Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
III Fyodor Alekseyeviç (30 may (9 iyun) 1661 – 27 aprel,(7 may 1682) — 1676-cı ildən rus çarı, Romanovlar sülaləsindən, çar I Aleksey Mixayloviçinvə çariça Mariya Miloslavskayanın oğlu, çar V İvanın(doğma) və I Pyotrun böyük qardaşı (eyni qan).
| III Fyodor Alekseyeviç | |
|---|---|
| rus. Фёдор III Алексеевич | |
 | |
| 29 yanvar (8 fevral) 1676 – 27 aprel (7 may) 1682 | |
| Əvvəlki | I Aleksey |
| Sonrakı | Rəsmi: I Pyotr V İvan İkisidə çar elan edilmişdir. |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 9 iyun 1661[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 7 may 1682[…](20 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri |
|
| Fəaliyyəti | monarx |
| Atası | I Aleksey |
| Anası | Mariya Miloslavskaya |
| Həyat yoldaşları | Qruşetskaya, Aqafya Semyonovna Apraksina, Marfa Matveyevna |
| Uşağı | I nikahdan oğlu İlya |
| Ailəsi | Romanovlar sülaləsi |
| Dini | Şərqi pravoslav kilsəsi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Böyük qardaşı I Alekseyin ölümündən sonra taxtın varisi elan edilmiş Fyodor Alekseyeviç, Mariya Miloslavskayadan olan Aleksey Mixayloviçin bütün övladları kimi, çox zəif və xəstə bir uşaq idi. Tədqiqatçılar Fyodorun sinqa xəstəliyindən əziyyət şəkdiyini iddia edirdilər. Bu xəstəliyin əlaməti padşahın ən çox çəkdiyi ayaqların şişməsi idi. Atası və babası kimi Fyodor Alekseyeviç kral taxtına gənc yaşda gəldi — 15 yaşında gəldi. Müəllimlərindən biri Reç Pospolitadan olan Simeon Polotsk adlı təhsilli bir monarx idi,polyaklar kimi vacib olan hər şeyi ona aşılamışdı. Kral polyak dilində səlis danışırdı. Bəzi tədqiqatçılar onun latın dilini də bildiyini iddia edirdilər. Fyodor Alekseyeviç Avropa siyasəti ilə də maraqlanırdı. Boyar Dumasının iclaslarında ona və boyarlara səfirlik sifarişində tərtib olunan Qərb mətbuatının rəylərini oxuyurdular. Musiqini və mahnı oxumağı çox sevirdi. Çar Fyodor Alekseyeviç və Aqafya Qruşetskayanın toyuna Simeon Polotsk və Simeonun yeni tələbəsi, rahib Silvester Medvedev, bu "bütün Rusiya torpağı üçün böyük və sevincli zəfər" mövzusunda məlumatlar yayımladılar. Hökmdarlığın ilk aylarında Fyodor Alekseyeviç ciddi xəstə idi və dövlətin həqiqi hökmdarları A. S. Matveyev, Patriarx Yoahim və İ. M. Miloslavski idi, lakin 1676-cı ilin ortalarında çar hakimiyyəti öz əlinə aldı, sonra Matveyev sürgünə göndərildi. Fyodor Alekseyeviçin qısa hakimiyyəti bəzi vacib hərəkətlər və islahatlarla yadda qaldı. 1678-ci ildə ümumi bir siyahıyaalma aparıldı,1679-cu ildə vergi gəlirlərini artıran birbaşa həyət vergisi tətbiq olundu. Hərbi işlərdə 1682-ci ildə orduda iflic rəhbərliyi ləğv edildi;bununla əlaqədar olaraq bit kitablar yandırıldı. Bu, boyarların və zadəganların atalarının işğal etdikləri xidmətlərinə görə hesablaşmalarının təhlükəli adətlərinə son qoydu, xidmətdə əsas meyar illərə dayanan təcrübə və şəxsi qabiliyyət götürülürdü. Ataların xatirəsini qorumaq üçün şəcərə kitabları tərtib edildi. Dövlət idarəetməsini mərkəzləşdirmək üçün bəzi əlaqəli prikazlar bir nəfərin rəhbərliyi altında birləşdirildi. Xarici sistem alayında xüsusi inkişaf nəzərə çarpırdı.1676–1681-ci illərdə Osmanlı İmperiyasına və onunla müttəfiq olan Krım xanlığına qarşı müharibə aparıldı, buna səbəb Ukraynadakı limanlar oldu. Baxçasaray müqaviləsinə əsasən Osmanlı imperiyası Sol sahil Ukraynasını və Kiyevi Rusiyaya güzəştə getdi.
