Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hind-Avstraliya plitəsi - Avstraliya qitəsi və ətrafdakı okean hissələrini əhatə edən əsas tektonik plitələrdən biri.
Xarakteristikası
Plitə şimala doğru genişlənir və Hindistan yarımadasını və ətrafdakı əraziləri də əhatə edir. Hind-Avstraliya Plitəsi 43 milyon il öncə Avstraliya və Hind plitələrinin toqquşması nəticəsində yaranıb. Son araşdırmalar və eləcə də 2012-ci il Hind okeanı zəlzələsi kimi seysmik hadisələr göstərir ki, Hind-Avstraliya plitəsi Himalay dağları boyunca Avrasiya plitəsi ilə qarşıdurma nəticəsində yenidən iki plitəyə ayrıla bilər.
Şərq hissə (Avstraliya) şimala doğru ildə 5.6 sm sürətlə hərəkət etsə də,qərb hissədə (Hindistan) bu sürət Himalay dağlarının müqaviməti nəticəsində 3.7 sm-ə bərabərdir. Bu fərq plitənin mərkəzi kompresslənməyə səbəb olur və bunun nəticəsində Hind və Avstraliya kimi iki ayrı plitəyə ayrılma potensialını artırır. Adətən iki protoplitə kimi Hind plitəsi və Avstraliya plitəsi göstərilir.
Üçüncü Kaprikorn plitəsi isə ola bilsin ki, Hind plitəsinin qərbindən ayrılmaqdadır. Hind yarımadası, Meqanesiya (Avstraliya, Yeni Qvineya və Tasmaniya), Yeni Zelandiya və Yeni Kaledoniya hamısı qədim superkontinent Qondvananın fraqmentləridir. Dəniz dabanının genişlənməsi nəticəsində bu quru hissələri bir-birilərindən ayrılıblar, lakin genişlənmə nəticəsi aktivliyini itirdiyindən bu quru sahələri yenidən birləşərək yeganə plitəni əmələ gətiriblər.
Avstraliyada son GPS ölçmələri göstərir ki, plitənin sürəti 35 dərəcə şimala doğru 67 mm/il-ə bərabərdir. Bu ölçülər həmçinin Aukland, Krismas adası və Hindistanın cənubu üçün də doğrudur. Şimal-şərqi hissə Sakit Okean plitəsi ilə kompleks, lakin ümumilikdə konvergent sərhədlərə malikdir. Sakit Okean plitəsinin Avstraliya plitəsinin altına keçməsi nəticəsində Tonqa və Kermadek çökəklikləri, onlarla paralel isə Tonqa və Kermadek arxipelaqları əmələ gəlib.
Bu həmçinin Yeni Zelandiyanın Şimal adasının şərq hissələrinin də qalxmasına səbəb olub. Avstraliyadan 85 milyon il əvvəl ayrılmış və şimalda Yeni Kaledoniyadan cənubda Yeni Zelandiyanın subantarktik adalarına qədər uzanan Zealandiya hazırda Alpin çökəkliyi üzrə transfrom sərhəd boyunca parçalanmaqdadır. Yeni Zelandiyanın cənubunda, Makkari çökəkliyi bögəsində sərhəd transorm-konvergent sərhədə çevrilir. Burada Avstraliya plitəsi Sakit Okean plitəsinin altına subduksiya etməyə başlayır. Cənub hissə Antarktik plitəsi ilə Cənub-Şərqi Hind dağ silsiləsi adlanan divergent sərhədlərə malikdir. Qərb hissə Ərəb plitəsi ilə Oven Qırılma Zonası adlanan transform və Afrika plitəsi ilə Mərkəzi-Hind dağ silsiləsi adlanan divergent sərhədlərə sahibdir.
Hind-Avstraliya plitəsinin şimalı Avstraliya plitəsi ilə konvergent sərhədlərə sahibdir və bu sərhədlər Himalay və Hind-Quş dağlarını əmələ gətirir. Şimal-Qərb hissədə Hind-Avstraliya plitəsi Avrasiya plitəsi ilə subduksiya sərhədi əmələ gətirir. Bu sərhəd Banqladeşin Hind okeanı sahillərindən Sumatra və Yava adalarının cənub-qərbinə qədər uzanır. İndoneziya boyunca uzanan subduksiya sərhədi Asiya və Avstralasiyanın faunasını ayrına biocoğrafi Vallas xəttinə paralel deyil. İndoneziyanın şərq adaları əsasən Avrasiya plitəsinə aid olsalar da, Avstralasiya mənşəli fauno və floraya sahibdirlər.
