqnit disk qurğusundan (HDD), DVD-RW və s. əlavə qovşaqlardan ibarətdir. Sistem bloku üzərində yerləşən qurğuları ana plataya qoşmaq üçün interfeyslərdən istifadə edirlər. İnterfeys əlaqə kanallarının proqram, elektrik və mexaniki xarakteristikalarını özündə birləşdirir. Bu tip interfeyslərə misal olaraq ATA (İDE), Serial SATA, SCSI göstərmək olar. Xarici qurğuları qoşmaq üçün isə paralel (LPT), ardıcıl (RS-232, USB) interfeyslərdən istifadə olunur. Bəzi firmaların (Apple, Compaq) fərdi kompüterlərində sistem bloku monitorla birlikdə bir korpusda yerləşmişdir. Ölçülərinə görə sistem blokları müxtəlif ölçüdə ola bilər. Ana plata hər kompüterin ən böyük elementi olduğuna görə əsasən ana platanın ölçüləri nəzərə alınır. Ventilyasiya yuvaları adətən arxa və yan tərəflərdə yerləşdirilir. Bu yerlərə soyuducu Fanlar montaj olunur.
Monitor
Kompüterin xarici qurğusudur. Verilənləri vizual şəkildə göstərmək üçündür. "Monitor" sözü "nəzarət etmək", "yoxlamaq", "displey" - "aşkar etmək", "göstərmək" mənasını daşıyır. Fərdi kompüterlərdə istifadə olunan monitorlar ekranın ölçülərinə görə əsasən aşağıdakı ölçüdə olurlar: 15, 17,19 və 21 düyüm. Monitorlar şəklin formalaşdırılması prinsiplərinə görə aşağıdakı növlərə bölünür:
- CRT (Cathode Ray Tube) - elektron-şüa borusu
- Plazma ekranlı monitorlar 3. LCD (Liquid Crystal Display) - mayekristal Plazma və maye kristal monitorlar nazik səth formasındadır, çəkiləri çox kiçikdir.
Monitorlar təsvirdəki nöqtələrin sayına görə də fərqlənirlər.
Klaviatura
Verilənlərin kompüterə daxil və xaric edilməsi üçün klaviaturadan istifadə olunur. Fərdi kompüterlərdə klaviatura klavişləri bir neçə qrupa bölürlər:
- Hərf-rəqəm klavişləri
- Funksional klavişlər : F1-F12 – müəyyən funksiyaları yerinə yetirir və proqramın cari anında işləyir ESC – yerinə yetirilmiş əməliyyatdan imtina və ya müəyyən vəziyyətdən çıxış klavişidır Printscreen – Ekrandaki təsvirin alinıb yaddaşda saxlanmasını və ya çap olunmasını təmin edir Pause\Break – kompüterin işini dayandırır. Əmrlərin daxil edilməsi rejimində və kompüterin yenidən yüklənməsində istifadə olunur
- Simvol klavişləri sahəsindəki klavişlərdən informasiyanın kompüterə daxil edilməsi zamanı istifadə olunur. TAB- simvolları tabulyasiya edir, yəni kursoru təyin edilmiş sətir mövqeyi qədər sürüşdürür Caps Lock – böyük hərflərin yazılması rejimini aktivləşdirir Shift – qısamüddətli böyük hərflərdən və simvollardan istifadə etməyə imkan verir. Ctrl,Alt klavişləri bir çox imkanlar yaradır. Məsələn Ctrl + Alt + Delete, Alt + Enter, Alt + Sol işarə, Shift + Alt Backspace – kursordan solda yerləşən simvolu silir. Enter- əmrin yerinə yetirilməsini həyata keçirir
- Kursor ekranda istifadəçiyə daxil etdiyi simvolun yerini göstərir. İstifadəçinin istəyindən asılı olaraq kursorun işarəsini müxtəlif formada seçmək olar. Kursor vasitəsilə idarə olunan klavişlərə aşağıdakılar aiddir: İNS və ya İnsert – daxiletmə rejimini açır və bağlayır DEL və ya Delete – kursordan sağda dayanan simvolu silir Home – kursoru sətrin başlanğıcına gətirir Page UP- kursoru bir ekran qədər yuxarı hərəkət etdirir Page Down – kursoru bir ekran qədər aşağı hərəkət etdirir End – Kursoru sətrin sonuna gətirir Bununla yanaşı klaviatura üzərində kursoru aşağı , sağa , sola və yuxarı hərəkət etdirən düymələr dəsti yerləşir
Mouse
Hərəkət zamanı mousun daxilində olan rezistorların müqaviməti hərəkətə uyğun olaraq dəyişir və dəyişmə xüsusi naqil vasitəsilə kompüterə ötürülür. Hərəkətin ötürülməsi kompüterə yüklənmiş xüsusi proqramla idarə olunur. Proqram mousun hərəkətinə uyğun olan yerdəyişməni ekrana ötürür. Mouse PS\2 və ya USB ilə kompütərə qoşulur. Mouse müxtəlif quruluşda olur: mexaniki, optik, lazer
Printer
Çap qurğusudur. Kompüterdə alınmış nəticəni, mətn materiallarını, təsvirləri kağıza köçürtmək üçündür.
