Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həsənəli xan Ziyadlı-Qacar — 1755-ci ildən 1759-cu ilə qədər İrəvan xanlığının xanı.
| Həsənəli xan Ziyadoğlu-Qacar | |
|---|---|
| Həsənəli xan Xəlil xan oğlu Ziyadlı-Qacar | |
| Doğum yeri | İrəvan |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | İrəvan |
Həyatı
Həsənəli xan İrəvan şəhərində Xəlil xanın ailəsində dünyaya gəlmişdir. Onun ailəsi Qacar tayfasının Qovanlı və ya Ziyadlı tirəsinə mənsub olmuşdur. O, hakimiyyətə 1755-ci ildə xalqın üsyan nəticəsində Xəlil xan Özbəyi devirməsindən sonra gəlmişdir. Ona bu işdə Azad xan Əfqan da yardım etmişdir. Bəzi qaynaqlarda göstərilir ki, 1755-ci ildə yerli feodallardan Həsənəli xan Ziyadlı-Qacar, Xəlil xan Özbəyi müdafiə edən Azad xanın İranda Kərim xan Zəndin yanında heç bir nüfuz sahibi olmamasından istifadə edib, İrəvanda saray çevrilişi edərək hakimiyyəti ələ aldı. Qaynaqların bildirdiyinə görə, artıq 1755-ci ildə İrəvanda hakimiyyət Həsənəli xan Qacara aid olmuşdu. O, Qacar tayfasının yerli sülaləsinin nümayəndəsi idi. İvan Şopenin məlumatına əsasən, Həsənəli xan Qacarın hakimiyyətə gəlməsindən etibarən İrəvanda xanlıq və ya hakimlik irsi xarakter almışdır.
Həsənəli xan Qacarın hakimiyyəti dövründə Kartli-Kaxeti çarlığının İrəvan üzərinə olan yürüşləri daha intensiv xarakter almağa başladı. Bu dağıdıcı yürüşlərim nəticəsi olaraq İrəvan xanlığı 1759-cu ildən etibarən gürcülərə xərac verməyə məcbur oldu. Bu xərac gürcü hökmdarı II İraklinin xəzinəsinə göndərilirdi. İrəvan xanı II Heraklinin niyyətini əvvəlcədən görən Makulu Əhməd xan Bayatı şəhəri qorumaq üçün dəvət etdi və o, Xoy xanı Şahbaz xanın xahişi ilə İrəvanlılara dəstək verməyə hazır olduğunu bildirmişdi.
Həsənəli xan Qacar 1759-cu ildə xəstəlik ucbatından İrəvan şəhərində vəfat etmişdir. Onun ölümündən sonra hakimiyyətə qardaşı Hüseynəli xan Qacar gəlmişdir.
Kilsə ilə münasibətləri
Həsənəli xan Eçmiədzin katalikosluğuna vergi təyin etdi. Bundan əvvəl Azad xan Əfqana və Xəlil xan Özbəyə itaət edən "Üç kilsə" monastrının başçısı Aleksandr bu dəfə yeni xana tabe olub, ona yazılı surətdə xahişlə müraciət edərək bildirdi ki, Azad xan başqa monastrlardan vergi aldığı halda "Üç kilsə"ni həmişə vergi verməkdən azad etmişdir. Xahiş edirik ki, bizə də belə səlahiyyət verəsən. Həsənəli xan "Üç kilsə" monastrının xəlifəsi Aleksandrın xahişinə əməl etmiş və monastırı hər cür vergidən azad etmişdir. Həsənəli xanın bu barədə verdiyi fərmanına divanbəyiləri, Şeyx-ül-islam və digər müsəlman zadəganları və möhrlərini vurmuşlar. Bu da təsadüfi deyildi. Məsələ burasındadır ki, Çuxursəəd torpağında İrəvan xanlığı yaranar-yaranmaz özlərini çar adlandıran gürcü knyazlarından Kaxetiya hakimi II Teymuraz və onun oğlu Kartli hakimi II İrakli bu xanlığı zəbt etməyə çalışmışlar. Bu məqsədlə də onlar İrəvan xanlığının tərkibində olan və İrəvan xanına itaət edən "Üç kilsə" monastrının xəlifəsi-katalikosu ilə əlaqə saxlayır, İrəvan xanlarına onun əli ilə zərbə endirməyə çalışırdılar. Çox güman ki, bunu nəzərə alan İrəvan xanları, "Üç kilsə" rəhbərlərinə güzəştə gedirmişlər.
Ailəsi
Həsənəli xanın Məhəmməd xan, Məhəmmədəli xan adlı oğulları vardı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Əliyev və Həsənov, 1997. səh. 58
- Qarayev, 2010. səh. 39-40
- Çingizoğlu, 2008
- Chopin, 1852. səh. 161
- Markov, 1966. səh. 129
- Qarayev, 2016. səh. 60
Mənbə
- Elçin Qarayev. Azərbaycan İrəvan bölgəsinin tarixindən (XVII yüzilliyin sonu–XIX yüzilliyin ortalarında). Bakı: Azərbaycan Mi̇lli̇ Elmlər Akademi̇yasi. A. A. Bakixanov adina tari̇x i̇nsti̇tutu. 2016.
- O. P. Markov. Россия, Закавказье и международные отношения в XVIII веке. Наука. 1966.
- Ivan Chopin. Исторический памятник состояния армянской области в эпоху ее присоединения к Российской империи. St. Petersburg. 1852.
