Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Keyp Kod yarımadası (ing. Cape Cod — «Treska burnu») — Amerika Birləşmiş Ştatlarının şimal-şərqində, Bostondan 120 km aralıda, Massaçusets ştatının ucqar şərq nöqtəsini təşkil edən yarımada. Keyp Kod yarımadası eyni adlı körfəzi Atlantik okeanından ayırır.
| Keyp Kod yarımadası | |
|---|---|
| Cape Cod | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Sahəsi | 880 km² |
| Yerləşməsi | |
| Akvatoriya | Atlantik okean |
| Ölkə |  ABŞ |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İlk əvvəllər yarımada materikə birləşik olmuşdur. 1914-cü ildə Keyp-Kod kanalının inşası ilə böyük bir adaya çevrilmişdir.
Coğrafiyası
Yarımada 4 hissəyə bölünür:
- Yuxarı burun — materikə ən yaxın yerləşən hissə. Şəhərlər: , Sendviç, Falmaus və Maşpi. Falmaus şəhərində Buds Houl Okeanoqrafik İnstitut yerləşir.
- Orta burun — cənub hissədə yerləşir. Çoxlu sayda çimərliklərə sahibdir. Ərazi iqtisadi və sənaye baxımından yaxşı inkişaf etmişdir. Şəhərləri: Barnsteybl, Yarmunt və Dennis.
- Aşağı burun — Yarımadanın ən dar hissəsi, bu hissədə birdən şimala yönəlir. Şəhərləri: Harviç, Byuster, Çathem və Orleans.
- Daxili burun — yarımadanın nisbətən uzaq hissəsi. Burada Amerikanın ən məşhur çimərliklərindən biri yerləşir. Şəhərlər: İstihem, Velfritt, Truppo və Provistaun. Şimal qutaracağında Reys burnu yerləşir.
Yarımadanın cənubunda yerləşən Nantaket Saund boğazı onu Marthas Vineyard, Nantaket və bir neçə kiçik adadan ayırır. Eyni adlı kanal isə Keyp Kod və Bazzards Bey körfəzlərini birləşdirir.
Ən hündür nöqtəsi Payn Hill təpəsidir. Hündürtlüyü 93 metrdir. Yarımada barnsteybl dairəsinion böyük hissəsini əhatə edir.
Geologiya
16-20 min il öncə yarımada ərazisi buzlaq mənşəlli moren olmuşdur.
23 min il öncə buzlaq dövrü özünün pik dönəminə qədəm qoyur. Buundan sonra isə Şimali Amerikada buzlaqlar geri çəkilir. Təqribi 18 min il öncə buzlaq Keyp Koda çatır.
Buzlaqların əriməsi ilə buzlaqların çəkildiyi ərazilər dəniz altında qalır. 6 min il öncə isə Keyp Kod yarımadasına çatır. Eroziya prosesi bu gündə davam edir. Alimlər yaxın gələcəkdə yarımadanın su altında qalmasını ehtimal edirlər).
İqlim
Yarımadanın iqlimi mülayimdir. Burada iqlim daha mülayimdir nəyin ki, materikin daxili hissələrində.
Atlantik okean yayda temperaturu bir neçə dərəcə aşağı salır. Qışda isə əksinə temperaturu qaldırır. Qolfstrim cərəyanı yarımadaya çatmır. Burada iqlimə daha çox Labrador cərəyanı təsir edir. Şimal və cənub sahillərdə suyun temperaturu arasında 4-6°С fərq edir. Havada isə bu hiss edilmir.
Hindu əhalisi
Uzun əsrlər boyu yarımada Vampanoaqların yurdu olmuşdur. Onlar hətta 1620-ci ildə bura gəlmiş kolonistlərin sağ qalmasına köməklik etmişlər. Bir müddət sonra isə Britaniya kolonistləri onların bütün torpaqlarına hakim olmuşlar.