Printerlərin 3 növü vardır:
- Matrisli ( lent ilə )
- Şırnaqlı (maye mürəkkəb ilə),
- Lazerli ( metal tozu ilə)
Kağız üzərində şəklin qeyd edilməsi üsuluna görə printerlər iki qrupa bölünür: zərb ilə və zərbsiz çap qurğuları. Zərb çap qurğularına misal olaraq matris çap qurğularını misal göstərmək olar. Çap başlığı ilə kağız arasında rəngli lent olur. Çap başlığında simvol formalaşandan sonra iynələr hərəkətə gəlir, rəngli lentə zərbə vuraraq kağız üzərində simvolu formalaşdırır. Zərbsiz çap qurğulara misal olaraq lazer və şırnaqlı çap qurğularını göstərməli olar. Şırnaqlı printerlərdə çap başlığı mürəkkəblə doldurulur. Başlıqda çox kiçik ölçülü deşiklər olur və bu deşiklərdən mürəkkəbi kağız üzərinə püskürdülür. Lazer çap qurğularında şəkillər kağız üzərinə aralıq məlumat daşıyıcısı vasitəsilə yazılır. Şəkil lazer şüanın köməyi ilə əvvəlcə aralıq məlumat daşıyıcısına yazılır (neqativ alınır) və daha sonra bu məlumat daşıyıcısının üst qatı quru toz ilə örtülür. Ağ kağız bu barabanın üstü ilə dartılaraq və yüksək istilik hesabına barabandakı şəkil (neqativ) kağız üzərinə hopur. Lazer qurğularının çap keyfiyyəti və sürəti çox yüksəkdir.
Skaner
Skaner kompüterin xarici qurğusu olub mətn və qrafik informasiyanı səth üzərindən oxuyan və kompüterin yaddaşında yerləşdirən qurğudur. Fərdi kompüterlərə USB portu vasitəsi ilə qoşulur. Skaner mətn və ya təsvir üzərində hərəkət etdikdə kağız üzərində hərəkət edən lazer şüası mətni və ya təsviri skanerləyir və təsvirə uyğun informasiyanı işığa həssas yanmkeçiricilərdə əks etdirir. Nəticədə alınmış işıq siqnalı elektrik siqnalına çevrilir və naqil vasitəsi ilə kompüterə ötürülür. Kompüterə ötürülən siqnal özündə təsvirə uyğun olan nöqtələrin sayını və təsvirin rəngini təzahür etdirir. Kompüter tərəfindən alınan siqnal kompüterin daxilində rəqəm siqnalına çevrilir.
Ana plata
Kompüterin əsas daxili qurğusudur. Buna əsas plata (Mainboard) və ya sistem platası da deyilir .Bütun qurğuların bir biri ilə əlaqəli işləməsini təmin edir. Üzərində keçiricilər olan teksolit əsaslı böyük lövhədir . Bütün qurğular ana plataya taxılır. Ana plata uzərinə qurğular yerləşdirmək üçün müxtəlif yuvalar mövcuddur. Ana plata istehsal edən firmalardan İntel , Asus, Gigabyte, Asrock, Foxconn, Biostar, Mercury və s. misal göstərə bilərik. Ana platanın üzərində prosessor, əməli yaddaş, giriş - çıxış kontrolleri ,CMOS, BİOS, Chipset mikrosxemləri və s. yerləşir. Anaplatanı Qida Bloku (Power Supply) enerji ilə qidalandırıır. Qida Blokundan 2 konnektor ana plataya qoşulur. Bu konnektorlardan biri ana plata üzərində olan qurğuları , digəri isə power düyməsini qidalandırır. Ana plata üzərində AGP, PCI, PCI E, IDE, SATA, FDD, RAİD slotları mövcuddur. Hər bir platada kompüterin performansının çox asılı olduğu çipset adlı bir işləmci vardir. Ana plata daxildən sistem blokunun korpusuna bərkidilir, bunun üçün də plata tipinə görə korpusa uyğun gəlməlidir.
