Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karxulu — Cəbrayıl rayonunda kənd. Kənd 1993-cü ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 4 oktyabr 2020-ci ildə Qarabağ döyüşlərində kənd erməni işğalından azad edilmişdir.
| Karxulu | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Mərkəzin hündürlüyü | 200 m |
| Saat qurşağı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Karxulu toponiminin mənşəyi haqqında müxtəlif mülahizələr mövcuddur. Karxulu sözünün mənşəyi qədim türk mənbələrinə görə, karqu, karxu sözündən götürülüb: gözətçi məntəqəsi, qala, mühafizə olunan yer deməkdir və kəndin bu adla adlandırılması ilkin ehtimallara görə, ərazisindəki hündür təpə ilə bağlıdır. Təpənin üst hissəsindən baxdıqda nəinki kəndin ərazisi, hətta digər qonşu kəndlər də açıq-aydın görünür və qədimlərdə yaxınlaşan təhlükələrdən vaxtında xəbər tutmaq və qorunmaq üçün, strateji cəhətdən əlverişli yer olaraq təpədən gözətçi məntəqəsi kimi istifadə edilmişdir. Maraqlıdır ki, Karxulu toponiminə digər ölkələrdə də rast gəlinir: Gürcüstan ərazisində "Karxul" adlı dağ və çay, Krım Muxtar Respublikası ərazisində isə "Karqulu" adlı kənd vardır. Kar sözü eyni zamanda ərəb mənşəlidir, ərəb dilində bir çox mənaları vardır: eyni peşə, sənət ilə məşğul olanlar, iti addımlarla yerimək və s. Qədim Dəməşqdə eyni peşə ilə məşğul olan sənətkarlar zümrəsini "Əhl il-Kar" adlandırırdılar və onu da qeyd edim ki, Səudiyyə Ərəbistanı ərazisində "əl-Kar" adlı dağ və turizm mərkəzi olan kənd vardır. Xulu sözü də ərəb mənşəli sözdür. Ərəb dilində çoxmənalı olaraq işlədilir. Mənası azad, sərbəst yer, azad etmək, çıxartmaq deməkdir. Başqa bir ehtimala görə, Karxulu adının mənası: ərəb dilində "Kar" eyni sənət, peşə ilə məşğul olan insanlar, sənətkarlar toplumu, "Xulu" adı isə ərəbcə "Xali" (dayı, böyük qardaş) sözündən götürülüb. Lakin zaman keçdikcə "Xali" sözü dəyişikliyə məruz qalmış, xalqın dilində "Xulu"ya çevrilərək, Karxulu (sənətkarların başçısı, rəhbəri) kimi formalaşmışdır və onu da qeyd edim ki, qədim Dəməşqdə "Şeyx əl-Kar" (eyni peşə ilə məşğul olan insanlara məsul şəxs, başçı) adlı insanlar dövlətin ticarət sahəsində təmsil olunublar.
Bu kəndin yaranması haqqında belə bir rəvayət də söylənilir: Keçmiş zamanlarda Cəbrayıl atanın Henisa adlı qızı var imiş. Hamilə olan Henisanın əri bədbəxt hadisə nəticəsində qayadan yıxılaraq dünyasını dəyişir. Dünyaya gələn nəvələrinə Cəbrayıl ata köməyə, kara gələn, işə yarayan, təsir edən anlamını verən "Kar" və hökmü keçən mənasını verən "Xulu" adlarını qoyur. Kar və Xulu böyüyüb çox məşhur oxatan, ovçu olurlar. Onlar o qədər mahir oxatan olublar ki, göydə uçan quşu belə gözündən vurublar. Qardaşlar əsasən maral ovu ilə məşğul olublar. Bir gün iki qardaş səhər tezdən ova gedərkən, kimin daha çox maral ovlamasına görə mərcə girirlər. Qardaşlardan böyüyü olan Kar ovladığı maralın dərisini geyinir və pusquda durur.
Səhərin ayaz havasının təsirindən yorğun olan Karı yuxu tutur. Bu zaman yaxınlıqdan keçən Xulu maralı görür və fürsəti əldən verməyərək onu oxla vurur. Yaxınlaşdıqda görür ki, oxla vurub öldürdüyü maral deyil, öz doğma qardaşıdır.
