Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hasəki Külliyəsi — İstanbulda XVI əsrə aid külliyə. Osmanlı sultanı I Süleymanın məşhur hasəkisi olan Xürrəm Sultan tərəfindən inşa etdirilən və yerləşdiyi səmtə də adını verən külliyə məscid, mədrəsə, məktəb, imarət, çeşmə və xəstəxanadan ibarətdir. Memar Sənan tərəfindən inşa olunan külliyənin yerləşdiyi ərazi XIX əsrdən etibarən Hasəki səmti olaraq anılmışdır. 1551-ci ilə aid bir tarixi sənəddə külliyənin ilk binası kimi məscidin tikildiyi, daha sonra isə digər binaların inşa olunduğu qeyd olunur. Həmin mənbənin qeydlərinə görə, külliyənin ən gənc tikilisi 1550-ci ildə inşa olunan darüş-şəfa (xəstəxana) binasıdır.
| Hasəki Külliyəsi | |
|---|---|
 Hasəki Külliyəsinin maketi | |
 | |
| Ölkə |  Türkiyə |
| Şəhər | İstanbul |
| Yerləşir | İstanbul, Cərrahpaşa məhəlləsi, 34096 |
| Memar | Memar Sinan |
| Tikilmə tarixi | 1539 - 1550 |
| Üslubu | İslam memarlığı |
| Vəziyyəti | Fəaliyyət göstərir |
 Külliyənin Alman sənətşünası Cornelius Gurlitt tərəfindən 1912-ci ildə çap olunan planı | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Müxtəlif yanğın və zəlzələlər əsnasında zərər görən külliyə hər dəfə bərpa edilmiş, sonuncu bərpa işləri isə 1963-1974-cü illərdə baş tutmuşdur. 20 yanvar 1976-cı ildə külliyə tamamilə dövlətə təsis olunmuşdur. Hal-hazırda külliyənin mədrəsəsi yataqxana, imarəti yeməkxana, məktəbi iclas salonu, darüş-şəfası isə idarə binası olaraq fəaliyyət göstərir.
Hasəki Sultan məscidi
1539-cu ildə inşası tamamlanan, 11,30 m hündürlüyündəki günbəzi və giriş hissəsindəki 5 kiçik günbəz ilə dövrün klassik arxitekturasına malikdir. Ancaq məscidin çox balaca olması səbəbilə 1612-ci ildə Sultan Əhməd məscidinin də baş memarı olan Sədəfkar Mehmed ağanın rəhbərliyi ilə məscid genişləndirilmiş, əlavə olaraq bir günbəz daha inşa olunmuşdur. Məscidin şimal-qərb küncündə isə sadə tərtibatlı bir minarəsi var.
Məscidin harim (namaz qılmaq üçün ayrılmış hissə) bölümü xəttatların əl işləri ilə bəzədilmiş, günbəzlər isə tünd göy, qırmızı və yaşıl rəngin istifadə olunduğu günəş və ay motivləri ilə bəzədilmişdir.
Hasəki Sultan mədrəsəsi
Məscidin tam qarşısında 1539-1540 tarixlərində inşa olunan mədrəsəyə əsas giriş ana yoldan girilərək mədrəsənin həyətinə açılan qapıdır. Qapının qarşısındakı tərəfdə 6, sağ və sol tərəflərdə isə 5 hücrə olmaqla, mədrəsədə ümumilikdə 16 hücrə yerləşir. Mədrəsənin ana qapısı və giriş qapısının üzərindəki mərmər üzərinə işlənmiş rəngli çinilər isə sonralar sökülərək Çinili Köşkə aparılmışdır.
2 sentyabr 1914 tarixində tərtib olunan və İstanbuldakı mədrəsələr haqqında məlumat verən bir sənəddə mədrəsənin təmirsiz olduğu və fəaliyyət göstərmədiyi qeyd olunur.
Məktəb
Mədrəsənin şərqində yerləşən kvadrat planlı yan-yana iki hissədən ibarət məktəbin birinci hissəsi 4 pilləli girişlə başlayan açıq hissədir. İkinci hissə isə içəridə yerləşir və qapalıdır. Açıq hissə alt-üst olmaqla iki pəncərəsi var. Binanın önündəki hovuzlu hissə isə böyük ehtimalla sonradan tərtib olunmuşdur. Binanın kitabəsi olmadığından dəqiq inşa tarixi məlum deyil. Ancaq işlənmə tərzi və memarlıq xüsusiyyətlərinin bənzərliyi səbəbilə Hasəki Sultan mədrəsəsi ilə eyni ildə tikildiyi zənn olunur. Qapalı hissənin yanında isə çox kiçik boşluq var ki, burada da bir neçə məzar yerləşir. Bu şəxslərin kim olduğu dəqiq bilinməsə də, böyük ehtimalla külliyədə çalışan şəxslərdir.