Prosessor (CPU - Central Processor Unit)
Prosessor – hesab və məntiqi əməliyyatları yerinə yetirən və kompüterin ümumi işini idarə edən əsas qurğusudur. Kompüterin işinin məhsuldarlığı (əməliyyatların yerinə yetirilmə tezliyi) əsasən prosessorun tezliyi ilə müəyyən edilir. İnformasiya prosessorun registr yaddaşında emal olunur. Fərdi kompüterlərin düşünən beyni olan bu mikroprosessor ana plata üzərində yerləşir. 1971-ci ildə minlərlə transistorları 1 silikon çip üzərində yerləşdirən İntel ilk CPU düzəltdi. Prosessor kiçik, yastı yarımkeçirici təbəqələrdən yığılır. Onun daxilində metaldan olan çoxlu sayda kontaktlar vardır. CPU bir açma və 1 bağlama açarı kimi işləyən transistorlardan ibarətdir. Elektrik siqnalları bu açarın üzərindən keçir. Bu elektrik siqnalları kompüterin yaratdığı bütün işləri toplama,çıxma,vurma,bölmə kimi əməliyyatlara çevirir. CPU-lar çox ağıllı deyildirlər, ancaq çox sürətlidirlər . CPU bu işləri 2 – lik say sistemi, yəni 0 və 1 – lərin köməyi ilə həyata keçirir. Mikroprosessorları əsasən Intel, AMD VIA firmaları istehsal edir. İntel – in prosessorları kimi Pentium 1,2,3,4, Celeron,Core Duo,Core 2 Quad, Core i3, Core i5, Core i7, Itanium, Atom misal göstərmək olar. Intel Xeon əsasən serverlərdə istifadə olunur . İntelin əsas rəqibi AMD sayılır. AMD prosessorunun Celeron - dan fərqi L2 keşinin olmamasıdır. AMD prosessorları Athlon, Sempron,Phenom mikroprosessorları ilə tanınır. Core – nin növləri : İntel Core Duo virtual 2 nüvəlidir. Fiziki olaraq tək nüvəlidir. Lazım olduqda özünü 2 nüvəli kimi aparır. İntel Core 2 Duo – Bu fiziki olaraq 2 nüvəli prosessordur. Core i3 – 2 nüvəlidir. Core i5 və Core i7 4 nüvəlidir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Komputer qurgulari Ilk defe Blez Paskal Fransa 1642 ci ilde cemleyici masin hazirlamisdir 1673 cu ilde Qotfrid Vilhelm Leybnits Almaniya hesab emellerini yerine yetiren mexaniki arifmometr yaratmisdir 1830 cu ilde Carlz Bebic Ingiltere proqramla isleyen hesablama masini analitik masin yaratmaga cehd gostermisdir Bebicin ideyalari sonralar universal komputerlerin yaradilmasinin esasini qoymusdur 1930 cu ilde A Turinq Ingiltere ve E Post ABS terefinden universal komputerlerin yaradilmasinin nezeri esaslari inkisaf etdirilmisdir Muasir komputerlerin esas is prinsipleri XX esrin 40 ci illerinde Amerika alimleri Con Fon Neyman Q Qoldsteyn ve A Beris terefinden verilmisdir Hemin prinsipler 1946 ci ilde ABS da elektron lampali elementlerde ENIAC adli universal komputerin yaradilmasi ile heyata kecirilmisdir Bu tarix muasir komputer texnikasinin yaranma tarixi hesab olunmusdur Inkisaf tarixiEHM ler inkisaf tarixine uygun olaraq asagidaki merhelelerden kecmisdir I nesil 1950 1959 elektron lampali komputerler Onlardan esasen riyazi meselelerin helli ucun istifade olunurdu Bu nesil masinlarin sureti ve yaddas tutumu cox az proqram teminati zeif enerji serfi cox boyuk idi II nesil 1960 1969 element bazasini esasen yarimkecirici diodlar ve tranzistorlar teskil edirdi Bu ise onlarin funksional imkanlarini xeyli artirmisdir III nesil 1970 1985 element bazali mikroelektronika ve inteqral sxemlerden ibaret olan komputerler Bu neslin esasini IBM 360 370 teskil edirdi Esas seciyyevi xususiyyetlerinden biri hesablama prosesinin