Qardaşının qan içində öldüyünü görən Xulu dözə bilmir, oxlardan birini götürüb zərblə ürəyinə vuraraq özünə qəsd edir. Cəbrayıl atanın digər övladları onları öldükləri yerdə dəfn edirlər və ailə üzvlərindən bir neçəsi öz yaxınları ilə həmin yerdə yurd salır və qardaşların adını yaşatmaq üçün obaya Karxulu adını verirlər.
Cəbrayıl rayonu Xan çinarları ilə məşhurdur. Müqəddəs sayılan bu çinarlara el arasında "Yeddi qardaş xan çinar" deyilir. Əsrlər boyu tarixə şahidlik etmiş, dünyanın ən yaşlı ağacları olan "Yeddi qardaş xan çinar"ların dibindən axan kəhrizin suyu dupduru və buz kimi soyuq idi. O yerləri gəzənlər, tanıyanlar saf bulaqların suyu ilə sərin və təmiz havanın necə məhrəm olduğunun canlı şahididirlər. Rayon ərazisindəki "Yeddi qardaş xan çinar"lar doğma yurdum Cəbrayılın rəmzi, simvolu olaraq Azərbaycan ədəbiyyatında, şer-sənət dünyasında hər zaman tərənnüm olunub, şəninə şerlər qoşulub, əsərlər yazılıb. Ölkənin ekologiya, təbiətlə bağlı bütün kitablarında, jurnallarında, alimlərin elmi əsərlərində, araşdırmalarında Cəbrayılın Xan çinarları ana təbiətin möcüzəsi, tarixi abidə kimi qiymətləndirilir.
Karxulu kəndindəki "Yeddi qardaş xan çinar "dan biri kənddən bir qədər aralı, gözəl mənzərəli bir yerdə, digəri isə kəndin yaxınlığında idi. Bu çinarlardan biri "Kar" çinar, digəri isə "Xulu" çinar adlanırdı.
Füsunkar təbiətə malik Cəbrayıl rayonu salxım söyüdləri ilə də məşhurdur. Kəndimizin üst tərəfində yerləşən evlər üçün bu salxım söyüdlər çəpəri əvəz edir və kəndin mənzərəsinə xüsusi gözəllik qatırdı. İsti yay aylarında budaqlarının ucunu arx suları yuyan söyüd ağacları xəfif meh gətirirdi. Bu söyüdlərə el arasında "ağlar" söyüdlər də deyilir. Belə rəvayət edirlər ki, keçmişdə söyüd ağacı ən hündür ağac olduğu üçün, digər ağaclar onun paxıllığını çəkirlər. Onlar sözü bir yerə qoyaraq söyüd ağacını yerindən dartıb qoparıb uzağa tullayırlar. Söyüd ağacı başı aşağı çayın qırağına düşür. Ağaclardan ayrı düşdüyünə görə, daim ağlayır, sular isə göz yaşlarını silərək ona sığal çəkir. Torpağa başı aşağı düşdüyü üçün qol-budaqları həmişə aşağı sallanır. Lakin zaman keçdikcə çayın bol suyundan içən söyüd ağacı dirçəlir, boy ataraq əvvəlkindən də gözəl, yaraşıqlı olur, qollu-budaqlı ağaca çevrilir.
Söyüd ağaclarının antimikrob xassələrə malik kökləri, yamyaşıl budaqları kəndimizdəki arxın suyunu saflaşdırırdı. Hətta bəzi yerlərdə bulanıq suyu saflaşdırmaq, təmizləmək məqsədi ilə su olan qablara salxım söyudun budaqlarından kəsib atırdılar.
Kənddə su arxının qırağında yerləşən, sıralanmış söyüdlərlə hasarlanmış evlərin həyətlərində insanların arxı keçə bilməsi üçün xüsusi körpülər tikilmişdi. Belə körpülərdən biri əmimgilin həyətində idi və qonşular kəndin üst tərəfinə keçmək üçün, bu körpüdən istifadə edirdilər.
Kəndin böyük bir hissəsi arxın suyundan əkin və dirriklərinin, həyətyanı sahələrinin və bostanlarının suvarılmasında istifadə edirdilər.