Gənc krala öz sevimliləri — idarəçi Aleksey Lixaçev, köməkçisi İvan Yazıkovun təsiri — məhkəmə həyatı əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdi: gənc boyarlar saqqallarını qırxmağa başladılar; məhkəmədə ənənəvi vərdişlər və odnoryadoklarla(geyim növü)görünmək qadağan edildi. Qərbə olan meyllilik yuxarıda göstərilən səbəblərə görə polonofiliya şəklini aldı: fürsətçilər Polşa adətlərini mənimsədilər, kuntuşi geyməyə başladılar, saçlarını polyaklar kimi kəsib,polyak dilini öyrənirdilər. Savadlı bir insan olaraq 1681-ci ilin martında Çar Fyodor Alekseyeviç Zaikonospasski Monastırında — Slavyan-Yunan-Latın Akademiyasının öncülü olan Çap Məktəbinin yaradıcılarından biri oldu. Xüsusilə köhnə möminlərə qarşı repressiyalar davam etdi, əfsanəyə görə, padşahın yaxın vaxtda ölümünü proqnozlaşdıran onun ən yaxın silahdaşlarından Avvakum Petrov yandırıldı.
Padşahın varisi və olümü
Sevimliləri Yazıkov və Lixaçevin məsləhəti ilə çar, 1880-ci il 18 iyul tarixində Smolensk zadəganının qızı Aqafya Qruşetskaya ilə evləndi. Kralın yeganə oğlu, taxtın varisi İlya Fyodoroviç 11 iyul 1681-ci ildə anadan olub və həyatının onuncu günündə vəfat edib. Çariça Aqafya, doğuşdan sonra üçüncü günündə, 14 iyun 1681-ci ildə vəfat etdi.
İkinci evliliyi 15 mart 1682-ci ildə I Pyotrun gələcək ortağının,admiral Fyodor Matveyeviç Apraksinin bacısı Marta Matveyevna Apraksina ilə bağlandı. Kralın iki aydan bir qədər çox davam edən bu evliliyindən övladı yox idi.
Fyodor Alekseyeviç 1682-ci il aprelin 27-də 20 yaşında varisi barədə əmr vermədən vəfat etdi. Yəqin ki, ölüm səbəbi sinqa xəstəliyi idi. Moskva Kremlinin Arxangel kafedralında dəfn edildi. Vərəsəlik məsələsi böyük ixtişaşlara səbəb oldu, lakin hər iki şahzadənin — İvan Fyodorov (V İvan) və Pyotrun böyük bacıları Sofiya Alekseyevnanın qəyyumluğu ilə varislik məsələsi öz həllini tapdı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- RKDartists (nid.).
- Teodor III de Rússia // Gran Enciclopèdia Catalana (kat.). Grup Enciclopèdia, 1968.
- Богданов, Андрей Петрович Несостоявшийся император Федор Алексеевич. — М.: Вече, 2009. — С. 13, 55–56, 281.
- Новохатко О. В. Как закатывают царства 2022-05-20 at the Wayback Machine // Очерки феодальной России. — М.-СПб.: Альянс-Архео, 2009. — Вып. 13. — С. 398–399.
- Шамин С. М. Политико-географический кругозор членов правительства царя Фёдора Алексеевича //Древняя Русь. Вопросы медиевистики. — 2004. — № 1 (15). — С. 16–31.
- Богданов А. П. В тени Великого Петра. — М., 1998.
