Kapitel (lat. caput «baş») — sütunun və ya yuxarı, yekun elementini təşkil edir. Kapitel abaka və ibarət olur. Abaka adətən düzbucaqlı piltə formasında, exin isə daha iri və yastıq formasında olur. Hər bir memarlıq orderi üçün ayrıca kapitel tipi uyğun gəlir.
Kapitelin hissələri
Hər bir kapitelin əsas 3 hissədən ibarətdir: 1) Abaka. 2) Exin. 3) Boyun. Bu hissələr özləridə ikinci dərəcəli hissələrə bölünür. Sadə kapitel (dorik) abaka və exindən ibarətdir. Bu tip kapiteldə heç bir dekarativ əlavələr olmur. Korinif və ionik kapitellər nisbətən daha mürəkkəbdir. Onlarda daha çox elementlər müşahidə olunur. İonik kapitel üçün xarakterik olan (spiral) və həm dekarativ, həm də praktik əhəmiyyət daşıyır. İonik kapitelin həmçinin yastıq adlı hissəsidə olur. Korinif kapiteli daha çox ornamenti ilə bəzədilir.
Memarlıq baxımdan hər bir kapitelin hündürlüyü sütun diametrinin yarısı qədər olmalı. Çıxıntının hündürlüyü sütun diametrinin 1/5-nə , astraqal isə hüdürlükcə pilləkənlərə bərabər. Exininin hündürlüyü iki çıxıntı ölçüsü qədər.
Sadə və ionik kapitelə daxil bütün elementlər:
- Karniz.
- Abaka.
- Exin.
- Pilləkənlər.
- Boyun.
- Spiral.
- Balustrad.
- Astraqal.
- Çıxıntı.
Qədim Misir kapitelləri
Qədim Misirdə kapitellərin ümumən iki tipdə olardı: 1) Yığılmış tumurcuq. 2) Açılmış çiçək kasacığı şəklində. Tumurcuq formalı kapitel aşağıya doğru genişlənir, yuxarıya doğru tədricən daralır və tədricən abakaya keçir. İkinci tip kapiteldə aşağıya doğru genişlənsədə, yuxarıya əksinə kəskin genişlənir. Əksəriyyət tumurcuq kapitelləri hamar formaya malik olur.
Misirdə kapitellər əsasən üç bitkini simvolizə edir; lotos, papirus, palma. Firon Coserin cənub və şimal saraylarında kapitelin ilk nümunələrinə rast gəlinir. Papirus çiçəyinin hər tərəfə enən ləçəkləri və ya yığılmış papirus çiçəyi formasında olan bu kapitellərdən başqa lotosu, palmanı xatırladan kapitellərdən də geniş istifadə olunmuşdur. olan sütunların kapitelləri açılan lotosu xatırladır. , III Ramzesin məbədində sütun kapitelləri yığılan lotos gülünü xatırladır.
Antik kapitellər
Antik dövürdə ilk olaraq Minoy sivilizasiyasında sadə kapitel nümunələrinə rast gəlinir. Onlar silindir formasında olur və üzərində kvadrat pilitə yerləşir. Yunanıstanda tədricən memarlıq sistemi formalaşmağa başladı və romada artıq bu sistem adını aldı. Hər bir antik memarlıq orderinə xarakterik kapitel uyğun gəlir. Əsas 4 tip kapitel formasına romadan toskaniya və kompazit kapitelləridə daxil olmuş.
Dorik kapitel
Dorik kapitel Yunanıstanın materik hissəsində geniş yayılmışdır. Sadəliyi fərqlənən dorik kapitel əsas 3 hissədən ibarətdir:
1) Abaka. 2) Exin. 3) Boyun.
Abaka paralelepiped və kvadrat formasında olur və bu çox yük düşməsni azaldır. Exin konus şəklində olur və tədricə sütuna keçir. Exinlə boyun hissəsi arasında olan kiçik, üç ədəd pilləkənlər suyun süzülərək stunun üzərinə axmasının qarşısını alır. , Parfenonda və Kolizeydə dorik kapitel nümunələri yetərincədir.
