Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Jak de Morqan (3 iyun 1857[…] – 12 iyun 1924, Marsel)— fransız tarixçisi, numizmat və arxeoloqu.
| Jak De Morqan | |
|---|---|
| fr. Jacques Jean Marie de Morgan | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri |  Fransa, Uisso-Syur-Koccon |
| Vəfat tarixi | 12 iyun, 1924-cü il |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | antropoloq, arxeoloq, mühəndis, geoloq, mədən mühəndisi, misiroloq, inşaat mühəndisi[d], bioloq |
| Mükafatları |  |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Jak De Morqan 3 iyun 1857-ci ildə Fransanın Uisso-Syur-Koccon şəhərində anadan olmuşdur. 1889–1891-ci illərdə mühəndis De Morqanın rəhbərliyi ilə fransız arxeoloji missiyası İran və Azərbaycan ərazisinə gəlmişdir. De Morqan bu zaman ərzində İranın şimal-qərb rayonlarında, Xəzərin sahillərində, Talış xanlığında olmuş və arxeoloji qazıntılar apararaq tarixi abidələrimizi ölkədən kənara çıxartmışdır. O, 1889-cu ildə Korqanrud (Kəonru) mahalında qazıntılar aparmış və buradakı tarixi abidələrlə yanaşı, qızıl və digər qiymətli əşyaları Fransa muzeylərinə göndərmişdir. De Morqan Lənkəran, Lerik və Astaranın ərazisində arxeoloji qazıntılara ilk olaraq Çay İçi Lənkəran (Ruədilə) mahalından başlayaraq, Astaranın, Lerikin, Masallının müxtəlif dağ kəndlərinə qədər olan ərazidə ən qədim abidələri, tarixi eksponatları, bir sözlə, bütün maddi mədəniyyət nümunələrini Fransaya yola salır. Qeyd etmək lazımdır ki, onun Azərbaycandan apardığı həmin nümünələr, son tunc, erkən dəmir dövründən 17-ci əsrə qədər olan dövrü əhatə edirdi. O, savadsız kənd camaatını müxtəlif yollarla aldadaraq qədim tarixə malik qəbirləri onlara qazdırmışdır.
1890-cı ildə tədqiqatcı həmyerlisi K. Şaffer və qardaşı Henri ilə birlikdə Talış dağlarının ətəyindəkı kəndlərin ərazisində arxeoloji qazıntılara başlayır. O, buradakı nəhəng qəbirləri (bu qəbirlər çəkisi 5–6 tondan ağır böyük daşlardan hazırlanıb, daşlar şaquli vəziyyətdə yerə basdırılıb və hər iki tərəfi bağlıdır. Onların üstünə böyük sal daşlar qoyulub) yerli əhaliyə qazdıraraq, qiyməti milyonlarla ölçülən tarixi abidələri Parisin Sen-Jemen muzeyinə göndərmişdir. O, daha sonra Lerikin Veri kəndi ərazisindəki "Qızılbaşlar" qəbiristanlığında, Həmat kəndinin "Penəğəvıston" adlanan ən qədim qəbiristanlığında uzunmüddətli arxeoloji qazıntılar aparmış və çox qədim eksponatları aşkar etmişdir. Hamarat kəndinin "Kəloci" adlanan ərazisində indi də, de Morqanın dağıtdığı kurqanların, dolmenlərin və tarixi abidələrin qalıqları mövcuddur. Bu qazıntılardan sonra o, Talış dağlarındakı kəndlərı "arxeoloji cənnət" adlandırmışdır. Yaşlı nəsildən qalan xatirələrə görə, de Morqan onlara bu torpaqların tarixini, burda yaşayan əhalinin məşğuliyyətini və dilini öyrənmək üçün bura gəldiyini söyləmişdir. Bu yolla o, insanları özünə inandırır.
Sadə kənd camaatının inamını qazanan de Morqan onlardan talış dilində nağıllar, bayatılar, atalar sözləri və digər şifahi xalq ədəbiyyatı nümünələrini də öyrənmişdir. Beləliklə, o, Talış xanlığında 300-ə yaxın belə qəbirləri qazdıraraq içindəki sərvəti Fransaya daşımışdır. Arxeoloji qazıntılar nəticəsində bu mərtəbəli qəbirlərdən tunc və dəmir dövrlərinin öyrənilməsi üçün əhmiyyətli olan e.ə. 3-cü minilliyə aid olan nadir nümünələri tapmışdır. De Morqan Cənubi Qafqazın bir sıra bölgələrində qarət məqsədilə "arxeoloji qazıntı" işləri aparmışdır.
Onun istəyi zəngin arxeoloji mareriallar əldə edərək Fransa muzeylərinə satmaq idi. Bir sözlə onun bölgədəki "tədqiqatları" qiymətli əşyaların əldə edilməsi məqsədilə aparılırdı. Bunu De Morqan özü də inkar etmirdi. Yazırdı ki, "mənim adamlarım bir neçə qazıntı aparmışdılar ki, mənim üçün əşyalar əldə etsinlər".
Onun qarət xarakterli qazıntıları barədə məlumatlar o zaman siyasi rəhbərliyə qədər gedib çatmış və hətta Rusiya İmperator Arxeoloji Cəmiyyəti ona qazıntılar aparmağı qadağan etmişdir.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Jacques Jean Marie Morgan de // Léonore verilənlər bazası (fr.). ministère de la Culture.
