Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Həsən sultan (1497 – 1524) — Şəki hökmdarı olmuşdur. Hakimiyyətə gəldiyi vaxt 1497 – 1519-cu illər arasında olduğu güman edilir. Şəki hökmdarı öldürülən sonra hakimiyyətə gəlmişdir. 19-cu əsr Şəki tarixçiləri onu nuxalı Qara keşişin nəslinə, 16-17-cı əsr Səfəvi tarixçisi isə Şirvanşahlar xanədana mənsub hesab edib.
| Həsən sultan | |
|---|---|
Şəki hökmdarı | |
| +1519 – may, 1524 | |
| Əvvəlki | Şəkixan, yaxud Zəki xan |
| Sonrakı | Dərviş Məhəmməd xan |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 1497 |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Car vilayəti, Padar kəndi yaxınlığında |
| Dəfn yeri | Şəki, Daş-yüz, Arvatan kəndi (Şəki şəhərinin ehtimal edilən əski yeri, indiki Şəki rayonunundakı Cəfərabad kəndinin şimal-şərqi) |
| Atası | Şəkixan, yaxud Zəki xan |
| Uşaqları | Dərviş Məhəmməd xan; Şahnəzər |
| Dini | İslam |
Şah İsmayılın Şəkiyə təşrif buyurması (1524)
1524-cü ildə Novruz bayramından az sonra Şah İsmayıl böyük bir qoşunla Qarabağdan keçərək ov edə-edə Şəki hökmdarlığının ərazisinə daxil olur. Salnamələrdə deyilir:
"Şəki valisi Həsən bəy onu qarşılamağa çıxıb təzim etmək şərəfinə nail oldu və zəmanə hökmdarına bol-firavan peşkəşlər təqdim etdi. Əlahəzrət şah ov etmək sevdasına və dağlara tamaşa etmək həvəsinə malik olduğu üçün hökm verdi ki, qazilər və Şəki əyanları Gürcüstanla Şəki arasında yerləşən və Şahdağ adı ilə məşhur olan yerdəki cüyürləri və digər vəhşi ov heyvanlarını qovub bir yerə toplasınlar. Belə nəql edirlər ki, keçmiş sultanlar o vilayətdə Şahdağa pənah aparan ovun ardınca getməzdilər və buna görə də o dağda çoxlu cüyür vardı. Heç bir kəs o cüyürlərə dəyib-dolaşa bilmirdi. Çünki onların (Şahdağda) ovlanması uğursuzluq əlaməti hesab olunurdu. Bu məsələni (şaha) ərz etsələr də, o həzrət buna məhəl qoymadı və ovun başlamasına əmr etdi. Elə ki cərgə ovu tərtib olundu, hökmdar çoxlu cüyür və saysız-hesabsız vəhşi heyvanları Şahdağda ovlayıb Ərdəbilə tərəf geri qayıtdı".
Şah yolda ağır xəstələnir və tələsik Təbrizə yola düşür. Sərab yaxınlığındakı Mənqutay adlı yerdə halı o qədər pisləşir ki, düşərgə salmalı olurlar. Müalicənin bir faydası olmur, o, 23 may 1524-cü ildə 36 yaşında, həyatının, yaradıcılığının, arzularının ən qaynar çağında dünyadan köçür və Ərdəbildə, Şeyx Səfi məqbərəsində dəfn olunur.
Kaxet hakimi Levanın Şəkiyə hücum etməsi
1524-cü ilin baharında Gürcü çarı Levon, Şəki hökmdarlığı ərazisinə qoşun çəkdi. Həsən sultan onu Padar kəndinin yaxınlığında ( – indiki – Balakən rayonları arasında) qarşıladı. Gürcülər geri çəkildilər. Lakin buna qədər, tərəflər arasında baş vermiş toqquşmada, artıq, Həsən sultan şəhid olmuşdu. Həsən sultanın ölümündən iki gün keçməmiş, 36 yaşında ikən Şah İsmayıl Xətai də dünyasını dəyişdi…
Həsən sultanın dəfn edildiyi yer
19-cu əsr yerli Şəki tarixçisi H.S.Əbdülhəmidə görə onun "nəşini gətirib Daş-yüz adı ilə məşhur olan yerdə" torpağa tapşırmışlar. 19-cu əsrin sonu, yaxud 20-ci əsrin əvvəllərinə aid anonim digər bir yerli Şəki mənbəsində isə göstərilir ki, həmin vaxt Həsən sultanın qəbri Cəfərabad kəndinin yaxınlığında, "Arvatan" deyilən yerdə, yolun kənarında imiş. Anonim katibin yazdığından bu da aydınlaşır ki, qəbrin üzərindəki günbəz yalnız o ərəfələrdə dağılıbmış.
Hal-hazırda Cəfərabad kəndinin sakinləri kəndin şimal-şərq hissəsindəki ərazini "Həsən-soltan" adlandırmaqdadırlar.
İstinadlar
- Digər bir mənbədə, ondan bəhs edilərkən göstərilir ki, "Həsən bəy ki özünün ata-babası o yerdə (Şəkidə) hakim idi və şirvanşah şəcərəsindəndir"; bax: İsgəndər bəy Türkman. Tarix-i aləmara-yi Abbasiy, 1-ci cild, səh. 82, Tehran, h.ş.1333.
- "Həsən sultanın itmiş qəbrinin sorağı ilə". 2020-10-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-02-15.
- Şah İ. Xətai parkı 2014-02-10 at the Wayback Machine panorama.az (az.)
- "Tarix təkrar səhvləri bağışlamır". 2021-09-25 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-02-15.