İonik kapitel
Bu kapitel forması daha çox Yunanıstanın adalarında və Kiçik Asiya hissəsində yayılmış. İonik kapitel özünün hər iki tərəfə çıxan spiralları ilə fərqlənir. O «spiral kanalı» ilə başlayır, «spiral lenti» adlı hissəsi sonda burularaq «mərkəzi göz» ilə yekunlaşır. Exin ilə spiralınsi yaratdığı bucaq hissəsi ornamet növü ilə bəzədilir. Bu tip kapitelin daha çox variantlar olur. Spirallar iki tərfli olmaqla yanaşı həmdə dörd tərfli də ola bilir.
Artemida məbədində sütunların kapitelləri ionik üslubda hazırlanıb.
Korinif kapiteli
Kornif orderi ilk dəfə olartaq Peloponnes şəhərində meydana gəlmişdir. Bu orderin kapiteli digərlərindən nisbətən uzun olması və daha çox bəzədilməsi ilə fərqlənir. Kornif kapitelində digərlərindən fərqli əlavə 3 qatda mövcud:
- Yuxarı yarpaqlar.
- Orta yarpaqlar.
- Aşağı yarpaqlar.
Bu qatların hər biri özünə məxsus yarapaqlarının ornamenti ilə bəzədilir. Kornif kapiteli özünün ən yüksək formasını Romada ala bilmişdir.
Hind-kornif kapiteli
Bu kapitel üslubu Hindistan yarımqitəsinin şimal-qərbində qeydə alınmış. Özündə həm hind, əm də elin mədəniyyətinin elemetlərini daşıyır. Əsasını kornif orderi təşkil edən bu üslubun bu əraziyə daşınması Makedoniyalı İsgəndərin Şərqə yürüşündən sonra başlamış. Daha sonralar Yunan-Bakrtiya padşahlığı ərazisində geniş yayılmışdır. Hind-kornif kapitelində Budda və fiqurlarınada tez-tez rast gəlinir. Bu fiqurlar akant yarapaqları ilə hər tərfədn əhatə olunmuş olur. kornif üslubuna buddist elementləri əlavə olunmuş çoxlu memarlıq nümunələri var.
Kompozisiyalı kapitel
Daha mürəkkəb memarlıq orderinə -kompozisiyalı orderə daxildir. Bu kapitel kornif və ionik kapitellərin birləşməsindən meydana gəlib. Ümumi ölçülərdə o kornif kapitelini xatırlatsada, ionik kapiteldə olduğu kimi dörd spiraldan ibarətdir.
Toskaniya kapiteli
Romada istifadə olunan ən sadə, həmdə digərlərindən daha qalın və ağır olanı. Öz adını İtaliyanın mərkəzi regionu olan Toskanadan götürüb. Formaca o dorik orderin kapitelinə yaxındır. Ancaq ornament baxımdan daha kasaddır. Toskaniya orderi daha çox hərbi xarakter daşıyan tikililərdə istifadə olunurdu. Qala qapılarında, qalalarda, hərbi sürsat saxlanılan binalarda, həbsxana və dəniz limanlarında toskan kapitellərinə rast gəlmək olar.
Orta əsir avropa kapitelləri
Şərq kapiteli
Şərqi Roma və ya Bizans kapitelləri öz müxtəlifliyi ilə seçilir. Onlar əvvəlki roma kapitelərinin əlamətlərini saxlasada fərqli forma almşlar. Artıq kapitellər təkcə bitki yarpaqları ilə yox, həm də heyvan və insan fiqurları ilə bəzədilirdi. Bu memarlıq üslubunda sütun üzərində daha çox kvadrat şəkilli olur. Bizans memarlığə antik orderlərdən imtina edərək daha kompakt və bütov bir üslub yaratdılar. Bu tip kapitellərə , Müqəddəs Mark bazilikasında rast gəlmək olar. impost blok sütun üzərində olur və sütuna nisbətən daha geniş olur.
