Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Keçə — döyülüb basmaqla (sixmaqla) hazırlanan sıx yun materialdır. Əsasən türk xalqları arasında geniş yayılıb.
Keçə gözəl mədəniyyət nümunəsi olmaqla yanaşı, əvvəllər məişətdə geniş istifadə olunub: alaçıq qurmaqda, at çulu, palan düzəltməkdə çox geniş istifadə etmişdir.
Keçə sənəti Azərbaycanda
Azərbaycan xalqının mədəni tarixinə aid çoxsaylı faktlarla zəngin "Kitabi Dədə Qorqud" dastanında keçə haqqında maraqlı məqamlar yer alıb. Dastanda keçədən alaçıqların tikilməsində, çobanların yapıncı kimi keçədən istifadə etməsindən, babalarımızın atlarını keçə ilə bəzəməsindən geniş söhbət açılır.
Keçə sənəti Azərbaycanda qədim zamanlardan inkişaf edib. Hörmə, tikmə, toxumadan fərqli olaraq, bu peşə basma üsulu ilə ixtisaslaşmış ustalar tərəfindən aparılırdı. Keçə hazırlamaqla məşğul olan ustalar "həllac" və ya "atıcı" adlanırdı.
Azərbaycanda maldarlığın, xüsusən də qoyunçuluğun geniş yayılması keçəçiliyin təşəkkülünə zəmin yaradıb. Keçənin hazırlanmasında yun əsas material olduğu üçün burada qoyun bəslənməsi və qırxılması vacib elementdir.
Keçənin hazırlanması
Keçənin hazırlanması üçün, qoyunların xüsusi gölməçələrdə bir neçə gün yuyulması və qırxılması prosesi gedir. Qırxılmış yun daha sonra didilir. Didilmiş yun bir neçə nəfər tərəfindən döyülür. Yunun üzərinə ilıq su əlavə edib, üzərində addımlayırlar. Sonra yun tapdalanır, buna yunun təpilməsi deyilir. Qəliblər üzərində də davam edən təpmə, yun hazır olub, keçə əmələ gələnə qədər davam etdirilir. Keçə hazırlanarkən yerinin hamarlığı, genişliyi və rahatlığı da eyni zamanda nəzərə alınmalıdır.
Keçənin növləri
Keçənin müxtəlif növləri olmuşdur.
Qara keçə və ya qəlib — dəyə və alaçıqların üstünün örtülməsində, döşənməsində, nəmənddən divarların bəzədilməsində istifadə edilmişdir.
Yük keçəsi — elatlar arasında geniş yayılmışdı. Belə ki, arandan-dağa, dağdan-arana köçən elatlar yağmur və toz-torpaqdan qorumaq məqsədilə yük məişət ləva-zimatlannın üstünü yük keçəsi vasitəsilə örtürdülər.
Yəhər keçəsi — yəhərin altına keçirilərək atın sağrısmı örtürdü.
Dolaq keçəsi — soyuq havada ayaqlara dolanırdı.
At keçəsi — çılpaq atın üstünə sərilərək yəhər vəzifəsini yerinə yetirirdi. Həm də yəhərin altında yerləşdirilirdi.
Qapı keçəsi — adından göründüyü kimi alaçıq və dəyələrin qapılarının örtülməsində istifadə edilirdi.
Namazlıq keçə — namaz zamanı səcdəyə durarkən istifadə olunurdu. Qapı keçəsi və namazlıq keçəsi əksərən naxışlı keçədən hazırlanırdı.
Qundaq keçəsi — körpə uşaqların bələnməsində istifadə olunurdu. Onu da bəzəkli keçədən hazırlayırdılar.
Təpmə keçə — yapıncı kişi geyimi hazırlanmasında istifadə edilirdi. Maldar əhali və çobanlar arasında bu yapıncılar daha çox istifadə edilirdi.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Keçə sənəti: gözəl mədəniyyət nümunəsi [ölü keçid]
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kece doyulub basmaqla sixmaqla hazirlanan six yun materialdir Esasen turk xalqlari arasinda genis yayilib Kece gozel medeniyyet numunesi olmaqla yanasi evveller meisetde genis istifade olunub alaciq qurmaqda at culu palan duzeltmekde cox genis istifade etmisdir Kece seneti AzerbaycandaAzerbaycan xalqinin medeni tarixine aid coxsayli faktlarla zengin Kitabi Dede Qorqud dastaninda kece haqqinda maraqli meqamlar yer alib Dastanda keceden alaciqlarin tikilmesinde cobanlarin yapinci kimi keceden istifade etmesinden babalarimizin atlarini kece ile bezemesinden genis sohbet acilir Kece seneti Azerbaycanda qedim zamanlardan inkisaf edib Horme tikme toxumadan ferqli olaraq bu pese basma usulu ile ixtisaslasmis ustalar terefinden aparilirdi Kece hazirlamaqla mesgul olan ustalar hellac ve ya atici adlanirdi Azerbaycanda maldarligin xususen de qoyunculugun genis yayilmasi kececiliyin tesekkulune zemin yaradib Kecenin hazirlanmasinda yun esas material oldugu ucun burada qoyun beslenmesi ve qirxilmasi vacib elementdir Kecenin hazirlanmasiKecenin hazirlanmasi ucun qoyunlarin xususi golmecelerde bir nece gun yuyulmasi ve qirxilmasi prosesi gedir Qirxilmis yun daha sonra didilir Didilmis yun bir nece nefer terefinden doyulur Yunun uzerine iliq su elave edib uzerinde addimlayirlar Sonra yun tapdalanir buna yunun tepilmesi deyilir Qelibler uzerinde de davam eden tepme yun hazir olub kece emele gelene qeder davam etdirilir Kece hazirlanarken yerinin hamarligi genisliyi ve rahatligi da eyni zamanda nezere alinmalidir Kecenin novleriKecenin muxtelif novleri olmusdur Qara kece ve ya qelib deye ve alaciqlarin ustunun ortulmesinde dosenmesinde nemendden divarlarin bezedilmesinde istifade edilmisdir Yuk kecesi elatlar arasinda genis yayilmisdi Bele ki arandan daga dagdan arana kocen elatlar yagmur ve toz torpaqdan qorumaq meqsedile yuk meiset leva zimatlannin ustunu yuk kecesi vasitesile orturduler Yeher kecesi yeherin altina kecirilerek atin sagrismi orturdu Dolaq kecesi soyuq havada ayaqlara dolanirdi At kecesi cilpaq atin ustune serilerek yeher vezifesini yerine yetirirdi Hem de yeherin altinda yerlesdirilirdi Qapi kecesi adindan gorunduyu kimi alaciq ve deyelerin qapilarinin ortulmesinde istifade edilirdi Namazliq kece namaz zamani secdeye durarken istifade olunurdu Qapi kecesi ve namazliq kecesi ekseren naxisli keceden hazirlanirdi Qundaq kecesi korpe usaqlarin belenmesinde istifade olunurdu Onu da bezekli keceden hazirlayirdilar Tepme kece yapinci kisi geyimi hazirlanmasinda istifade edilirdi Maldar ehali ve cobanlar arasinda bu yapincilar daha cox istifade edilirdi Hemcinin baxXalcaciliqIstinadlarKece seneti gozel medeniyyet numunesi olu kecid Xarici kecidler