Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Huma quşu (fars. هما) — tez-tez cənnət quşu olaraq adlandırılan, gözlə görünməyəcək qədər yüksəkliklərdə istirahət etmədən, heç vaxt yerə toxunmadan davamlı uçan, bəzi mənbələrdə ayaqlarının olmadığı bildirilən əfsanəvi quş.
Mənşəyi
Ərəbcə Bulah olub və bəzi mənbələrdə ərəbcə "ruh" mənasını verən "hu", "su" mənasını verən "ma" sözlərindən ibarət olduğu iddia edilmişdir. Mənbələrdə Tenqrizm inancında tanrı Umayla oxşarlığı olan Huma, bəzi türk ləhcələrində Kumay və ya Umay quşu olaraq da bilinir.
Etiqadlar
Başına qonduğu insana xoşbəxtlik gətirəcəyinə inanıldığına görə bəxt quşu və ya taleh quşu adı ilə də tanınır. Bu etiqadın mənbəyi, keçmiş zamanlardan bir hökmdar öldükdə insanların bir meydanda cəmləşməsi və Humanın üzərinə qonduğu və ya kölgəsinin düşdüyü şəxsin hökmdar olduğuna dair məşhur xalq inancıdır. Bilinənlərin əksinə olaraq Oğuz Xan dastanında da qeyd edildiyi kimi Çepnilərin quşu Huma quşu deyil Kuma quşudur. Kuma quşu xalq arasındakı adı ilə, şunqar, qızılquşlar fəsiləsindən olan kestrel məhz Çepni quşudur. Yırtıcı bir quşdur və böyük bir yırtıcı quş kimi Kaşqarın əsərlərində də yazılmışdır. Tiginlərin simvoludur. Döyüşkənliyin rəmzidir. Humay isə Çepni sözündəki döyüşçü mənasını daşıyan xüsusiyyətləri daşımır. Huma quşu dövlətin meydana gəlməsini simvolizə edir. Bəzi şərhlərdə isə Humanın da Fenikslər kimi özünü bir neçə əsrdən bir yenidən doğulmaq üçün küllərini yandırması və ondan sonra yenidən doğulduğu ifadə edilir.
Dövlət quşu
Osmanlı tarixində bilinən "Humayun" ifadəsinin "Umay" ("Humay") adı ilə əlaqəli olduğu düşünülür. Hakimiyyətin göylərdən gəldiyinə və Tanrı tərəfindən verildiyinə dair köhnə mifoloji inancın izləri, dövlət quşu olan "Huma" haqqında insanlar arasında yayılan söz-söhbətlərdə qorunub saxlanılmışdır. Çox geniş yayılmış etiqada görə "Dövlət quşu" və ya "Şahlıq quşu" adlanan "Huma" quşunun kölgəsinin bir şəxsin başına düşməsi ilə, o insanın gələcəkdə dünyada çox xoşbəxt bir insan olacağına, başına btac qoyulacağına və hakim olacağına işarə olaraq qəbul edilirdi. Bu inanc Azərbaycan hekayələrində və əfsanələrindədir. Bu əfsanə və hekayələrə görə dövlət quşu bəzən insanın özü tərəfindən uçurulur, həmçinin dövlət quşu kimin çiynində oturarsa həmin şəxs gələcəkdə padşah seçilir. Onun bəxtiyarlıq və xoşbəxtlik simvoluna çevrilməsi də bənzər bir hadisədir.
Ədəbiyyatda
Buna başqa sözlə cənnət quşu, səadət quşu, huma və ya humay ("humayun" sözü də buradandır) deyilir.
Məcazi mənada xoşbəxtlik, səadət, müvəffəqiyyət rəmzidir. Böyük Okean adalarında və Yəməndə yaşayan, zahirən bayquşa oxşasa da, iri və gözəl gözləri olan, parlaq tükü ilə ondan fərqlənən, uca dağlarda yaşayan vəhşi quşdur. Xalq təsəvvüründə və ədəbiyyatında olan əqidəyə görə çox yüksəkdən uçan bu quşun kölgəsi kimin üzərinə düşərsə və ya özü kimin başına qonarsa, onu padşah seçərmişlər. Elə ona görə də o, dövlət və səadət quşu adlandırılmışdır.
"Başına dövlət quşu qonmuş" atalar sözüdür.
Ə.Vəliyevin "Budağın xatirələri" əsərində deyilir: "Dünyada gözəllikdən ülvi, müqəddəs heç nə yoxdur. Qadın gözəlliyi isə dövlət quşu kimi bir şeydir, az-az bəxtəvərin başına qonur".
İlham pərisi də gülümsəyərək,
Özüm də bilmirəm hayandan uçdu,
Dövlət quşu kimi başıma düşdü.
Müasir ədəbi-bədii dilimizdə bu ifadənin müxtəlif variantları yaranmaqdadır.
S.Vəliyevin "Düyünlər" romanında deyilir: "Ancaq... ancaq... Səadət quşu Şirvan düzünə qonanda – bu yerlərin bəxti açılanda, tale Vasifin üzünə gülmədi".
Anarın "Şəhərin yay günləri" pyesində Dilarə Qiyasa deyir: "Tale elə gətirib ki, bir neçə vaxta şahlıq quşu qonub təpəvə".
