Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Katon-Karaqay Milli Parkı (qaz. Катонқараға́й мемлекетті́к ұлтты́қ табиғи́ паркі́) ― Qazaxıstanın şərq sərhəddində, Cənubi Altay dağlarında yerləşən ölkənin ən böyük milli parkı. Park Qazaxıstan, Rusiya, Çin və Monqolustan sərhədlərinin birləşdiyi "X" in qərb tərəfini doldurur. Sibirdəki ən yüksək zirvə olan Beluxa dağı (4,506 metr (14,783 ft) Rusiya sərhədində, Katun silsiləsində yerləşir. Park Şərqi Qazaxıstan vilayətinin Katon-Karaqay rayonunda, paytaxt Astananın 1 000 kilometr cənub-şərqində yerləşir.
| Katon-Karaqay Milli Parkı | |
|---|---|
 | |
BTMB kateqoriyası — II (Milli park) | |
| Sahəsi |
|
| Yaradılma tarixi | 17 iyul 2001 |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| Yerləşməsi | Şərqi Qazaxıstan vilayəti |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
1 iyun 2001-ci ildə yaradılan park, 2011-ci ildə Rusiya ilə birlikdə "Altay" transmilli parkına daxil edilmişdir. 2014-cü ildə ərazi UNESCO-nun İnsan və Biosfer proqramı tərəfindən "Katon-Karaqay Biosfer Qoruğu" na daxil edildi.
Topoqrafiya
Cənubi Altay dağlarının yamaclarında yerləşən bu park dağlıq və buzlaq ərazilərdən ibarətdir və yüksəkliyi 3,000 metr (9,800 ft)-dir. Park şimaldan Rusiyanın Altay Respublikası, cənub-şərqdən Çin, qərbdən Farpusnaya çayı, cənubdan isə Cənubi Altay dağları ilə həmsərhəddir. Parkın 34%-i meşəlik, qalan hissəsi dağ çəmənləri və ya qayalı yamaclar və buzlaqlardır. Buzlaqların yaratdığı xüsusiyyətlərin: nov şəklində vadilər, sirklər və morenlərinolduğu yamaclar dikdir. Buzlaqlarla qidalanan çaylar dik yamaclarla axır və axın sürətləri güclüdür. Ərazidən 80 metr məsafədə yerləşən Kokkol şəlaləsi Altay dağlarının ən yüksək şəlaləsidir.
Ekoloji bölgə
Park Altay alp çəmənliyi və tundrasında və Altay çöl və yarı səhra ekoloji bölgələrində yeləşir. Bu ekoloji bölgələr çöldən alp tundrasına qədər bütün yüksəklikdəki bitki örtüyü zonalarını nümayiş etdirirlər. Bu ekoloji bölgələr şimaldan Sibirlə cənubdan Orta Asiyanın soyuq səhraları arasındakı biogeoqrafik bölgədə olduqları üçün çox yüksək müxtəliflik nümayiş etdirirlər.
İqlim
Ərazinin sərin yayı olan rütubətli kontinental iqlimdə yerləşir. Dağlıq ərazi və hündürlük zonaları yağıntıya təsir göstərir: aşağı yüksəkliklərə ildə orta hesabla 386 mm yağıntı düşür. Ərazinin orta temperaturu yanvar ayında −26 °C (−15 °F), iyul ayında isə 9.5 °C (49.1 °F) təşkil edir.
Bitkilər və heyvanlar
Bitki örtüyü dörd ümumi hündürlük zonasında düzülmüşdür.
- 2800 metr və daha yüksəkliklərdə olan nival zonasındakı qar sahələrinin və buzlaqların yarıqlarında və qayaların kənarlarında qar çiçəyi və Altay qaymaqçiçəyi kimi şibyə və alp bitkiləri yetişir.
- Tundra dağ kəməri 2100–2800 metr yüksəklikləri əhatə edir. Burada Poa pratensis və doqquzdon daxil olmaqla daşlar, kollar və otlu tundrada yetişən yosun və şibyə növləri var.
- Sub-alp meşəsi və dağ çəmən zonası 1200 metrdən 2300 metr yüksəkliyə qədər uzanır. Burada ən çox yayılmış ağaclar Sibir şamı, qara şam və tozağacıdır.