Kar çinarın altındakı kəhrizə "Rus bulağı" deyilirdi. Kəhrizin Rus bulağı adlandırılması buranın vaxtilə rus hərbçilərinin nəzarəti altında olması ilə bağlıdır. Kar çinarın yaxınlığında yerləşən, strateji baxımdan çox əlverişli məkan olan hündür təpədə əvvəllər sovet qoşunlarının zastavası yerləşib və Araz çayı boyunca sərhəd tam nəzarətdə saxlanılıb. Tarixi mənbələrə görə, hələ qədim zamanlardan təpədən gözətçi məntəqəsi kimi istifadə olunub və qeyd etdiyim kimi, Karxulu kəndinin adı məhz bundan qaynaqlanır. Sonradan zastava təpədən köçürülüb və yerində vərəm dispanseri açılıb. Buranın mülayim və saf dağ iqlimi, təmiz havası, müxtəlif, faydalı minerallarla zəngin bulaq suyu dispanserdə müalicə olunan xəstələrin şəfa tapmasına möcüzəvi təsir göstərirdi.
Hər dəfə Karxuluya gedəndə, Kar çinarın yanındakı "köhnə yurd"la "təzə yurd" arasında yerləşən hündür təpədən ətrafı seyr etməyi xoşlayırdım və gözlərim önündə çox gözəl mənzərə açılırdı.
Yamyaşıl dağlar, bağlar, kəndlər, hündür ağaclar arasında görünən evlər, üzümlüklər, taxil zəmiləri, Araz çayı, dəmiryolu relsləri ilə hərəkət edən qatarlar... Bu təpədən baxdıqda nəinki Karxulu kəndi, həmçinin Böyük Mərcanlı, Yuxarı Mərcanlı, Mahmudlu, Cəfərabad, Yuxarı Maralyan, Aşağı Maralyan, Şükürbəyli kəndləri, dağlara doğru uzanan yollar, yamyaşıl Araz vadisi, sakitcə, lal-dinməz axan Araz çayı və İran ərazisi açıq-aydın, ovuc içi kimi görsənirdi.
Kar çinarın ətrafında çoxlu sayda qollu-budaqlı, hündür cəviz (qoz), armud ağacları var idi və keçmiş zastavanın əsgərləri çinarın altında istirahət üçün uzunsov mizlər və kətillər düzəltmişdilər. Rus bulağı və Kar çinarın ətrafı ilin bütün fəsillərində təbiətin füsunkar gözəlliyindən zövq alan insanların dincəldiyi yer, istirahət məkanı idi.
Karxulu kəndi əvvəlcə köhnə yurdda yerləşib. Köhnə yurdun ərazisi tədqiq olunmamış çoxlu sayda maddi-mədəniyyət abidələri ilə zəngin idi. Tarixi ən qədim yüzilliklərə gedib çıxan tunc dövrünə aid Karxulu kurqanları və köhnə yurddakı qədim qəbrstanlıq bu yerin çox qədim yaşayış məskənlərindən biri olduğunu sübut edir. Deyilənə görə, Azərbaycan qadın aşıq məktəbinin banisi olan Aşıq Pəri Kar və Xulunun uyuduğu qədim Karxulu qəbrstanlığında dəfn olunub. Köhnə yurdun əhalisi qədimlərdə qamışdan və zığdan tikilmiş çovustan adlanan evlərdə yaşayırdılar. Lakin zaman keçdikcə əhalinin sayının artması ərazinin genişləndirilməsinə və kənd sakinlərinin yeni yurda köçürülməsinə səbəb olur. Karxulu kəndi köhnə yurddan təqribən iki-üç km aralı, gözəl mənzərəli, münbit torpağı olan əraziyə köçürülür, hər bir ailəyə böyük torpaq sahəsi ayrılır, ev tikmək üçün maddi yardım edilir. Əhali yeni yurda yerləşdikdən sonra, kəndin yaxınlığındakı rus hərbçilərinin nəzarətində olan zastava da başqa yerə köçürülür. Zəhmətkeş kənd camaatı əsasən taxılçılıq, baramaçılıq, üzümçülük, maldarlıq, bostançılıq, meyvəçilik və heyvandarlıqla məşğul olurdu. Deyirlər köhnə yurdun qədrini təzə yurdda bilərlər. Kənd camaatı yeni yurdda yaşasalar da, köhnə yurdu yaddan çıxarmır, rəhmətə gedən əzizlərini, doğmalarını qədim qəbrstanlığın yaxınlığındakı yeni məzarlıqda dəfn edirdilər. Qədirbilən karxulular rəhmətə gedən doğmalarının xatirələrini əziz tutur, məzarlarını tez-tez ziyarət edir, ruhlarına dualar oxuyurdular. Kənd əhli novruz bayramında da köhnə yurdu ziyarət etməyi unutmurdu. Onlar vaxtilə yaşadıqları həyətlərə səməni qoyur, torpağa lopa sancaraq yandırır, ocaq qalayırdılar. Kəndin ahıl nənələri, yaşlı qadınları avazla kövrək misralı bayatılar söyləyərək, yarısı uçulmuş evlərinin divarlarına həzin-həzin sığal çəkirdilər:
