Katvan döyüşü (çin. 卡特萬之戰) ― Səlcuqlar, onların vassal dövləti Qərbi Qaraxanilər dövləti və Qarakitaylar dövləti arasında 9 sentyabr 1141-ci ildə baş vermiş döyüş. Səlcuqlar bu döyüşdə qəti şəkildə məğlub oldular və nəticədə Böyük Səlcuq imperiyası çökməyə başladı.
Katvan döyüşü | |||
---|---|---|---|
Tarix | 9 sentyabr 1141 | ||
Yeri | Katvan çölü, Səmərqənd yaxınlığı | ||
Nəticəsi | Qarakitayların qəti qələbəsi | ||
Münaqişə tərəfləri | |||
| |||
Komandan(lar) | |||
| |||
Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
İtkilər | |||
| |||
Döyüşdən əvvəlki vəziyyət
Qərbi Lyao imperatoru Yelü Daşinin Balasaquna qədər gələrək Qaşqar, Beşbalıq və Xücənd şəhərlərini tutaraq paytaxtı Balasaqun şəhəri olan Qaraxitaylar dövlətini yaratması ilə Qaraxanlı-Qarakitay mübarizəsi ciddiləşmişdi. 1137-ci ildə Qarakitay ordusu Səlcuq vassalı olan Qərbi Qaraxanlı hökmdarı Mahmud b. Məhəmməd Arslan Xanın qüvvələrini Xücənd yaxınlarında məğlub etdi. Xarəzmşahlar ilə Böyük Səlcuq imperiyası arasındakı mübarizədən faydalanan Qarakitaylar, Qaraxanlı torpaqlarına olan hücumlarını gücləndirmişdilər. Qaraxanlılar ilə onlara tabe olan Qarluqlar arasında mövcud olan ziddiyyətlərdə, Qaraxanlıların, Səlcuq hökmdarı Sultan Səncərdən kömək istəmələri ilə birgə Qarluqlar da Qarakitaylara sığınmışdırlar.
Döyüş
Yelü Daşi, Qarluqların bağışlanması məqsədi Sultan Səncərə müraciət etmiş, ancaq bu tələbi müsbət qarşılamayan Səncər ordusu ilə birgə yürüşə davam etmişdir. İki ordu Səmərqəndin şimal hissəsində yerləşən Katvan çölündə qarşılaşmışdır. Baş verən müharibədə Səlcuq ordusu ağır itkilər verərək geri çəkilmişdi. Sultan Səncər ilə Mahmud b. Məhəmməd Arslan Xan döyüş meydanından qaçmaq məcburiyyətində qalmışdırlar.
Nəticələri
Yaşanan ağır məğlubiyyətdən 1141-ci ildə Mahmud b. Məhəmməd Arslan Xanın yerinə qardaşı Tamgaç Buğra Xan III İbrahim adı ilə Qarakitaylardan asılı bir hökmdar kimi Qərbi Qaraxanlı hökmdarı olmuşdur. Bu məğlubiyyət Səlcuqları zəiflətmək ilə bərabər, həm də dağılma mərhələsinin başlanmasına səbəb olmuşdur. Bu məğlubiyyətdən cəsarətlənən Xarəzmşahlar və Qurilər Səlcuqlara qarşı üsyana başlamışdırlar.
İstinadlar
- The Historical Prester John, Charles E. Nowell, 442.
- Asimov, M. S., The Historical, Social and Economic setting, (Motilal Banarsidass, 1999), 238.
- "The Historical Prester John", Charles E. Nowell, Speculum, Vol. 28, No. 3 (Jul., 1953), 442.
- "Dailamīs in Central Iran: The Kākūyids of Jibāl and Yazd", , Iran, Vol. 8, (1970), 90.,
- Journal of Central Asia", Vol. 16, (Centre for the Study of the Civilizations of Central Asia, 1993), 19.
- ""Sencer" İslam Ansiklopedisi, cilt: 36, sayfa: 510 Yıl:2009". 2023-07-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-05-29.
