Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Karbon disulfid — CS2 formullu rəngsiz uçucu mayedir. "Efirə bənzər" bir qoxusu var, lakin sənaye nümunələri ümu-miyyətlə pis qoxulu saf olmayan birləşmələrdir. [7]
| Karbon disulfid | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Karbon disulfid | |
| Kimyəvi formulu | CS₂ |
| Molyar kütlə | 76.13 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 1.539 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | −111.61 °C (−168.90 °F; 161.54 K) °S |
| Qaynama nöqtəsi | 46.24 °C (115.23 °F; 319.39 K) °S |
| Buxarın təzyiqi | 297 ± 1 mm Hg |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 75-15-0 |
| PubChem | 6348 |
| RTECS | FF6650000 |
| ChEBI | 23012 |
| BMT nömrəsi | 1131 |
| ChemSpider | 6108 |
Alınması, xassələri
Vulkan püskürmələri zamanı və bataqlıqlarda az miqdarda sərbəst karbon disulfid ayrılır. Əvvəllər CS2 yüksək temperaturda karbon (və ya koks) və kükürdün reaksiyası ilə istehsal edilmişdir:
C + 2S → CS2
Daha sonra təbii qazdan silikogel və ya alüminium katalizatorlarının iştirakı ilə CS2 birləşməsinin alınması ilə karbon mənbəyi kimi istifadə edildi: [7]
2 CH4 + S8 → 2 CS2 + 4 H2S
Reaksiya metanın yanmasına bənzəyir. Karbon disülfid istehlakı təxminən bir milyon tondur; Çin 49%, Hindistan isə 13% istehlak edir. [8] 2007-ci ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarında istehsal 56.000 ton idi. [9]
Həlledici
Karbon disülfid fosfor, kükürd, selenium, brom, yod, yağlar, qatranlar, kauçuk və asfalt üçün həlledicidir. [10] Təkdivarlı karbon nanotüplərinin təmizlənməsində istifadə edilmişdir. [11] Reaksiyalar:
CS2 olduqca yanıcı maddədir. Yanması zamanı kükürd dioksid və karbon qazı alınır:
CS2 + 3 O2 → CO2 + 2 SO2
Nükleofillərlə
İzoelektronik karbon dioksidlə müqayisədə CS2 daha zəif elektrofildir. Bununla birlikdə nükleofillərin CO2 ilə reaksiyaları olduqca dönəndir və məhsullar yalnız çox güclü nükleofillərlə təcrid olunur, CS2 ilə reaksiyalar daha az reaktiv nükleofil olan məhsulların meydana gəlməsinə imkan verir və termodinamik cəhətdən daha çox üstündür. [12] Məsələn, aminlərdən ditiokarbamatlar alınır:
2 R2NH + CS2 → [R2NH2+][R2NCS2−]
Ksantatlar alkoksidlərdən oxşar reaksiya ilə alınır:
RONa + CS2 → [Na+][ROCS2−]
Bu reaksiya viskoz, selofanın əsas tərkib hissəsi olan yenilənmiş sellülozun istehsalının əsasını təşkil edir. Həm ksantatlar, həm də əlaqəli tioksantatlar (CS2-nin natrium tiolatlarla reaksiyasından əldə edilir) mineralların işlənməsində flotasiya agentləri kimi istifadə olunur. Natrium sulfiddən tritiokarbonat alınır:
Na2S + CS2 → [Na+]2[CS32−]
Baxmayaraq ki, proses bir ferment karbon disulfid tərəfindən kataliz olunur.karbon disufid asanlıqla hidroliz olunmur.
Reduksiya
Karbon disulfidin natriumla reduksiyası natrium tritiokarbonatla birlikdə natrium 1,3-diolyol-2-tion-4,5-ditiolat verir: [13]
4 Na + 4 CS2 → Na2C3S5 + Na2CS3
Xlorlaşma
CS2-nin xlorlaşması ilə karbon tetraxlorid alınır : [7]
CS2 + 3 Cl2 → CCl4 + S2Cl2 Bu çevrilmə tiofosgen, CSCl2 vasitəsilə davam edir.