Köhnə yurdun ərazisində təsərrüfat işləri ilə məşğul olan kənd əhali dəfələrlə qazıntı işləri zamanı, müxtəlif dövrlərə aid sənətkarlıq nümunələri: məişət avadanlıqları, daş alətlər, qədimi saxsı və bürünc qablar, dulus küplər aşkar edirdilər. Kəndin çovustanları çoxlu sayda qədimi teştlər, sərniclər, kəfkirlər, su səhəngləri, məcməyilər, kuzələr, qədimi çıraq qablar, daşdan düzəldilən əl dəyirmanları, dolçalar, naxışlı sandıqlarla dolu olardı. Kənd əhli paxırı üzə çıxmış qədimi qabları işlətməsələr də, əzizləyib saxlayırdılar. Ancaq nədənsə, hər qarış torpağı qədim və orta əsrlər maddi-mədəniyyət nümunələri ilə zəngin olan köhnə Karxulu kəndi, eləcə də qədim qəbrstanlığı arxeoloqların, tarixçilərin diqqətindən kənarda qalmış, demək olar ki, tədqiq olunmamışdır.
Toponimikası
Karxulu oyk, sadə. Cəbrayıl rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənddir. Düzənlikdədir. Yaşayış məntəqəsini XIX əsrdə Qarabağdan gəlmiş Allahverdi və Xudaverdi adlı qardaşlar Karxulu adlanan yerdə salmışlar. Yerli əhalinin məlumatına görə, oykonim Kar Qulu şəxs adı ilə bağlıdır. Lakin keçən əsrin əvvəllərində Tiflis quberniyasında Karxun adlı dağ və çayın, Krımda Karqulu toponiminin qeydə alınması bu fikri təkzib edir. Qədim türk dillərində karqu/karxu sözü "gözətçi məntəqəsi" mənasında işlənmişdir. Oykonimin "gözətçi məntəqəsi olan yer" mənasında olmasını ehtimal etmək olar.
İqtisadiyyatı
Əsas təsərrüfatı heyvandarlıq idi.
Əhalisi
Tanınmışları
İstinadlar
- "Cəbrayılın 9 kəndi işğaldan azad edilib". qafqazinfo.az (az.). 4 oktyabr 2020. 2020-10-09 tarixində . İstifadə tarixi: 4 oktyabr 2020.
- Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Respublikası Cəbrayıl Rayon İcra Hakimiyyəti
 | Cəbrayıl rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
 | Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Karxulu Cebrayil rayonunda kend Kend 1993 cu ilde Ermenistan Respublikasi Silahli Quvveleri terefinden isgal edilib 4 oktyabr 2020 ci ilde Qarabag doyuslerinde kend ermeni isgalindan azad edilmisdir Karxulu39 20 40 sm e 47 11 42 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 200 mSaat qursagi UTC 04 00Karxulu Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiKarxulu toponiminin menseyi haqqinda muxtelif mulahizeler movcuddur Karxulu sozunun menseyi qedim turk menbelerine gore karqu karxu sozunden goturulub gozetci menteqesi qala muhafize olunan yer demekdir ve kendin bu adla adlandirilmasi ilkin ehtimallara gore erazisindeki hundur tepe ile baglidir Tepenin ust hissesinden baxdiqda neinki kendin erazisi hetta diger qonsu kendler de aciq aydin gorunur ve qedimlerde yaxinlasan tehlukelerden vaxtinda xeber tutmaq ve qorunmaq ucun strateji cehetden elverisli yer olaraq tepeden gozetci menteqesi kimi istifade edilmisdir Maraqlidir ki Karxulu toponimine diger olkelerde de rast gelinir Gurcustan erazisinde Karxul adli dag ve cay Krim Muxtar Respublikasi erazisinde ise Karqulu adli kend vardir Kar sozu eyni zamanda ereb menselidir ereb dilinde bir cox menalari vardir eyni pese senet ile mesgul olanlar iti addimlarla