Qərbi roman və qotik kapiteli
Roman memarlığında daha çox kornif orderində olan yarapaq bəzədilməsi və azda olaraq bizans üslubu müşahidə olunur. Bu üslubda sütun daha çox dekorativ xarakter alır. Kapitellər sadə həndəsi fiqurlar formasında olur. Ümumən bu tip üslub stabil order formasını qazana bilməmişdir.
Qotik kapitelləri 15-16 əsrlərdə sütunlarda dəsətək funksiyasını artıq yerinə yetirmirdi. Kapitel az diqqət çəkir və tədricən arkaya keçirdi Kapitelin hündürlüyü sütunla yox abidənin hündürlüyü ilə təyin edilirdi. Kapitellər bitkilərlə yanaşı fantastik heyvan fiqurları ilə bəzədilirdi. Daha sonra ki, dövürlərdə artıq müqəddəslərində fiqurları yer aldı. Qotik kapitelləri kəsilmiş kürə və ya piramida formasında olur.
İntibah dövrü kapitelləri
İntibah dövründə yenidən antik kapitel növlərinə müraciət olndu. Daha çoxda ionik və kornif kapitellər öz müasir formasını aldı. Sütun və kapitellər klassik proporsiyalara uyğun gəlir. Antik orderlər həm konstruktiv, həmdə dekorativ baxımdan tədbiq edilirdi. Bəzi intibah dövrünün abidələrində kapitellər sırf ionik kapitel spiralları formasındadır
Qalereya
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Словарь архитектурных терминов
- Капитель и антаблемент коринфского ордера
- Типы колонн и капителей
İstinadlar
- "Капитель — элемент колонны". 2022-01-19 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-11.
- "Словарь архитектурных терминов". 2022-03-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-11.
- "Четыре книги об архитектуре .Авторы: А. Палладио". 2023-07-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-12.
- "ЕГИПЕТСКИЙ ОРДЕР" (PDF). 2022-03-14 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2014-10-12.
- "Britannika ensiklopediyası". 2015-06-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-12.
- Errington, Elizabeth;Cribb,Joe,Maggie (1992)..
- "Kомпозитный ордер". 2020-08-14 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-19.
- "Капитель колонны". 2018-10-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-19.
- "Arxivlənmiş surət". 2014-10-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-21.
- "Особенности внутреннего интерьера готических соборов". 2021-12-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-24.
- . 2014-08-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-10-24.
- "Колонна эпохи Ренессанса". 2021-11-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-10-24.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kapitel lat caput bas sutunun ve ya yuxari yekun elementini teskil edir Kapitel abaka ve ibaret olur Abaka adeten duzbucaqli pilte formasinda exin ise daha iri ve yastiq formasinda olur Her bir memarliq orderi ucun ayrica kapitel tipi uygun gelir KapitelKapitelin hisseleriSade Dorik kapitelin hisseleriIonik kapitelin hisseleri Her bir kapitelin esas 3 hisseden ibaretdir 1 Abaka 2 Exin 3 Boyun Bu hisseler ozleride ikinci dereceli hisselere bolunur Sade kapitel dorik abaka ve exinden ibaretdir Bu tip kapitelde hec bir dekarativ elaveler olmur Korinif ve ionik kapiteller nisbeten daha murekkebdir Onlarda daha cox elementler musahide olunur Ionik kapitel ucun xarakterik olan spiral ve hem dekarativ hem de praktik ehemiyyet dasiyir Ionik kapitelin hemcinin yastiq adli hisseside olur Korinif kapiteli daha cox ornamenti ile bezedilir Memarliq baximdan her bir kapitelin hundurluyu sutun diametrinin yarisi qeder olmali Cixintinin hundurluyu sutun diametrinin 1 5 ne astraqal ise hudurlukce pillekenlere beraber Exininin hundurluyu iki cixinti olcusu qeder Sade ve ionik kapitele daxil butun