- ""KARAHANLILAR VE İSLAM'IN YAYILMASINDAKİ KATKILARI" Yazar:Ali b. Salih el-Muheymid, Çeviri:Ali Aksu" (PDF). 2015-12-23 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2019-05-29.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Katvan doyusu cin 卡特萬之戰 Selcuqlar onlarin vassal dovleti Qerbi Qaraxaniler dovleti ve Qarakitaylar dovleti arasinda 9 sentyabr 1141 ci ilde bas vermis doyus Selcuqlar bu doyusde qeti sekilde meglub oldular ve neticede Boyuk Selcuq imperiyasi cokmeye basladi Katvan doyusuTarix 9 sentyabr 1141Yeri Katvan colu Semerqend yaxinligiNeticesi Qarakitaylarin qeti qelebesiMunaqise terefleriBoyuk Selcuq imperiyasi Qerbi Qaraxaniler dovleti Kakaveyhiler Qarakitaylar QarluqlarKomandan lar Sultan Sencer II Mahmud Yelu DasiTereflerin quvvesi20 000 100 000 20 000 700 000Itkiler50 000 100 000 bilinmirDoyusden evvelki veziyyetQerbi Lyao imperatoru Yelu Dasinin Balasaquna qeder gelerek Qasqar Besbaliq ve Xucend seherlerini tutaraq paytaxti Balasaqun seheri olan Qaraxitaylar dovletini yaratmasi ile Qaraxanli Qarakitay mubarizesi ciddilesmisdi 1137 ci ilde Qarakitay ordusu Selcuq vassali olan Qerbi Qaraxanli hokmdari Mahmud b Mehemmed Arslan Xanin quvvelerini Xucend yaxinlarinda meglub etdi Xarezmsahlar ile Boyuk Selcuq imperiyasi arasindaki mubarizeden faydalanan Qarakitaylar Qaraxanli torpaqlarina olan hucumlarini guclendirmisdiler Qaraxanlilar ile onlara tabe olan Qarluqlar arasinda movcud olan ziddiyyetlerde Qaraxanlilarin Selcuq hokmdari Sultan Sencerden komek istemeleri ile birge Qarluqlar da Qarakitaylara siginmisdirlar DoyusYelu Dasi Qarluqlarin bagislanmasi meqsedi Sultan Sencere muraciet etmis ancaq bu telebi musbet qarsilamayan Sencer ordusu ile birge yuruse davam etmisdir Iki ordu Semerqendin simal hissesinde yerlesen Katvan colunde qarsilasmisdir Bas veren muharibede Selcuq ordusu agir itkiler vererek geri cekilmisdi Sultan Sencer ile Mahmud b Mehemmed Arslan Xan doyus meydanindan qacmaq mecburiyyetinde qalmisdirlar NeticeleriYasanan agir meglubiyyetden 1141 ci ilde Mahmud b Mehemmed Arslan Xanin yerine qardasi Tamgac Bugra Xan III Ibrahim adi ile Qarakitaylardan asili bir hokmdar kimi Qerbi Qaraxanli hokmdari olmusdur Bu meglubiyyet Selcuqlari zeifletmek ile beraber hem de dagilma merhelesinin baslanmasina sebeb olmusdur Bu meglubiyyetden cesaretlenen Xarezmsahlar ve Quriler Selcuqlara qarsi usyana baslamisdirlar IstinadlarThe Historical Prester John Charles E Nowell 442 Asimov M S The Historical Social and Economic setting Motilal Banarsidass 1999 238 The Historical Prester John Charles E Nowell Speculum Vol 28 No 3 Jul 1953 442 Dailamis in Central Iran The Kakuyids of Jibal and Yazd Iran Vol 8 1970 90 Journal of Central Asia Vol 16 Centre for the Study of the Civilizations of Central Asia 1993 19 Sencer Islam Ansiklopedisi cilt 36 sayfa 510 Yil 2009 2023 07 24 tarixinde Istifade tarixi 2019 05 29 KARAHANLILAR VE ISLAM IN YAYILMASINDAKI KATKILARI Yazar Ali b Salih el Muheymid Ceviri Ali Aksu PDF 2015 12 23 tarixinde PDF Istifade tarixi 2019 05 29