yerimek ve s Qedim Demesqde eyni pese ile mesgul olan senetkarlar zumresini Ehl il Kar adlandirirdilar ve onu da qeyd edim ki Seudiyye Erebistani erazisinde el Kar adli dag ve turizm merkezi olan kend vardir Xulu sozu de ereb menseli sozdur Ereb dilinde coxmenali olaraq isledilir Menasi azad serbest yer azad etmek cixartmaq demekdir Basqa bir ehtimala gore Karxulu adinin menasi ereb dilinde Kar eyni senet pese ile mesgul olan insanlar senetkarlar toplumu Xulu adi ise erebce Xali dayi boyuk qardas sozunden goturulub Lakin zaman kecdikce Xali sozu deyisikliye meruz qalmis xalqin dilinde Xulu ya cevrilerek Karxulu senetkarlarin bascisi rehberi kimi formalasmisdir ve onu da qeyd edim ki qedim Demesqde Seyx el Kar eyni pese ile mesgul olan insanlara mesul sexs basci adli insanlar dovletin ticaret sahesinde temsil olunublar Bu kendin yaranmasi haqqinda bele bir revayet de soylenilir Kecmis zamanlarda Cebrayil atanin Henisa adli qizi var imis Hamile olan Henisanin eri bedbext hadise neticesinde qayadan yixilaraq dunyasini deyisir Dunyaya gelen nevelerine Cebrayil ata komeye kara gelen ise yarayan tesir eden anlamini veren Kar ve hokmu kecen menasini veren Xulu adlarini qoyur Kar ve Xulu boyuyub cox meshur oxatan ovcu olurlar Onlar o qeder mahir oxatan olublar ki goyde ucan qusu bele gozunden vurublar Qardaslar esasen maral ovu ile mesgul olublar Bir gun iki qardas seher tezden ova gederken kimin daha cox maral ovlamasina gore merce girirler Qardaslardan boyuyu olan Kar ovladigi maralin derisini geyinir ve pusquda durur Seherin ayaz havasinin tesirinden yorgun olan Kari yuxu tutur Bu zaman yaxinliqdan kecen Xulu marali gorur ve furseti elden vermeyerek onu oxla vurur Yaxinlasdiqda gorur ki oxla vurub oldurduyu maral deyil oz dogma qardasidir Qardasinin qan icinde olduyunu goren Xulu doze bilmir oxlardan birini goturub zerble ureyine vuraraq ozune qesd edir Cebrayil atanin diger ovladlari onlari oldukleri yerde defn edirler ve aile uzvlerinden bir necesi oz yaxinlari ile hemin yerde yurd salir ve qardaslarin adini yasatmaq ucun obaya Karxulu adini verirler Cebrayil rayonu Xan cinarlari ile meshurdur Muqeddes sayilan bu cinarlara el arasinda Yeddi qardas xan cinar deyilir Esrler boyu tarixe sahidlik etmis dunyanin en yasli agaclari olan Yeddi qardas xan cinar larin dibinden axan kehrizin suyu dupduru ve buz kimi soyuq idi O yerleri gezenler taniyanlar saf bulaqlarin suyu ile serin ve temiz havanin nece mehrem oldugunun canli sahididirler Rayon erazisindeki Yeddi qardas xan cinar lar dogma yurdum Cebrayilin remzi simvolu olaraq Azerbaycan edebiyyatinda ser senet dunyasinda her zaman terennum olunub senine serler qosulub eserler yazilib Olkenin ekologiya tebietle bagli butun kitablarinda jurnallarinda alimlerin elmi eserlerinde arasdirmalarinda Cebrayilin Xan cinarlari ana tebietin mocuzesi tarixi abide kimi qiymetlendirilir Karxulu kendindeki Yeddi qardas xan cinar dan biri kendden bir qeder arali gozel menzereli bir yerde digeri ise kendin yaxinliginda idi Bu cinarlardan biri Kar cinar digeri ise Xulu cinar adlanirdi Fusunkar tebiete malik Cebrayil rayonu salxim soyudleri ile de meshurdur Kendimizin ust terefinde yerlesen evler ucun bu salxim soyudler ceperi evez edir ve kendin menzeresine xususi gozellik qatirdi Isti yay aylarinda budaqlarinin ucunu arx sulari yuyan soyud