Koordinasiya kimyası
CS2, pi kompleksləri meydana gətirən bir çox metal kompleksi üçün bir liganddır. Bir nümunə: CpCo (η2-CS2) (Pme3). [14]
Polimerləşmə
CS2, fotoliz zamanı və ya yüksək təzyiq altında polimerləşir, polimeri kəşf edən Persi Williams Bridgmanın adını daşıyan avtomobil və ya "Bridgmanın qarası" adlı həll olunmayan bir maddə adı verir. [15] Tritiokarbonat (-S-C (S) -S-) rabitələri qismən yarımkeçirici olan polimerin onurğa hissəsini təşkil edir. [16]
Tətbiqi
Karbon disülfidin illik istehsalın 75%-nin əsas sənaye tətbiqi viskon və selofan filminin istehsalıdır. [17] Həm də karbon tetraxloridin kimyəvi sintezində qiymətləndirilən bir aralıq maddədir. Ekstraktiv metallurgiya və kauçuk kimyasında istifadə olunan natrium, ksantatlar, ditiokarbamatlar kimi üzvi kükürd birləşmələrinin sintezində geniş istifadə olunur.
Sağlamlığa təsirlər
Karbon disulfid müxtəlif simptomlarla həm kəskin, həm də xroniki zəhərlənməyə səbəb olur. [20] Tipik tövsiyə olunan 30 mq / m3, 10 ppm-dir. Mümkün simptomlar bunlarla məhdudlaşmır uyuşma, iştahsızlıq, bulanıq görmə, kramplar, əzələ zəifliyi, ağrı, neyrofizioloji zəiflik, psixoz, keratit və tənəffüs çatışmazlığı nəticəsində ölüm də daxildir. [17] [ 21] [22] Professional karbon disulfidə məruz qalma ürək-damar xəstəlikləri ilə, xüsusən də döyüntü ilə nəticələnir. [23]
Tarix
1796-cı ildə Alman kimyaçısı Wilhelm August Lampadius (1772–1842) ilk dəfə piriti nəmli kömürlə qızdıraraq karbon disulfidi hazırladı. Buna "maye kükürd" adını verdi. [24] Karbon disulfidin tərkibi 1813-cü ildə İsveçli kimyaçı Jöns Jacob Berzelius (1779–1848) və İsveçrə-İngilis kimyaçısı Alexander Marcet (1770–1822) qrupu tərəfindən təyin olundu. [25] Onların təhlili CS2-nin empirik formuluna uyğundur. [26]
İstinadlar
- 1. "Properties of substance: carbon disulfide". chemister.ru.
- 2.^ Seidell, Atherton; Linke, William F. (1952). Solubilities of Inorganic and Organic Compounds. Van Nostrand.
- 3.^ Jump up to:a b Carbon disulfide in Linstrom, Peter J.; Mallard, William G. (eds.); NIST Chemistry WebBook, NIST Standard Reference Database Number 69, National Institute of Standards and Technology, Gaithersburg (MD), http://webbook.nist.gov (retrieved 2014–05-27).
- 4.^ Jump up to:a b c d Sigma-Aldrich Co., Carbon disulfide. Retrieved on 2014–05-27.
- 5.^ Jump up to:a b c d NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards. "#0104". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- 6.^ Jump up to:a b "Carbon disulfide". Immediately Dangerous to Life and Health Concentrations (IDLH). National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- 7.^ Jump up to:a b c Holleman, Arnold Frederik; Wiberg, Egon (2001), Wiberg, Nils (ed.), Inorganic Chemistry, translated by Eagleson, Mary; Brewer, William, San Diego/Berlin: Academic Press/De Gruyter, .
- 8.^ "Carbon Disulfide report from IHS Chemical". Retrieved June 15, 2013.
- 9.^ "Chemical profile: carbon disulfide from ICIS.com". Retrieved June 15, 2013.
- 10.^ "Carbon Disulfide". Akzo Nobel.
- 11.^ Park, Tae-Jin; Banerjee, Sarbajit; Hemraj-Benny, Tirandai; Wong, Stanislaus S. (2006). "Purification strategies and purity visualization techniques for single-walled carbon nanotubes". Journal of Materials Chemistry. 16 (2): 141–154. doi:10.1039/b510858f. S2CID 581451.
- 12.^ Li, Zhen; Mayer, Robert J.; Ofial, Armin R.; Mayr, Herbert (2020–04-27). "From Carbodiimides to Carbon Dioxide: Quantification of the Electrophilic Reactivities of Heteroallenes". Journal of the American Chemical Society. 142 (18): 8383–8402. doi:10.1021/jacs.0c01960. PMID 32338511.
- 13.^ "4,5-Dibenzoyl-1,3-dithiole-1-thione". Org. Synth. 73: 270. 1996. doi:10.15227/orgsyn.073.0270.
- 14.^ Werner, Helmut (1982). "Novel Coordination Compounds formed from CS2 and Heteroallenes". Coordination Chemistry Reviews. 43: 165–185. doi:10.1016/S0010–8545(00)82095–0.