teskilinde aparat ve proqram vasitelerinden birge istifade edilmesidir Bu komputerlerde emeliyyat sistemlerinden de istifade olunmaga basladi IV nesil 1985 den sonraki dovr boyuk ve cox boyuk inteqral sxem BIJ SBIS texnologiyasi ile yaradilan mikro ve mini komputerler Bu neslin ayrica sinfi ferdi komputerlerdir Onlarin yaradilmasi prinsipce inqilabi mahiyyet kesb edirdi Bunlara numune IBM PC 286 386 486 586 ve s V ve sonraki nesil yeni ve en yeni elektron texnologiyalar suni intelektin inkisafina esaslanan indiki ve geleceyin komputerleri Bu nesil komputerler cox yuksek mehsuldarliga ve etibarliliga malikdir Komputer ona daxil daxil edilen informasiyalari qebul edib basa dusmeli onlari yadda saxlamali uzerlerinde muxtelif emeliyyatlar aparmali ve isinin neticelerini cixisa vermelidir Informasiyanin emalinin esas merheleleri daxiletme saxlama cevirme ve cixisi yerine yetirmekdir Her bir komputer sistemi 2 hisseden ibaretdir Aparat teminati Hardware ve proqram teminati Software Bunlari bir birlerinden ayri tesevvur etmek mumkun deyil Komputer asagidaki esas qurgulardan teskil olunmusdur Sistem bloku monitor klaviatura mouse Elave qurgular periferiya qurgulari Printer skaner modem ses guclendiricileri ve s Esas qurgular Sistem bloku monitor klaviatura mouse Sistem blokuferdi komputerlerde istifade edilen texniki elementlerin esas birlesme qovsagi olub daxilinde komputerin islemesi ucun lazim olan en ehemiyyetli vasiteleri birlesdirir Bunlardan elave verilenlerin bloka daxil ve ya xaric edilmesi ucun periferiya qurgularindan istifade edilir Sistem bloku uzerinde qida menbeyi olan korpusdan uzerinde emeli yaddas prosessor ve s olan ana platadan sert maqnit disk qurgusundan HDD DVD RW ve s elave qovsaqlardan ibaretdir Sistem bloku uzerinde yerlesen qurgulari ana plataya qosmaq ucun interfeyslerden istifade edirler Interfeys elaqe kanallarinin proqram elektrik ve mexaniki xarakteristikalarini ozunde birlesdirir Bu tip interfeyslere misal olaraq ATA IDE Serial SATA SCSI gostermek olar Xarici qurgulari qosmaq ucun ise paralel LPT ardicil RS 232 USB interfeyslerden istifade olunur Bezi firmalarin Apple Compaq ferdi komputerlerinde sistem bloku monitorla birlikde bir korpusda yerlesmisdir Olculerine gore sistem bloklari muxtelif olcude ola biler Ana plata her komputerin en boyuk elementi olduguna gore esasen ana platanin olculeri nezere alinir Ventilyasiya yuvalari adeten arxa ve yan tereflerde yerlesdirilir Bu yerlere soyuducu Fanlar montaj olunur MonitorKomputerin xarici qurgusudur Verilenleri vizual sekilde gostermek ucundur Monitor sozu nezaret etmek yoxlamaq displey askar etmek gostermek menasini dasiyir Ferdi komputerlerde istifade olunan monitorlar ekranin olculerine gore esasen asagidaki olcude olurlar 15 17 19 ve 21 duyum Monitorlar seklin formalasdirilmasi prinsiplerine gore asagidaki novlere bolunur CRT Cathode Ray Tube elektron sua borusu Plazma ekranli monitorlar 3 LCD Liquid Crystal Display mayekristal Plazma ve maye kristal monitorlar nazik seth formasindadir cekileri cox kicikdir Monitorlar tesvirdeki noqtelerin sayina gore de ferqlenirler KlaviaturaVerilenlerin komputere daxil ve xaric edilmesi ucun klaviaturadan istifade olunur Ferdi komputerlerde klaviatura klavisleri bir nece qrupa bolurler