1975 və 1990-cı illərdə federal hökumətə Maşpi Vampanoaqların müstəqil qəbilə kimi tanınması barədə müraciət olunsada bu yalnız 2007-ci ildə qəbul olunmuşdur. Bundan sonra hindulartaroixi torpaqların onlara qaytarılmasını tələb etmişlər.
Tarixi
Yarımadanın koloniyalaşma tarixi vikinqlərin 985—1025-ci illər bura gəlişindən başlayır. Qiovanni da Verrassano 1524-cü ildə burada olur. Bir il sonra Esteban Qomes yarımadanı aşkarlayır və onu Müqəddəs İakov burnu adlıandırır. 1602-ci ildə isə Bartolome Qosnold yarımadanın bugünkü adını ona verir. 11 noyabr 1620-ci ildə Meyflauer gəmisi sahilə yan alır və ilk kolonistlər yarımadaya ayaq basır. Onlar ilk dəfə yerli əhali ilə tanış olurlar.
1901-ci ilin dekabrında Qulyelmo Markoni dünya tarixində ilk dəfə transatlantik radio əlaqəsi qurmuşdur.
Kanal
Massaçusets körfəzini Bazzards Beylə birləşdirən kanal hələ 1717-ci il xəritələrində göstərilirdi. Müasir kanal isə 1870 - 1914-cü il aralığında inşa edilmişdir.
1985-ci ildə Amerika Mülki Mühəndislər Assosasiyası kanalı ABŞ mili tarixi yerlər reysterinə daxil etmişdir.
Mənbə
- Keyp Kod
- Keyp Kod. ABŞ
- Keyp Kod və onun kanalı
İstinadlar
- Leatherman, Stephen. "DrBeach.org - America's Best Beaches 2007". Dr.Beach.Org. 2007-06-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-09-08.
- Oldale, Robert N. "Coastal Erosion on Cape Cod: Some Questions and Answers". WoodsHole.er.usgs.gov. 2012-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-09-08.
- "www.capecodweather.net". 2022-03-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-08-03.
- Stephanie Vosk. "Wampanoag tribe wins recognition". Cape Cod Times. 2007-05-25. 2007-09-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2008-09-08.
- Американские индейцы потребовали вернуть им мыс Код 2021-01-24 at the Wayback Machine (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Keyp Kod yarimadasi ing Cape Cod Treska burnu Amerika Birlesmis Statlarinin simal serqinde Bostondan 120 km aralida Massacusets statinin ucqar serq noqtesini teskil eden yarimada Keyp Kod yarimadasi eyni adli korfezi Atlantik okeanindan ayirir Keyp Kod yarimadasiCape CodUmumi melumatlarSahesi 880 km Yerlesmesi40 41 20 sm e 70 17 49 q u Akvatoriya Atlantik okeanOlke ABSKeyp Kod yarimadasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Ilk evveller yarimada materike birlesik olmusdur 1914 cu ilde Keyp Kod kanalinin insasi ile boyuk bir adaya cevrilmisdir CografiyasiKeyp Kod cimerliyi Yarimada 4 hisseye bolunur Yuxari burun materike en yaxin yerlesen hisse Seherler Sendvic Falmaus ve Maspi Falmaus seherinde Buds Houl Okeanoqrafik Institut yerlesir Orta burun cenub hissede yerlesir Coxlu sayda cimerliklere sahibdir Erazi iqtisadi ve senaye baximindan yaxsi inkisaf etmisdir Seherleri Barnsteybl Yarmunt ve Dennis Asagi burun Yarimadanin en dar hissesi bu hissede birden simala yonelir Seherleri Harvic Byuster Cathem ve Orleans Daxili burun yarimadanin nisbeten uzaq hissesi Burada Amerikanin en meshur cimerliklerinden biri yerlesir Seherler Istihem Velfritt Truppo ve Provistaun Simal qutaracaginda Reys burnu yerlesir Yarimadanin cenubunda