- Azərbaycan MEA Əlyazmaları İnstitu, B-6134 şifrəli əlyazma
Xarici keçidlər
- Namiq Musalı. "Cahangüşa-yi xaqan-i sahibqiran" əsərində Şəki tarixinə dair məlumatlar
- Aydın Məmmədov. Həsən sultanın itmiş qəbrinin sorağı ilə
- Şəki xanlığının tarixindən, Bakı, 1993 (PDF)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hesen sultan 1497 1524 Seki hokmdari olmusdur Hakimiyyete geldiyi vaxt 1497 1519 cu iller arasinda oldugu guman edilir Seki hokmdari oldurulen sonra hakimiyyete gelmisdir 19 cu esr Seki tarixcileri onu nuxali Qara kesisin nesline 16 17 ci esr Sefevi tarixcisi ise Sirvansahlar xanedana mensub hesab edib Hesen sultanSeki hokmdari 1519 may 1524EvvelkiSekixan yaxud Zeki xanSonrakiDervis Mehemmed xanSexsi melumatlarDogum tarixi 1497Vefat tarixi 1524Vefat yeri Car vilayeti Padar kendi yaxinligindaDefn yeri Seki Das yuz Arvatan kendi Seki seherinin ehtimal edilen eski yeri indiki Seki rayonunundaki Ceferabad kendinin simal serqi Atasi Sekixan yaxud Zeki xanUsaqlari Dervis Mehemmed xan SahnezerDini IslamSah Ismayilin Sekiye tesrif buyurmasi 1524 1524 cu ilde Novruz bayramindan az sonra Sah Ismayil boyuk bir qosunla Qarabagdan kecerek ov ede ede Seki hokmdarliginin erazisine daxil olur Salnamelerde deyilir Seki valisi Hesen bey onu qarsilamaga cixib tezim etmek serefine nail oldu ve zemane hokmdarina bol firavan peskesler teqdim etdi Elahezret sah ov etmek sevdasina ve daglara tamasa etmek hevesine malik oldugu ucun hokm verdi ki qaziler ve Seki eyanlari Gurcustanla Seki arasinda yerlesen ve Sahdag adi ile meshur olan yerdeki cuyurleri ve diger vehsi ov heyvanlarini qovub bir yere toplasinlar Bele neql edirler ki kecmis sultanlar o vilayetde Sahdaga penah aparan ovun ardinca getmezdiler ve buna gore de o dagda coxlu cuyur vardi Hec bir kes o cuyurlere deyib dolasa bilmirdi Cunki onlarin Sahdagda ovlanmasi ugursuzluq elameti hesab olunurdu Bu meseleni saha erz etseler de o hezret buna mehel qoymadi ve ovun baslamasina emr etdi Ele ki cerge ovu tertib olundu hokmdar coxlu cuyur ve saysiz hesabsiz vehsi heyvanlari Sahdagda ovlayib Erdebile teref geri qayitdi Sah yolda agir xestelenir ve telesik Tebrize yola dusur Serab yaxinligindaki Menqutay adli yerde hali o qeder pislesir ki duserge salmali olurlar Mualicenin bir faydasi olmur o 23 may 1524 cu ilde 36 yasinda heyatinin yaradiciliginin arzularinin en qaynar caginda dunyadan kocur ve Erdebilde Seyx Sefi meqberesinde defn olunur Kaxet hakimi Levanin Sekiye hucum etmesi1524 cu ilin baharinda Gurcu cari Levon Seki hokmdarligi erazisine qosun cekdi Hesen sultan onu Padar kendinin yaxinliginda indiki Balaken rayonlari arasinda qarsiladi Gurculer geri cekildiler Lakin buna qeder terefler arasinda bas vermis toqqusmada artiq Hesen sultan sehid olmusdu Hesen sultanin olumunden iki gun kecmemis 36 yasinda iken Sah Ismayil Xetai de dunyasini deyisdi Hesen sultanin defn edildiyi yer19 cu esr yerli Seki tarixcisi H S Ebdulhemide gore onun nesini getirib Das yuz adi ile meshur olan yerde torpaga tapsirmislar 19 cu esrin sonu yaxud 20 ci esrin evvellerine aid anonim diger bir yerli Seki menbesinde ise gosterilir ki hemin vaxt Hesen sultanin qebri Ceferabad kendinin yaxinliginda Arvatan deyilen yerde yolun kenarinda imis Anonim katibin yazdigindan bu da aydinlasir ki qebrin uzerindeki gunbez yalniz o erefelerde dagilibmis Hal hazirda Ceferabad kendinin sakinleri kendin simal serq hissesindeki erazini Hesen soltan adlandirmaqdadirlar IstinadlarDiger bir menbede ondan behs edilerken gosterilir ki Hesen bey ki ozunun ata babasi o yerde Sekide hakim idi ve sirvansah seceresindendir bax Isgender bey Turkman Tarix i alemara yi Abbasiy 1 ci cild seh 82 Tehran h s 1333 Hesen sultanin itmis qebrinin soragi ile 2020 10 11 tarixinde Istifade tarixi 2014 02 15 Sah I Xetai parki 2014 02 10 at the Wayback Machine panorama az az Tarix tekrar sehvleri bagislamir 2021 09 25 tarixinde Istifade tarixi 2014 02 15 Azerbaycan MEA Elyazmalari Institu B 6134 sifreli elyazmaXarici kecidlerNamiq Musali Cahangusa yi xaqan i sahibqiran eserinde Seki tarixine dair melumatlar Aydin Memmedov Hesen sultanin itmis qebrinin soragi ile Seki xanliginin tarixinden Baki 1993 PDF