- 15.^ Bridgman, P. W. (1941). "Explorations toward the limit of utilizable pressures". Journal of Applied Physics. 12 (6): 461–469. doi:10.1063/1.1712926.
- 16.^ Ochiai, Bungo; Endo, Takeshi (2005). "Carbon dioxide and carbon disulfide as resources for functional polymers". Progress in Polymer Science. 30 (2): 183–215. doi:10.1016/j.progpolymsci.2005.01.005.
- 17.^ Jump up to:a b Lay, Manchiu D. S.; Sauerhoff, Mitchell W.; Saunders, Donald R.; "Carbon Disulfide", in Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry, Wiley-VCH, Weinheim, 2000 doi: 10.1002/14356007.a05_185
- 18.^ Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. .
- 19.^ Worthing, Charles R.; Hance, Raymond J. (1991). The Pesticide Manual, A World Compendium (9th ed.). British Crop Protection Council. .
- 20.^ "ATSDR — Public Health Statement: Carbon Disulfide". www.atsdr.cdc.gov. Retrieved 2020–01-17.
- 21.^ St. Clair, Kassia (2018). The Golden Thread: How Fabric Changed History. London: John Murray. pp. 213–215. . OCLC 1057250632.
- 22.^ Blanc, M. D., Paul David (15 November 2016). Fake Silk / The Lethal History of Viscose Rayon. Yale University Press. p. 79. . Retrieved 17 December 2020. in 1915,…[of 16] carbon disulfide poisoning cases….one worker had been briefly committed to an asylum and several others had experienced nervous system complaints…
- 23.^ "Occupational health and safety – chemical exposure". www.sbu.se. Swedish Agency for Health Technology Assessment and Assessment of Social Services (SBU). Archived from the original on 2017–06-06. Retrieved 2017–06-07.
- 24.^ Lampadius (1796). "Etwas über flüssigen Schwefel, und Schwefel-Leberluft" [Something about liquid sulfur and liver-of-sulfur gas (i.e., hydrogen sulfide)]. Chemische Annalen für die Freunde der Naturlehre, Arzneygelährtheit, Haushaltungskunst und Manufacturen (Chemical Annals for the Friends of Science, Medicine, Economics, and Manufactures) (in German) (2): 136–137.
- 25.^ Berzelius, J.; Marcet, Alexander (1813). "Experiments on the alcohol of sulphur, or sulphuret of carbon". Philosophical Transactions of the Royal Society of London. 103: 171–199. doi:10.1098/rstl.1813.0026. S2CID 94745906.
- 26.^ (Berzelius and Marcet, 1813), p. 187.
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0104.html.
Xarici link
- Australian National Pollutant Inventory: Carbon disulfide
- CDC — NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards — Carbon Disulfide
- Inno Motion Engineering
- Agency for Toxic Substances & Disease Registry Public Health Statement for Carbon Disulfide, 1996.
- Resources on Carbon Disulfide by the National Institute for Occupational Safety and Health
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Karbon disulfid CS2 formullu rengsiz ucucu mayedir Efire benzer bir qoxusu var lakin senaye numuneleri umu miyyetle pis qoxulu saf olmayan birlesmelerdir 7 Karbon disulfidUmumiKarbon disulfidKimyevi formulu CS Molyar kutle 76 13 q molFiziki xasseleriSixliq 1 539 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 111 61 C 168 90 F 161 54 K SQaynama noqtesi 46 24 C 115 23 F 319 39 K SBuxarin tezyiqi 297 1 mm HgTesnifatiCAS da qeyd nom 75 15 0PubChem 6348RTECS FF6650000ChEBI 23012BMT nomresi 1131ChemSpider 6108Alinmasi xasseleriVulkan puskurmeleri zamani ve bataqliqlarda az miqdarda serbest karbon disulfid ayrilir Evveller CS2 yuksek temperaturda karbon ve ya koks ve kukurdun reaksiyasi ile istehsal edilmisdir C 2S CS2 Daha sonra tebii qazdan silikogel ve ya aluminium katalizatorlarinin istiraki ile CS2 birlesmesinin alinmasi ile karbon menbeyi kimi istifade edildi 7 2 CH4 S8 2 CS2 4 H2S Reaksiya metanin yanmasina benzeyir Karbon disulfid istehlaki texminen bir milyon tondur Cin 49 Hindistan ise 13 istehlak edir 8 2007 ci ilde Amerika Birlesmis Statlarinda istehsal 56 000 ton idi 9 Helledici