yerlesen Nantaket Saund bogazi onu Marthas Vineyard Nantaket ve bir nece kicik adadan ayirir Eyni adli kanal ise Keyp Kod ve Bazzards Bey korfezlerini birlesdirir En hundur noqtesi Payn Hill tepesidir Hundurtluyu 93 metrdir Yarimada barnsteybl dairesinion boyuk hissesini ehate edir GeologiyaDyunlar 16 20 min il once yarimada erazisi buzlaq menselli moren olmusdur 23 min il once buzlaq dovru ozunun pik donemine qedem qoyur Buundan sonra ise Simali Amerikada buzlaqlar geri cekilir Teqribi 18 min il once buzlaq Keyp Koda catir Buzlaqlarin erimesi ile buzlaqlarin cekildiyi eraziler deniz altinda qalir 6 min il once ise Keyp Kod yarimadasina catir Eroziya prosesi bu gunde davam edir Alimler yaxin gelecekde yarimadanin su altinda qalmasini ehtimal edirler IqlimYarimadanin iqlimi mulayimdir Burada iqlim daha mulayimdir neyin ki materikin daxili hisselerinde Atlantik okean yayda temperaturu bir nece derece asagi salir Qisda ise eksine temperaturu qaldirir Qolfstrim cereyani yarimadaya catmir Burada iqlime daha cox Labrador cereyani tesir edir Simal ve cenub sahillerde suyun temperaturu arasinda 4 6 S ferq edir Havada ise bu hiss edilmir Hindu ehalisiUzun esrler boyu yarimada Vampanoaqlarin yurdu olmusdur Onlar hetta 1620 ci ilde bura gelmis kolonistlerin sag qalmasina komeklik etmisler Bir muddet sonra ise Britaniya kolonistleri onlarin butun torpaqlarina hakim olmuslar 1975 ve 1990 ci illerde federal hokumete Maspi Vampanoaqlarin musteqil qebile kimi taninmasi barede muraciet olunsada bu yalniz 2007 ci ilde qebul olunmusdur Bundan sonra hindulartaroixi torpaqlarin onlara qaytarilmasini teleb etmisler TarixiQedim yel deyirmani Yarimadanin koloniyalasma tarixi vikinqlerin 985 1025 ci iller bura gelisinden baslayir Qiovanni da Verrassano 1524 cu ilde burada olur Bir il sonra Esteban Qomes yarimadani askarlayir ve onu Muqeddes Iakov burnu adliandirir 1602 ci ilde ise Bartolome Qosnold yarimadanin bugunku adini ona verir 11 noyabr 1620 ci ilde Meyflauer gemisi sahile yan alir ve ilk kolonistler yarimadaya ayaq basir Onlar ilk defe yerli ehali ile tanis olurlar 1901 ci ilin dekabrinda Qulyelmo Markoni dunya tarixinde ilk defe transatlantik radio elaqesi qurmusdur KanalKanal uzerindeki korpu Massacusets korfezini Bazzards Beyle birlesdiren kanal hele 1717 ci il xeritelerinde gosterilirdi Muasir kanal ise 1870 1914 cu il araliginda insa edilmisdir 1985 ci ilde Amerika Mulki Muhendisler Assosasiyasi kanali ABS mili tarixi yerler reysterine daxil etmisdir MenbeKeyp Kod Keyp Kod ABS Keyp Kod ve onun kanaliIstinadlarLeatherman Stephen DrBeach org America s Best Beaches 2007 Dr Beach Org 2007 06 24 tarixinde Istifade tarixi 2008 09 08 Oldale Robert N Coastal Erosion on Cape Cod Some Questions and Answers WoodsHole er usgs gov 2012 03 18 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2008 09 08 www capecodweather net 2022 03 14 tarixinde Istifade tarixi 2018 08 03 Stephanie Vosk Wampanoag tribe wins recognition Cape Cod Times 2007 05 25 2007 09 28 tarixinde Istifade tarixi 2008 09 08 Amerikanskie indejcy potrebovali vernut im mys Kod 2021 01 24 at the Wayback Machine rus