Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kerəşenlər və ya kryaşenlər (tatar. керәшеннәр, tatar. керәшен татарлары; rus. крещён - xaç suyuna salınan və ya xristian olan) — Volqayanı və Ural bölgələrdə yaşayan tatar xalqının subetnik qrupu.
 | ||||||
| Ümumi sayı | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 55,735 | ||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||
| ||||||
| Dili | ||||||
| Dini | ||||||
| Qohum xalqlar | ||||||
Tarix
Kerəşenlərin mənşəyi mübahisəlidir. Akademik mənbələrin çoxluqunda onlar tatar xalqının tərkibi hissəsi kimi sayılır. Eyni zamanda onların bəziləri özlərini ayrı xalq kimi sayır.
Etnoqraflar və tarixçilər kerəşenlərin formalaşmasını XVI-XIX əsrlərdə həm könüllü, həm də zor şəkildə baş verən xristianlaşma ilə əlaqəndirir. Kerəşenlərin ilk dalğası və Həştərxan xanlıqların işğalından az sonraki zor xristianlaşmalar nəticəsində baş verib. Halbuki, onların çoxu sonra İslama geri qayıdıb və beləliklə Xristianlıq o tatarlar arasında kiçik sıçrayış eləyib.
Kerəşenlərin daha davamlı mövcudluğu Rusiya İmperiyasının XVIII əsrdəki törətdiyi məscidlərin məhvi və müsəlmanların əzilməsi ilə bağlıdır. Anna İvanovna hökümranlığı zamanı çox sayda müsəlman zorla xristianlaşdırılıb. Yeni çevirənlər vergilərdən azad olunub, onlara bəzi imtiyazlar və yeni dinlərini öyrənmək üçün vəsaitlər verilib. Dini dəyişən tatarların çoxluğu bunu inanclarına görə yox, maddi və ya siyasi səbəblərə görə eləyib. Onların bir çoxu gizli şəkildə İslama ibadət etməyə davam edirdi. XIX əsrin sonunda artıq bir neçə mini İslama geri qayıdıb.
Xristianlaşmanın ayrı dalağaları kerəşenləri ayrı qruplara bölüb: XVI-XVII əsrlərdə xristianlaşmış qrup (köhnə xristianlaşmış taratlar - rus. старокрещённых татар) və XVIII əsrdə xristianlaşmış (yeni xristianlaşmış tatarlar - rus. новокрещённые татары). Dolayısıyla, beş qrup formalaşıb: Qazan tatar, yelabuj, molkeyevsk, çistopolsk və .
Mədəniyyət
XVI-XVII əsrlərdə kerəşenlərin təhsil imkanları az idi. Amma, XVIII əsrdə onlara verilən imtiyazlar ilə birlikdə, onlar üçün bir sıra tikilişlər aparılıb. O cümlədən, ilk dini dəyişənlər üçün tatar məktəbi 1863-cü ildə, ilk seminariya isə 1872-ci ildə təsis olunub.
İstinadlar
- «История и культура татар-кряшен (XVI—ХХ вв.) Казань. 2017. 960 с.
- Института этнологии и антропологии РАН.
- Russian Census 2010: Population by ethnicity 2012-04-24 at the Wayback Machine
- . 2020-04-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-10.
- Уразманова, Чешко, 2001
- Кадырова Г. А.Этнокультурные взаимодействия кряшен с другими народами Волго-Уральского региона : по материалам народного костюма 2020-02-03 at the Wayback Machine // Культурология традиционных сообществ: Матер. Всероссийск. науч. конфер. молодых ученых / Отв. ред. М.Л. Бережнова. — Омск: , 2002. — С. 27-30
- Никитина, Г. А. "Кряшены Удмуртии: этнокультурный портрет". . Серия: История и филология. 3 cild. Ижевск: . 2012. 73–81.
- Татарская энциклопедия: В 5 т., — Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 2006. — Т. 3., стр. 462.
- Татары / Отв. ред. Р. К. Уразманова, С. В. Чешко. — М.: Наука, 2001. — 583 с. — (Народы и культуры)
- (PDF). 2016-03-14 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-03.
- Akiner, Shirin. Islamic peoples of the Soviet Union : with an appendix on the non-Muslim Turkic peoples of the Soviet Union : an historical and statistical handbook (2nd). London: KPI. 1986. 431–432. ISBN .
- Bennigsen, Alexandre. Muslims of the Soviet empire : a guide. Wimbush, S. Enders. Bloomington: Indiana University Press. 1986. 234. ISBN .
- Ислаев Ф. Г. Православные миссионеры в Поволжье. — Казань: , − 1999.