Karbon disulfid fosfor kukurd selenium brom yod yaglar qatranlar kaucuk ve asfalt ucun helledicidir 10 Tekdivarli karbon nanotuplerinin temizlenmesinde istifade edilmisdir 11 Reaksiyalar CS2 olduqca yanici maddedir Yanmasi zamani kukurd dioksid ve karbon qazi alinir CS2 3 O2 CO2 2 SO2NukleofillerleIzoelektronik karbon dioksidle muqayisede CS2 daha zeif elektrofildir Bununla birlikde nukleofillerin CO2 ile reaksiyalari olduqca donendir ve mehsullar yalniz cox guclu nukleofillerle tecrid olunur CS2 ile reaksiyalar daha az reaktiv nukleofil olan mehsullarin meydana gelmesine imkan verir ve termodinamik cehetden daha cox ustundur 12 Meselen aminlerden ditiokarbamatlar alinir 2 R2NH CS2 R2NH2 R2NCS2 Ksantatlar alkoksidlerden oxsar reaksiya ile alinir RONa CS2 Na ROCS2 Bu reaksiya viskoz selofanin esas terkib hissesi olan yenilenmis sellulozun istehsalinin esasini teskil edir Hem ksantatlar hem de elaqeli tioksantatlar CS2 nin natrium tiolatlarla reaksiyasindan elde edilir minerallarin islenmesinde flotasiya agentleri kimi istifade olunur Natrium sulfidden tritiokarbonat alinir Na2S CS2 Na 2 CS32 Baxmayaraq ki proses bir ferment karbon disulfid terefinden kataliz olunur karbon disufid asanliqla hidroliz olunmur Reduksiya Karbon disulfidin natriumla reduksiyasi natrium tritiokarbonatla birlikde natrium 1 3 diolyol 2 tion 4 5 ditiolat verir 13 4 Na 4 CS2 Na2C3S5 Na2CS3 Xlorlasma CS2 nin xlorlasmasi ile karbon tetraxlorid alinir 7 CS2 3 Cl2 CCl4 S2Cl2 Bu cevrilme tiofosgen CSCl2 vasitesile davam edir Koordinasiya kimyasi CS2 pi kompleksleri meydana getiren bir cox metal kompleksi ucun bir liganddir Bir numune CpCo h2 CS2 Pme3 14 Polimerlesme CS2 fotoliz zamani ve ya yuksek tezyiq altinda polimerlesir polimeri kesf eden Persi Williams Bridgmanin adini dasiyan avtomobil ve ya Bridgmanin qarasi adli hell olunmayan bir madde adi verir 15 Tritiokarbonat S C S S rabiteleri qismen yarimkecirici olan polimerin onurga hissesini teskil edir 16 TetbiqiKarbon disulfidin illik istehsalin 75 nin esas senaye tetbiqi viskon ve selofan filminin istehsalidir 17 Hem de karbon tetraxloridin kimyevi sintezinde qiymetlendirilen bir araliq maddedir Ekstraktiv metallurgiya ve kaucuk kimyasinda istifade olunan natrium ksantatlar ditiokarbamatlar kimi uzvi kukurd birlesmelerinin sintezinde genis istifade olunur Saglamliga tesirlerKarbon disulfid muxtelif simptomlarla hem keskin hem de xroniki zeherlenmeye sebeb olur 20 Tipik tovsiye olunan 30 mq m3 10 ppm dir Mumkun simptomlar bunlarla mehdudlasmir uyusma istahsizliq bulaniq gorme kramplar ezele zeifliyi agri neyrofizioloji zeiflik psixoz keratit ve teneffus catismazligi neticesinde olum de daxildir 17 21 22 Professional karbon disulfide meruz qalma urek damar xestelikleri ile xususen de doyuntu ile neticelenir 23 Tarix1796 ci ilde Alman kimyacisi Wilhelm August Lampadius 1772 1842 ilk defe piriti nemli komurle qizdiraraq karbon disulfidi hazirladi Buna maye kukurd adini verdi 24 Karbon disulfidin terkibi 1813 cu ilde Isvecli kimyaci Jons Jacob Berzelius 1779 1848 ve Isvecre Ingilis kimyacisi Alexander Marcet 1770 1822 qrupu terefinden teyin olundu 25 Onlarin tehlili CS2 nin empirik formuluna uygundur 26 Istinadlar1 Properties of substance carbon disulfide chemister ru 2 Seidell Atherton Linke William F 1952 Solubilities of Inorganic and Organic Compounds Van Nostrand 3 Jump up to a b Carbon disulfide in Linstrom Peter J Mallard William G eds NIST Chemistry WebBook NIST Standard Reference Database Number 69 National Institute of Standards and Technology Gaithersburg MD http webbook nist gov retrieved 2014 05 27 4 Jump up to a b c d Sigma Aldrich Co Carbon disulfide Retrieved on 2014 05 27 5 Jump up to a b c d NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards 0104 National Institute for Occupational Safety and Health NIOSH 6 Jump