Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Moren (fr. moraine) – buzlağın gətirdiyi və çökdürdüyü süxur qırıntısı. Morenlər aysberq vasitəsilə yayılan, əsasən qırıntı materialından ibarət dəniz və okean tipli terrigen çökmələrdir. Biogen material qarışığı adətən diatomeya zirehləri, süngər iynələri, foraminifer qabıqları və b. ibarət olur. Qranulometrik tərkibi lillərdən qaymalara qədər müxtəlifdir. Müxtəlif petroqrafik tərkibli zəif çeşidlənmiş kobud qırıntı materialları ilə səciyyələnir. Sahildən bir neçə yüz (hətta min) kilometrlərlə aralı, müxtəlif dərinliklərdə əmələ gəlir. Müasir aysberq moreni çökmələri Antarktidada, eləcə də Şimal yarımkürəsində geniş yayılmışdır.
Morenlər iki qrupa bölünür:
- Hərəkətdə olan morenlər
- Çökmüş morenlər
Hərəkətdə olan morenlər
Dağ buzlaqlarında hərəkətdə olan morenlər üst, daxili və dib morenlərnə bölünür.
Üst morenlər
Üst morenlər dərənin yamaclarında buzlağın üstünə tökülən süxur qırıntılarıdır. Adətən üst morenlər buzlaq dilinin yanlarında toplanır və yan morenlər adlanır. Buzlaqlar bir-birinə qarışdıqda onların yan morenləri birləşib aşağıda, buzlaq dilinin ortasında orta morenlər əmələ gətirir.
Daxili morenlər
Buzlağın üstünə tökülmüş qırıntıların bir hissəsi yarıqlardan buzlağın içərisinə batır və daxili morenlər əmələ gətirir.
Dib morenlər
Buzlağın altında, buzlağın hərəkəti zamanı yataqda qoparılmış qırıntılardan dib morenlər əmələ gəlir.
Çökmüş morenlər
Çökülmüş morenlər buzlaqlar çəkildikdən sonra onun yerinə qalan müxtəlif qırıntı materiallarından əmələ gəlmiş moren örtüyündən və moren tirələrindən ibarətdir. Bunların arasında, buzlaqların qarşısında çöküb qalmış süxur qırıntılarından ibarət tərələr xüsusi yer tutur və onlar uc morenlər adlanır. Moren materiallarının qeyribərabər çökməsi, habelə buzlaqların yeri eşib dağıtmasından alçaqhündür, təpəlik-düzənlik relyef əmələ gəlir ki, belə relyefə moren relyefi və ya moren landşaftı deyilir.
Basdırılmış qədim morenlər
Basdırılmış qədim morenlər müxtəlif süxurlarla (çöküntülərlə) örtülmüş morenlərdir. O cümlədən tillitlər basdırılmış qədim morenə aid edilir.
İstinadlar
- Məmmədov Q.Ş., Xəlilov M.Y. Ensiklopedik ekoloji lüğət. Bakı: 2008
- Geomorfoloji terminlərin izahlı lüğəti. Bakı: Elm, 2012, s.26
Mənbə
- Geologiya terminlərinin izahlı lüğəti. Bakı: Nafta-Press, 2006, 679 səh.
Xarici keçidlər
- Relyefin əsas tipləri 2017-06-14 at the Wayback Machine
- Moren nədir?
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Moren fr moraine buzlagin getirdiyi ve cokdurduyu suxur qirintisi Morenler aysberq vasitesile yayilan esasen qirinti materialindan ibaret deniz ve okean tipli terrigen cokmelerdir Biogen material qarisigi adeten diatomeya zirehleri sunger iyneleri foraminifer qabiqlari ve b ibaret olur Qranulometrik terkibi lillerden qaymalara qeder muxtelifdir Muxtelif petroqrafik terkibli zeif cesidlenmis kobud qirinti materiallari ile seciyyelenir Sahilden bir nece yuz hetta min kilometrlerle arali muxtelif derinliklerde emele gelir Muasir aysberq moreni cokmeleri Antarktidada elece de Simal yarimkuresinde genis yayilmisdir Morenler iki qrupa bolunur Hereketde olan morenler Cokmus morenlerHereketde olan morenlerDag buzlaqlarinda hereketde olan morenler ust daxili ve dib morenlerne bolunur Ust morenler Ust morenler derenin yamaclarinda buzlagin ustune tokulen suxur qirintilaridir Adeten ust morenler buzlaq dilinin yanlarinda toplanir ve yan morenler adlanir Buzlaqlar bir birine qarisdiqda onlarin yan morenleri birlesib asagida buzlaq dilinin ortasinda orta morenler emele getirir Daxili morenler Buzlagin ustune tokulmus qirintilarin bir hissesi yariqlardan buzlagin icerisine batir ve daxili morenler emele getirir Dib morenler Buzlagin altinda buzlagin hereketi zamani yataqda qoparilmis qirintilardan dib morenler emele gelir Cokmus morenlerCokulmus morenler buzlaqlar cekildikden sonra onun yerine qalan muxtelif qirinti materiallarindan emele gelmis moren ortuyunden ve moren tirelerinden ibaretdir Bunlarin arasinda buzlaqlarin qarsisinda cokub qalmis suxur qirintilarindan ibaret tereler xususi yer tutur ve onlar uc morenler adlanir Moren materiallarinin qeyriberaber cokmesi habele buzlaqlarin yeri esib dagitmasindan alcaqhundur tepelik duzenlik relyef emele gelir ki bele relyefe moren relyefi ve ya moren landsafti deyilir Basdirilmis qedim morenlerBasdirilmis qedim morenler muxtelif suxurlarla cokuntulerle ortulmus morenlerdir O cumleden tillitler basdirilmis qedim morene aid edilir IstinadlarMemmedov Q S Xelilov M Y Ensiklopedik ekoloji luget Baki 2008 Geomorfoloji terminlerin izahli lugeti Baki Elm 2012 s 26MenbeGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679 seh Xarici kecidlerRelyefin esas tipleri 2017 06 14 at the Wayback Machine Moren nedir