İran AİR
İran Air (İran İslam Respublikası Hava Yolları) şirkətinin fars dilində olan abreviaturası HOMA və ya HUMA olub və loqosunda Huma quşundan istifadə olunur. Huma quşu bu loqoda qrifon kimi yozulmuşdur.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Huma qusu fars هما tez tez cennet qusu olaraq adlandirilan gozle gorunmeyecek qeder yuksekliklerde istirahet etmeden hec vaxt yere toxunmadan davamli ucan bezi menbelerde ayaqlarinin olmadigi bildirilen efsanevi qus Maysur Kralligindaki Tippu Sultanin taxtinda yer alan Huma qusu fiquruMenseyiErebce Bulah olub ve bezi menbelerde erebce ruh menasini veren hu su menasini veren ma sozlerinden ibaret oldugu iddia edilmisdir Menbelerde Tenqrizm inancinda tanri Umayla oxsarligi olan Huma bezi turk lehcelerinde Kumay ve ya Umay qusu olaraq da bilinir EtiqadlarBasina qondugu insana xosbextlik getireceyine inanildigina gore bext qusu ve ya taleh qusu adi ile de taninir Bu etiqadin menbeyi kecmis zamanlardan bir hokmdar oldukde insanlarin bir meydanda cemlesmesi ve Humanin uzerine qondugu ve ya kolgesinin dusduyu sexsin hokmdar olduguna dair meshur xalq inancidir Bilinenlerin eksine olaraq Oguz Xan dastaninda da qeyd edildiyi kimi Cepnilerin qusu Huma qusu deyil Kuma qusudur Kuma qusu xalq arasindaki adi ile sunqar qizilquslar fesilesinden olan kestrel mehz Cepni qusudur Yirtici bir qusdur ve boyuk bir yirtici qus kimi Kasqarin eserlerinde de yazilmisdir Tiginlerin simvoludur Doyuskenliyin remzidir Humay ise Cepni sozundeki doyuscu menasini dasiyan xususiyyetleri dasimir Huma qusu dovletin meydana gelmesini simvolize edir Bezi serhlerde ise Humanin da Feniksler kimi ozunu bir nece esrden bir yeniden dogulmaq ucun kullerini yandirmasi ve ondan sonra yeniden doguldugu ifade edilir Dovlet qusuOsmanli tarixinde bilinen Humayun ifadesinin Umay Humay adi ile elaqeli oldugu dusunulur Hakimiyyetin goylerden geldiyine ve Tanri terefinden verildiyine dair kohne mifoloji inancin izleri dovlet qusu olan Huma haqqinda insanlar arasinda yayilan soz sohbetlerde qorunub saxlanilmisdir Cox genis yayilmis etiqada gore Dovlet qusu ve ya Sahliq qusu adlanan Huma qusunun kolgesinin bir sexsin basina dusmesi ile o insanin gelecekde dunyada cox xosbext bir insan olacagina basina btac qoyulacagina ve hakim olacagina isare olaraq qebul edilirdi Bu inanc Azerbaycan hekayelerinde ve efsanelerindedir Bu efsane ve hekayelere gore dovlet qusu bezen insanin ozu terefinden ucurulur hemcinin dovlet qusu kimin ciyninde oturarsa hemin sexs gelecekde padsah secilir Onun bextiyarliq ve xosbextlik simvoluna cevrilmesi de benzer bir hadisedir EdebiyyatdaBuna basqa sozle cennet qusu seadet qusu huma ve ya humay humayun sozu de buradandir deyilir Mecazi menada xosbextlik seadet muveffeqiyyet remzidir Boyuk Okean adalarinda ve Yemende yasayan zahiren bayqusa oxsasa da iri ve gozel gozleri olan parlaq tuku ile ondan ferqlenen uca daglarda yasayan vehsi qusdur Xalq tesevvurunde ve edebiyyatinda olan eqideye gore cox yuksekden ucan bu qusun kolgesi kimin uzerine duserse ve ya ozu kimin basina qonarsa onu padsah secermisler Ele ona gore de o dovlet ve seadet qusu adlandirilmisdir Basina dovlet qusu qonmus atalar sozudur E Veliyevin Budagin xatireleri eserinde deyilir Dunyada gozellikden ulvi muqeddes hec ne yoxdur Qadin gozelliyi ise dovlet qusu kimi bir seydir az az bexteverin basina qonur Ilham perisi de gulumseyerek Ozum de bilmirem hayandan ucdu Dovlet qusu kimi basima dusdu Muasir edebi bedii dilimizde bu ifadenin muxtelif variantlari yaranmaqdadir S Veliyevin Duyunler romaninda deyilir Ancaq ancaq Seadet qusu Sirvan duzune qonanda bu yerlerin bexti acilanda tale Vasifin uzune gulmedi Anarin Seherin yay gunleri pyesinde Dilare Qiyasa deyir Tale ele getirib ki bir nece vaxta sahliq qusu qonub tepeve Iran AIRIran Air Iran Islam Respublikasi Hava Yollari sirketinin fars dilinde olan abreviaturasi HOMA ve ya HUMA olub ve loqosunda Huma qusundan istifade olunur Huma qusu bu loqoda qrifon kimi yozulmusdur