İmarət
Hasəki küçəsi üzərində yerləşən sonuncu qapı isə imarət qapısıdır. Buradakı kitabəyə görə, imarət 1550-ci ildə I Süleymanın əmrilə inşa edilib. Ancaq memarının kim olduğu məlum deyil. İmarət şimal istiqamətdə 2, sağ və sol tərəflərində 4 olmaq üzrə 10 böyük günbəzdən ibarətdir. Şimal istiqamətdə yerləşən iki böyük günbəzin arxasında isə 4 kiçik həcmli günbəz var ki, bu hissə imarətin mətbəx hissəsidir.
Darüş-şəfa
Külliyənin şah əsəri hesab olunan darüş-şəfa, yəni xəstəxana binası qapısındakı kitabəyə görə 1550-ci ildə inşa olunmuşdur. Ardından 1892, 1911 və 1963-cü illərdə üç dəfə bərpa olunub. Dərman hazırlamaq üçün belə xüsusi bölümləri olan darüş-şəfa günümüzədək fəaliyyət göstərir.
Hasəki çeşməsi
Hasəki küçəsinin şimal istiqamətində külliyəyə girişi təmin edən 3 qapı mövcuddur. Bunlardan şərqdəki mədrəsə, qərbdəki imarətə, ortadakı isə məktəbə açılan qapıdır. İmarət və məktəb qapısı arasındakı hissədə isə XVI əsrə aid daş çeşmə yerləşir. Üzərindəki mərmər kitabəyə görə, çeşmə 1766-cı ildə bərpa olunub. Klassik tərzdə düzbucaqlı formada inşa olunan çeşmənin suyu hal-hazırda axmır.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ayrmetin.php?idno=160370&idno2=c160210#1
- https://www.google.az/search?q=Diyanet+%C4%B0%C5%9Fleri+Ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+viki&oq=Diyanet+%C4%B0%C5%9Fleri+Ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1+viki&aqs=chrome..69i57j0l5.2119j0j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8
- "Arxivlənmiş surət". 2018-05-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-26.
- . 2017-05-29 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-26.
- (PDF). 2017-03-29 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-05-26.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Haseki Kulliyesi Istanbulda XVI esre aid kulliye Osmanli sultani I Suleymanin meshur hasekisi olan Xurrem Sultan terefinden insa etdirilen ve yerlesdiyi semte de adini veren kulliye mescid medrese mekteb imaret cesme ve xestexanadan ibaretdir Memar Senan terefinden insa olunan kulliyenin yerlesdiyi erazi XIX esrden etibaren Haseki semti olaraq anilmisdir 1551 ci ile aid bir tarixi senedde kulliyenin ilk binasi kimi mescidin tikildiyi daha sonra ise diger binalarin insa olundugu qeyd olunur Hemin menbenin qeydlerine gore kulliyenin en genc tikilisi 1550 ci ilde insa olunan darus sefa xestexana binasidir Haseki KulliyesiHaseki Kulliyesinin maketi41 00 38 sm e 28 56 22 s u Olke TurkiyeSeher IstanbulYerlesir Istanbul Cerrahpasa mehellesi 34096Memar Memar SinanTikilme tarixi 1539 1550Uslubu Islam memarligiVeziyyeti Fealiyyet gosterirKulliyenin Alman senetsunasi Cornelius Gurlitt terefinden 1912 ci ilde cap olunan plani Vikianbarda elaqeli mediafayllar Muxtelif yangin ve zelzeleler esnasinda zerer goren kulliye her defe berpa edilmis sonuncu berpa isleri ise 1963 1974 cu illerde bas tutmusdur 20 yanvar 1976 ci ilde kulliye tamamile dovlete tesis olunmusdur Hal hazirda kulliyenin medresesi yataqxana imareti yemekxana mektebi iclas salonu darus sefasi ise idare binasi olaraq fealiyyet gosterir Haseki Sultan mescidi1539 cu ilde insasi tamamlanan 11 30 m hundurluyundeki gunbezi ve giris hissesindeki 5 kicik gunbez ile dovrun klassik arxitekturasina malikdir Ancaq mescidin cox balaca olmasi sebebile 1612 ci ilde Sultan Ehmed mescidinin de bas