Herf reqem klavisleri Funksional klavisler F1 F12 mueyyen funksiyalari yerine yetirir ve proqramin cari aninda isleyir ESC yerine yetirilmis emeliyyatdan imtina ve ya mueyyen veziyyetden cixis klavisidir Printscreen Ekrandaki tesvirin alinib yaddasda saxlanmasini ve ya cap olunmasini temin edir Pause Break komputerin isini dayandirir Emrlerin daxil edilmesi rejiminde ve komputerin yeniden yuklenmesinde istifade olunur Simvol klavisleri sahesindeki klavislerden informasiyanin komputere daxil edilmesi zamani istifade olunur TAB simvollari tabulyasiya edir yeni kursoru teyin edilmis setir movqeyi qeder surusdurur Caps Lock boyuk herflerin yazilmasi rejimini aktivlesdirir Shift qisamuddetli boyuk herflerden ve simvollardan istifade etmeye imkan verir Ctrl Alt klavisleri bir cox imkanlar yaradir Meselen Ctrl Alt Delete Alt Enter Alt Sol isare Shift Alt Backspace kursordan solda yerlesen simvolu silir Enter emrin yerine yetirilmesini heyata kecirir Kursor ekranda istifadeciye daxil etdiyi simvolun yerini gosterir Istifadecinin isteyinden asili olaraq kursorun isaresini muxtelif formada secmek olar Kursor vasitesile idare olunan klavislere asagidakilar aiddir INS ve ya Insert daxiletme rejimini acir ve baglayir DEL ve ya Delete kursordan sagda dayanan simvolu silir Home kursoru setrin baslangicina getirir Page UP kursoru bir ekran qeder yuxari hereket etdirir Page Down kursoru bir ekran qeder asagi hereket etdirir End Kursoru setrin sonuna getirir Bununla yanasi klaviatura uzerinde kursoru asagi saga sola ve yuxari hereket etdiren duymeler desti yerlesirMouseHereket zamani mousun daxilinde olan rezistorlarin muqavimeti herekete uygun olaraq deyisir ve deyisme xususi naqil vasitesile komputere oturulur Hereketin oturulmesi komputere yuklenmis xususi proqramla idare olunur Proqram mousun hereketine uygun olan yerdeyismeni ekrana oturur Mouse PS 2 ve ya USB ile komputere qosulur Mouse muxtelif qurulusda olur mexaniki optik lazerPrinterEsas meqale Printer Cap qurgusudur Komputerde alinmis neticeni metn materiallarini tesvirleri kagiza kocurtmek ucundur Printerlerin 3 novu vardir Matrisli lent ile Sirnaqli maye murekkeb ile Lazerli metal tozu ile Kagiz uzerinde seklin qeyd edilmesi usuluna gore printerler iki qrupa bolunur zerb ile ve zerbsiz cap qurgulari Zerb cap qurgularina misal olaraq matris cap qurgularini misal gostermek olar Cap basligi ile kagiz arasinda rengli lent olur Cap basliginda simvol formalasandan sonra iyneler herekete gelir rengli lente zerbe vuraraq kagiz uzerinde simvolu formalasdirir Zerbsiz cap qurgulara misal olaraq lazer ve sirnaqli cap qurgularini gostermeli olar Sirnaqli printerlerde cap basligi murekkeble doldurulur Basliqda cox kicik olculu desikler olur ve bu desiklerden murekkebi kagiz uzerine puskurdulur Lazer cap qurgularinda sekiller kagiz uzerine araliq melumat dasiyicisi vasitesile yazilir Sekil lazer suanin komeyi ile evvelce araliq melumat dasiyicisina yazilir neqativ alinir ve daha sonra bu melumat dasiyicisinin ust qati quru toz ile ortulur Ag kagiz bu barabanin ustu ile dartilaraq ve yuksek istilik hesabina barabandaki sekil neqativ kagiz uzerine hopur Lazer qurgularinin cap keyfiyyeti ve sureti cox yuksekdir SkanerSkaner komputerin xarici qurgusu olub metn ve