- Шамин С. М. Мода в России последней четверти XVII столетия //Древняя Русь. Вопросы медиевистики. № 1. 2005. С. 23–38.
- Н. И. Костомаров. Русская история в жизнеописаниях её главнейших деятелей. Т. 3. Терра, 1997. С. 176.
- Богданов, Андрей Петрович Несостоявшийся император Федор Алексеевич. — М.: Вече, 2009. — С. 281.
Ədəbiyyat
- Корсакова В. // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
- Богданов, Андрей Петрович В тени Великого Петра. — М., 1998.
- Богданов А. П. Фёдор Алексеевич // Романовы. Исторические портреты: Книга первая. Михаил Фёдорович — Петр III / Сост. А. Н. Сахаров. —М.: АРМАДА, 1997.
- Богданов А. П. Царь-реформатор Фёдор Алексеевич Романов (1676–1682). Старший брат Петра. — М., 2005. — 696 с.
- Замысловский, Егор Егорович Царствование Фёдора Алексеевича. Часть 1. Введение. Обзор источников. — М., 1871.
- Замысловский Е. Е. Сношения России с Польшей в царствование Фёдора Алексеевича. — М., 1888.
- Седов П. В. Закат Московского царства, царский двор конца XVII века. — СПб.: Петербургский институт истории, изд-во "Дмитрий Буланин", 2006. — 604 с.
- Соловьев С. М. История России с древнейших времен. Том 13, Глава 2
Kino
- Yeqor Luçişkin (uşaq), İvan Solovyov(böyük) — "Ayrılmaq (televiziya serialı)", (2011-ci il)
- Konstantin Şelyaqin — "Romanovlar (sənədli film). İkinci film" (2013-cü il).
Xarici keçidlər
 Xarici video | |
|---|---|
| TV Mərkəzi. "Rusiya Dövlətinin Tarixi" dövründən veriliş: "Fedor Alekseyeviçin hakimiyyəti" |
![image]()
Vikianbarda III Fyodor Alekseyeviç ilə əlaqəli mediafayllar var.- Царь Федор Алексеевич. "Layiqli dəyər" ayəsi(çarın dövrümüzə qədər qorunan yeganə musiqi əsəri) (rus.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
III Fyodor Alekseyevic 30 may 9 iyun 1661 27 aprel 7 may 1682 1676 ci ilden rus cari Romanovlar sulalesinden car I Aleksey Mixaylovicinve carica Mariya Miloslavskayanin oglu car V Ivanin dogma ve I Pyotrun boyuk qardasi eyni qan III Fyodor Alekseyevicrus Fyodor III AlekseevichHokmdar Car ve butun Rusiyanin Boyuk Knyazi29 yanvar 8 fevral 1676 27 aprel 7 may 1682EvvelkiI AlekseySonrakiResmi I Pyotr V Ivan Ikiside car elan edilmisdir Qeyri resmi Sofiya Alekseyevna Qardaslari kicik oldugu ucun dovleti idare etmisdir Sexsi melumatlarDogum tarixi 9 iyun 1661 1661 06 09 Dogum yeri Moskva Car RusiyasiVefat tarixi 7 may 1682 1682 05 07 20 yasinda Vefat yeri Moskva Car RusiyasiDefn yeri Arxangel kafedrali d Fealiyyeti monarxAtasi I AlekseyAnasi Mariya MiloslavskayaHeyat yoldaslari Qrusetskaya Aqafya Semyonovna Apraksina Marfa MatveyevnaUsagi I nikahdan oglu IlyaAilesi Romanovlar sulalesiDini Serqi pravoslav kilsesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiBoyuk qardasi I Alekseyin olumunden sonra taxtin varisi elan edilmis Fyodor Alekseyevic Mariya Miloslavskayadan olan Aleksey Mixaylovicin butun ovladlari kimi cox zeif ve xeste bir usaq idi Tedqiqatcilar Fyodorun sinqa xesteliyinden eziyyet sekdiyini iddia edirdiler Bu xesteliyin elameti padsahin en cox cekdiyi ayaqlarin sismesi