up to a b Carbon disulfide Immediately Dangerous to Life and Health Concentrations IDLH National Institute for Occupational Safety and Health NIOSH 7 Jump up to a b c Holleman Arnold Frederik Wiberg Egon 2001 Wiberg Nils ed Inorganic Chemistry translated by Eagleson Mary Brewer William San Diego Berlin Academic Press De Gruyter ISBN 0 12 352651 5 8 Carbon Disulfide report from IHS Chemical Retrieved June 15 2013 9 Chemical profile carbon disulfide from ICIS com Retrieved June 15 2013 10 Carbon Disulfide Akzo Nobel 11 Park Tae Jin Banerjee Sarbajit Hemraj Benny Tirandai Wong Stanislaus S 2006 Purification strategies and purity visualization techniques for single walled carbon nanotubes Journal of Materials Chemistry 16 2 141 154 doi 10 1039 b510858f S2CID 581451 12 Li Zhen Mayer Robert J Ofial Armin R Mayr Herbert 2020 04 27 From Carbodiimides to Carbon Dioxide Quantification of the Electrophilic Reactivities of Heteroallenes Journal of the American Chemical Society 142 18 8383 8402 doi 10 1021 jacs 0c01960 PMID 32338511 13 4 5 Dibenzoyl 1 3 dithiole 1 thione Org Synth 73 270 1996 doi 10 15227 orgsyn 073 0270 14 Werner Helmut 1982 Novel Coordination Compounds formed from CS2 and Heteroallenes Coordination Chemistry Reviews 43 165 185 doi 10 1016 S0010 8545 00 82095 0 15 Bridgman P W 1941 Explorations toward the limit of utilizable pressures Journal of Applied Physics 12 6 461 469 doi 10 1063 1 1712926 16 Ochiai Bungo Endo Takeshi 2005 Carbon dioxide and carbon disulfide as resources for functional polymers Progress in Polymer Science 30 2 183 215 doi 10 1016 j progpolymsci 2005 01 005 17 Jump up to a b Lay Manchiu D S Sauerhoff Mitchell W Saunders Donald R Carbon Disulfide in Ullmann s Encyclopedia of Industrial Chemistry Wiley VCH Weinheim 2000 doi 10 1002 14356007 a05 185 18 Greenwood Norman N Earnshaw Alan 1997 Chemistry of the Elements 2nd ed Butterworth Heinemann ISBN 978 0 08 037941 8 19 Worthing Charles R Hance Raymond J 1991 The Pesticide Manual A World Compendium 9th ed British Crop Protection Council ISBN 9780948404429 20 ATSDR Public Health Statement Carbon Disulfide www atsdr cdc gov Retrieved 2020 01 17 21 St Clair Kassia 2018 The Golden Thread How Fabric Changed History London John Murray pp 213 215 ISBN 978 1 4736 5903 2 OCLC 1057250632 22 Blanc M D Paul David 15 November 2016 Fake Silk The Lethal History of Viscose Rayon Yale University Press p 79 ISBN 9780300204667 Retrieved 17 December 2020 in 1915 of 16 carbon disulfide poisoning cases one worker had been briefly committed to an asylum and several others had experienced nervous system complaints 23 Occupational health and safety chemical exposure www sbu se Swedish Agency for Health Technology Assessment and Assessment of Social Services SBU Archived from the original on 2017 06 06 Retrieved 2017 06 07 24 Lampadius 1796 Etwas uber flussigen Schwefel und Schwefel Leberluft Something about liquid sulfur and liver of sulfur gas i e hydrogen sulfide Chemische Annalen fur die Freunde der Naturlehre Arzneygelahrtheit Haushaltungskunst und Manufacturen Chemical Annals for the Friends of Science Medicine Economics and Manufactures in German 2 136 137 25 Berzelius J Marcet Alexander 1813 Experiments on the alcohol of sulphur or sulphuret of carbon Philosophical Transactions of the Royal Society of London 103 171 199 doi 10 1098 rstl 1813 0026 S2CID 94745906 26 Berzelius and Marcet 1813 p 187 http www cdc gov niosh npg npgd0104 html ol section Xarici linkAustralian National Pollutant Inventory Carbon disulfide CDC NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards Carbon Disulfide Inno Motion Engineering Agency for Toxic Substances amp Disease Registry Public Health Statement for Carbon Disulfide 1996 Resources on Carbon Disulfide by the National Institute for Occupational Safety and Health