qrafik informasiyani seth uzerinden oxuyan ve komputerin yaddasinda yerlesdiren qurgudur Ferdi komputerlere USB portu vasitesi ile qosulur Skaner metn ve ya tesvir uzerinde hereket etdikde kagiz uzerinde hereket eden lazer suasi metni ve ya tesviri skanerleyir ve tesvire uygun informasiyani isiga hessas yanmkeciricilerde eks etdirir Neticede alinmis isiq siqnali elektrik siqnalina cevrilir ve naqil vasitesi ile komputere oturulur Komputere oturulen siqnal ozunde tesvire uygun olan noqtelerin sayini ve tesvirin rengini tezahur etdirir Komputer terefinden alinan siqnal komputerin daxilinde reqem siqnalina cevrilir Ana plataKomputerin esas daxili qurgusudur Buna esas plata Mainboard ve ya sistem platasi da deyilir Butun qurgularin bir biri ile elaqeli islemesini temin edir Uzerinde keciriciler olan teksolit esasli boyuk lovhedir Butun qurgular ana plataya taxilir Ana plata uzerine qurgular yerlesdirmek ucun muxtelif yuvalar movcuddur Ana plata istehsal eden firmalardan Intel Asus Gigabyte Asrock Foxconn Biostar Mercury ve s misal gostere bilerik Ana platanin uzerinde prosessor emeli yaddas giris cixis kontrolleri CMOS BIOS Chipset mikrosxemleri ve s yerlesir Anaplatani Qida Bloku Power Supply enerji ile qidalandiriir Qida Blokundan 2 konnektor ana plataya qosulur Bu konnektorlardan biri ana plata uzerinde olan qurgulari digeri ise power duymesini qidalandirir Ana plata uzerinde AGP PCI PCI E IDE SATA FDD RAID slotlari movcuddur Her bir platada komputerin performansinin cox asili oldugu cipset adli bir islemci vardir Ana plata daxilden sistem blokunun korpusuna berkidilir bunun ucun de plata tipine gore korpusa uygun gelmelidir Prosessor CPU Central Processor Unit Prosessor hesab ve mentiqi emeliyyatlari yerine yetiren ve komputerin umumi isini idare eden esas qurgusudur Komputerin isinin mehsuldarligi emeliyyatlarin yerine yetirilme tezliyi esasen prosessorun tezliyi ile mueyyen edilir Informasiya prosessorun registr yaddasinda emal olunur Ferdi komputerlerin dusunen beyni olan bu mikroprosessor ana plata uzerinde yerlesir 1971 ci ilde minlerle transistorlari 1 silikon cip uzerinde yerlesdiren Intel ilk CPU duzeltdi Prosessor kicik yasti yarimkecirici tebeqelerden yigilir Onun daxilinde metaldan olan coxlu sayda kontaktlar vardir CPU bir acma ve 1 baglama acari kimi isleyen transistorlardan ibaretdir Elektrik siqnallari bu acarin uzerinden kecir Bu elektrik siqnallari komputerin yaratdigi butun isleri toplama cixma vurma bolme kimi emeliyyatlara cevirir CPU lar cox agilli deyildirler ancaq cox suretlidirler CPU bu isleri 2 lik say sistemi yeni 0 ve 1 lerin komeyi ile heyata kecirir Mikroprosessorlari esasen Intel AMD VIA firmalari istehsal edir Intel in prosessorlari kimi Pentium 1 2 3 4 Celeron Core Duo Core 2 Quad Core i3 Core i5 Core i7 Itanium Atom misal gostermek olar Intel Xeon esasen serverlerde istifade olunur Intelin esas reqibi AMD sayilir AMD prosessorunun Celeron dan ferqi L2 kesinin olmamasidir AMD prosessorlari Athlon Sempron Phenom mikroprosessorlari ile taninir Core nin novleri Intel Core Duo virtual 2 nuvelidir Fiziki olaraq tek nuvelidir Lazim olduqda ozunu 2 nuveli kimi aparir Intel Core 2 Duo Bu fiziki olaraq 2 nuveli prosessordur Core i3 2 nuvelidir Core i5 ve Core i7 4 nuvelidir