elementler Karniz Abaka Exin Pillekenler Boyun Spiral Balustrad Astraqal Cixinti Qedim Misir kapitelleriII Ramzesin mebedi Acilan lotos kapiteliMadinet Habu Yigilan lotos kapiteli Qedim Misirde kapitellerin umumen iki tipde olardi 1 Yigilmis tumurcuq 2 Acilmis cicek kasacigi seklinde Tumurcuq formali kapitel asagiya dogru genislenir yuxariya dogru tedricen daralir ve tedricen abakaya kecir Ikinci tip kapitelde asagiya dogru genislensede yuxariya eksine keskin genislenir Ekseriyyet tumurcuq kapitelleri hamar formaya malik olur Misirde kapiteller esasen uc bitkini simvolize edir lotos papirus palma Firon Coserin cenub ve simal saraylarinda kapitelin ilk numunelerine rast gelinir Papirus ciceyinin her terefe enen lecekleri ve ya yigilmis papirus ciceyi formasinda olan bu kapitellerden basqa lotosu palmani xatirladan kapitellerden de genis istifade olunmusdur olan sutunlarin kapitelleri acilan lotosu xatirladir III Ramzesin mebedinde sutun kapitelleri yigilan lotos gulunu xatirladir Antik kapitellerApollon mebedinde dorik kapitelIonik akpitel numunesiKornif kapiteli Antik dovurde ilk olaraq Minoy sivilizasiyasinda sade kapitel numunelerine rast gelinir Onlar silindir formasinda olur ve uzerinde kvadrat pilite yerlesir Yunanistanda tedricen memarliq sistemi formalasmaga basladi ve romada artiq bu sistem adini aldi Her bir antik memarliq orderine xarakterik kapitel uygun gelir Esas 4 tip kapitel formasina romadan toskaniya ve kompazit kapitelleride daxil olmus Dorik kapitel Dorik kapitel Yunanistanin materik hissesinde genis yayilmisdir Sadeliyi ferqlenen dorik kapitel esas 3 hisseden ibaretdir 1 Abaka 2 Exin 3 Boyun Abaka paralelepiped ve kvadrat formasinda olur ve bu cox yuk dusmesni azaldir Exin konus seklinde olur ve tedrice sutuna kecir Exinle boyun hissesi arasinda olan kicik uc eded pillekenler suyun suzulerek stunun uzerine axmasinin qarsisini alir Parfenonda ve Kolizeyde dorik kapitel numuneleri yeterincedir Ionik kapitel Bu kapitel formasi daha cox Yunanistanin adalarinda ve Kicik Asiya hissesinde yayilmis Ionik kapitel ozunun her iki terefe cixan spirallari ile ferqlenir O spiral kanali ile baslayir spiral lenti adli hissesi sonda burularaq merkezi goz ile yekunlasir Exin ile spiralinsi yaratdigi bucaq hissesi ornamet novu ile bezedilir Bu tip kapitelin daha cox variantlar olur Spirallar iki terfli olmaqla yanasi hemde dord terfli de ola bilir Artemida mebedinde sutunlarin kapitelleri ionik uslubda hazirlanib Korinif kapiteli Kornif orderi ilk defe olartaq Peloponnes seherinde meydana gelmisdir Bu orderin kapiteli digerlerinden nisbeten uzun olmasi ve daha cox bezedilmesi ile ferqlenir Kornif kapitelinde digerlerinden ferqli elave 3 qatda movcud Yuxari yarpaqlar Orta yarpaqlar Asagi yarpaqlar Bu qatlarin her biri ozune mexsus yarapaqlarinin ornamenti ile bezedilir Kornif kapiteli ozunun en yuksek formasini Romada ala bilmisdir Hind kornif kapiteli Budda fiquru Hind kornif kapiteli Bu kapitel uslubu Hindistan yarimqitesinin simal qerbinde qeyde alinmis Ozunde hem hind em de elin medeniyyetinin elemetlerini dasiyir Esasini kornif orderi teskil eden bu uslubun bu eraziye dasinmasi Makedoniyali Isgenderin Serqe yurusunden sonra baslamis Daha sonralar Yunan Bakrtiya padsahligi erazisinde genis yayilmisdir Hind kornif kapitelinde Budda ve fiqurlarinada tez tez rast gelinir Bu fiqurlar akant yarapaqlari ile her terfedn ehate olunmus olur kornif uslubuna buddist elementleri elave olunmus coxlu memarliq numuneleri var Kompozitiv kapitel Kompozisiyali kapitel Daha murekkeb memarliq orderine kompozisiyali