agaclari xefif meh getirirdi Bu soyudlere el arasinda aglar soyudler de deyilir Bele revayet edirler ki kecmisde soyud agaci en hundur agac oldugu ucun diger agaclar onun paxilligini cekirler Onlar sozu bir yere qoyaraq soyud agacini yerinden dartib qoparib uzaga tullayirlar Soyud agaci basi asagi cayin qiragina dusur Agaclardan ayri dusduyune gore daim aglayir sular ise goz yaslarini silerek ona sigal cekir Torpaga basi asagi dusduyu ucun qol budaqlari hemise asagi sallanir Lakin zaman kecdikce cayin bol suyundan icen soyud agaci dircelir boy ataraq evvelkinden de gozel yarasiqli olur qollu budaqli agaca cevrilir Soyud agaclarinin antimikrob xasselere malik kokleri yamyasil budaqlari kendimizdeki arxin suyunu saflasdirirdi Hetta bezi yerlerde bulaniq suyu saflasdirmaq temizlemek meqsedi ile su olan qablara salxim soyudun budaqlarindan kesib atirdilar Kendde su arxinin qiraginda yerlesen siralanmis soyudlerle hasarlanmis evlerin heyetlerinde insanlarin arxi kece bilmesi ucun xususi korpuler tikilmisdi Bele korpulerden biri emimgilin heyetinde idi ve qonsular kendin ust terefine kecmek ucun bu korpuden istifade edirdiler Kendin boyuk bir hissesi arxin suyundan ekin ve dirriklerinin heyetyani sahelerinin ve bostanlarinin suvarilmasinda istifade edirdiler Kar cinarin altindaki kehrize Rus bulagi deyilirdi Kehrizin Rus bulagi adlandirilmasi buranin vaxtile rus herbcilerinin nezareti altinda olmasi ile baglidir Kar cinarin yaxinliginda yerlesen strateji baximdan cox elverisli mekan olan hundur tepede evveller sovet qosunlarinin zastavasi yerlesib ve Araz cayi boyunca serhed tam nezaretde saxlanilib Tarixi menbelere gore hele qedim zamanlardan tepeden gozetci menteqesi kimi istifade olunub ve qeyd etdiyim kimi Karxulu kendinin adi mehz bundan qaynaqlanir Sonradan zastava tepeden kocurulub ve yerinde verem dispanseri acilib Buranin mulayim ve saf dag iqlimi temiz havasi muxtelif faydali minerallarla zengin bulaq suyu dispanserde mualice olunan xestelerin sefa tapmasina mocuzevi tesir gosterirdi Her defe Karxuluya gedende Kar cinarin yanindaki kohne yurd la teze yurd arasinda yerlesen hundur tepeden etrafi seyr etmeyi xoslayirdim ve gozlerim onunde cox gozel menzere acilirdi Yamyasil daglar baglar kendler hundur agaclar arasinda gorunen evler uzumlukler taxil zemileri Araz cayi demiryolu relsleri ile hereket eden qatarlar Bu tepeden baxdiqda neinki Karxulu kendi hemcinin Boyuk Mercanli Yuxari Mercanli Mahmudlu Ceferabad Yuxari Maralyan Asagi Maralyan Sukurbeyli kendleri daglara dogru uzanan yollar yamyasil Araz vadisi sakitce lal dinmez axan Araz cayi ve Iran erazisi aciq aydin ovuc ici kimi gorsenirdi Kar cinarin etrafinda coxlu sayda qollu budaqli hundur ceviz qoz armud agaclari var idi ve kecmis zastavanin esgerleri cinarin altinda istirahet ucun uzunsov mizler ve ketiller duzeltmisdiler Rus bulagi ve Kar cinarin etrafi ilin butun fesillerinde tebietin fusunkar gozelliyinden zovq alan insanlarin dinceldiyi yer istirahet mekani idi Karxulu kendi evvelce kohne yurdda yerlesib Kohne yurdun erazisi tedqiq olunmamis coxlu sayda maddi medeniyyet abideleri ile zengin idi Tarixi en qedim yuzilliklere gedib cixan tunc dovrune aid Karxulu kurqanlari ve kohne yurddaki qedim qebrstanliq bu yerin cox qedim yasayis meskenlerinden biri oldugunu subut edir Deyilene gore Azerbaycan