- F. Əliyev, U. Həsənov. İrəvan xanlığı. Bakı. 1997.
- Ənvər Çingizoğlu. Qacarlar və Qacar kəndi. Bakı: Şuşa. 2008.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Heseneli xan Ziyadli Qacar 1755 ci ilden 1759 cu ile qeder Irevan xanliginin xani Heseneli xan Ziyadoglu QacarHeseneli xan Xelil xan oglu Ziyadli QacarDogum yeri IrevanVefat tarixi 1759Vefat yeri IrevanHeyatiHeseneli xan Irevan seherinde Xelil xanin ailesinde dunyaya gelmisdir Onun ailesi Qacar tayfasinin Qovanli ve ya Ziyadli tiresine mensub olmusdur O hakimiyyete 1755 ci ilde xalqin usyan neticesinde Xelil xan Ozbeyi devirmesinden sonra gelmisdir Ona bu isde Azad xan Efqan da yardim etmisdir Bezi qaynaqlarda gosterilir ki 1755 ci ilde yerli feodallardan Heseneli xan Ziyadli Qacar Xelil xan Ozbeyi mudafie eden Azad xanin Iranda Kerim xan Zendin yaninda hec bir nufuz sahibi olmamasindan istifade edib Irevanda saray cevrilisi ederek hakimiyyeti ele aldi Qaynaqlarin bildirdiyine gore artiq 1755 ci ilde Irevanda hakimiyyet Heseneli xan Qacara aid olmusdu O Qacar tayfasinin yerli sulalesinin numayendesi idi Ivan Sopenin melumatina esasen Heseneli xan Qacarin hakimiyyete gelmesinden etibaren Irevanda xanliq ve ya hakimlik irsi xarakter almisdir Heseneli xan Qacarin hakimiyyeti dovrunde Kartli Kaxeti carliginin Irevan uzerine olan yurusleri daha intensiv xarakter almaga basladi Bu dagidici yuruslerim neticesi olaraq Irevan xanligi 1759 cu ilden etibaren gurculere xerac vermeye mecbur oldu Bu xerac gurcu hokmdari II Iraklinin xezinesine gonderilirdi Irevan xani II Heraklinin niyyetini evvelceden goren Makulu Ehmed xan Bayati seheri qorumaq ucun devet etdi ve o Xoy xani Sahbaz xanin xahisi ile Irevanlilara destek vermeye hazir oldugunu bildirmisdi Heseneli xan Qacar 1759 cu ilde xestelik ucbatindan Irevan seherinde vefat etmisdir Onun olumunden sonra hakimiyyete qardasi Huseyneli xan Qacar gelmisdir Kilse ile munasibetleri Heseneli xan Ecmiedzin katalikosluguna vergi teyin etdi Bundan evvel Azad xan Efqana ve Xelil xan Ozbeye itaet eden Uc kilse monastrinin bascisi Aleksandr bu defe yeni xana tabe olub ona yazili suretde xahisle muraciet ederek bildirdi ki Azad xan basqa monastrlardan vergi aldigi halda Uc kilse ni hemise vergi vermekden azad etmisdir Xahis edirik ki bize de bele selahiyyet veresen Heseneli xan Uc kilse monastrinin xelifesi Aleksandrin xahisine emel etmis ve monastiri her cur vergiden azad etmisdir Heseneli xanin bu barede verdiyi fermanina divanbeyileri Seyx ul islam ve diger muselman zadeganlari ve mohrlerini vurmuslar Bu da tesadufi deyildi Mesele burasindadir ki Cuxurseed torpaginda Irevan xanligi yaranar yaranmaz ozlerini car adlandiran gurcu knyazlarindan Kaxetiya hakimi II Teymuraz ve onun oglu Kartli hakimi II Irakli bu xanligi zebt etmeye calismislar Bu meqsedle de onlar Irevan xanliginin terkibinde olan ve Irevan xanina itaet eden Uc kilse monastrinin xelifesi katalikosu ile elaqe saxlayir Irevan xanlarina onun eli ile zerbe endirmeye calisirdilar Cox guman ki bunu nezere alan Irevan xanlari Uc kilse rehberlerine guzeste gedirmisler AilesiHeseneli xanin Mehemmed xan Mehemmedeli xan adli ogullari vardi Hemcinin baxAzerbaycan xanlarinin siyahisi Qacarlar Ziyadli oymagiIstinadlarEliyev ve Hesenov 1997 seh 58 Qarayev 2010 seh 39 40 Cingizoglu 2008 Chopin 1852 seh 161 Markov 1966 seh 129 Qarayev 2016 seh 60MenbeElcin Qarayev Azerbaycan Irevan bolgesinin tarixinden XVII yuzilliyin sonu XIX yuzilliyin ortalarinda Baki Azerbaycan Mi lli Elmler Akademi yasi A A Bakixanov adina tari x i nsti tutu 2016 O P Markov Rossiya Zakavkaze i mezhdunarodnye otnosheniya v XVIII veke Nauka 1966 Ivan Chopin Istoricheskij pamyatnik sostoyaniya armyanskoj oblasti v epohu ee prisoedineniya k Rossijskoj imperii St Petersburg 1852 F Eliyev U Hesenov Irevan xanligi Baki 1997 Enver Cingizoglu Qacarlar ve Qacar kendi Baki Susa 2008