ordere daxildir Bu kapitel kornif ve ionik kapitellerin birlesmesinden meydana gelib Umumi olculerde o kornif kapitelini xatirlatsada ionik kapitelde oldugu kimi dord spiraldan ibaretdir Toskaniya kapiteli Romada istifade olunan en sade hemde digerlerinden daha qalin ve agir olani Oz adini Italiyanin merkezi regionu olan Toskanadan goturub Formaca o dorik orderin kapiteline yaxindir Ancaq ornament baximdan daha kasaddir Toskaniya orderi daha cox herbi xarakter dasiyan tikililerde istifade olunurdu Qala qapilarinda qalalarda herbi sursat saxlanilan binalarda hebsxana ve deniz limanlarinda toskan kapitellerine rast gelmek olar Orta esir avropa kapitelleriSerq kapiteli San Vitale Akant yarpaqlari ile bezedilmis Bizans kapiteli Serqi Roma ve ya Bizans kapitelleri oz muxtelifliyi ile secilir Onlar evvelki roma kapitelerinin elametlerini saxlasada ferqli forma almslar Artiq kapiteller tekce bitki yarpaqlari ile yox hem de heyvan ve insan fiqurlari ile bezedilirdi Bu memarliq uslubunda sutun uzerinde daha cox kvadrat sekilli olur Bizans memarlige antik orderlerden imtina ederek daha kompakt ve butov bir uslub yaratdilar Bu tip kapitellere Muqeddes Mark bazilikasinda rast gelmek olar impost blok sutun uzerinde olur ve sutuna nisbeten daha genis olur Qerbi roman ve qotik kapiteli Roman memarliginda daha cox kornif orderinde olan yarapaq bezedilmesi ve azda olaraq bizans uslubu musahide olunur Bu uslubda sutun daha cox dekorativ xarakter alir Kapiteller sade hendesi fiqurlar formasinda olur Umumen bu tip uslub stabil order formasini qazana bilmemisdir Qotik kapitelleri 15 16 esrlerde sutunlarda desetek funksiyasini artiq yerine yetirmirdi Kapitel az diqqet cekir ve tedricen arkaya kecirdi Kapitelin hundurluyu sutunla yox abidenin hundurluyu ile teyin edilirdi Kapiteller bitkilerle yanasi fantastik heyvan fiqurlari ile bezedilirdi Daha sonra ki dovurlerde artiq muqeddeslerinde fiqurlari yer aldi Qotik kapitelleri kesilmis kure ve ya piramida formasinda olur Intibah dovru kapitelleriIntibah dovrunde yeniden antik kapitel novlerine muraciet olndu Daha coxda ionik ve kornif kapiteller oz muasir formasini aldi Sutun ve kapiteller klassik proporsiyalara uygun gelir Antik orderler hem konstruktiv hemde dekorativ baximdan tedbiq edilirdi Bezi intibah dovrunun abidelerinde kapiteller sirf ionik kapitel spirallari formasindadirQalereyaHemcinin baxSutun Kolonnada ArkadaXarici kecidlerSlovar arhitekturnyh terminov Kapitel i antablement korinfskogo ordera Tipy kolonn i kapitelejIstinadlar Kapitel element kolonny 2022 01 19 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 11 Slovar arhitekturnyh terminov 2022 03 20 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 11 Chetyre knigi ob arhitekture Avtory A Palladio 2023 07 24 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 12 EGIPETSKIJ ORDER PDF 2022 03 14 tarixinde PDF Istifade tarixi 2014 10 12 Britannika ensiklopediyasi 2015 06 11 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 12 Errington Elizabeth Cribb Joe Maggie 1992 ISBN 0 9518399 1 8 Kompozitnyj order 2020 08 14 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 19 Kapitel kolonny 2018 10 23 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 19 Arxivlenmis suret 2014 10 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 10 21 Osobennosti vnutrennego interera goticheskih soborov 2021 12 03 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 24 2014 08 07 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 10 24 Kolonna epohi Renessansa 2021 11 24 tarixinde Istifade tarixi 2014 10 24