idi Atasi ve babasi kimi Fyodor Alekseyevic kral taxtina genc yasda geldi 15 yasinda geldi Muellimlerinden biri Rec Pospolitadan olan Simeon Polotsk adli tehsilli bir monarx idi polyaklar kimi vacib olan her seyi ona asilamisdi Kral polyak dilinde selis danisirdi Bezi tedqiqatcilar onun latin dilini de bildiyini iddia edirdiler Fyodor Alekseyevic Avropa siyaseti ile de maraqlanirdi Boyar Dumasinin iclaslarinda ona ve boyarlara sefirlik sifarisinde tertib olunan Qerb metbuatinin reylerini oxuyurdular Musiqini ve mahni oxumagi cox sevirdi Car Fyodor Alekseyevic ve Aqafya Qrusetskayanin toyuna Simeon Polotsk ve Simeonun yeni telebesi rahib Silvester Medvedev bu butun Rusiya torpagi ucun boyuk ve sevincli zefer movzusunda melumatlar yayimladilar Hokmdarligin ilk aylarinda Fyodor Alekseyevic ciddi xeste idi ve dovletin heqiqi hokmdarlari A S Matveyev Patriarx Yoahim ve I M Miloslavski idi lakin 1676 ci ilin ortalarinda car hakimiyyeti oz eline aldi sonra Matveyev surgune gonderildi Fyodor Alekseyevicin qisa hakimiyyeti bezi vacib hereketler ve islahatlarla yadda qaldi 1678 ci ilde umumi bir siyahiyaalma aparildi 1679 cu ilde vergi gelirlerini artiran birbasa heyet vergisi tetbiq olundu Herbi islerde 1682 ci ilde orduda iflic rehberliyi legv edildi bununla elaqedar olaraq bit kitablar yandirildi Bu boyarlarin ve zadeganlarin atalarinin isgal etdikleri xidmetlerine gore hesablasmalarinin tehlukeli adetlerine son qoydu xidmetde esas meyar illere dayanan tecrube ve sexsi qabiliyyet goturulurdu Atalarin xatiresini qorumaq ucun secere kitablari tertib edildi Dovlet idareetmesini merkezlesdirmek ucun bezi elaqeli prikazlar bir neferin rehberliyi altinda birlesdirildi Xarici sistem alayinda xususi inkisaf nezere carpirdi 1676 1681 ci illerde Osmanli Imperiyasina ve onunla muttefiq olan Krim xanligina qarsi muharibe aparildi buna sebeb Ukraynadaki limanlar oldu Baxcasaray muqavilesine esasen Osmanli imperiyasi Sol sahil Ukraynasini ve Kiyevi Rusiyaya guzeste getdi Car Fyodor Alekseyevic Mocuzenin Xilaskari obrazindan once 1686 ci il Ivan Saltanov Erofei Elin Luka Smolyaninov Genc krala oz sevimlileri idareci Aleksey Lixacev komekcisi Ivan Yazikovun tesiri mehkeme heyati ehemiyyetli derecede deyisdi genc boyarlar saqqallarini qirxmaga basladilar mehkemede enenevi verdisler ve odnoryadoklarla geyim novu gorunmek qadagan edildi Qerbe olan meyllilik yuxarida gosterilen sebeblere gore polonofiliya seklini aldi fursetciler Polsa adetlerini menimsediler kuntusi geymeye basladilar saclarini polyaklar kimi kesib polyak dilini oyrenirdiler Savadli bir insan olaraq 1681 ci ilin martinda Car Fyodor Alekseyevic Zaikonospasski Monastirinda Slavyan Yunan Latin Akademiyasinin onculu olan Cap Mektebinin yaradicilarindan biri oldu Xususile kohne mominlere qarsi repressiyalar davam etdi efsaneye gore padsahin yaxin vaxtda olumunu proqnozlasdiran onun en yaxin silahdaslarindan Avvakum Petrov yandirildi Padsahin varisi ve olumuFyodor Alekseyevicin olum yataginda qohumlari K Lebedevin cekdiyi