- Jacques de, Jacques Jean Marie Morgan // Annuaire prosopographique : la France savante.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Jak de Morqan 3 iyun 1857 12 iyun 1924 Marsel fransiz tarixcisi numizmat ve arxeoloqu Jak De Morqanfr Jacques Jean Marie de MorganDogum tarixi 3 iyun 1857Dogum yeri Fransa Uisso Syur KocconVefat tarixi 12 iyun 1924 cu ilVefat yeri MarselDefn yeri Sen Pyer qebiristanligi d Tehsili Ecole nationale superieure des mines de ParisFealiyyeti antropoloq arxeoloq muhendis geoloq meden muhendisi misiroloq insaat muhendisi d bioloqMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiJak De Morqan 3 iyun 1857 ci ilde Fransanin Uisso Syur Koccon seherinde anadan olmusdur 1889 1891 ci illerde muhendis De Morqanin rehberliyi ile fransiz arxeoloji missiyasi Iran ve Azerbaycan erazisine gelmisdir De Morqan bu zaman erzinde Iranin simal qerb rayonlarinda Xezerin sahillerinde Talis xanliginda olmus ve arxeoloji qazintilar apararaq tarixi abidelerimizi olkeden kenara cixartmisdir O 1889 cu ilde Korqanrud Keonru mahalinda qazintilar aparmis ve buradaki tarixi abidelerle yanasi qizil ve diger qiymetli esyalari Fransa muzeylerine gondermisdir De Morqan Lenkeran Lerik ve Astaranin erazisinde arxeoloji qazintilara ilk olaraq Cay Ici Lenkeran Ruedile mahalindan baslayaraq Astaranin Lerikin Masallinin muxtelif dag kendlerine qeder olan erazide en qedim abideleri tarixi eksponatlari bir sozle butun maddi medeniyyet numunelerini Fransaya yola salir Qeyd etmek lazimdir ki onun Azerbaycandan apardigi hemin numuneler son tunc erken demir dovrunden 17 ci esre qeder olan dovru ehate edirdi O savadsiz kend camaatini muxtelif yollarla aldadaraq qedim tarixe malik qebirleri onlara qazdirmisdir 1890 ci ilde tedqiqatci hemyerlisi K Saffer ve qardasi Henri ile birlikde Talis daglarinin eteyindeki kendlerin erazisinde arxeoloji qazintilara baslayir O buradaki neheng qebirleri bu qebirler cekisi 5 6 tondan agir boyuk daslardan hazirlanib daslar saquli veziyyetde yere basdirilib ve her iki terefi baglidir Onlarin ustune boyuk sal daslar qoyulub yerli ehaliye qazdiraraq qiymeti milyonlarla olculen tarixi abideleri Parisin Sen Jemen muzeyine gondermisdir O daha sonra Lerikin Veri kendi erazisindeki Qizilbaslar qebiristanliginda Hemat kendinin Penegeviston adlanan en qedim qebiristanliginda uzunmuddetli arxeoloji qazintilar aparmis ve cox qedim eksponatlari askar etmisdir Hamarat kendinin Keloci adlanan erazisinde indi de de Morqanin dagitdigi kurqanlarin dolmenlerin ve tarixi abidelerin qaliqlari movcuddur Bu qazintilardan sonra o Talis daglarindaki kendleri arxeoloji cennet adlandirmisdir Yasli nesilden qalan xatirelere gore de Morqan onlara bu torpaqlarin tarixini burda yasayan ehalinin mesguliyyetini ve dilini oyrenmek ucun bura geldiyini soylemisdir Bu yolla o insanlari ozune inandirir Sade kend camaatinin inamini qazanan de Morqan onlardan talis dilinde nagillar bayatilar atalar sozleri ve diger sifahi xalq edebiyyati numunelerini de oyrenmisdir Belelikle o Talis xanliginda 300 e yaxin bele qebirleri qazdiraraq icindeki serveti Fransaya dasimisdir Arxeoloji qazintilar neticesinde bu mertebeli qebirlerden tunc ve demir dovrlerinin oyrenilmesi ucun ehmiyyetli olan e e 3 cu minilliye aid olan nadir numuneleri tapmisdir De Morqan Cenubi Qafqazin bir sira bolgelerinde qaret meqsedile arxeoloji qazinti isleri aparmisdir Onun isteyi zengin arxeoloji mareriallar elde ederek Fransa muzeylerine satmaq idi Bir sozle onun bolgedeki tedqiqatlari qiymetli esyalarin elde edilmesi meqsedile aparilirdi Bunu De Morqan ozu de inkar etmirdi Yazirdi ki menim adamlarim bir nece qazinti aparmisdilar ki menim ucun esyalar elde etsinler Onun qaret xarakterli qazintilari barede melumatlar o zaman siyasi rehberliye qeder gedib catmis ve hetta Rusiya Imperator Arxeoloji Cemiyyeti ona qazintilar aparmagi qadagan etmisdir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Jacques Jean Marie Morgan de Leonore verilenler bazasi fr ministere de la Culture Jacques de Jacques Jean Marie Morgan Annuaire prosopographique la France savante