- Dağ-meşə, çəmən-çöl zonası 1200 metrdən aşağıda yerləşir. Bu səviyyədə tozağacı və qara şam-aspen meşəsi və geniş yayılmış ot və kolluqlar var.
- Dağ-meşə, çəmən-çöl zonası 1200 metrdən aşağıda yerləşir. Bu səviyyədə ağcaqayın və qara-şam-aspen meşəsi və geniş yayılmış ot və kolluqlar var.
Alimlər parkda onurğalıların 363 növünü: 284 quş, 65 məməli, 6 sürünən, 2 amfibiya və 6 balıq növü qeydə almışdırlar.
Turizm
Katon-Karaqay Milli Parkının yaxınlığındakı yaşayış məntəqələrində qonaq evləri var. Parkın 24%-i (1 512 km²) sərt təbiət qoruğu kimi, digər 76%-i (4 922 km²) isə istirahət, elmi tədqiqat və məhdud iqtisadi fəaliyyət üçün ixtisaslaşmışdır.
İstinadlar
- "Katon-Karagay National Park". Official website of Katonkaragay. Katonkaragay District. 2016-07-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2 iyun 2017.
- "Katon-Karagay" (ingilis). UNESCO. 2015-02-15 tarixində . İstifadə tarixi: 22 aprel 2020.
- . Caton-Karagay SNP (Official Website). Caton-Karagay State National Park. 2017-04-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 iyun 2017.
- "Katon-Karagay Biosphere Reserve". Man-and-Biosphere Reserve Program. UNESCO. 15 February 2015 tarixində . İstifadə tarixi: 8 June 2017.
- "Altai alpine meadow and tundra". WWF Ecoregions. World Wildlife Federation. 2013-05-01 tarixində . İstifadə tarixi: 8 iyun 2017.
- . Ecoregions of the World. GlobalSpecies.org. 2016-04-09 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 iyun 2017.
- M. Kottek; və b. "Koeppen" (PDF). World Map of the Koeppen-Gieger Climate Classification, Updated. Meteoroligische Zeitschrift, June 2006. 2010-06-01 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2015-08-01.
- . Protected Areas. GlobalSpecies.Org. 2016-04-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 iyun 2017.
Xarici keçidlər
- Ərazinin topoqrafik xəritəsi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Katon Karaqay Milli Parki qaz Katonkaraga j memleketti k ultty k tabigi parki Qazaxistanin serq serheddinde Cenubi Altay daglarinda yerlesen olkenin en boyuk milli parki Park Qazaxistan Rusiya Cin ve Monqolustan serhedlerinin birlesdiyi X in qerb terefini doldurur Sibirdeki en yuksek zirve olan Beluxa dagi 4 506 metr 14 783 ft Rusiya serhedinde Katun silsilesinde yerlesir Park Serqi Qazaxistan vilayetinin Katon Karaqay rayonunda paytaxt Astananin 1 000 kilometr cenub serqinde yerlesir Katon Karaqay Milli ParkiBTMB kateqoriyasi II Milli park Sahesi 6 434 77 km Yaradilma tarixi 17 iyul 2001Yerlesmesi49 15 51 sm e 86 26 45 s u Olke QazaxistanYerlesmesi Serqi Qazaxistan vilayetiKaton Karaqay Milli Parki Vikianbarda elaqeli mediafayllar 1 iyun 2001 ci ilde yaradilan park 2011 ci ilde Rusiya ile birlikde Altay transmilli parkina daxil edilmisdir 2014 cu ilde erazi UNESCO nun Insan ve Biosfer proqrami terefinden Katon Karaqay Biosfer Qorugu na daxil edildi TopoqrafiyaCenubi Altay daglarinin yamaclarinda yerlesen bu park dagliq ve buzlaq erazilerden ibaretdir ve yuksekliyi 3 000 metr 9 800 ft dir Park simaldan Rusiyanin Altay Respublikasi cenub serqden Cin qerbden Farpusnaya cayi cenubdan ise Cenubi Altay daglari ile hemserheddir Parkin 34 i meselik qalan hissesi dag cemenleri ve ya qayali yamaclar ve