- : В 5 т., — Казань: Институт Татарской энциклопедии АН РТ, 2006. — Т. 3., стр. 462.
- // Татарская нация: история и современное развитие. Казань: Магариф, 2002
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Keresenler ve ya kryasenler tatar kerәshennәr tatar kerәshen tatarlary rus kreshyon xac suyuna salinan ve ya xristian olan Volqayani ve Ural bolgelerde yasayan tatar xalqinin subetnik qrupu Keresenler Umumi sayi55 735Yasadigi erazilerRusiya 34 882Qazaxistan 20 913Dilitatar diliDinipravoslavQohum xalqlarTurk xalqlariTarixKeresenlerin menseyi mubahiselidir Akademik menbelerin coxluqunda onlar tatar xalqinin terkibi hissesi kimi sayilir Eyni zamanda onlarin bezileri ozlerini ayri xalq kimi sayir Etnoqraflar ve tarixciler keresenlerin formalasmasini XVI XIX esrlerde hem konullu hem de zor sekilde bas veren xristianlasma ile elaqendirir Keresenlerin ilk dalgasi ve Hesterxan xanliqlarin isgalindan az sonraki zor xristianlasmalar neticesinde bas verib Halbuki onlarin coxu sonra Islama geri qayidib ve belelikle Xristianliq o tatarlar arasinda kicik sicrayis eleyib Keresenlerin daha davamli movcudlugu Rusiya Imperiyasinin XVIII esrdeki toretdiyi mescidlerin mehvi ve muselmanlarin ezilmesi ile baglidir Anna Ivanovna hokumranligi zamani cox sayda muselman zorla xristianlasdirilib Yeni cevirenler vergilerden azad olunub onlara bezi imtiyazlar ve yeni dinlerini oyrenmek ucun vesaitler verilib Dini deyisen tatarlarin coxlugu bunu inanclarina gore yox maddi ve ya siyasi sebeblere gore eleyib Onlarin bir coxu gizli sekilde Islama ibadet etmeye davam edirdi XIX esrin sonunda artiq bir nece mini Islama geri qayidib Xristianlasmanin ayri dalagalari keresenleri ayri qruplara bolub XVI XVII esrlerde xristianlasmis qrup kohne xristianlasmis taratlar rus starokreshyonnyh tatar ve XVIII esrde xristianlasmis yeni xristianlasmis tatarlar rus novokreshyonnye tatary Dolayisiyla bes qrup formalasib Qazan tatar yelabuj molkeyevsk cistopolsk ve MedeniyyetXVI XVII esrlerde keresenlerin tehsil imkanlari az idi Amma XVIII esrde onlara verilen imtiyazlar ile birlikde onlar ucun bir sira tikilisler aparilib O cumleden ilk dini deyisenler ucun tatar mektebi 1863 cu ilde ilk seminariya ise 1872 ci ilde tesis olunub Istinadlar Istoriya i kultura tatar kryashen XVI HH vv Kazan 2017 960 s Instituta etnologii i antropologii RAN Russian Census 2010 Population by ethnicity 2012 04 24 at the Wayback Machine 2020 04 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 05 10 Urazmanova Cheshko 2001 Kadyrova G A Etnokulturnye vzaimodejstviya kryashen s drugimi narodami Volgo Uralskogo regiona po materialam narodnogo kostyuma 2020 02 03 at the Wayback Machine Kulturologiya tradicionnyh soobshestv Mater Vserossijsk nauch konfer molodyh uchenyh Otv red M L Berezhnova Omsk 2002 S 27 30 Nikitina G A Kryasheny Udmurtii etnokulturnyj portret Seriya Istoriya i filologiya 3 cild Izhevsk 2012 73 81 Tatarskaya enciklopediya V 5 t Kazan Institut Tatarskoj enciklopedii AN RT 2006 T 3 str 462 Tatary Otv red R K Urazmanova S V Cheshko M Nauka 2001 583 s Narody i kultury PDF 2016 03 14 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 05 03 Akiner Shirin Islamic peoples of the Soviet Union with an appendix on the non Muslim Turkic peoples of the Soviet Union an historical and statistical handbook 2nd London KPI 1986 431 432 ISBN 0 7103 0188 X Bennigsen Alexandre Muslims of the Soviet empire a guide Wimbush S Enders Bloomington Indiana University Press 1986 234 ISBN 0 253 33958 8 Islaev F G Pravoslavnye missionery v Povolzhe Kazan 1999 V 5 t Kazan Institut Tatarskoj enciklopedii AN RT 2006 T 3 str 462 Tatarskaya naciya istoriya i sovremennoe razvitie Kazan Magarif 2002