memari olan Sedefkar Mehmed aganin rehberliyi ile mescid genislendirilmis elave olaraq bir gunbez daha insa olunmusdur Mescidin simal qerb kuncunde ise sade tertibatli bir minaresi var Mescidin harim namaz qilmaq ucun ayrilmis hisse bolumu xettatlarin el isleri ile bezedilmis gunbezler ise tund goy qirmizi ve yasil rengin istifade olundugu gunes ve ay motivleri ile bezedilmisdir Haseki Sultan medresesiMescidin tam qarsisinda 1539 1540 tarixlerinde insa olunan medreseye esas giris ana yoldan girilerek medresenin heyetine acilan qapidir Qapinin qarsisindaki terefde 6 sag ve sol tereflerde ise 5 hucre olmaqla medresede umumilikde 16 hucre yerlesir Medresenin ana qapisi ve giris qapisinin uzerindeki mermer uzerine islenmis rengli ciniler ise sonralar sokulerek Cinili Koske aparilmisdir 2 sentyabr 1914 tarixinde tertib olunan ve Istanbuldaki medreseler haqqinda melumat veren bir senedde medresenin temirsiz oldugu ve fealiyyet gostermediyi qeyd olunur MektebMedresenin serqinde yerlesen kvadrat planli yan yana iki hisseden ibaret mektebin birinci hissesi 4 pilleli girisle baslayan aciq hissedir Ikinci hisse ise iceride yerlesir ve qapalidir Aciq hisse alt ust olmaqla iki penceresi var Binanin onundeki hovuzlu hisse ise boyuk ehtimalla sonradan tertib olunmusdur Binanin kitabesi olmadigindan deqiq insa tarixi melum deyil Ancaq islenme terzi ve memarliq xususiyyetlerinin benzerliyi sebebile Haseki Sultan medresesi ile eyni ilde tikildiyi zenn olunur Qapali hissenin yaninda ise cox kicik bosluq var ki burada da bir nece mezar yerlesir Bu sexslerin kim oldugu deqiq bilinmese de boyuk ehtimalla kulliyede calisan sexslerdir ImaretHaseki kucesi uzerinde yerlesen sonuncu qapi ise imaret qapisidir Buradaki kitabeye gore imaret 1550 ci ilde I Suleymanin emrile insa edilib Ancaq memarinin kim oldugu melum deyil Imaret simal istiqametde 2 sag ve sol tereflerinde 4 olmaq uzre 10 boyuk gunbezden ibaretdir Simal istiqametde yerlesen iki boyuk gunbezin arxasinda ise 4 kicik hecmli gunbez var ki bu hisse imaretin metbex hissesidir Darus sefaKulliyenin sah eseri hesab olunan darus sefa yeni xestexana binasi qapisindaki kitabeye gore 1550 ci ilde insa olunmusdur Ardindan 1892 1911 ve 1963 cu illerde uc defe berpa olunub Derman hazirlamaq ucun bele xususi bolumleri olan darus sefa gunumuzedek fealiyyet gosterir Haseki cesmesiHaseki kucesinin simal istiqametinde kulliyeye girisi temin eden 3 qapi movcuddur Bunlardan serqdeki medrese qerbdeki imarete ortadaki ise mektebe acilan qapidir Imaret ve mekteb qapisi arasindaki hissede ise XVI esre aid das cesme yerlesir Uzerindeki mermer kitabeye gore cesme 1766 ci ilde berpa olunub Klassik terzde duzbucaqli formada insa olunan cesmenin suyu hal hazirda axmir IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir http www islamansiklopedisi info dia ayrmetin php idno 160370 amp idno2 c160210 1 https www google az search q Diyanet C4 B0 C5 9Fleri Ba C5 9Fkanl C4 B1 C4 9F C4 B1 viki amp oq Diyanet C4 B0 C5 9Fleri Ba C5 9Fkanl C4 B1 C4 9F C4 B1 viki amp aqs chrome 69i57j0l5 2119j0j7 amp sourceid chrome amp ie UTF 8 Arxivlenmis suret 2018 05 10 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 26 2017 05 29 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 26 PDF 2017 03 29 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2017 05 26 Hemcinin baxXarici kecidler