Xarici keçidlər
- Khan Academy Explanation of evidence
- 750 million years of global tectonic activity. Movie.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Hind Avstraliya plitesi Avstraliya qitesi ve etrafdaki okean hisselerini ehate eden esas tektonik plitelerden biri XarakteristikasiPlite simala dogru genislenir ve Hindistan yarimadasini ve etrafdaki erazileri de ehate edir Hind Avstraliya Plitesi 43 milyon il once Avstraliya ve Hind plitelerinin toqqusmasi neticesinde yaranib Son arasdirmalar ve elece de 2012 ci il Hind okeani zelzelesi kimi seysmik hadiseler gosterir ki Hind Avstraliya plitesi Himalay daglari boyunca Avrasiya plitesi ile qarsidurma neticesinde yeniden iki pliteye ayrila biler Serq hisse Avstraliya simala dogru ilde 5 6 sm suretle hereket etse de qerb hissede Hindistan bu suret Himalay daglarinin muqavimeti neticesinde 3 7 sm e beraberdir Bu ferq plitenin merkezi kompresslenmeye sebeb olur ve bunun neticesinde Hind ve Avstraliya kimi iki ayri pliteye ayrilma potensialini artirir Adeten iki protoplite kimi Hind plitesi ve Avstraliya plitesi gosterilir Ucuncu Kaprikorn plitesi ise ola bilsin ki Hind plitesinin qerbinden ayrilmaqdadir Hind yarimadasi Meqanesiya Avstraliya Yeni Qvineya ve Tasmaniya Yeni Zelandiya ve Yeni Kaledoniya hamisi qedim superkontinent Qondvananin fraqmentleridir Deniz dabaninin genislenmesi neticesinde bu quru hisseleri bir birilerinden ayriliblar lakin genislenme neticesi aktivliyini itirdiyinden bu quru saheleri yeniden birleserek yegane pliteni emele getiribler Avstraliyada son GPS olcmeleri gosterir ki plitenin sureti 35 derece simala dogru 67 mm il e beraberdir Bu olculer hemcinin Aukland Krismas adasi ve Hindistanin cenubu ucun de dogrudur Simal serqi hisse Sakit Okean plitesi ile kompleks lakin umumilikde konvergent serhedlere malikdir Sakit Okean plitesinin Avstraliya plitesinin altina kecmesi neticesinde Tonqa ve Kermadek cokeklikleri onlarla paralel ise Tonqa ve Kermadek arxipelaqlari emele gelib Bu hemcinin Yeni Zelandiyanin Simal adasinin serq hisselerinin de qalxmasina sebeb olub Avstraliyadan 85 milyon il evvel ayrilmis ve simalda Yeni Kaledoniyadan cenubda Yeni Zelandiyanin subantarktik adalarina qeder uzanan Zealandiya hazirda Alpin cokekliyi uzre transfrom serhed boyunca parcalanmaqdadir Yeni Zelandiyanin cenubunda Makkari cokekliyi bogesinde serhed transorm konvergent serhede cevrilir Burada Avstraliya plitesi Sakit Okean plitesinin altina subduksiya etmeye baslayir Cenub hisse Antarktik plitesi ile Cenub Serqi Hind dag silsilesi adlanan divergent serhedlere malikdir Qerb hisse Ereb plitesi ile Oven Qirilma Zonasi adlanan transform ve Afrika plitesi ile Merkezi Hind dag silsilesi adlanan divergent serhedlere sahibdir Hind Avstraliya plitesinin simali Avstraliya plitesi ile konvergent serhedlere sahibdir ve bu serhedler Himalay ve Hind Qus daglarini emele getirir Simal Qerb hissede Hind Avstraliya plitesi Avrasiya plitesi ile subduksiya serhedi emele getirir Bu serhed Banqladesin Hind okeani sahillerinden Sumatra ve Yava adalarinin cenub qerbine qeder uzanir Indoneziya boyunca uzanan subduksiya serhedi Asiya ve Avstralasiyanin faunasini ayrina biocografi Vallas xettine paralel deyil Indoneziyanin serq adalari esasen Avrasiya plitesine aid olsalar da Avstralasiya menseli fauno ve floraya sahibdirler Xarici kecidlerVikianbarda Hind Avstraliya plitesi ile elaqeli mediafayllar var Khan Academy Explanation of evidence 750 million years of global tectonic activity Movie Hemcinin baxPlitelerin tektonikasi