buzlaqlardir Buzlaqlarin yaratdigi xususiyyetlerin nov seklinde vadiler sirkler ve morenlerinoldugu yamaclar dikdir Buzlaqlarla qidalanan caylar dik yamaclarla axir ve axin suretleri gucludur Eraziden 80 metr mesafede yerlesen Kokkol selalesi Altay daglarinin en yuksek selalesidir Ekoloji bolgePark Altay alp cemenliyi ve tundrasinda ve Altay col ve yari sehra ekoloji bolgelerinde yelesir Bu ekoloji bolgeler colden alp tundrasina qeder butun yukseklikdeki bitki ortuyu zonalarini numayis etdirirler Bu ekoloji bolgeler simaldan Sibirle cenubdan Orta Asiyanin soyuq sehralari arasindaki biogeoqrafik bolgede olduqlari ucun cox yuksek muxteliflik numayis etdirirler IqlimErazinin serin yayi olan rutubetli kontinental iqlimde yerlesir Dagliq erazi ve hundurluk zonalari yagintiya tesir gosterir asagi yuksekliklere ilde orta hesabla 386 mm yaginti dusur Erazinin orta temperaturu yanvar ayinda 26 C 15 F iyul ayinda ise 9 5 C 49 1 F teskil edir Bitkiler ve heyvanlarBitki ortuyu dord umumi hundurluk zonasinda duzulmusdur 2800 metr ve daha yuksekliklerde olan nival zonasindaki qar sahelerinin ve buzlaqlarin yariqlarinda ve qayalarin kenarlarinda qar ciceyi ve Altay qaymaqciceyi kimi sibye ve alp bitkileri yetisir Tundra dag kemeri 2100 2800 metr yukseklikleri ehate edir Burada Poa pratensis ve doqquzdon daxil olmaqla daslar kollar ve otlu tundrada yetisen yosun ve sibye novleri var Sub alp mesesi ve dag cemen zonasi 1200 metrden 2300 metr yuksekliye qeder uzanir Burada en cox yayilmis agaclar Sibir sami qara sam ve tozagacidir Dag mese cemen col zonasi 1200 metrden asagida yerlesir Bu seviyyede tozagaci ve qara sam aspen mesesi ve genis yayilmis ot ve kolluqlar var Dag mese cemen col zonasi 1200 metrden asagida yerlesir Bu seviyyede agcaqayin ve qara sam aspen mesesi ve genis yayilmis ot ve kolluqlar var Alimler parkda onurgalilarin 363 novunu 284 qus 65 memeli 6 surunen 2 amfibiya ve 6 baliq novu qeyde almisdirlar TurizmKaton Karaqay Milli Parkinin yaxinligindaki yasayis menteqelerinde qonaq evleri var Parkin 24 i 1 512 km sert tebiet qorugu kimi diger 76 i 4 922 km ise istirahet elmi tedqiqat ve mehdud iqtisadi fealiyyet ucun ixtisaslasmisdir Istinadlar Katon Karagay National Park Official website of Katonkaragay Katonkaragay District 2016 07 14 tarixinde Istifade tarixi 2 iyun 2017 Katon Karagay ingilis UNESCO 2015 02 15 tarixinde Istifade tarixi 22 aprel 2020 Caton Karagay SNP Official Website Caton Karagay State National Park 2017 04 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 iyun 2017 Katon Karagay Biosphere Reserve Man and Biosphere Reserve Program UNESCO 15 February 2015 tarixinde Istifade tarixi 8 June 2017 Altai alpine meadow and tundra WWF Ecoregions World Wildlife Federation 2013 05 01 tarixinde Istifade tarixi 8 iyun 2017 Ecoregions of the World GlobalSpecies org 2016 04 09 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 iyun 2017 M Kottek ve b Koeppen PDF World Map of the Koeppen Gieger Climate Classification Updated Meteoroligische Zeitschrift June 2006 2010 06 01 tarixinde PDF Istifade tarixi 2015 08 01 Protected Areas GlobalSpecies Org 2016 04 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 iyun 2017 Xarici kecidlerErazinin topoqrafik xeritesi