resm Sevimlileri Yazikov ve Lixacevin mesleheti ile car 1880 ci il 18 iyul tarixinde Smolensk zadeganinin qizi Aqafya Qrusetskaya ile evlendi Kralin yegane oglu taxtin varisi Ilya Fyodorovic 11 iyul 1681 ci ilde anadan olub ve heyatinin onuncu gununde vefat edib Carica Aqafya dogusdan sonra ucuncu gununde 14 iyun 1681 ci ilde vefat etdi Ikinci evliliyi 15 mart 1682 ci ilde I Pyotrun gelecek ortaginin admiral Fyodor Matveyevic Apraksinin bacisi Marta Matveyevna Apraksina ile baglandi Kralin iki aydan bir qeder cox davam eden bu evliliyinden ovladi yox idi Fyodor Alekseyevic 1682 ci il aprelin 27 de 20 yasinda varisi barede emr vermeden vefat etdi Yeqin ki olum sebebi sinqa xesteliyi idi Moskva Kremlinin Arxangel kafedralinda defn edildi Vereselik meselesi boyuk ixtisaslara sebeb oldu lakin her iki sahzadenin Ivan Fyodorov V Ivan ve Pyotrun boyuk bacilari Sofiya Alekseyevnanin qeyyumlugu ile varislik meselesi oz hellini tapdi Hemcinin baxI Aleksey V Ivan I Pyotr Mariya MiloslavskayaIstinadlarRKDartists nid Teodor III de Russia Gran Enciclopedia Catalana kat Grup Enciclopedia 1968 Bogdanov Andrej Petrovich Nesostoyavshijsya imperator Fedor Alekseevich M Veche 2009 S 13 55 56 281 Novohatko O V Kak zakatyvayut carstva 2022 05 20 at the Wayback Machine Ocherki feodalnoj Rossii M SPb Alyans Arheo 2009 Vyp 13 S 398 399 Shamin S M Politiko geograficheskij krugozor chlenov pravitelstva carya Fyodora Alekseevicha Drevnyaya Rus Voprosy medievistiki 2004 1 15 S 16 31 Bogdanov A P V teni Velikogo Petra M 1998 Shamin S M Moda v Rossii poslednej chetverti XVII stoletiya Drevnyaya Rus Voprosy medievistiki 1 2005 S 23 38 N I Kostomarov Russkaya istoriya v zhizneopisaniyah eyo glavnejshih deyatelej T 3 Terra 1997 S 176 Bogdanov Andrej Petrovich Nesostoyavshijsya imperator Fedor Alekseevich M Veche 2009 S 281 EdebiyyatKorsakova V Feodor Alekseevich Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Bogdanov Andrej Petrovich V teni Velikogo Petra M 1998 Bogdanov A P Fyodor Alekseevich Romanovy Istoricheskie portrety Kniga pervaya Mihail Fyodorovich Petr III Sost A N Saharov M ARMADA 1997 Bogdanov A P Car reformator Fyodor Alekseevich Romanov 1676 1682 Starshij brat Petra M 2005 696 s Zamyslovskij Egor Egorovich Carstvovanie Fyodora Alekseevicha Chast 1 Vvedenie Obzor istochnikov M 1871 Zamyslovskij E E Snosheniya Rossii s Polshej v carstvovanie Fyodora Alekseevicha M 1888 Sedov P V Zakat Moskovskogo carstva carskij dvor konca XVII veka SPb Peterburgskij institut istorii izd vo Dmitrij Bulanin 2006 604 s Solovev S M Istoriya Rossii s drevnejshih vremen Tom 13 Glava 2KinoYeqor Luciskin usaq Ivan Solovyov boyuk Ayrilmaq televiziya seriali 2011 ci il Konstantin Selyaqin Romanovlar senedli film Ikinci film 2013 cu il Xarici kecidlerXarici videoTV Merkezi Rusiya Dovletinin Tarixi dovrunden verilis Fedor Alekseyevicin hakimiyyeti Vikianbarda III Fyodor Alekseyevic ile elaqeli mediafayllar var Car Fedor Alekseevich Layiqli deyer ayesi carin dovrumuze qeder qorunan yegane musiqi eseri rus