qadin asiq mektebinin banisi olan Asiq Peri Kar ve Xulunun uyudugu qedim Karxulu qebrstanliginda defn olunub Kohne yurdun ehalisi qedimlerde qamisdan ve zigdan tikilmis covustan adlanan evlerde yasayirdilar Lakin zaman kecdikce ehalinin sayinin artmasi erazinin genislendirilmesine ve kend sakinlerinin yeni yurda kocurulmesine sebeb olur Karxulu kendi kohne yurddan teqriben iki uc km arali gozel menzereli munbit torpagi olan eraziye kocurulur her bir aileye boyuk torpaq sahesi ayrilir ev tikmek ucun maddi yardim edilir Ehali yeni yurda yerlesdikden sonra kendin yaxinligindaki rus herbcilerinin nezaretinde olan zastava da basqa yere kocurulur Zehmetkes kend camaati esasen taxilciliq baramaciliq uzumculuk maldarliq bostanciliq meyvecilik ve heyvandarliqla mesgul olurdu Deyirler kohne yurdun qedrini teze yurdda bilerler Kend camaati yeni yurdda yasasalar da kohne yurdu yaddan cixarmir rehmete geden ezizlerini dogmalarini qedim qebrstanligin yaxinligindaki yeni mezarliqda defn edirdiler Qedirbilen karxulular rehmete geden dogmalarinin xatirelerini eziz tutur mezarlarini tez tez ziyaret edir ruhlarina dualar oxuyurdular Kend ehli novruz bayraminda da kohne yurdu ziyaret etmeyi unutmurdu Onlar vaxtile yasadiqlari heyetlere semeni qoyur torpaga lopa sancaraq yandirir ocaq qalayirdilar Kendin ahil neneleri yasli qadinlari avazla kovrek misrali bayatilar soyleyerek yarisi uculmus evlerinin divarlarina hezin hezin sigal cekirdiler Kohne yurdun erazisinde teserrufat isleri ile mesgul olan kend ehali defelerle qazinti isleri zamani muxtelif dovrlere aid senetkarliq numuneleri meiset avadanliqlari das aletler qedimi saxsi ve burunc qablar dulus kupler askar edirdiler Kendin covustanlari coxlu sayda qedimi testler sernicler kefkirler su sehengleri mecmeyiler kuzeler qedimi ciraq qablar dasdan duzeldilen el deyirmanlari dolcalar naxisli sandiqlarla dolu olardi Kend ehli paxiri uze cixmis qedimi qablari isletmeseler de ezizleyib saxlayirdilar Ancaq nedense her qaris torpagi qedim ve orta esrler maddi medeniyyet numuneleri ile zengin olan kohne Karxulu kendi elece de qedim qebrstanligi arxeoloqlarin tarixcilerin diqqetinden kenarda qalmis demek olar ki tedqiq olunmamisdir ToponimikasiKarxulu oyk sade Cebrayil rayonunun eyniadli inzibati erazi vahidinde kenddir Duzenlikdedir Yasayis menteqesini XIX esrde Qarabagdan gelmis Allahverdi ve Xudaverdi adli qardaslar Karxulu adlanan yerde salmislar Yerli ehalinin melumatina gore oykonim Kar Qulu sexs adi ile baglidir Lakin kecen esrin evvellerinde Tiflis quberniyasinda Karxun adli dag ve cayin Krimda Karqulu toponiminin qeyde alinmasi bu fikri tekzib edir Qedim turk dillerinde karqu karxu sozu gozetci menteqesi menasinda islenmisdir Oykonimin gozetci menteqesi olan yer menasinda olmasini ehtimal etmek olar IqtisadiyyatiEsas teserrufati heyvandarliq idi EhalisiTaninmislari Tofiq Suleymanov alim Istinadlar Cebrayilin 9 kendi isgaldan azad edilib qafqazinfo az az 4 oktyabr 2020 2020 10 09 tarixinde Istifade tarixi 4 oktyabr 2020 Azerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik Lugeti Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Nesimi adina Dilcilik Institutu Serq qerb Baki 2007 seh 427Xarici kecidlerAzerbaycan Respublikasi Cebrayil Rayon Icra Hakimiyyeti Cebrayil rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin